600.000 υπογραφές σε 6 μέρες - STOP TTIP - Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων
Μπείτε να υπογράψτε εδώ: http://stop-ttip.org/ypografi/
Η Κομισιόν απέρριψε την πρόταση που είχαν υποβάλει 250 ευρωπαϊκές κοινωνικές και άλλες οργανώσεις, ινστιτούτα και κόμματα για να τεθεί υπόψη των πολιτών, με την επίσημη διαδικασία της «Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών», το θέμα της «Διατλαντικής Συμφωνίας Εμπορίου και Επενδύσεων», γνωστής και ως ΤΤΙΡ. Αυτή η ευρεία συμμαχία δεν έμεινε παθητική, αποφάσισε να αναλάβει μια «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών» από τα κάτω, ώστε να εκφράσουν οι ευρωπαίοι πολίτες την άποψή τους για την πολύ σημαντική αυτή διαδικασία που ξεπερνάει το πλαίσιο μιας απλής εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ (TTIP) αλλά και ΕΕ και Καναδά (CETA- ComprehensiveEconomicandTradeAgreement). Οι φορείς που στηρίζουν την καμπάνια αυξήθηκαν και ήδη ξεπερνούν τους 350 (μεταξύ αυτών, από Ελλάδα οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ», η Κίνηση 136 καθώς και το κόμμα Πειρατών Ελλάδας) http://stop-ttip.org/wp-content/uploads/2014/09/ECI-Partner-List_0917.pdf
H ανταπόκριση των πολιτών είναι εντυπωσιακή. Μέσα σε λιγότερο από 6 μέρες από την έναρξη της ηλεκτρονικής καμπάνιας συγκεντρώθηκαν πάνω από 603.000 υπογραφές στην ηλεκτρονική πλατφόρμα http://stop-ttip.org/. Κάθε μέρα προστίθενται 100.000 νέες υπογραφές και ο στόχος είναι να μην συγκεντρωθούν απλώς 1.000.000 υπογραφές αλλά πολλά εκατομμύρια. Η μεγάλη συμμετοχή δείχνει ότι στις περισσότερες χώρες οι πολίτες είναι ενημερωμένοι κι ανησυχούν. Στο πλαίσιο της καμπάνιας, το Σάββατο 11 Οκτωβρίου σε όλη την Ευρώπη (στην Αθήνα στην πλατεία Συντάγματος στις 12.00) αλλά και στις ΗΠΑ χιλιάδες πολίτες κινητοποιούνται για να σταματήσει η επικίνδυνη αυτή συμφωνία.
Οι οργανώσεις, φορείς και κόμματα που υποστηρίζουν την «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών STOPTTIP» επικεντρώνουν την κριτική τους στην έλλειψη διαφάνειας στις συνομιλίες, στην απουσία δημοκρατικής συμμετοχής στις διαπραγματεύσεις και στην προσπάθεια να υιοθετηθούν προδιαγραφές που θα περιορίσουν τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, την περιβαλλοντική προστασία και τα δικαιώματα των καταναλωτών.
Η συμφωνία αυτή ήταν μεταξύ των κεντρικών θεμάτων που έθεσαν οι ευρωβουλευτές κατά τις ακροάσεις τόσο του Γιουνκέρ όσο και των υποψήφιων Επιτρόπων (ιδιαίτερα του Timmermansπου θα έχει βασική ευθύνη για τις διαπραγματεύσεις εφόσον γίνει επίτροπος). Τόσο ο Γιουνκέρ όσο και ο Τimmermansαναγκάστηκαν να παραδεχτούν – κάτω από την πίεση των ευρωβουλευτών, ιδιαίτερα των Πράσινων – ότι πρέπει να υπάρξει διαφάνεια και πλήρης ενημέρωση για τις συζητήσεις που διεξάγονται και να μην ισχύει ο μέχρι τώρα αποκλεισμός τόσο των πολιτών όσο και των ευρωβουλευτών από τις διαπραγματεύσεις αλλά ακόμα και από την στοιχειώδη ενημέρωση. Μάλιστα οι δύο αναγκάστηκαν να παραδεχτούν ότι η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών απορρίφθηκε στη βάση στενών νομικών ερμηνειών αν και η Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων έχει πολύ ευρεία πολιτική σημασία και οι πολίτες πρέπει να είναι ενημερωμένοι.
Πολλοί ευρωβουλευτές στο προηγούμενο ευρωκοινοβούλιο είχαν οργιστεί από την έλλειψη διαφάνειας στις σχετικές διαπραγματεύσεις και για την περιορισμένη ενημέρωση που υπήρχε για την πρόοδο των διαπραγματεύσεων. Οι Πράσινοι Ευρωβουλευτές είχαν ζητήσει να (ξανά)συζητηθεί το θέμα στο (νέο) Ευρωκοινοβούλιο αλλά και να κατατεθεί σχετικό ψήφισμα στην Ολομέλεια του Ιουλίου ή του Σεπτεμβρίου. Όμως, οι πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (EPP), των Δημοκρατών και Σοσιαλιστών (S&D), των Φιλελεύθερων (ALDE) και των Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) αρνήθηκαν και τη συζήτηση και το ψήφισμα.
Τι είναι η «Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου κι Επενδύσεων» (ΤΤΙP)
Όπως παρουσιάζεται στην επίσημη ιστοσελίδα της Κομισιόν [1], η TTIPαφορά σε «διαπραγματεύσεις που αποσκοπούν στην άρση των φραγμών του εμπορίου (δασμοί, περιττές κανονιστικές ρυθμίσεις, περιορισμοί των επενδύσεων κ.λπ.) σε ένα ευρύ φάσμα οικονομικών τομέων, έτσι ώστε να καταστεί ευκολότερη η αγορά και η πώληση αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ επιθυμούν επίσης να διευκολύνουν τις εταιρείες τους στις επενδύσεις στην οικονομία και των δύο χωρών». Ήδη έχουν ολοκληρωθεί 7 κύκλοι διαπραγματεύσεων ΗΠΑ και ΕΕ για την συμφωνία αυτή, ενώ η αντίστοιχη μεταξύ Καναδά και ΕΕ (CETA) έχει φτάσει σε τελική μορφή.
Η πιο σημαντική σε παγκόσμιο επίπεδο Συμφωνία TTIP(αν ολοκληρωθεί) θα έχει σημαντικές επιπτώσεις σε 500 εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες, αλλά και στα εκατομμύρια Αμερικανών πολιτών. Αφορά στην οικονομία, στο εμπόριο, στο περιβάλλον και στα κοινωνικά δικαιώματα. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον χιλιάδων οργανώσεων από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού, ευρωβουλευτών, βουλευτών και γερουσιαστών.
Τον Σεπτέμβριο 2014, με πρωτοβουλία 200 οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών αλλά και πολιτικών κομμάτων, όπως οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ, από 18 κράτη μέλη της ΕΕ [2], μια «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών - STOPTTIP» [3] με στόχο να συγκεντρωθούν πάνω από 1.000.000 υπογραφές ευρωπαίων κάτω από ένα κείμενο που ζητάει τον τερματισμό των συνομιλιών για την «Διαντλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων». Στην προσπάθεια αυτή συμμετέχουν και οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ». Η Κομισιόν, όμως, δεν δέχτηκε ότι έχει νομική βάση η συγκεκριμένη πρωτοβουλία πολιτών και δεν την ενέκρινε.
Στο σκοτάδι οι διαπραγματεύσεις
Οι συνομιλίες παραμένουν μέχρι σήμερα στο σκοτάδι, αν και έχουν προηγηθεί 7 γύροι διαπραγματεύσεων. Το επιχείρημα που χρησιμοποιείται από το Συμβούλιο της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ότι από τη στιγμή που γίνεται διαπραγμάτευση για εμπορική συμφωνία δεν μπορείς να δείχνεις τα χαρτιά σου και να γνωρίζει τις θέσεις σου ο «απέναντι». Από την άλλη, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα ισχυρίζεται ότι δεν θα αποδυνάμωνε δικαιώματα τα οποία υποστηρίζει. Είναι, λοιπόν, τα πράγματα υπό έλεγχο ή πρέπει να ανησυχούμε;
Στις διαπραγματεύσεις δεν συμμετέχουν ούτε εκπρόσωποι των εκλεγμένων κοινοβουλίων ούτε φορείς της κοινωνίας των πολιτών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η αμερικάνικη Γερουσία δεν συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις, σε αντίθεση με πολλές άλλες συμφωνίες Ο Αμερικανός πρόεδρος θα διαχειριστεί ο ίδιος της Συμφωνία. Ο ρόλος του Ευρωκοινοβουλίου περιορίζεται στο να εγκρίνει ή να απορρίψει την τελική συμφωνία. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 218 της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ (Συνθήκη Λισαβόνας) που προβλέπει ότι «η Κομισιόν στο πλαίσιο διαπραγμάτευσης διεθνών εμπορικών συμφωνιών υποχρεώνεται να πληροφορεί άμεσα και πλήρως το Ευρωκοινοβούλιο». Το ίδιο ισχύει και για το Κογκρέσο, θα ψηφίσει ή θα καταψηφίσει την απόφαση.
Στην διαδικασία υπάρχει ανοικτή επικοινωνία με μεγάλες επιχειρήσεις. Μόνο κατά την φάση προετοιμασίας της TTIP, πραγματοποιήθηκαν 590 συναντήσεις εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και εκπροσώπων λόμπυ, από τις οποίες – σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις - το 92% αφορούσε ομάδες λόμπυ της βιομηχανίας και μεγάλων επιχειρήσεων, κι ελάχιστες την ενημέρωση καταναλωτών. Ακόμα και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων οι εκπρόσωποι των μεγάλων επιχειρήσεων έχουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν τις εξελίξεις ενώ ακόμα και ορισμένες διατυπώσεις έχουν σταλεί από γραφεία λόμπυ επιχειρήσεων.
Μετά από πολλές πιέσεις των ευρωβουλευτών, η Κομισιόν ενημέρωσε ότι τα Κράτη Μέλη και οι εκλεγμένοι ευρωβουλευτές θα μπορούν να έχουν μια κάποια πρόσβαση στα κείμενα διαπραγματεύσεων της ΕΕ. Με πρόταση των ΗΠΑ που έγινε δεκτή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθιερώθηκαν «readingrooms”, “δωμάτια ανάγνωσης», με περιορισμένη πρόσβαση στα υπό διαπραγμάτευση κείμενα ΕΕ – ΗΠΑ με τις θέσεις των δυο πλευρών σε ιδιαίτερα θέματα που μπορεί να έχουν την μορφή νομικά δεσμευτικών διεθνών συμφωνιών.
Με τα όσα ίσχυαν μέχρι πρόσφατα – και μέχρι να δούμε τι θα κάνει η νέα υπό τον κ. Γιουνκέρ Κομισιόν - «readingrooms”, “δωμάτια ανάγνωσης», θα υπάρχουν ένα στο κτίριο της Κομισιόν στις Βρυξέλλες κι ένα στο Ευρωκοινοβούλιο, καθώς και στις πρεσβείες των ΗΠΑ στα Κράτη Μέλη. Σε αυτά θα έχουν δυνατότητα εισόδου οι συντονιστές των ευρωπαϊκών πολιτικών ομάδων, οι πρόεδροι της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου και ορισμένοι από τους Ευρωβουλευτές που χειρίζονται σχετικά θέματα. Δεν επιτρέπεται, όμως, να βγάζουν φωτοτυπίες ή φωτογραφίες (με κινητό ή φωτογραφική μηχανή).
Δέκα επτά από τα Κράτη Μέλη έχουν διαμαρτυρηθεί γι’ αυτή τη διαδικασία – δεν περιλαμβάνεται η Ελλάδα.
Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων με δυο σημαντικές αποφάσεις του στις 26/6/2014 και στις 3/7/2014 έχει ουσιαστικά επικρίνει την έλλειψη διαφάνειας και πληροφόρησης στις διαπραγματεύσεις.
Αφορά η συμφωνία αυτή και την Ελλάδα;
Υπάρχει ελάχιστη δημοσιότητα για το θέμα στην Ελλάδα. Tα πολιτικά κόμματα, οι φορείς και το Κοινοβούλιο δεν φαίνεται να έχουν αντιληφθεί την σημασία της. ΟΙ προηγούμενοι ευρωβουλευτές έχοντας συμμετάσχει στις ευρωπαϊκές διαδικασίες ήταν πολύ ενημερωμένοι αλλά κανένα από τα ελληνικά κόμματα δεν ενδιαφέρθηκε για τη γνώμη τους. Το θέμα αυτό συνδέεται και με το αναπτυξιακό μοντέλο που προωθείται σταδιακά στη χώρα μας με δικαιολογία την κρίση και την ανάγκη «επιστροφής στην ανάπτυξη» μέσω της διαμόρφωσης κατάλληλου «κλίματος» για τους επενδυτές. Δεν είναι τυχαίο που αντιπροσωπεία βουλευτών από τον Καναδά επισκέφθηκε πριν από λίγους μήνες τη χώρας μας και είχε συνάντηση με έλληνες βουλευτές και ευρωβουλευτές και μεταξύ των ενδιαφερόντων τους ήταν και μια ανάλογη διαπραγμάτευση μεταξύ Καναδά και ΕΕ (Δείτε σχετική ανακοίνωσή μου ως ευρωβουλευτής τότε των Πράσινων, στο www.chrysogelos.grγια τα θέματα που έθεσα στην συνάντηση με τους Καναδούς βουλευτές και αφορούσαν στην –παρόμοια - υπό εξέλιξη διαπραγμάτευση μεταξύ Καναδά και ΕΕ (CETA).
Γιατί είναι σημαντική η «Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων»;
Οι διαπραγματεύσεις για την «Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων» (Transatlantic ΤradeandInvestmentPartnership) δεν αφορούν σε μια απλή, παραδοσιακή εμπορική συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ αλλά σε μια συμφωνία που θέτει το «γενικό πλαίσιο», τους κανόνες, μιας μακροχρόνιας και δεσμευτικής διμερούς συμφωνίας, που θα δεσμεύσει όλα τα Κράτη – Μέλη της ΕΕ. Παρά τη σημασία της, όμως, αντιμετωπίζεται μέχρι σήμερα ως μια εμπορική συνεργασία, και κατά συνέπεια τίθενται περιορισμοί στην ενημέρωση, στην πρόσβαση στις πληροφορίες για τις διαπραγματεύσεις, ενώ τα ντοκουμέντα που χρησιμοποιούνται στις διαπραγματεύσεις δεν δίνονται στη δημοσιότητα, ούτε καν στους ευρωβουλευτές και βουλευτές. Αφορά «εμπορικά μυστικά», προβάλλουν ως επιχείρημα οι οπαδοί της «μυστικότητας» των συνομιλιών.
Η «Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων» είναι μια συμφωνία που θα επηρεάσει όχι μόνο επιμέρους τομείς (γεωργία-κτηνοτροφία, βιομηχανικά και πολιτιστικά προϊόντα, χημικά κα) αλλά κυρίως τις αγορές και τους κανόνες των αγορών. Οι διοργανωτές της καμπάνιας «STOPTTIP” υποστηρίζουν ότι «η Συμφωνία αυτή προετοιμάζεται εδώ και 20 χρόνια υπό την πίεση των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων και από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού που προσπαθούν να επιβάλουν το άνοιγμα των αγορών σε βάρος της προστασίας του καταναλωτή, της διατροφικής ασφάλειας, των περιβαλλοντικών κανόνων, των σημαντικών κοινωνικών προτύπων, των κανόνων για τη χρήση τοξικών προϊόντων ή κανονισμών για την ασφάλεια των τραπεζικών συναλλαγών». Είχε προηγηθεί η προσπάθεια προώθησης μέσα από μυστικές διαπραγματεύσεις 1995-1998 της «Πολυμερούς Συμφωνίας για τις Επενδύσεις -MultilateralAgreementonInvestment (MAI)» [4], οι διαπραγματεύσεις όμως εκείνες κατέρρευσαν κάτω από την πίεση ενός ισχυρού κινήματος πολιτών.
Η Συμφωνία θα αλλάξει, μεταξύ άλλων, και τις δημόσιες προμήθειες για υπηρεσίες και αγαθά, μια και οι «προσκλήσεις ενδιαφέροντος για δημόσιες υπηρεσίες» θα πρέπει να ανοίξουν στις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις. Ένας στόχος που βρίσκει ενθουσιώδη υποστήριξη από την συντηρητική κυβέρνηση της Βρετανίας.
Εναρμόνιση κανόνων και κανονισμών
Με δεδομένο ότι οι δασμοί μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ είναι ήδη χαμηλοί (κατά μέσο όρο 4 %), η προσοχή των διαπραγματεύσεων επικεντρώνεται στην άρση των επονομαζόμενων «Μη Δασμολογικών Φραγμών ή ΜΔΦ» που είναι αποτέλεσμα των διαφορών στους κανονισμούς και τα πρότυπα και αφορούν στην εγγύηση της ασφάλειας και της προστασίας των καταναλωτών, και του περιβάλλοντος. Εκεί όμως βρίσκεται και το μεγαλύτερο πρόβλημα της όποιας συμφωνίας. Θα εναρμονιστούν οι κανόνες και οι διαδικασίες για να βελτιωθούν η ασφάλεια του καταναλωτή και η προστασία του περιβάλλοντος αλλά και η ασφάλεια, υγιεινή και προστασία των εργαζομένων ή θα «χαλαρώσουν» οι προδιαγραφές προς όφελος της «εναρμόνισης»;
Λόγω πολιτικής κουλτούρας σπάνια υπάρχουν κανονισμοί που απαγορεύουν ή περιορίζουν κάτι στις ΗΠΑ. Αντιθέτως, στην ΕΕ υπάρχει μια πολιτική που βασίζεται σε υιοθέτηση νομοθεσιών και κανονισμών για την προστασία του περιβάλλοντος και των δικαιωμάτων. Πώς λοιπόν θα υπάρξει εναρμόνιση χωρίς να περιοριστεί η προστασία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος;
Στις ΗΠΑ για παράδειγμα αναγνωρίζονται μόνο ελάχιστα από τα δικαιώματα των εργαζομένων, για παράδειγμα από τα 8 βασικά στάνταρτς εργασίας που έχει υιοθετήσει η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (I.L.0), στις ΗΠΑ εφαρμόζονται μόνο τα δύο. Είναι λοιπόν πιθανό σε τομείς όπως η γεωργία και η βιομηχανία ηλεκτρικής ενέργειας να χαθούν στην Ευρώπη πολλές χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Η Συμφωνία επικεντρώνει επίσης σε θέματα «ιδιωτικοποιήσεων και φιλελευθεροποίησης» σημαντικών τομέων, κάτι που επίσης μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας.
Η Κομισιόν ισχυρίζεται επισήμως ότι δεν πρόκειται να είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης η νομοθεσία προστασίας των καταναλωτών και του περιβάλλοντος. Αυτό όμως είναι η μισή αλήθεια. Πολλές ρυθμίσεις μπορούν να υπερκεραστούν μέσω της εμπορικής συμφωνίας και όχι μέσω της αλλαγής της νομοθεσίας. Σήμερα για παράδειγμα στον τομέα της γεωργίας, στις ΗΠΑ «η φυτοϋγειονομική νομοθεσία απαγορεύει τα ευρωπαϊκά μήλα, ενώ οι κανόνες για την ασφάλεια των τροφίμων καθιστούν παράνομη την εισαγωγή πολλών ευρωπαϊκών τυριών στις ΗΠΑ». Πώς μπορεί να αλλάξει αυτό;
Το πιο βαρύ πλήγμα θα υποστεί η «αρχή της πρόληψης» που ισχύει – τουλάχιστον στα χαρτιά - στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πρόσφατη νομοθεσία, πχ REACH, επιδιώκει σημαντικές αλλαγές σε σχέση με τα χημικά αλλά και άλλα προϊόντα που πρέπει πλέον να αποδεικνύουν ότι δεν είναι επιβλαβή για να πάρουν έγκριση κυκλοφορίας. Στις ΗΠΑ ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Ένα προϊόν βγαίνει από την αγορά μόνο αν αποδειχτεί ότι είναι επικίνδυνο. Πώς μπορεί να υπάρξει εναρμόνιση μεταξύ αυτών των δύο αντίθετων πρακτικών και πολιτικών; Ορισμένες ευρωπαϊκές εταιρίες θα μπορούσαν να πάρουν λοιπόν άδεια για την κυκλοφορία του (πιθανά επικίνδυνου) προϊόντος τους στις ΗΠΑ και μετά να το εισάγουν και στην ΕΕ.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αλλαγή στην αντιμετώπιση των χημικών που επηρεάζουν την παραγωγή ορμονών, οι λεγόμενοι ενδοκρινικοί διαταράκτες - Endocrine-disruptingchemicals [5]. Είναι χιλιάδες ουσίες που περιέχονται από τα πλαστικά και τα καλλυντικά μέχρι τα φυτοφάρμακα και παραπροϊόντα της βιομηχανικής παραγωγής και έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, ότι μιμούνται τις ορμόνες και παρεμβαίνουν στο ορμονικό σύστημα των ανθρώπων αλλά και των ζώων, και προκαλούν διαταραχή στις ορμόνες, στη γνωστική διαδικασία των παιδιών, διαταραχή της γονιμότητας, νεοπλασίες, καρκίνους αλλά και δημιουργία των λεγόμενων «συγγενών ανωμαλιών» που καταγράφουν απειλές για τη υγεία του εμβρύου, ακόμα και στην ενήλικη ζωή του [6].
Η Κομισιόν είχε περιλάβει στο πρόγραμμα δράσης της για το 2013 πρωτοβουλία για τα χημικά αυτά, ιδιαίτερα όταν περιέχονται σε καλλυντικά ή φυτοφάρμακα, αλλά την ανέβαλε με την δικαιολογία ότι «υπάρχει διχογνωμία μεταξύ των επιστημόνων». Αντιθέτως, ξεκίνησε σε συνεργασία με τις ΗΠΑ και στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την ΤΤΙΡ ένα «πιλοτικό πρόγραμμα εναρμόνισης των προσεγγίσεων σε σχέση με τους ενδοκρινικούς διαταράκτες» καθώς και «δυο άλλα πιλοτικά προγράμματα στο οποίο συμμετέχουν σχετικές βιομηχανίες των ΗΠΑ και της ΕΕ με στόχο την εναρμόνιση των προσεγγίσεων σχετικά με τα χημικά» [7]. Μάλιστα τον Ιούνιο 2014 λίγο πριν τον 6ο γύρο των διαπραγματεύσεων για την ΤΤΙΡ η Κομισιόν δημοσίευσε έναν «οδικό χάρτη» που ανατρέπει τον αρχικό σχεδιασμό για περιορισμό και απαγορεύσεις των επικίνδυνων αυτών χημικών και υιοθετεί την λογική της συνέχισης της χρήσης των ενδοκρινικών διαταρακτών εφόσον ακολουθούνται συγκεκριμένα βήματα και μέτρα προστασίας, μια πολιτική συμβατή με την αμερικάνικη προσέγγιση.
Οι εταιρίες φυτοφαρμάκων και από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού ζητάνε «την προστασία των καλλιεργειών» και αντιδρούν έντονα στην «αρχή της πρόληψής». Κατηγορούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι «η κατηγοριοποίηση των χημικών ως ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι εξόχως προβληματική» και «σε πλήρη αντίθεση με την επιστημονική αρχή της «προσέγγισης της ανάλυσης κινδύνου» (riskassessmentapproach), που χρησιμοποιείται από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ.
Σε έναν άλλο τομέα, αυτό των γενετικά τροποποιημένων (μεταλλαγμένων) και της κλωνοποίησης, που σχετίζεται με τη διατροφική ασφάλεια και την προστασία της υγείας και των καταναλωτών, υπάρχουν επίσης μεγάλες διαφορές στις προωθούμενες πολιτικές. Στις ΗΠΑ προωθείται τόσο η καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων οργανισμών όσο και η κλωνοποίηση για την παραγωγή ζώων προς κατανάλωση. Στην ΕΕ δεν επιτρέπεται σε γενικές γραμμές η κατανάλωση γενετικά τροποποιημένων προϊόντων ή προϊόντων από κλωνοποιημένα ζώα ή απογόνους κλωνοποιημένων ζώων.
Στο τέλος της θητείας μου ως ευρωβουλευτής των Πράσινων, έγινα και εγώ μάρτυρας της μεγάλης πίεση από τις ΗΠΑ για την εισαγωγή ζώων που προέρχονται από απογόνους κλωνοποιημένων ζώων, ενώ είναι γνωστός ο πόλεμος για τις αυξητικές ορμόνες βοοειδών που χρησιμοποιούν οι αμερικανοί παραγωγοί αλλά δεν επιτρέπονται στην ΕΕ. Στις ΗΠΑ δεν ισχύει κάποιο σύστημα πιστοποίησης που ενημερώνει τους καταναλωτές ότι ένα κρέας προέρχεται από κλωνοποιημένα ζώα ή απογόνους κλωνοποιημένων ζώων.
«Κατάργηση της γραφειοκρατίας» μπορεί λοιπόν να σημαίνει, για παράδειγμα, εισαγωγή στην ΕΕ κρέατος που προέρχεται από κλωνοποιημένα ζώα ή απογόνους τους χωρίς να υπάρχει καν σήμανση για κάτι τέτοιο ή κυκλοφορία χημικών που προκαλούν ενδοκρινική διαταραχή.
Οι υποστηρικτές της Συμφωνίας ισχυρίζονται ότι «το 80 % των οικονομικών οφελών της TTIP θα προέλθει από τη μείωση των δαπανών που επιβάλλονται από τη γραφειοκρατία και τους κανονισμούς και από την ελευθέρωση των εμπορικών συναλλαγών στον τομέα της παροχής υπηρεσιών και κρατικών προμηθειών» [8]. Συχνά, όμως, η άρση της γραφειοκρατίας σημαίνει μείωση των προδιαγραφών και της προστασίας, όπως καλά ξέρουμε τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες.
Πάνω από όλα τα δικαιώματα του επενδυτή
Μέσα από την ΤΤΙΡ μπορεί να επικρατήσει και το λεγόμενο «δίκαιο του επενδυτή» (Investor-statedisputesettlement - ISDS), η ανεξέλεγκτη αγορά πάνω από όλα, δηλαδή η δυνατότητα των επενδυτών να προσφεύγουν σε διεθνή δικαστήρια εναντίον των πολιτών, της αυτοδιοίκησης ή και κρατών μελών όταν κρίνουν ότι εμποδίζουν την επένδυσή τους. Αν ένα κοινοβούλιο, για παράδειγμα, υιοθετήσει ένα νόμο ο οποίος επηρεάζει μια επένδυση, όπως για παράδειγμα αυτή στη Χαλκιδική για εξόρυξη χρυσού, ο επενδυτής μπορεί να προσφεύγει σε διεθνή δικαστήρια και όχι σε κάποιο εθνικό δικαστήριο, με βάση το εμπορικό δίκαιο και όχι το περιβαλλοντικό δίκαιο. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο διάφορα λόμπυ μπορούν να επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων επισείοντας την απειλή προσφυγής σε διεθνές δικαστήριο για εμπορικές υποθέσεις. Μεγάλες εταιρίες μπορεί να πληρώνουν στρατό από δικηγόρους που ειδικεύονται σε παρόμοιες υποθέσεις, αλλά μικρές χώρες και ιδιαίτερα τοπικές κοινωνίες είναι αδύνατο να αντιμετωπίσουν παρόμοιες προσφυγές που θα οδηγήσουν σε απώλεια του δημοκρατικού ελέγχου.
Το θέμα αυτό ήταν μεταξύ των ερωτήσεων που κατέθεσαν οι Πράσινοι ευρωβουλευτές προς τον υποψήφιο Επίτροπο κ Timmermans.
Η πρώτη προσπάθεια επιβολής του «δικαίου του επενδυτή» πάνω στις αποφάσεις εκλεγμένων κυβερνήσεων ή κοινοβουλίων οδήγησε στην απόρριψη της «Πολυμερούς Συμφωνίας για τις Επενδύσεις -MultilateralAgreementonInvestment (MAI)». Φαίνεται όμως ότι μεγάλες επιχειρήσεις προσπαθούν τώρα να επαναφέρουν το θέμα μέσω της ΤΤΙΡ, δηλαδή να ιδιωτικοποιήσουν τη δικαιοσύνη και να επιβάλουν τους δικούς τους όρους και κανόνες στο νομοθετικό έργο, στη διαμόρφωση κανόνων και κανονισμών. Το τραγικό είναι ότι οι κυβερνήσεις έχουν προσκαλέσει ως συνομιλητές στις διαπραγματεύσεις για την «Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων» εκπροσώπους μεγάλων επιχειρήσεων ενώ έχουν αποκλείσει από αυτές τα κοινοβούλια και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών.
Παρόμοιες μεμονωμένες υποθέσεις έχουν υπάρξει ήδη με μεγάλες επιχειρήσεις να απαιτούν αποζημιώσεις πολλών εκατομμυρίων ή και δισεκατομμυρίων. Μια τέτοια είναι η υπόθεση η απαίτηση της ενεργειακής βιομηχανίας Vattenfall που απαίτησε από την ομοσπονδιακή κυβέρνησης της Γερμανίας αποζημίωση ύψους 3.7 δις ευρώ για την απόφασή της να κλείσει δυο πυρηνικές εγκαταστάσεις στο πλαίσιο του προγράμματος σταδιακής εξόδου από την πυρηνική ενέργεια. Παρόμοιες διεκδικήσεις θα γενικευτούν από «ξένους επενδυτές» εφόσον υιοθετηθεί το «δίκαιο του επενδυτή» (Investor-statedisputesettlement - ISDS), και θα δημιουργηθεί έτσι ένα πλαίσιο άδικων σχέσεων και διαφορετικού δικαστικού καθεστώτος μεταξύ ντόπιων και ξέων επενδυτών, αφού η ρύθμιση προβλέπεται να ισχύει μόνο για τους «ξένους επενδυτές» που θα μπορούν να επιβάλουν τις επιλογές τους σε βάρος κρατών και κοινωνιών.
Στο πλαίσιο της Συμφωνίας προβλέπεται να προσκαλούνται από τις κυβερνήσεις ομάδες μεγάλων επιχειρήσεων για να συζητούν μαζί τους την διαμόρφωση της νομοθεσίας που μπορεί να τις αφορά στο πλαίσιο της λεγόμενης «“regulatorycooperation”. Η συμμετοχή των εκπροσώπων των μεγάλων επιχειρήσεων μπορεί να αφορά σε ομάδες εργασίας ειδικών που προετοιμάζουν μια νομοθεσία, ακόμα και πριν αυτή συζητηθεί στα κοινοβούλια. Η διαδικασία υποβαθμίζει το δημοκρατικό σύστημα μέσω μιας συμφωνίας εμπορίου και επενδύσεων!
Μπορούμε να αλλάξουμε την πορεία των πραγμάτων
Η ομάδα που συντονίζει την ευρωπαϊκή καμπάνια, μέσω της γερμανικής οργάνωσης «Περισσότερη Δημοκρατία» έχει ζητήσει μια ανεξάρτητη νομική γνωμοδότηση, που εξετάζει την νομιμότητα της διαδικασίας που είναι σε εξέλιξη καθώς και την τεκμηρίωση της συγκρότησης της «Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών STOPTTIP”. [9]
Με βάση και την «αρχή της πρόληψης» είναι καλύτερο να αποφύγουμε μια κακή συμφωνία, όπως όλα δείχνουν, και γι’ αυτό συμμετέχουμε στις 11 Οκτωβρίου, στην Μέρα Δράσης για να σταματήσει η διαπραγμάτευση για την «Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων» [10] . Στην κινητοποίηση συμμετέχουν ενεργά πολιτικά κόμματα, όπως οι Πράσινοι, συνδικάτα, αγρότες, κοινωνικές οργανώσει από όλη της Ευρώπη.
Παραπομπές:
1. http://ec.europa.eu/trade/policy/in-focus/ttip/questions-and-answers/index_el.htm
2. http://stop-ttip.org/wp-content/uploads/2014/08/ECI-Partner-List_0827.pdfκαθώς και www.stop-ttip.org/members
3. stop-ttip.org/more-about-the-eci/
4. http://www.oecd.org/daf/mai/
5. http://en.wikipedia.org/wiki/Endocrine_disruptor
6. http://www2.keelpno.gr/blog/?p=2853
7. http://insidetrade.com/index.php?option=com_user&view=login&return=aHR0cDovL2luc2lkZXRyYWRlLmNvbS9JbnNpZGUtVVMtVHJhZGUvSW5zaWRlLVUuUy4tVHJhZGUtMDgvMDgvMjAxNC9uZXctdHRpcC1waWxvdC1wcm9ncmFtcy1zaG93LWNoZW1pY2FsLWluZHVzdHJ5LWlkZWFzLWdhaW5pbmctdHJhY3Rpb24vbWVudS1pZC03MTAuaHRtbA==
8. http://trade.ec.europa.eu/doclib/cfm/doclib_results.cfm?docId=150737
9. www.stop-ttip.org/legal-opinion
10. http://www.stop-ttip-ceta-tisa.eu/en/
http://www.ttip2014.eu/event/event/o11doa.html
https://www.facebook.com/stopttiptafta
Twitter: @o11DoA #o11DoA
Βασικό Εισόδημα, κλειδί για οικολογική και κοινωνική μεταρρύθμιση και αντιμετώπιση της φτώχειας
ΠΡΑΣΙΝΟΙ: "Βασικό Εισόδημα", εργαλείο οικολογικής και κοινωνικής μεταρρύθμισης και καταπολέμησης της φτώχειας
Νίκος Χρυσόγελος,
πρώην ευρωβουλευτής Πράσινων,
Συν-επικεφαλής “ ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ”
www.chrysogelos.gr, www.prasinoi.gr
Χρήστος Ζουμπουλίδης,
Μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου “ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ”
www.zouboulidis.gr, www.prasinoi.gr
Εισήγηση στο ευρωπαϊκό συνέδριο για "Βασικό Εισόδημα", Αθήνα 26/9/2014
1. Το Βασικό Εισόδημα ως βασικό στοιχείο του προγράμματός των Πράσινων
Όπως απαιτείται από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα βασικό εισόδημα θα διατηρήσει τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών στην προσωπική αξιοπρέπεια και την προστασία της ιδιωτικής ζωής, ενθαρρύνοντας παράλληλα την αλληλεγγύη, τη συμμετοχή των πολιτών και τη δημιουργικότητα. Η εξάλειψη της φτώχειας και η καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων και του κοινωνικού αποκλεισμού αποτελούν προτεραιότητες για τους Πράσινους, τόσο για το νεοσύστατο κόμμα μας («ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ"), καθώς και τους Πράσινους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Σε έναν κόσμο όπου η κοινωνική κρίση και οι ανισότητες αυξάνονται, και η δημοσιονομική λιτότητα εμποδίζει να προχωρήσουμε στην πολύ αναγκαία οικολογική μετάβαση (αλλαγή), θα πρέπει να αποκαταστήσουμε ένα νέο, συνεκτικό και αποτελεσματικό, κοινωνικά και οικολογικά βιώσιμο ευρωπαϊκό μοντέλο. Ξεκινώντας από χώρες, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ελλάδα που υποφέρoυν από μια σοβαρή κοινωνική, και όχι μόνο δημοσιονομική ή οικονομική, κρίση.
Είναι ένα θέμα που ενδιαφέρει όχι μόνο κάποιες μεμονωμένες χώρες ή κοινωνικές ομάδες, αλλά είναι κυρίως μια αναγκαιότητα για όλη την Ευρώπη, για μια δίκαιη και συνεκτική Ευρώπη. Ως εκ τούτου, υπήρχε ανάγκη για μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία. Παρά το γεγονός ότι η «Πρωτοβουλία Ευρωπαίων Πολιτών για Βασικό Εισόδημα Χωρίς Προαπαιτούμενα» δεν ήταν σε θέση να επιτύχει στη συλλογή 1.000.000 υπογραφών από ευρωπαίους πολίτες, ήταν πολύ χρήσιμη γιατί λειτούργησε ως καταλύτης για συζητήσεις και δικτύωση.
Πράσινοι ευρωβουλευτές - μεταξύ άλλων και ο Νίκος Χρυσόγελος [1] - υποστηρίξαμε την πρωτοβουλία σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Η Ομάδα των Πρασίνων / Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει οργανώσει πολλές δραστηριότητες, ήδη από το 2007 και δημοσίευσε έγγραφα σχετικά με τη θέση για Βασικό Εισόδημα. Μερικά από αυτά:
- «Διάσκεψη για Βασικό Εισόδημα», 3/7/2007 [2]
- Κτίζοντας την κοινωνική ανθεκτικότητα: εναλλακτικές λύσεις για την οικολογική, οικονομική και κοινωνική κρίση, 08/05/2013 [3]
- Συζητήσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για μια Οδηγία-Πλαίσιο για το ελάχιστο εισόδημα ως ένα κρίσιμο βήμα για την εξάλειψη της φτώχειας - Μια προτεραιότητα για τους Πράσινους
- Κείμενο πολιτικής: "Σε μια προσέγγιση της συνταξιοδοτικής πολιτικής που βασίζεται σε όλη την πορεία της ζωής" [4]
- Κείμενο πολιτικής: "25 δράσεις στις οποίες πρέπει να δεσμευτεί ο επόμενος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σημείο 3.3 [5]
2. Οι λόγοι για μια πολιτική Βασικού Εισοδήματος
Το Βασικό Εισόδημα ως μια νέα μορφή κοινωνικής ασφάλισης είναι επειγόντως αναγκαίο, ειδικά σε μια περίοδο κρίσης. Ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης, υπολογίζεται ότι 120 εκατομμύρια άνθρωποι στην ΕΕ - ένας στους τέσσερις ενήλικες και πάνω από ένα στα τέσσερα παιδιά - αντιμετωπίζουν ή διατρέχουν τον κίνδυνο της φτώχειας. Οι συνθήκες εργασίας γίνονται όλο και πιο επισφαλής. Περισσότερα από 6,5 εκατομμύρια πολίτες στην Ελλάδα υποφέρουν από φτώχεια ή βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο φτώχειας, όχι μόνο οι μετανάστες, ή ευπαθείς ομάδες, αλλά τώρα και πολίτες οι οποίοι μέχρι πρόσφατα εντάσσονταν στην μεσαία τάξη.
Καθώς τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης σε χώρες όπως η Ελλάδα είναι σε κίνδυνο και δέχονται επίθεση ή μετατρέπονται όλο και περισσότερο σε "υπό όρους" και "τιμωρητικά", υπονομεύουν την αξιοπρέπεια του ατόμου, θέτουν εμπόδια στη συμμετοχή των πολιτών, αυξάνουν τις ανισότητες στο εσωτερικό των κοινωνιών και βαθαίνουν τις διαιρέσεις στην ευρωπαϊκή κοινωνία, τόσο μεταξύ των κρατών μελών όσο και εντός των εθνικών συνόρων.
Καθώς οι πολιτικές λιτότητας ωθούν προς μια μείωση της κοινωνικής ασφάλειας και δικαιοσύνης, οδηγώντας σε μια βαθιά κοινωνική κρίση και αποκλείοντας πολλούς πολίτες από τις βασικές δημόσιες υπηρεσίες (υγεία, εκπαίδευση) και τα δικαιώματα (πρόσβαση στην ιατρική, τα τρόφιμα με την αίσθηση, σπίτι, εργασία) σε χώρες σε όλη την Ευρώπη, το βάρος της απλήρωτης εργασίας που απαιτείται για να κρατηθούν οι οικογένειες και οι κοινότητες σώες πέφτει όλο και πιο βαρύ στις γυναίκες.
Μια σε ευρωπαϊκό επίπεδο δίκαιη πολιτική Βασικού Εισοδήματος θα ενθαρρύνει την περαιτέρω κοινωνική ένταξη των ατόμων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, μειώνοντας το υπάρχον χάσμα, βοηθώντας στην εξισορρόπηση των εισοδηματικών ανισοτήτων καθώς και στην άμβλυνση των κοινωνικών και φυλετικών εντάσεων που δημιουργούνται από την οικονομική μετανάστευση. Το Βασικό Εισόδημα Χωρίς Προαπαιτούμενα θα μπορούσε να ενθαρρύνει τρόπους ζωής που έχουν λιγότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον και να υποστηρίξει την αναγκαία οικολογική μετάβαση.
Φυσικά, το «Βασικό Εισόδημα Χωρίς Προαπαιτούμενα» - ως ένα σύστημα καθολικής εφαρμογής, πληρωτέο σε κάθε άτομο χωρίς προαπαιτούμενα και επαρκές ώστε να εξασφαλίζει μια αξιοπρεπή ύπαρξη και πλήρη συμμετοχή στην κοινωνία - χρειάζεται περαιτέρω μελέτη και πειράματα για να αποδείξει την πρακτικότητά του και να εξερευνηθούν διαφορετικά μοντέλα εφαρμογή του. Τοπικές ομάδες, πολιτικά κόμματα, ιδρύματα, ακαδημαϊκοί, η κοινωνία των πολιτών πρέπει να συνεργάζονται για την υποστήριξη πρωτοβουλιών για το βασικό εισόδημα ως ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της δημιουργίας μιας κοινωνικής, βιώσιμης και με κοινωνική συνοχή Ευρώπης για όλους.
Κατάλληλα συστήματα "Βασικού Εισοδήματος Χωρίς Προαπαιτούμενα" θα μπορούσαν να μετατρέψουν την κοινωνική ασφάλιση από ένα αντισταθμιστικό / ανταποδοτικό σύστημα σε ένα απελευθερωτικό σύστημα, ενθαρρύνοντας τους πολίτες να κάνουν τις δικές τους επιλογές, χωρίς να στιγματίζονται για την κατάστασή τους.
3) Κριτική του προγράμματος Ελάχιστου Εισοδήματος στην Ελλάδα και Κύπρο
Από το 1992 η ΕΕ έδωσε έμφαση στην υποχρέωση των κρατών για κοινωνική συνοχή και ισχυρό κοινωνικό μοντέλο. Η πλειονότητα των κρατών μελών της ΕΕ εφαρμόζει κάποιου είδους πρόγραμμα Ελάχιστου ή Βασικού Εισοδήματος. Οι μόνες χώρες που - παρά την κρίση - δεν εφαρμόζουν κάποιο σχετικό σύστημα είναι η Ιταλία - αν και ξεκίνησε κάποιο πιλοτικό - και η Ελλάδα [6] που έχει ανακοινώσει ένα πιλοτικό σύστημα για κάποιους μήνες σε περιορισμένο αριθμό Δήμων και γενίκευσή του αργότερα ως καθολικό σύστημα. Το πιλοτικό πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί από εναπομείναντες πόρους του ΕΣΠΑ, επομένως δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι με την ολοκλήρωση της πιλοτικής φάσης θα υπάρξει ο κατάλληλος σχεδιασμός για την καθολική εφαρμογή του. Εξάλλου οι πρώτες απόπειρες και συζητήσεις για ένα κάποιο σύστημα (Ελάχιστου ή Βασικού Εισοδήματος) ξεκίνησαν το 2000.
Η εξέταση των εφαρμογών Ελάχιστου Εισοδήματος στην Κύπρο (όπου είναι πλέον πολύ κοντά στην πλήρη εφαρμογή του μετά από μια πιλοτική φάση) και την Ελλάδα (όπου έχει αναγγελθεί εδώ και καιρό μια πιλοτική φάση) μπορεί να αποκαλύψει τις διαφορές των συστημάτων αυτών με το μοντέλο που υποστηρίζει το BIEN (Παγκόσμιο Δίκτυο Βασικού Εισοδήματος - Basic Income Earth Network).
Και οι δύο πολιτικές έχουν ένα υψηλό όριο των μέσων επιβίωσης που θα ελέγχονται, θέτοντας εμπόδια όπως τα περιουσιακά στοιχεία και τα ακίνητα που βρίσκονται στην κατοχή των ατόμων, που ειδικά στην Ελλάδα γίνεται απαγορευτικό για τους περισσότερους παραλήπτες, λόγω των υψηλών επιπέδων ιδιοκατοίκησης και κατοχής γης, και τις υψηλές αντικειμενικές αξίες για αυτά, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις μπορεί να πρόκειται απλώς για μια βασική και απαραίτητη πρώτη κατοικία.
Επιπλέον, υπάρχει η προϋπόθεση της απόδειξης της προσπάθειας αναζήτησης εργασίας, η οποία ορθώνει ένα δυσβάστακτο βάρος για τον παραλήπτη και καθιστά την ενεργοποίηση του σχήματος πολύ δαπανηρή και περίπλοκη.
Είναι, ωστόσο, ένα θετικό πρώτο βήμα, αν και αυτό γίνεται 5 χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης. Σε κάθε περίπτωση, μένει να δούμε αν θα κάνει πραγματικά τη διαφορά και θα προσφέρει ουσιαστική βοήθεια για την αντιμετώπιση της εκρηκτικών επιπέδων φτώχειας σε αυτές τις χώρες, που επλήγησαν τόσο σοβαρά από την κρίση. Είναι αναγκαίο, να εφαρμοστεί - τουλάχιστον σε πιλοτικό επίπεδο - μια πολιτική Εγγυημένου Βασικού Εισοδήματος Χωρίς Προαπαιτούμενα σε ευρωπαϊκή κλίμακα.
Πηγαίνοντας πιο πέρα, χρειάζεται, ως ξεκίνημα, καλύτερη ανταλλαγή εμπειριών και επικοινωνία μεταξύ των κοινωνικών ομάδων και των ερευνητών, μια σταθερή και ανοικτή συζήτηση σχετικά με τα αποτελέσματα των διαφόρων συστημάτων που βρίσκονται ήδη σε εφαρμογή.
Παραπομπές:
1. Ερώτηση προς την Κομισιόν του Νίκου Χρυσόγελου ευρωβουλευτή των Πράσινων http://www.chrysogelos.gr/index.php/2012-01-26-17-13-36-593/questions/item/3478-guaranteed-minimum-income-in-greece και http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+WQ+E-2013-013056+0+DOC+XML+V0//EL&language=el καθώς κι απάντηση του Επιτρόπου Andor
http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2013-013056&language=EL
2. http://www.greens-efa.eu/documents-641.html
3. http://www.greens-efa.eu/building-resilience-9644.html
4. http://www.greens-efa.eu/pensions-8524.html
6. Η Ενδιάμεση Έκθεση της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής: «ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΛΑΧΙΣΤΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ΜΙΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ»:
ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ: Τα επικίνδυνα απόβλητα...βλάπτουν
Θα πληρώσουμε 14.904.736 συν 72.864 ευρώ τη μέρα για την κακοδιαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων…
Σχετικά με την παραπομπή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο και την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής / Κομισιόν για επιβολή προστίμου κατ’ αποκοπή ποσό ύψους 14 904.736 ευρώ και ημερήσια χρηματική ποινή 72.864 ευρώ», έως ότου εκπληρωθούν οι υποχρεώσεις από την Ελλάδα σχετικά με την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων, ο Νίκος Χρυσόγελος, συν-επικεφαλής του κόμματος «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ», δήλωσε:
«Η κακή διαχείριση των αποβλήτων βλάπτει πρώτα την υγεία και το περιβάλλον μας αλλά επιβαρύνει και τα δημόσια οικονομικά. Το έδαφος, το υπέδαφος και τα νερά πολλών περιοχών της χώρας έχουν ρυπανθεί εξαιτίας της ανεξέλεγκτης απόρριψης όχι μόνο αστικών απορριμμάτων αλλά και επικίνδυνων ή και τοξικών αποβλήτων, παρά την υποχρέωση της χώρας να έχει αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα πλήρως μέσα στο 2013. Περιπτώσεις όπως η ρύπανση του Ασωπού –Οινοφύτων, περιοχών της Χαλκιδικής, της Βεγορίτιδας κα δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου.
Η Ελλάδα δεν έχει αναπτύξει – παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες – ένα σύστημα ταξινόμησης και επισήμανσης των επικίνδυνων ουσιών και παρασκευασμάτων σε όλο τον κύκλο ζωής τους, αναβαθμισμένο σύστημα ελέγχου των επικίνδυνων αποβλήτων, όπως ορίζεται στα άρθρα 17 έως 20 της Οδηγίας-Πλαίσιο για τα απόβλητα. Δεν εξασφαλίζεται κατά συνέπεια η παρακολούθηση και ο έλεγχος από τις πρώτες ύλες μέχρι την τελική κατάληξη των αποβλήτων και δεν εμποδίζεται η ανάμειξη επικίνδυνων αποβλήτων μέσα στα οικιακά ή απόρριψη ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον ή σε χωματερές - παράνομες πρακτικές που ακολουθούνται κι αποφέρουν σημαντικά έσοδα σε διάφορα κυκλώματα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώνει ότι ακόμα και σήμερα η Ελλάδα δεν έχει παρουσιάσει ένα «εθνικό σχέδιο διαχείρισης» των επικίνδυνων αποβλήτων.
Παράλληλα με την περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική βλάβη που προκαλείται, επιβαρύνονται και τα δημόσια ταμεία (ευρωπαϊκά και ελληνικά) για τον εκ των υστέρων καθαρισμό αυτών των περιοχών στερώντας πόρους από άλλες ανάγκες. Πάντως σε ελάχιστες περιοχές έχουμε πραγματικά προγράμματα εξυγίανσης ρυπασμένων περιοχών, ενώ συχνά κρύβεται το πρόβλημα κάτω από το χαλί (Ασωπός – Οινόφυτα, ανεξέλεγκτη ανάμειξη επικίνδυνων αποβλήτων με αστικά, κα).
Πέρασαν πολλά χρόνια με αναβολές λήψης αποφάσεων, απόκρυψη του προβλήματος κάτω από το χαλί, καθυστερήσεις στις καθυστερήσεις, μπαλάκι ευθυνών από τον έναν στον άλλο. Από την πρώτη καταδικαστική για την Ελλάδα απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το 2009 πέρασαν πέντε χρόνια. Τώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραπέμπει εκ νέου την χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ζητώντας την επιβολή προστίμων, προτείνοντας «ένα κατ’ αποκοπή ποσό ύψους 14 904.736 ευρώ και ημερήσια χρηματική ποινή 72.864 ευρώ», έως ότου εκπληρωθούν οι υποχρεώσεις από την Ελλάδα.
Με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας, αλλά και της ανάπτυξης μιας βιώσιμης και υπεύθυνης οικονομίας με ενίσχυση της απασχόλησης οι βιομηχανίες, οι αρχές, η αυτοδιοίκηση και η τοπική κοινωνία θα έπρεπε να κάνουν το στοιχειώδες, αυτό που επιβάλει η λογική, η περιβαλλοντική υπευθυνότητα αλλά και η νομοθεσία:
- να προσαρμόσουν την παραγωγική διαδικασία τους, ώστε να μειώσουν την παραγωγή αποβλήτων,
- να αναπτύξουν οικολογικά καινοτόμες διαδικασίες και πρακτικές αποτελεσματικής χρήσης των πρώτων υλών (που συνεπάγονται όχι μόνο μείωση αποβλήτων αλλά συχνά και μείωση κόστους)
- να αναπτύξουν διαδικασίας «βιομηχανικής συμβίωσης» -ώστε τα απόβλητα μιας βιομηχανίας να γίνονται κάπου αλλού πρώτες ύλες
- να ενσωματώσουν την γνώση και την εμπειρία πράσινων μεθόδων παραγωγής, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της «πράσινης χημείας» και των «καθαρών τεχνολογιών»
- ή έστω να συλλέγουν χωριστά και να τα διαχειριστούν αποτελεσματικά τα επικίνδυνα απόβλητα από νοικοκυριά, επαγγελματικούς χώρους και βιομηχανίες».
Θα συνεχίζουμε καταστροφικές από κάθε άποψη πρακτικές ή θα αλλάξουμε συνειδητά και με σχέδιο;»
Σχετικές πληροφορίες:
Η ανακοίνωση για παραπομπή της Ελλάδας: http://europa.eu/rapid/press-release_IP-14-1037_el.htm
Νομοθεσία για τη διαχείριση των αποβλήτων: http://ec.europa.eu/environment/waste/index.htm
Άλλες παραπομπές ή και καταδίκες της Ελλάδας για παρόμοιες υποθέσεις:
- 17/7/2014, ανεξέλεγκτη λειτουργία χώρου υγειονομικής ταφής αποβλήτων (ΧΥΤΑ) εντός του εθνικού θαλάσσιου πάρκου της Ζακύνθου
http://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2014-07/cp140104el.pdf
-13/3/2008. Υπόθεση C-81/07: Οδηγία 2000/59/ΕΚ - Λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής αποβλήτων πλοίου και καταλοίπων φορτίου. Μη συμμόρφωση με τις διατάξεις (Άρθρα 5(1) και 16(1))
- 6/10/2005. Υπόθεση C-502/03: Λειτουργία 1125 παράνομων και μη ελεγχομένων χώρων ταφής αποβλήτων – Οδηγία 75/442/ΕΟΚ (όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 91/156/ΕΟΚ) – Άρθρα 4, 8 και 9.
- 14/4/2005. Υπόθεση C-163/03: Ρύπανση στο Θριάσιο Πεδίο: Οδηγία 80/68/ΕΟΚ- Προστασία των υπογείων υδάτων από τη ρύπανση που προέρχεται από ορισμένες επικίνδυνες ουσίες - Άρθρα 3, 4 και 5 - Οδηγία 91/689/ΕΟΚ - Επικίνδυνα απόβλητα - Άρθρα 2(1), και 6(1).
- 18/11/2004. Υπόθεση C-420/02: Παράνομη απόθεση στερεών αποβλήτων στη θέση "Πέρα Γαληνοί" - Οδηγία 75/442/ΕΟΚ (όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 91/156/ΕΟΚ) – Άρθρα 4 & 9.
- 6/3/2003. Υπόθεση C-83/02: Παράβαση άρθρου 4, παρ. 1 και 11 της Οδηγίας 96/59/ΕΚ για τη διάθεση των πολυχλωροδιφαινυλίων και πολυχλωροτριφαινυλίων (PCB/ PCT)
-13/6/2002. Υπόθεση C-33/01: Διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων - Μη κοινοποίηση των πληροφοριακών στοιχείων που προβλέπει το άρθρο 8 παράγραφος 3, της Οδηγίας 91/689/ΕΟΚ
-4/7/2000. Υπόθεση C-387/97. Περίπτωση Χωματερή Κουρουπητού Χανίων, παραβίαση οδηγιών Οδηγίες 75/442/ΕΟΚ και 78/319/ΕΟΚ, Καταδίκη Ελλάδας και καταβολή για πολλούς μήνες ημερήσιου χρηματικού πρόστιμου, €20.000
- 25/5/2000. Υπόθεση C-384/97: Υποχρέωση καταρτίσεως προγραμμάτων για τη μείωση της ρυπάνσεως από επικίνδυνες ουσίες – Μη μεταφορά της Οδηγίας 76/464/ΕΟΚ στην εσωτερική έννομη τάξη
- 8/7/1999. Υπόθεση C-215/98: Οδηγία 91/157/ΕΟΚ για τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές που περιέχουν ορισμένες επικίνδυνες ουσίες - Παράλειψη κράτους μέλους να καταρτίσει τα προβλεπόμενα στο άρθρο 6 της Οδηγίας προγράμματα
Παγκόσμια διαδήλωση για το κλίμα και τη ζωή
Σχετικά με τη συμμετοχή εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών σε μια «παγκόσμια» διαδήλωση για το κλίμα την Κυριακή 21/9/2014, οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ- Αλληλεγγύη» έκαναν την εξής δήλωση:
«Η συμμετοχή εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών σε διαδηλώσεις για την προστασία του κλίματος σε όλες τις ηπείρους, από τα νησιά του Ειρηνικού που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν μέχρι την Ν. Υόρκη, το Βερολίνο, το Παρίσι, την Μελβούρνη, την Αθήνα, το Νεπάλ, την Τζακάρτα και την Κωνσταντινούπολη είναι ένα μήνυμα προς τις κυβερνήσεις: Προστατέψτε το κλίμα, αλλάξτε το ενεργειακό μοντέλο, σώστε τον πλανήτη πριν είναι πολύ αργά. Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ ακόμα κι αν πολλοί αδιαφορούν, ακόμα και αν πολλές κυβερνήσεις σφυρίζουν αδιάφορα.
Πρέπει να δράσουμε σήμερα, έχοντας πλήρη συναίσθηση των ευθυνών που έχουμε απέναντι στις σημερινές γενιές και στα παιδιά μας, ώστε να δώσουμε τη δυνατότητα στη Γη να σταθεροποιήσει ξανά, μετά από αιώνες, το κλίμα. Αν δεν λάβουμε αποτελεσματικά μέτρα, η κλιματική αλλαγή μπορεί να εξαφανίσει τη ζωή, την οικονομία και την κοινωνική οργάνωση, όπως τουλάχιστον τις ξέρουμε σήμερα.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τα θύματα της κλιματικής αλλαγής φτάνουν ήδη τα 400.000 ετησίως, ενώ μέχρι το 2030 πάνω από 100.000.000 άνθρωποι θα χάσουν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. Η οικονομική ζημιά που θα προκληθεί μέσα στον 21ο αιώνα θα φτάσει το 5-20% του Παγκόσμιου Ακαθάριστου Προϊόντος, σύμφωνα με την έκθεση του Νίκολας Στερν.
Στην Ελλάδα μέχρι το τέλος του αιώνα, αν συνεχιστεί η σημερινή πορεία, σύμφωνα με την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, θα προκληθούν οικονομικές ζημιές από την κλιματική αλλαγή που θα ξεπεράσουν σωρευτικά τα 701 δις Ευρώ, δηλαδή δύο φορές το σημερινό δημόσιο χρέος.
Πολυάριθμες εκθέσεις αναδεικνύουν την δυνατότητα αναζωογόνησης της οικονομίας και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας αλλά και προώθησης της κοινωνικής και κλιματικής δικαιοσύνης, αν επενδύσουμε στην προστασία αντί στην ανατροπή του κλίματος.
Στα τέλη του 2015 θα γίνει στο Παρίσι η πιο κρίσιμη παγκόσμια συνδιάσκεψη για το κλίμα. Εκεί πρέπει να υπάρξει συμφωνία ώστε σταδιακά και το αργότερο μέχρι το 2050 ο πλανήτης να στραφεί 100% στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην εξοικονόμηση ενέργειας. Δεν πρέπει όμως να περιμένουμε τις κυβερνήσεις, η μεγάλη «ενεργειακή μεταστροφή», η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα μπορεί να επιταχυνθεί με πρωτοβουλίες σε ατομικό αλλά και τοπικό-περιφερειακό επίπεδο, όπως ήδη γίνεται σε πολλές περιοχές. Ας αναλάβουμε λοιπόν πρωτοβουλίες».
Η παγκόσμια διαδήλωση για το κλίμα
Η μεγαλύτερη συγκέντρωση για το κλίμα ίσως ήταν στην Ν. Υόρκη όπου οι διαδηλωτές κάλυψαν πάνω από 80 οικοδομικά τετράγωνα. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν χιλιάδες οργανώσεις αλλά και η κινητοποίηση μέσω του διαδικτύου
https://secure.avaaz.org/el/climate_march_reportback/?bzPrQeb&v=46652
Στην Αθήνα οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» συμμετείχαν στην συγκέντρωση που διοργανώθηκε από ενεργούς πολίτες και φορείς μπροστά από το Ηρώδειο, στην Διονυσίου Αρεοπαγίτη.
Δείτε: https://www.facebook.com/greensolidarityyouth
http://prasinineolaia.wordpress.com/2014/09/21/climate/
Αξιοπρεπής αλλά όχι ιδιαίτερα μαζικές οι συγκεντρώσεις στην Αθήνα και σε άλλες ελληνικές πόλεις, παρά το γεγονός ότι βιώνουμε ήδη τις αλλαγές στο κλίμα στην περιοχή μας.
Κλιματική αλλαγή, η πιο σοβαρή απειλή για τη ζωή, την κοινωνία και την οικονομία
Το κλίμα αλλάζει εξαιτίας δραστηριοτήτων που σχετίζονται κυρίως με τη χρήση ορυκτών καυσίμων (κάρβουνο, λιγνίτη, φυσικό αέριο, πετρέλαιο και παράγωγά του). Η μέση θερμοκρασία της Γης έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 0,9ο C σε σχέση με την προ βιομηχανικής εποχής μέση θερμοκρασία.
Η κλιματική αλλαγή είναι ήδη εδώ, μπορούμε όμως να την περιορίσουμε σε κάπως ελεγχόμενα επίπεδα, να περιορίσουμε δηλαδή την αύξηση της μέσης θερμοκρασία μέχρι 2ο C, αντί να επιτρέψουμε να αυξηθεί κατά 4,0 έως 6,5ο C. Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει μέχρι το 2050 να έχουμε μειώσει τις εκπομπές αερίων που αλλάζουν το κλίμα κατά 85-90%, κάτι που πρακτικά σημαίνει να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε ορυκτά καύσιμα μέχρι τότε.
Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει ιδιαίτερα τα νησιά και την παράκτια ζώνη, αφού αναμένεται, μεταξύ άλλων, να πλημμυρίσει μόνιμα, λόγω ανόδου της στάθμης της θάλασσας, μια έκταση παράκτιας ζώνης 800 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην Ελλάδα. Λόγω και των απότομων αλλαγών θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας αυξάνεται ήδη η ένταση και η συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων. Λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και της έντασης των φαινομένων διάβρωσης στην παράκτια ζώνη, θα επηρεαστούν σοβαρά ή θα καταστραφούν πολλές υποδομές και δίκτυα (λιμάνια, δίκτυα αποχέτευσης, βιολογικοί καθαρισμοί, οικισμοί και τουριστικές εγκαταστάσεις κα) που βρίσκονται κοντά στο ύψος της επιφάνειας της θάλασσας.
Ορυκτά καύσιμα και ρύπανση
Η καύση πετρελαίου, λιγνίτη, κάρβουνου, φυσικού αέριου μπορεί να προσφέρει ενέργεια αλλά προκαλεί και σοβαρή ρύπανση. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμός Υγείας (WHO) η ατμοσφαιρική ρύπανση (εξωτερικών χώρων) στις πόλεις και στην ύπαιθρο - η συμμετοχή των ορυκτών καυσίμων στην πρόκληση αυτής της ρύπανσης είναι μεγάλη - προκάλεσε 3.700.000 πρόωρους θανάτους το 2012 παγκοσμίως.
Τα ορυκτά καύσιμα επιδεινώνουν τα οικονομικά, δημοσιονομικά προβλήματα!
Ακόμα και αν δεν υπήρχε η κλιματική αλλαγή και η ρύπανση που προκαλείται από τη χρήση των ορυκτών καυσίμων, θα έπρεπε να αλλάξουμε το ενεργειακό μοντέλο μας για δημοσιονομικούς, οικονομικούς, γεωπολιτικούς και κοινωνικούς λόγους. Τα κράτη μέλη της ΕΕ ξοδεύουν συνολικά πάνω από 350-400 δις ευρώ ετησίως για εισαγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ η Ελλάδα της κρίσης 17-20 δις ευρώ. Και άλλες χώρες που βιώνουν την κρίση – όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία - είναι εξίσου εξαρτημένες όπως και η Ελλάδα από εισαγωγές πετρελαίου.
Συνέντευξη στην Απλωταριά Χίου
Η συνέντευξή μου δημοσιεύθηκε στην Απλωταριά Χίου http://www.aplotaria.gr/chrysogelos-peaceful-energy-revolution/
πρόσθεσα στο πιο κάτω κείμενο και ορισμένες χρήσιμες παραπομπές
1. Πώς διαμορφώνεται ενεργειακά το πεδίο στην Ελλάδα μετά την ιδιωτικοποίηση ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΗΕ και τον κατακερματισμό της ΔΕΗ (μικρή - μεγάλη);
Ν. Χρυσόγελος: Απουσιάζει μια ολοκληρωμένη πολιτική στην Ελλάδα για αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου, για «ενεργειακή μετάβαση», όπως έχει καθιερωθεί ο όρος από τα κινήματα πολιτών στην Ευρώπη, ώστε να απεξαρτηθούμε από τα ορυκτά καύσιμα και να στραφούμε στην εξοικονόμηση ενέργειας και στις Ανανεώσιμες Πηγές.
Η ιδιωτικοποίηση μέρους των υποδομών της ΔΕΗ δημιουργεί άλλο ένα συμπληρωματικό – ιδιωτικό - μονοπώλιο, δεν αφορά σε αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου, αποκέντρωση της παραγωγής ενέργειας, ενίσχυση του ρόλου των τοπικών κοινωνιών στην παραγωγή ενέργειας ή αλλαγή του «καυσίμου» από πετρέλαιο, φυσικό αέριο και λιγνίτη σε τοπικά διαθέσιμες ανανεώσιμες πηγές (ήλιος, άνεμος, κύμα, γεωθερμία, οργανικά υπολείμματα κα).
Όπως είχα τονίσει και σε προσωπικά άρθρα αλλά και οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ», η ελληνική πολιτική τάξη και μέρος της κοινωνίας πολώθηκαν για άλλη μια φορά στη βάση λανθασμένων διλημμάτων [1]. Κυβέρνηση κι αντιπολίτευση τσακώνονται για τους δεινόσαυρους ενώ αυτοί πεθαίνουν, αλλά δεν έχουν κατανοήσει καν τη νέα «ενεργειακή βιοποικιλότητα».
Η κυβέρνηση επιδιώκει να προωθήσει την πώληση του 30% του παραγωγικού δυναμικού της ΔΕΗ συνολικής ισχύος 2.768 MW υπό όρους μάλιστα μονοπωλιακούς για όποιον την αγοράσει (συμβάσεις με πελάτες, κα). Ο αγοραστής της «μικρής ΔΕΗ» θα πάρει ένα «πακέτο» που περιλαμβάνει:
- Ορυχεία λιγνίτη, αυτό του Αμυνταίου, περιλαμβανομένων των Λακκιάς, Κλειδιού, Κομνηνών, λόφων Βεύης και Μελίτης,
- 1380 ΜW λιγνιτικών σταθμών, δηλαδή δυο λιγνιτικές μονάδες που λειτουργούν (600 ΜW Αμύνταιο, 330 ΜW Μελίτη I ) καθώς και την άδεια παραγωγής για 450 ΜW Μελίτη ΙΙ.
- 903 ΜW Υδροηλεκτρικών, δηλαδή το συγκρότημα Νέστου, το Πουρνάρι Ι και ΙΙ καθώς και τα μικρότερα Άγρας και Εδεσσαίου,
- 485 ΜW μονάδας φυσικού αερίου της Κομοτηνής.
Δεν ήταν παρά ένα «δωράκι» σε κάποιους μεγάλους ομίλους υπό πολύ ευνοϊκούς όρους.
Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι από την άλλη, και η αντιπολίτευση, με κυρίαρχο βέβαια τον ΣΥΡΙΖΑ, υπερασπίζονταν μια εκδοχή του απολιθωμένου μοντέλου, πρακτικές προηγούμενων δεκαετιών, να παραμείνει δηλαδή η ΔΕΗ όπως έχει. Δεν αντιπρότεινε την αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου, δεν συνδέει με συνεκτικό τρόπο το συγκεκριμένο ενεργειακό θέμα («τι είδους ΔΕΗ;») με άλλα σχετικά θέματα που απασχολούν την κοινωνία (ενεργειακή φτώχεια, ΑΠΕ, κλίμα, περιβάλλον, υγεία κα). Έτσι λοιπόν η «συζήτηση» ήταν: «να διατηρηθεί το υπάρχον μοντέλο» ή «να κλωνοποιηθεί το υπάρχον και να υπάρξει άλλος ένας, ιδιωτικός, κλώνος»
Κυβέρνηση και αντιπολίτευση θα έπρεπε να επιδιώξουν μια πραγματική αλλαγή στο ενεργειακό μοντέλο που θα έδινε την δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες, σε συνεταιρισμούς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, να προχωρήσουν εκείνες στην δημιουργία πολλών τοπικών ΔΕΗ που θα βασίζονται όμως αποκλειστικά σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Δυστυχώς, τα κόμματα στην Ελλάδα είναι πολύ πίσω από άποψη παραγωγής πολιτικής, δεν παρακολουθούν καν τις σχετικές ευρωπαϊκές εξελίξεις και γι αυτό έχει κανείς την αίσθηση ότι τα έχει όλα ξανακούσει.
2.Στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στη Σίφνο με θέμα τους Ενεργειακούς Συνεταιρισμούς κάνατε λόγο για μια "ειρηνική ενεργειακή επανάσταση στην οποία οι πολίτες μπορούν και πρέπει να συμμετάσχουν". Τι εννοείται με την όρο "ειρηνική ενεργειακή επανάσταση";
Ν. Χρυσόγελος: Η «ενεργειακή μετάβαση», είναι η μετάβαση σε έναν οικολογικό και κοινωνικά υπεύθυνο - και όσο το δυνατόν πιο αποκεντρωμένο - τρόπο παραγωγής, μεταφοράς ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές αλλά και μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας που αλλάζει τα πάντα.
Πέρα από τα περιβαλλοντικά και κλιματικά χαρακτηριστικά της αυτή η «ειρηνική ενεργειακή επανάσταση» έχει και κοινωνική - οικονομική διάσταση. Σήμερα η ενέργεια παράγει έναν τεράστιο πλούτο. Πληρώνουν πολλοί για να συγκεντρωθεί αυτός ο πλούτος στα χέρια λίγων, κυρίως σε όσους κατέχουν το κάρβουνο, τον λιγνίτη, το πετρέλαιο, το ουράνιο και το φυσικό αέριο καθώς και στις μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες ενέργειας. Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι αυτός ο τεράστιος πλούτος δεν θα συγκεντρώνεται στα χέρια των λίγων και δεν θα απειλεί με καταστροφή της ζωής στον πλανήτη (κλιματική αλλαγή) αλλά θα επιστρέφει στις τοπικές κοινωνίες και θα ενισχύει την τοπική οικονομία, την βιωσιμότητα, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή; Αν η παραγωγή ενέργειας βασίζεται σχεδόν 100% σε διαθέσιμες ανανεώσιμες πηγές και γίνεται μέσα από ενεργειακούς συνεταιρισμούς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Στην Ευρώπη πολλοί άνθρωποι συμμετέχουν ενεργά σε αυτή την «ειρηνική επανάσταση». Υπάρχουν ήδη 2.500 ενεργειακοί συνεταιρισμοί που δεν κατέχουν μόνο μέσα παραγωγής ενέργειας αλλά και μέρος των δικτύων διανομής της, επενδύοντας όλο και περισσότερο σε αυτά που ονομάζουμε σήμερα «έξυπνα δίκτυα» (smartgrids).
Σε χώρες όπως η Γερμανία οι μεγάλες εταιρίες ελέγχουν μόλις το 7% της ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ, το υπόλοιπο 93% παράγεται από συνεταιρισμούς, δήμους, ομίλους πολιτών, και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Αυτό έχει ήδη προκαλέσει μια μεγάλη κρίση στην τιμή των μετοχών των μεγάλων επιχειρήσεων και η Μέρκελ προσπαθεί να ξανα-επιβάλει τον συγκεντρωτικό έλεγχο. Αυτό όμως βρίσκει σοβαρή αντίσταση από την κοινωνία που παίρνει τον έλεγχο της ενέργειας στα χέρια της. Δεν ζητάει τον κρατικό έλεγχο της ενέργειας, κινητοποιείται ενάντια στα εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας, κάρβουνου, λιγνίτη, πετρελαίου, αλλά συγκεντρώνει εκατομμύρια Ευρώ που τα επενδύει σε πράσινες επενδύσεις. Ένας μόνο από τους συνεταιρισμούς, ο Ecopower στο Βέλγιο, διαθέτει κεφάλαια 40.000.000 που τα συγκέντρωσε από τα 40.000 μέλη του (περίπου με 1000 ανά μερίδα). Πολλοί από λίγα χρήματα συγκεντρώνουν τεράστια κεφάλαια και επενδύουν στην «δική» τους ανανεώσιμη ενέργεια.
Μια παρόμοια ειρηνική πράσινη επανάσταση βρίσκεται σε εξέλιξη και στις ΗΠΑ όπου το 40% της ενέργειας και των δικτύων ανήκει σε συνεταιρισμούς κυρίως της υπαίθρου.
3.Υποστηρίζετε ότι τα νησιά της Ελλάδας μπορούν να απεξαρτηθούν από τα ορυκτά καύσιμα και να καταστούν ενεργειακά αυτόνομα, στο πρότυπο άλλων ευρωπαϊκών νησιών, όπως το νησί Σάμσο στη Δανία. Πως μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο;
Ν. Χρυσόγελος: Πρέπει να αλλάξουμε το ενεργειακό μοντέλο για λόγους κλιματικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς [2]. Στην Ελλάδα πηγαίνουμε συχνά από το άσπρο στο μαύρο αν και υπάρχουν κι άλλα χρώματα. Στα θέματα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είτε θα γίνονται μεγάλα «πρότζεκτ» με εμπλεκόμενους γνωστούς επιχειρηματίες είτε θα αντιμετωπίζουμε τις ΑΠΕ περίπου σαν ένα πυρηνικό εργοστάσιο. Κι όμως υπάρχει εναλλακτική λύση και αυτή είναι να γίνονται οι επενδύσεις από τις τοπικές κοινωνίες, μέσω συνεταιρισμών ή τοπικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μετά από διαβούλευση και χωροταξικό σχεδιασμό και με τρόπο ώστε να μένουν οι πόροι και τα οφέλη στις τοπικές κοινωνίες.
Η επιστήμη και η συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία επιτρέπουν σήμερα την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ενώ οι παραγωγοί μπορεί να είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενεργειακοί συνεταιρισμοί, πολίτες και όχι κατ’ ανάγκη μεγάλες πολυεθνικές ή κρατικές μονοπωλιακές εταιρίες.
Σταδιακά μπορούμε να βασίσουμε την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών μας σε συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας αλλά και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ποσοστό 85-90% ή και 100% σε περίπτωση νησιών ή μικρότερων περιοχών. Αυτό δεν είναι επιστημονική φαντασία, είναι ο οδικός χάρτης της ΕΕ για το 2050. Είναι η πρόταση των Πράσινων για τη Γερμανία (τα πυρηνικά θα κλείσουν το 2022 και σταδιακά θα πρέπει να κλείσουν όλα τα εργοστάσια ενέργειας που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα. Ο Ομπάμα ανήγγειλε ένα σχέδιο που θα οδηγήσει σε κλείσιμο των 2/3 των εργοστασίων ενέργειας που βασίζονται στο κάρβουνο. Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι αν θέλουμε να περιορίσουμε σε κάπως ελεγχόμενα επίπεδα την κλιματική αλλαγή πρέπει να μειωθούν οι εκπομπές των αερίων που ευθύνονται για την αλλαγή κατά 60-80% τις επόμενες δεκαετίες. Επομένως, θα πρέπει να αναλάβουμε και εμείς ένα ενεργό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση. Τα νησιά είναι προνομιακός χώρος για να πετύχουμε αυτή την μετάβαση με σημαντικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες.
4.Σε χώρες της Ευρώπης (π.χ. Γερμανία) οι ντόπιοι κάτοικοι έχουν σοβαρά κίνητρα να συνεταιριστούν, καθώς ο νόμος τους δίνει το δικαίωμα να διαχειρίζονται ενεργειακά την περιοχή τους, αποτρέποντας έτσι τις μεγάλες εταιρίες να εκμεταλλευτούν το ενεργειακό δυναμικό της περιοχής τους. Στη χώρα μας υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο, που ευνοεί τις συνεργατικές προσπάθειες σε σχέση με τις μεγάλες πολυεθνικές που κινούνται στο χώρο; Υπάρχει ταμείο της Ευρωπαϊκής ένωσης που μπορεί να χρηματοδοτήσει ενεργειακούς συνεταιρισμούς;
Ν. Χρυσόγελος: Το γεγονός ότι οι Πράσινοι στην Ελλάδα – και εξαιτίας δικών τους λαθών, των Οικολόγων Πράσινων, που με ανάγκασαν να φύγω και να δημιουργήσουμε τους «ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ»– δεν είναι μια πολιτική δύναμη με μεγάλη επιρροή έχει προφανώς τις επιπτώσεις του στις διάφορες πολιτικές αλλά και στην νομοθεσία ή στις πρωτοβουλίες που αναπτύσσει η κοινωνία.
Χιλιάδες άνθρωποι πριν λίγες εβδομάδες διαδήλωναν στο Βερολίνο εναντίον της Μέρκελ που προσπαθεί να βάλει εμπόδια στην «ενεργειακή επανάσταση» (στην «ενεργειακή μετάβαση») που είχε ξεκινήσει με νομοθεσίες που είχαν προωθήσει οι Πράσινοι όταν συμμετείχαν στην κυβέρνηση. Ως Ευρωβουλευτής των Πράσινων συμμετείχα σε πολλές παρόμοιες εκδηλώσεις – σε λίγες μέρες θα είμαι ξανά σε κάποιες στην Γαλλία και στο Βέλγιο – με τον χαρακτηριστικό τίτλο «PowertothePeople», που είναι ένα λογοπαίγνιο, που σημαίνει δύναμη αλλά και ενέργεια στους πολίτες.
Οι Πράσινοι στο Βέλγιο επιδίωξαν να περάσει νομοθεσία που θα προβλέπει ότι όλες οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα περιλαμβάνουν σε ποσοστό τουλάχιστον 50% πολίτες και φορείς των περιοχών που γίνονται. Στη Δανία το 50% της ενέργειας από ΑΠΕ παράγεται από εταιρίες λαϊκής βάσης ή συνεταιρισμούς ή δήμους.
Στη Ελλάδα ακολουθήθηκε δυστυχώς μια λανθασμένη πολιτική για τις άδειες αλλά και μια επιθετική πολιτική από τις μεγάλες, γνωστές επιχειρήσεις που ελέγχουν την ενέργεια. Παρά τα εμπόδια και τις δυσκολίες υπάρχει χώρος και ανάγκη για να αναπτυχθούν ενεργειακοί συνεταιρισμοί.
Υπάρχουν πολλές δυνατότητες χρηματοδότησης σχεδίων και μέσω των ευρωπαϊκών προγραμμάτων της επόμενης περιόδου 2014-2020 («Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία», «Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης») [3] αλλά και μέσω συνεργασιών με ευρωπαϊκά οικολογικά funds, με ενεργειακούς συνεταιρισμούς ή και μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Έχω δουλέψει ως ευρωβουλευτές των Πράσινων πάνω σε αυτά και πετύχαμε αρκετά για την επόμενη περίοδο [4].
Το κύριο πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι η εξεύρεση πόρων. Είναι η αδυναμία των τοπικών κοινωνιών να δημιουργήσουν αποτελεσματικές, δημοκρατικές και διαφανείς δομές που θα δημιουργούν εμπιστοσύνη, θα παίρνουν πρωτοβουλίες, θα συνεργάζονται με ευρωπαϊκά δίκτυα που έχουν μεγάλη εμπειρία και διάθεση να βοηθήσουν. Όπως είπα και στην ημερίδα στη Σίφνο «Ο κρίσιμος παράγοντας για την ενεργειακή μετάβαση είναι η ενεργή συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση και λήψη αποφάσεων που αφορούν τη ζωή τους. Το 50% της αλλαγής αφορά την μακροχρόνια δέσμευση των κοινωνιών να αλλάξουν, με δημοκρατικό τρόπο και στη βάση αξιών, αλλά και να πάρουν ενεργά μέρος στις αλλαγές που απαιτούνται. Το υπόλοιπο 50% αφορά στην καλή οργάνωση, στην σωστή στρατηγική, στην απόκτηση τεχνογνωσίας, στην ενίσχυση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων, στην συνεργασία με ευρωπαϊκά δίκτυα και οργανισμούς. Το πιο μικρό, μόνο, μέρος του προβλήματος είναι η εξεύρεση πόρων για τις αναγκαίες επενδύσεις».
5.Υπάρχουν άδειες από τη ΡΑΕ για ανεμογεννήτριες διαθέσιμες στα νησιά ή αν κάποιος ενδιαφέρεται να ξεκινήσει τώρα μία επένδυση σε ανεμογεννήτριες θα πρέπει να τις αγοράσει από τους ομίλους πολυεθνικών που τις έχουν ήδη εξασφαλίσει από τη ΡΑΕ;
Ν. Χρυσόγελος: Εξαρτάται, δεν είναι ίδια η κατάσταση σε όλα τα νησιά. Κάθε νησί έχει τα δικά του προβλήματα. Δεν θα πρέπει όμως να βγάλουμε από την λογική μας την ανάγκη να αγωνιστούμε για να αλλάξουμε νομοθεσία ή παγιωμένες καταστάσεις ή σε άλλες περιπτώσεις να αγοράσουμε τις άδειες από τις επιχειρήσεις. Τι να τις κάνουν αφού τις περισσότερες φορές δεν μπορούν να προχωρήσουν τα σχέδια τους; Εξάλλου συχνά οι άδειες βασίζονται σε τεράστια πρότζεκτ που απαιτούν διασύνδεση και δεν ξεκινούν από την ανάγκη να καλύψουν άμεσα τα νησιά τις ανάγκες τους 100% από διάφορα συστήματα ΑΠΕ μέσω της ένταξής τους σε ένα τοπικά «έξυπνα δίκτυα».
6.Ποια τα οφέλη για την κοινωνία και το περιβάλλον που προκύπτουν από την λειτουργία ενεργειακών συνεταιρισμών, συγκριτικά με τις μεγαεπενδύσεις των ενεργειακών πολυεθνικών που σχεδιάζονται για τα νησιά του Βορείου και του Νοτίου Αιγαίου;
Ν. Χρυσόγελος:Η ΕΕ δαπανάει ετησίως 400 δις Ευρώ για εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, που αφαιρούνται έτσι από κοινωνικές πολιτικές. Η Ελλάδα δαπανάει ετησίως 17,5-20 δις και αυτό έχει επιπτώσεις και στα δημοσιονομικά της [5]. Τα εξοπλιστικά προγράμματα [6], οι υπερτιμολογήσεις φαρμάκων, η διαφθορά και οι εισαγωγές πετρελαίου ευθύνονται για το μεγαλύτερο ποσοστό του χρέους – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει βασικές ευθύνες το πολιτικό σύστημα και το πολιτικό προσωπικό για τη χρεοκοπία της χώρας.
Τα μη διασυνδεμένα νησιά παράγουν σήμερα το 82% της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζονται με πετρελαϊκούς σταθμούς, παρότι διαθέτουν τοπικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στα περισσότερα νησιά, ακόμα και αυτά που έχουν πιο σύγχρονες μονάδες, η παραγωγή ηλεκτρισμού κοστίζει περισσότερο από όσο κοστίζει στην ηπειρωτική Ελλάδα. Το επιπλέον κόστος για την εισαγωγή πετρελαίου δηλαδή και τη λειτουργία των σταθμών αυτών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά ξεπερνάει ετησίως το 1 δις ευρώ. Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου αυξάνει – όπως είναι αναμενόμενο – και το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τους πετρελαϊκούς σταθμούς των νησιών.
Το επιπλέον κόστος κατανέμεται όχι μόνο στους νησιώτες αλλά σε όλους τους καταναλωτές ρεύματος, ώστε να μην είναι δυσανάλογα υψηλοί για τους νησιώτες οι λογαριασμοί της ΔΕΗ.
Ας το δούμε στο επίπεδο ενός μικρού νησιού, όπως είναι η Σίφνος, το νησί από όπου κατάγομαι. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως κοστίζει στη ΔΕΗ περίπου 18.000.000 €, εκ των οποίων περίπου 13.000.000 € είναι το κόστος πετρελαίου. Οι κάτοικοι, μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ, πληρώνουν περίπου 5.000.000 €. Η διαφορά των 13.000.000 € κατανέμεται στους πολίτες όλης της χώρας, για να μην πληρώνουν οι Σιφνιοί τριπλάσιο λογαριασμό ρεύματος.
Το ίδιο ισχύει για τη Ρόδο, την Πάρο, τη Μύκονο, την Λέσβο ή την Χίο και όλα τα άλλα νησιά. Σύμφωνα με τη ΔΕΗ μέσα σε 15 χρόνια η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στη Ρόδο - και η παραγωγή της - αυξήθηκε κατά 94,5%, δηλαδή σχεδόν διπλασιάστηκε, από 393.205 MWh (1996) έφτασε σε 764.593 (2010).
Η ΔΕΗ της Ρόδου για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος το 2011 χρειάστηκε 146.974 τόνους μαζούτ και 37.985 χιλιόλιτρα (κυβικά μέτρα) ντίζελ που τις κόστισαν € 122.743.875. Με σταθερές τιμές, η ΔΕΗ σε μια 10ετία πλήρωσε 1,2 δις € για εισαγωγές πετρελαίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μόνο για τις ανάγκες της Ρόδου, ποσό ίσο περίπου με αυτό που «έψαχνε» πριν λίγο καιρό η κυβέρνηση μέσα από σκληρές περικοπές μισθών και συντάξεων και επιβολή φόρων. Για κάθε αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας στη Ρόδο ή στη Μύκονο, για παράδειγμα λόγω αύξησης του αριθμού των τουριστών, το επιπλέον κόστος της ενέργειας «μοιράζεται» σε όλους τους κατοίκους της χώρας!
Για να ξέρουμε τι χάνουμε από την τσέπη μας: Το σύνολο των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων από τα περιφερειακά προγράμματα για το Ν. Αιγαίο την περίοδο 2014-2020 θα φτάσει τα 168.000.000 (50% ευρωπαϊκή, 50% εθνική χρηματοδότηση). Την ίδια αυτή, όμως, περίοδο των 7 χρόνων, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεμένα νησιά θα κοστίσει 7 δις ευρώ επιπλέον του μέσου κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού του ηπειρωτικού συστήματος. Δηλαδή, λόγω ενός λανθασμένου ενεργειακού μοντέλου θα σπαταληθούν τα 7 επόμενα χρόνια πόροι που αντιστοιχούν στο 80πλάσιο του συνόλου των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων για το Ν. Αιγαίο την ίδια περίοδο.
Φαντάζομαι ότι αν συγκεντρώσουμε στοιχεία και για το Βόρειο Αιγαίο – κάτι που πρέπει να γίνει - θα ισχύει κάτι παρόμοιο.
Το ζητούμενο λοιπόν είναι να παράγεται η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές αλλά να παράγεται και με τέτοιο τρόπο ώστε το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου που δημιουργείται από την αξιοποίηση του ανέμου και του ήλιου να μένει στις τοπικές κοινωνίες. Το να μένει ένα ποσοστό 2,7% δεν είναι, κάτω από τις σημερινές συνθήκες, ικανοποιητικό, αλλά θα έλεγα ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι οι τοπικές κοινωνίες δεν έχουν αποφασιστικό λόγο για αυτές τις επενδύσεις.
Αλλά μην το περιορίσουμε μόνο στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Να σχεδιάσουμε και να εργαστούμε ώστε στο κοντινό μέλλον και τα λεωφορεία, τα φορτηγά, τα αυτοκίνητα και οι μηχανές αλλά και τα πλοία να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας [7], μονάδες παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ στα νησιά στην Ν. Ευρώπη και τη Μεσόγειο να τροφοδοτούν πλοία, οχήματα, κατοικίες και τουριστικές εγκαταστάσεις προς όφελος του κλίματος και των νησιών.
7.Εφόσον μιλάμε για έργα και επενδύσεις σε μικρότερη κλίμακα, κάποιοι θα πουν ότι το όλο εγχείρημα μπορούν να το αναλάβουν καθαρά δημόσιοι φορείς, χωρίς τη συμμετοχή ιδιωτών. Τι απαντάτε;
Ν. Χρυσόγελος: Προσωπικά αλλά και ως «ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» στηρίζουμε τον λεγόμενο τρίτο τομέα, την κοινωνική συνεργατική οικονομία και επιχειρηματικότητα που μπορεί να λειτουργεί πράγματι προς όφελος του δημόσιου (όχι κρατικού) συμφέροντος. Μπορεί το συνεργατικό μοντέλο να είναι πιο ευέλικτο, καινοτόμο, δημοκρατικό και άμεσα ελεγχόμενο από τους πολίτες. Μπορεί να συμμετέχει σε ευρύτερα δίκτυα, να μην μπλέκει σε υπερβολική γραφειοκρατία, να μην εξαρτιέται από το ποιος είναι δήμαρχος, περιφερειάρχης, υπουργός ή πρωθυπουργός.
Δυστυχώς στην Ελλάδα έχουμε μπλέξει πολύ μεταξύ τους τις έννοιες δημόσιο, κρατικό και κομματικό. Το κρατικό μοντέλο των συνεταιρισμών απέτυχε γιατί οι περισσότεροι έγιναν κομματικά ή πελατειακά συστήματα και στο τέλος κέντρα διαφθοράς. Όχι ότι δεν υπάρχουν και πετυχημένα παραδείγματα, κάποιοι από τους παλιούς συνεταιρισμούς εξελίχθηκαν και πλησιάζουν πιο πολύ στο σύγχρονο μοντέλο που βασίζεται στις 7 βασικές αρχές. Αλλά τώρα πρέπει να μάθουμε από τα λάθη και να αξιοποιήσουμε τα καλά παραδείγματα αλλά και την γνώση και μεθοδολογία που παράγεται σε διάφορα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.
8.Διαβάζουμε ότι ο κόσμος στη Σίφνο αγκάλιασε το εγχείρημα. Πότε πιστεύετε θα μπορέσετε να έχετε ασφαλή συμπεράσματα για την επιτυχία ή μη του "ενεργειακού πειράματος της Σίφνου";
Ν. Χρυσόγελος: Σίγουρα έχουμε να διανύσουμε μακρύ δρόμο. Δεν πατάς το κουμπί και όλα γίνονται. Η επιτυχία είναι κατ΄αρχάς ότι έχουν πειστεί πολλοί για την αναγκαιότητα, πολλοί άλλοι περιμένουν να δουν κάτι πρακτικό – ήδη προχωράμε σε σχεδιασμό για τις πρώτες επενδύσεις – αλλά και ορατά αποτελέσματα για το σύνολο της κοινωνίας. Όλα αυτά που συζητούσαμε κάποια χρόνια, βλέπουν οι πολίτες ότι γίνονται κάπου αλλού κι άρα μπορούμε να τα κάνουμε και εμείς. Βοήθησε ότι γίναμε μέλη στην «Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνεταιρισμών και Ομίλων Πολιτών Παραγωγής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές» (RESCoop), ότι έχουμε πλήρη βοήθεια και στήριξη.
Η αλλαγή άρχισε όταν πείστηκαν νέοι αλλά δυναμικοί άνθρωποι από το νησί να πάνε στο πρώτο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας και να παρουσιάσουν την ιδέα μας. Ανακάλυψαν εκεί έναν άλλο κόσμο υπαρκτό, δεν ήταν πλέον μόνο εγώ που τους «έπρηζα» με πράσινες ιδέες. Η ιδέα μας κέρδισε την υποστήριξη της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας. Μέλη της ήρθαν πολλές φορές στην Ελλάδα, δεκάδες εμαιλ με ιδέες, πρακτικές πληροφορίες, διάθεση πραγματικής στήριξης. Στο δεύτερο συνέδριο πήγαν 5 άτομα για να μετάσχουν αλλά και για να επισκεφθούν συνεταιρισμούς στην Δανία. Έγινε, μετά, η πρόσφατη διεθνής ημερίδα στη Σίφνο. Αρχές Οκτώβρη 3 άτομα από τον συνεταιρισμό θα συμμετάσχουμε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο. Άλλοι θα πάνε στην Κοπεγχάγη, σε άλλους συνεταιρισμούς. Σχεδιάζουμε επίσης να δημιουργήσουμε σε συνεργασία με το «Ευρωπαϊκό Δίκτυο Νέων για την Βιώσιμη Ενέργεια» μια «Θερινή Πράσινη Ακαδημία» στη Σίφνο.
Ξέρετε ότι με τα νησιά έχω μια ιδιαίτερη σχέση και αγάπη – πολύ πριν γίνω ευρωβουλευτής των Πράσινων. Στην Χίο έχω έρθει πολλές φορές και έχουμε οργανώσει διάφορες εκδηλώσεις και δραστηριότητες. Δεν είναι, λοιπόν, έξω από τα ενδιαφέροντα και τις προθέσεις μου να δημιουργήσουμε στη Χίο ένα κέντρο που θα προωθεί παρόμοιες πράσινες πολιτικές. Όταν θα είναι η ώρα θα παρουσιάσουμε τις ιδέες και προτάσεις μας.
Εξάλλου το μέλλον της οικονομίας είναι προς πράσινη κατεύθυνση [8] και εκεί υπάρχουν σημαντικοί πόροι – χάρη και στη δουλειά μας, στη δουλειά των Πράσινων ευρωβουλευτών στο προηγούμενο Ευρωκοινοβούλιο [9]
Παραπομπές
[2] http://www.chrysogelos.gr/index.php/2012-01-26-17-17-39-594/arthra/item/3780-new-policy
[3] http://www.chrysogelos.gr/index.php/2012-01-26-17-17-39-594/deltia-typou/item/3760-energy-revolution
[4]http://www.chrysogelos.gr/images/files/Docs/greening%20GE.pdf
[5] http://www.chrysogelos.gr/images/files/Docs/energy%20GE.pdf
[6]http://www.chrysogelos.gr/images/files/Docs/defence%20GE.pdf
[7]http://www.chrysogelos.gr/images/files/Docs/shipyard%20GE.pdf
[8]http://www.chrysogelos.gr/images/files/Docs/economy%20GE.pdf
[9]http://www.chrysogelos.gr/images/files/2014_2020_YourGuidetoEUFunding_LR.PDF
"ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ" ΜΕ ΜΠΟΥΤΑΡΗ ΓΙΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΕΞΟΔΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Συνάντηση με τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γ. Μπουτάρη είχαν ο Νίκος Χρυσόγελος και η Ζωή Βολιώτη εκ μέρους του προεδρείου του κόμματος «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ», το μεσημέρι της Παρασκευής 19 Σεπτεμβρίου. Στη συνάντηση συζητήθηκε ο ρόλος που μπορεί και πρέπει να παίξει η αυτοδιοίκηση για τη διαμόρφωση, από τη βάση της κοινωνίας, ενός εναλλακτικού σχεδίου διεξόδου από την κρίση που θα αποτελεί ένα Νέο (Πράσινο) Κοινωνικό Συμβόλαιο για την αντιμετώπιση 12 βασικών προβλημάτων των πολιτών, όπως είναι η ανεργία, η αναζωογόνηση της οικονομίας, η πρόσβαση όλων στο σύστημα υγείας, η πολιτική για τους νέους, η περιφερειακή αναδιάρθρωση της χώρας κα [1].
Οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» έχουν προτείνει, δημόσια αλλά και με επιστολές τους προς ένα σύνολο φορέων, να ξεκινήσει, τέλη Σεπτεμβρίου, ένας δομημένος διάλογος εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης, κοινωνικών, επαγγελματικών και περιβαλλοντικών φορέων αλλά και δημοκρατικών πολιτικών κομμάτων. Στόχος είναι η διαμόρφωση, με πρωτοβουλία της κοινωνίας, ενός νέου σχεδίου διεξόδου της χώρας από την κρίση που θα είναι κοινωνικά δίκαιο και ισορροπημένο και θα δεσμεύει την κυβέρνηση, όποια κι αν είναι, αφού θα έχει την ευρεία υποστήριξη της κοινωνίας. Η επίσημη αποστολή των προσκλήσεων ξεκίνησε στα μέσα Σεπτεμβρίου, ενώ τις επόμενες μέρες οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ- ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» θα συνεχίσουν τις επαφές που ξεκίνησαν με τον Γ. Μπουτάρη και με άλλους δημάρχους, περιφερειάρχες, κοινωνικούς κι επαγγελματικούς φορείς και κόμματα.
Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης εξέφρασε τη θετική του στάση απέναντι στην πρόταση και τόνισε ότι οι Περιφέρειες, οι Δήμοι και η κοινωνία των πολιτών μπορούν και πρέπει να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο στην διαμόρφωση ενός νέου μοντέλου περιφερειακής ανάπτυξης. Κοινή ήταν η διαπίστωση ότι το κεντρικό κράτος επιβάλει αποφάσεις χωρίς στοιχειώδη διαβούλευση με αυτούς τους οποίους αφορούν και αυτό πρέπει να σταματήσει με κάθε τρόπο. Ο Νίκος Χρυσόγελος επισήμανε ότι το Ευρωκοινοβούλιο με πρωτεργάτες τους Πράσινους, πίεσε και πέτυχε να ενσωματωθεί στους Κανονισμούς των Ευρωπαϊκών Ταμείων αλλά και στον Κώδικα Πρακτικών για την εφαρμογή της «Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης 2014-2020» η υποχρέωση των Κρατών Μελών να παρουσιάσουν σχέδια για την νέα προγραμματική περίοδο που θα είναι προϊόν διαβούλευσης και συμμετοχικών διαδικασιών, όχι αυθαίρετων αποφάσεων της κεντρικής εξουσίας. Κάτι που δυστυχώς δεν έχει ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση [2].
Ο Νίκος Χρυσόγελος είχε συνάντηση, το απόγευμα της Παρασκευής, με τον Δήμαρχο Κοζάνης Λευτέρη Ιωαννίδη καθώς και τηλεφωνική επικοινωνία, το Σάββατο πρωί, με τον Δήμαρχο Αριστοτέλη Γιάννη Μίχο, με τους οποίους συζήτησαν τόσο την πρόταση για ένα σχέδιο εξόδου από την κρίση που θα διαμορφωθεί μέσα από κοινωνικό διάλογο όσο και ευρύτερα θέματα αυτοδιοίκησης και πράσινων πολιτικών σε τοπικό επίπεδο. Ο πρώην ευρωβουλευτής των Πράσινων κι αντιπρόεδρος της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ευρωκοινοβουλίου είχε ενεργό ρόλο στην προετοιμασία του Ευρωπαϊκού Ταμείο Συνοχής καθώς και στο πρασίνισμα των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών κι Επενδυτικών Ταμείων [3] ενώ ανέπτυξε και συστηματική συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες και ευρωπαϊκά δίκτυα της κοινωνίας των πολιτών.
Το βράδυ της Παρασκευής 19/9, ο Νίκος Χρυσόγελος συμμετείχε ως ομιλητής σε συζήτηση με θέμα: «Κοινωνική οικονομία: οι ΚΟΙΝΣΕΠ ως μια ραγδαία αναπτυσσόμενη επιχειρηματική μορφή στην Ελλάδα της κρίσης: Μόδα ή συνειδητή επιλογή; Εμπειρία, προβλήματα και προοπτικές» που οργανώθηκε στο πλαίσιο του GreenWave. Στη συζήτηση συμμετείχαν: ο Μπελίδης Θανάσης – Μονάδα Επιχειρηματικότητας ΑΤΕΙΘ, Τεχνικός Σύμβουλος ΔΙΚΤΥΟΥ ΚΟΙΝΣΕΠ Κ. Μακεδονίας., η Σουρμαΐδου Πόπη – Αντιπρόεδρος Κέντρου Εργάνη, ο Xρυσόγελος Νίκος – πρώην Ευρωβουλευτής των Πρασίνων και μέλος του Ενεργειακού Συνεταιρισμού Σίφνου καθώς και ο Ρουμελιώτης Ανδρέας – δημοσιογράφος, εμπνευστής του enallaktikos.gr. Τη συζήτηση συντόνισε η Σοφία Αδάμ, ερευνήτρια – συγγραφέας του Οδηγού Δημιουργίας Κοινωνικών Επιχειρήσεων. Δεκάδες ενδιαφερόμενοι συμμετείχαν στην εκδήλωση, έθεσαν ερωτήματα αλλά και κατέθεσαν εμπειρίες [4].
[1] Οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» προτείνουν την διαμόρφωση - μέσα από διάλογο και με πρωτοβουλία φορέων - ενός εναλλακτικού σχεδίου διεξόδου από την κρίση κι αντιμετώπισης 12 βασικών προβλημάτων των πολιτών http://prasinoi.gr/forum-crisis/
[3] http://www.chrysogelos.gr/images/files/Docs/greening%20GE.pdf
[4] http://www.chrysogelos.gr/index.php/2013-11-08-13-32-37/ektheseis/item/3782-social-economy-greenwave
Πολιτική και δημοκρατία στην εποχή της κρίσης
Πολιτική και δημοκρατία στην εποχή της κρίσης
Του Νίκου Χρυσόγελου
Πρώην ευρωβουλευτή των Πράσινων,
Συν-επικεφαλής «Πράσινοι – Αλληλεγγύη»
Το κείμενο που ακολουθεί είναι η εισήγησή μου στην εκδήλωση που διοργανώνει το ΠΟΤΑΜΙ , την Κυριακή 21/9/2014. Για να μην γίνονται παρεξηγήσεις - επειδή έχουν γραφτεί διάφορα - συμμετέχω στην Επιτροπή Διαλόγου που έχει δημιουργηθεί με πρόσκληση του Στάυρου Θεοδωράκη θεωρώντας της ως ένα χώρο πολιτικού διαλόγου. Όπως έχχω δηλώσει και έχω ξεκαθαρίσει από την αρχή ούτε ψάχνω να πιάσω μια καρέκλα, ούτε με ενδιαφέρει η ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς ή η ένταξη μου σε κάποιο ψηφοδέλτιο για τις εκλογές, και ούτε είμαι μέλος του ΠΟΤΑΜΙΟΥ. Συμμετέχω στο διάλογο μένοντας πιστός στην άποψή μου ότι απαιτείται ευρής διάλογος των κομμάτων μεταξύ τους αλλά και - κυρίως - με την κοινωνία των πολιτών. Εξάλλου για αυτό το λόγο και ως "ΠΡΑΣΙΝΟΙ - ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ" έχουμε αναλάβει μια πολιτική πρωτοβουλία για να ανοίξει ένας τέτοιος ευρύς διάλογος γύρω από 12 μεγάλα προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία ώστε να διαμορφωθεί , από τα κάτω, ένα εναλλακτικό σχέδιο που θα βοηθήσει την κοινωνία να αντιμετωπίσει βασικά προβλήματά της μέσα από μια ευρεία συναίνεση.
1. Ζούμε μια εποχή κατά την οποία η οικονομία της αγοράς επιβάλει συχνά τις επιλογές της πάνω στις κοινωνίες και στην πολιτική. Ένας οίκος αξιολόγησης έχει μεγαλύτερη επιρροή από την κυβέρνηση μιας ισχυρής χώρας. Το τραπεζικό σύστημα ήταν σε θέση να προκαλέσει μια τεράστια χρηματοπιστωτική κρίση, που μετατράπηκε σε κρίση χρέους. Οι καιροσκοπικές επιλογές ορισμένων τραπεζιτών και goldenboys είχαν τεράστιες επιπτώσεις στην κοινωνία. Αντί όμως να πληρώσουν το κόστος όσοι έκαναν λανθασμένες και τυχοδιωκτικές επιλογές, με ευθύνη των κυβερνήσεων αυτοί που πλήρωσαν ήταν οι κοινωνίες που βρέθηκαν ανοχύρωτες μπροστά σε μια πρωτοφανή οικονομική και κοινωνική απορρύθμιση που επιβλήθηκε αντιδημοκρατικά, χωρίς διάλογο με τους κοινωνικούς φορείς ή μέσα στα εθνικά κοινοβούλια ή το ευρωκοινοβούλιο, όπως επισημαίνει και στην σημαντική απόφασή του το Ευρωκοινοβούλιο στις 13/3/2014. Η υποχώρηση της πολιτικής μπροστά στην «οικονομία», η αποδυνάμωση της δημοκρατίας και η απορρύθμιση των ελεγκτικών μηχανισμών επέτρεψαν στην αγορά να γίνει ανεξέλεγκτη και να επιβάλει τους δικούς της κυνικούς κανόνες πάνω στην κοινωνία. Την ίδια στιγμή η παραδοσιακή πολιτική διέρχεται μια βαθειά κρίση απονομιμοποίησης, ενώ η πολιτική, κοινωνική και δημοκρατική κρίση συμβαδίζει με μια πρωτοφανή οικολογική κρίση.
2. Δεν είναι η δημοκρατία, όπως ψευδώς ισχυρίζονται όσοι την μισούν, που οδήγησε σε αύξηση των ανισοτήτων, σε χρεοκοπία χώρες όπως η Ελλάδα, καθώς και σε κατάρρευση του (ευρωπαϊκού) κοινωνικού μοντέλου. Η δημοκρατία στην Ελλάδα δεν περίσσευε. Αντιθέτως, αντιμετώπιζε σημαντικά προβλήματα ακόμα και την περίοδο που δεν είχαμε χούντα ή εμφύλιο. Σήμερα οι πολίτες είναι αγανακτισμένοι και πολλοί ισχυρίζονται ότι είναι, δήθεν, η πολύ δημοκρατία που μας οδήγησε στην χρεοκοπία. Αλλά συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Η δημοκρατία και η συμμετοχή των πολιτών στην διαμόρφωση των αποφάσεων είχε υποκατασταθεί από το πελατειακό και κομματικό σύστημα για πολλές δεκαετίες, με αποτέλεσμα να μην έχουμε μια πλήρως λειτουργούσα δημοκρατία, να μην έχουμε ένα κράτος δικαίου και ισονομίας.
Δεν πρέπει να αγνοούμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό ευθύνης για την σημερινή κρίση πέφτει στην υποχώρηση της δημοκρατίας μπροστά στους πανίσχυρους ή/και διαπλεκόμενους οικονομικούς ομίλους. Υπεύθυνη, επίσης, είναι η κυριαρχία αντιλήψεων που θεωρούσαν ότι η αγορά θα ρυθμίσει από μόνη της τα πάντα. Είναι η μετατροπή της πολιτικής και των κομμάτων από θεσμούς της δημοκρατίας σε ένα κλειστό λόμπυ και μηχανισμούς αναπαραγωγής ιδιοτελών συμφερόντων. Είναι η κυριαρχία μιας οικονομίας φούσκας και καζίνο πάνω στην πραγματική οικονομία. Είναι η αντίληψη ότι πρόοδος σημαίνει συνεχή αύξηση του «κατέχειν, και ότι ευημερία σημαίνει αυξανόμενες καταναλωτικές δυνατότητες.
3. Μην αφήσουμε τη δημοκρατία στα χέρια όσων την μισούν, όσων αδιαφορούν ή όσων την βλέπουν ως μια υπόθεση επικοινωνιακών κινήσεων. Η προστασία κι ανάπτυξη της δημοκρατίας είναι υπόθεση κι ευθύνη των πολιτών. Η δημοκρατία βρίσκεται σε κίνδυνο τόσο εξαιτίας αυτών που την μισούν όσο και αυτών που αδιαφορούν ή περιμένουν κάποιο σωτήρα να τους σώσει.
Οι πολίτες οφείλουν να υπερασπιστούν την δημοκρατία και να την διευρύνουν, όχι να την αφήσουν στα νύχια τυχοδιωχτών, νεοναζί, εγκληματιών ή νεόκοπων σωτήρων κάθε είδους.
Η δημοκρατία δεν είναι ένα παγιωμένο σύστημα, αλλά μπορεί να ευτελιστεί ή να αναβαθμιστεί ανάλογα με την κουλτούρα που επικρατεί στην κοινωνία καθώς και την ποιότητα του πολιτικού συστήματος και του πολιτικού προσωπικού. Αυτό που ανησυχεί περισσότερο είναι ότι η οργή μπορεί να τυφλώσει και οι βιαστές της δημοκρατίας να θεωρηθούν ήρωες και τσάμπα μάγκες. Σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη νεοναζιστικών ή ρατσιστικών κινημάτων πατάει σε αντιλήψεις που υπάρχουν στην κοινωνία και καλλιεργούν την ιδέα ότι δεν είναι όλοι ίσοι και ισότιμοι. Ιδέες που θεωρούν ότι μια φυλή είναι ανώτερη από τις άλλες, ότι ένα έθνος έχει περισσότερα δικαιώματα από άλλα, ότι κάποιες ομάδες είναι οι κάτοχοι της απόλυτης αλήθειας και περισσότερο «πατριώτες» από τους άλλους, έχουν περισσότερα δικαιώματα από οποιονδήποτε άλλο. Στην πραγματικότητα έχουν αποδομήσει την βάση της δημοκρατίας σε αξιακό επίπεδο, και είναι εύκολο να την αποδομήσουν και στο θεσμικό αργότερα, για παράδειγμα με δικαιολογία την «κρίση».
Τα χρόνια της κρίσης οι πολίτες μετατρέπονται από ευκολόπιστους ψηφοφόρους, οργισμένους ή φοβισμένους, που γυρνάνε συχνά από αρχηγό σε αρχηγό, από κόμμα σε κόμμα, όχι επειδή πείθονται από το πρόγραμμά του αλλά γιατί κινούνται από την ανάγκη τιμωρίας ή από αίσθημα φόβου.
Όσα συνέβησαν πριν από την δολοφονία του Φύσσα αλλά και όσα αποκαλύφτηκαν μετά (ιδιαίτερα για τη συνεργασία κυβερνητικών στελεχών και ακροδεξιών, την ανοχή σε «τάγματα εφόδου, τη συνεργασία με κρατικούς υπαλλήλους και αστυνομικούς) φανερώνουν ότι πολλοί παίζουν με την φωτιά για μικροκομματικούς λόγους. Η δικαιοσύνη, ο σεβασμός των δημοκρατικών αρχών και η λειτουργία των θεσμών δεν μπορεί να είναι «αλά καρτ», αλλά να βασίζονται σε φιλελεύθερες αρχές, στην προάσπιση των δικαιωμάτων καθώς και σε συμμετοχικές διαδικασίες.
Μεγάλη ευθύνη για τους κινδύνους που απειλούν σήμερα την δημοκρατία πέφτει και στα κόμματα που «παίζουν» με την ισονομία, την δικαιοσύνη και τους δημοκρατικούς θεσμούς. Η βιώσιμη ευημερία και η κοινωνική ανάπτυξη χρειάζονται σταθερό πλαίσιο δικαίου και ισότητας – ισονομίας. Κάθε χρήση της δημοκρατίας και των θεσμών με ελαστικό τρόπο – με προσαρμογή τους σε συμφέροντα ομάδων επιρροής και κομμάτων – στη βάση τακτικισμών, αποδομεί τη δημοκρατία στην συνείδηση της κοινωνίας και δημιουργεί γόνιμο κλίμα και τους βιαστές της δημοκρατίας.
4. Τώρα είναι η ώρα να επανέλθει η πολιτική στο προσκήνιο, αλλά μια αξιόπιστη πολιτική, γιατί μόνο με ενίσχυση της δημοκρατίας και κοινωνικοποίηση της πολιτικής μπορούν να τεθούν κανόνες και να υιοθετηθούν κανονιστικά πλαίσια, ώστε η οικονομία και η πολιτική να λειτουργούν υπέρ της κοινωνίας, του δημόσιου συμφέροντος, της μείωσης των ανισοτήτων και της περιβαλλοντικής – κλιματικής προστασίας.
Χρειάζεται να περάσουμε από την πολιτική του φόβου ή των πλασματικών υποσχέσεων, σε μια πολιτική που επικεντρώνει σε προτάσεις και πραγματικά προγράμματα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των πολιτών και της κοινωνίας. Η πολιτική του φόβου και της πόλωσης ή των ψεύτικων υποσχέσεων δεν μπορεί να βγάλει τη χώρα από την κρίση. Η διαφορετική άποψη δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως απειλή ή να δαιμονοποιείται, ως το απόλυτο κακό.
Χρειαζόμαστε νέα μοντέλα πολιτικής που βασίζονται σε αξίες αλλά ταυτόχρονα ενισχύουν και τη συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση και λήψη των αποφάσεων που τους αφορούν.
Η πολιτική δεν μπορεί να εκφυλίζεται σε υπόθεση επικοινωνιακών χειρισμών, αν και αυτοί έχουν την σημασία τους.
Χρειάζεται να υψώσουμε την φωνή μας για την δημοκρατία, πρέπει η δημοκρατία να βγει πιο ισχυρή από την κρίση αλλά και να γίνει κατανοητό ότι μόνο μέσα από έναν ουσιαστικό δημοκρατικό διάλογο μπορεί να βρεθούνε λύσεις για τα πολύ σοβαρά προβλήματα που ζούμε σήμερα που θα έχουν και την στήριξη της κοινωνίας. Καμία κοινωνία δεν μπορεί να σωθεί αν δεν είναι συμμέτοχος στην προσπάθεια σωτηρίας της.
Θα πρέπει να τερματισμούς πρακτικές – και να καταδικαστούν ώστε να μην επαναληφθούν – που θέτουν το κοινοβούλιο και τη δημοκρατία στο περιθώριο και επιβάλλουν σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν καθοριστικά την ζωή, την κοινωνία, την οικονομία μέσω Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου. Δεν μπορεί να λειτουργούν τεχνοκρατικοί μηχανισμού που επιβάλλουν τις απόψεις τους σε εκλεγμένους θεσμούς, χωρίς μάλιστα να δίνουν τη δυνατότητα ανάπτυξης εναλλακτικών λύσεων ή και αντιλόγου.
5. Σε εθνικό επίπεδο απαιτείται μια ριζική ανατροπή της πολιτικής κουλτούρας που κυριαρχεί σήμερα. Για να βγει η Ελλάδα από την κρίση χρειάζεται μια βαθιά μεταρρύθμιση του δημοκρατικού αλλά και του κομματικού μοντέλου. Χρειαζόμαστε ουσιαστική και περισσότερη δημοκρατία, ώστε να συνδιαμορφώνουν οι πολίτες τις σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή τους. Είναι θέμα επιβίωσης η αφύπνιση των πολιτών ώστε να υπερασπιστούν την δημοκρατία ως ένα εργαλείο που μας βοηθάει να ζούμε καλύτερα και να επιλύουμε με διάλογο τα προβλήματά μας. Δεν χρειαζόμαστε αυταρχικά καθεστώτα, δεν χρειαζόμαστε πολιτικές που θα είναι εργαλείο χειραγώγησης, δεν θέλουμε μια δημοκρατία ψιθύρων και παιχνιδιών που παίζονται πίσω από κλειστές πόρτες.
6. Έξη χρόνια κρίσης αναδεικνύουν ως θέμα επιβίωσης την ανάγκη για έναν ευρύ, συστηματικό και δομημένο διάλογο μέσα στην κοινωνία, με πρωτοβουλία της κοινωνίας, με στόχο την διαμόρφωση ενός νέου σχεδίου διεξόδου της χώρας από την κρίση, κοινωνικά δίκαιου και ισορροπημένου. Αυτό το σχέδιο πρέπει να διαμορφωθεί και συν-αποφασιστείμε την ουσιαστική συμμετοχή πολιτικών κομμάτων, επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων, καθώς και προσωπικοτήτων ώστε να εκφράζει την μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας. Πρωταγωνιστικό ρόλο πρέπει να παίξουν η κοινωνία των πολιτών και η αυτοδιοίκηση, υπερβαίνοντας την κομματική πόλωση.
7. Η μεταρρύθμιση της ευρωζώνης και η ανάπτυξη του οικονομικού και κοινωνικού πυλώνα της, καθώς και η οικονομική, κοινωνική, πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης με ενίσχυση του ρόλου των εθνικών και περιφερειακών κοινοβουλίων καθώς και του ευρωκοινοβουλίου είναι η μόνη απάντηση στην βαθιά κρίση που βιώνουμε σήμερα.
Μόνο μια ισχυρή, ενιαία αλλά δημοκρατική και κοινωνική – πολιτική Ευρώπη μπορεί να θέσει κανόνες και να περιορίσει την ανεξέλεγκτη αγορά και την αυτονόμηση της οικονομίας, να επαναφέρει την οικονομία στον πραγματικό της ρόλο, που είναι η διασφάλιση της βιώσιμης ευημερίας της κοινωνίας και όχι η επιβολή των κανόνων της πάνω στην κοινωνία.
Η νέα Κομισιόν αλλά και το νέο Ευρωκοινοβούλιο πρέπει να ανοίξουν την πανευρωπαϊκή συζήτηση για μια ευρωπαϊκή ομοσπονδία, δημοκρατικά οργανωμένη που μεταφέρει την εξουσία ταυτοχρόνως στο ευρωκοινοβούλιο και στην αυτοδιοίκηση, μειώνοντας τον καθοριστικό ρόλο του Συμβουλίου (κυβερνήσεις) και των συγκεντρωτικών εθνικών κρατών.
8. Οι πολιτικές δημοσιονομικής εξυγίανσης δεν μπορούν να πλήττουν τη δημοκρατία, την κοινωνική συνοχή, το ευρωπαϊκό κοινωνικό, περιβαλλοντικό κεκτημένο, το θεμελιώδη χάρτη δικαιωμάτων της ΕΕ, την υγεία, την παιδεία, τον κοινωνικό διάλογο και τη δημοκρατία. Πρέπει να τις αναπροσαρμόσουμε άμεσα, μετά από διάλογο, όχι μόνο με τις κυβερνήσεις αλλά και με τα κοινοβούλια, την αυτοδιοίκηση και την κοινωνία των πολιτών.
Όπως απαιτεί το ευρωκοινοβούλιο, με την απόφασή του στις 13/3/2014 οι πολιτικές που εφαρμόζονται σήμερα πρέπει να προσαρμοστούν στις ευρωπαϊκές στρατηγικές. Οι θεσμοί όπως η τρόικα να αντικατασταθούν με ευρωπαϊκούς θεσμούς που θα τεθούν υπό τον πλήρη έλεγχο του ευρωκοινοβουλίου.
Από την Ελλάδα της κρίσης πρέπει να ξεκινήσει η διαμόρφωση ενός νέου κοινού Ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου που θα βασίζεται στην ισονομία και ισοτιμία, την καινοτομία και την οικολογική δικαιοσύνη και βιωσιμότητα.
Μια κοντόφθαλμη ενθο-κεντρική πολιτική που θεωρεί ότι αρκεί να χτυπήσει κάποιος το χέρι του στο τραπέζι για να αλλάξουν οι πολιτικές, δεν είναι εξωπραγματική αλλά και αναποτελεσματική. Για να προωθηθούν αλλαγές απαιτούνται ευρύτερες συμμαχίες, όχι μόνο μεταξύ κομμάτων αλλά και κοινωνιών, αλλά και καλή γνώση των κανόνων του ευρωπαϊκού παιχνιδιού. Το πιο βασικό πάντως είναι η ύπαρξη ή όχι εναλλακτικού σχεδίου, δίκαιου, ισορροπημένου αλλά κι αποτελεσματικού, που να πείθει ότι είναι καλύτερο από αυτό που εφαρμόζεται σήμερα και μπορεί να έχει καλύτερα και πιο ισορροπημένα αποτελέσματα.
9. Τα πολιτικά κόμματα και οι κοινοβουλευτικοί θεσμοί πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν μπορούν να διαμορφώνουν μόνοι τους και ξεκομμένα από τις κοινωνίες τις αποφάσεις που επηρεάζουν καθοριστικά το παρόν και το μέλλον εκατομμυρίων ανθρώπων.
Νέοι θεσμοί σε τοπικό (πχ γειτονιές, οικολογικές ενότητες κα) ή θεματικό επίπεδο (κοινοβούλια νερού, κοινοβούλια ακτών κα) διαμορφώνουν ένα νέο συμμετοχικής δημοκρατίας που ενσωματώνεται όλο και περισσότερο στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών είναι σε ένα νέο, επίσης, δημοκρατικό εργαλείο επηρεασμού των πολιτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως απέδειξε και η επιτυχία της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών “Δικαίωμα στο Νερό».
Η συζήτηση και ο διάλογος, όχι μόνο η όποια ψηφοφορία, είναι που αυτό που καθορίζει την ποιότητα της δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδα. Η τεχνολογία, το διαδίκτυο, τα διάφορα ηλεκτρονικά εργαλεία συγκέντρωσης υπογραφών, γενικότερα τα σόσιαλ μίντια, αλλά και προχωρημένα εργαλεία που αξιολογούν το κατά πόσο λαμβάνονται ή όχι υπόψη οι προτάσεις που κατατίθενται από τους φορείς σε μια διαβούλευση διευκολύνουν την συμμετοχή των πολιτών αλλά δεν αναιρούν την ανάγκη διαλόγου και δημιουργικής πολιτικής αντιπαράθεσης στο πλαίσιο της δημοκρατίας.
10. Τα κόμματα δεν μπορεί πλέον να είναι μηχανισμοί συμφερόντων και ελεγχόμενα από έναν αρχηγό και την «φρουρά» του. Άλλο η ύπαρξη ελεγχόμενων από τους πολίτες ηγεσιών και άλλο αρχηγικά κόμματα στα οποία αποφασίζει ένας αρχηγός. Η κυριαρχία του αρχηγικού μοντέλου ως πρότυπο των ελληνικών κομμάτων έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την δημοκρατία, αναπαράγει την παθητικότητα αλλά και γεννάει την οργή στην κοινωνία.
Η εποχή κατά την οποία ο αρχηγός-αφέντης ήξερε καλύτερα και αποφάσιζε ο ίδιος για το καλό του λαού, η εποχή που το κόμμα μπορούσε να είναι ιδιοκτησία ενός αρχηγού πρέπει να τελειώσει.
Χρονικά όρια στην κατάληψη μιας ηγετικής θέσης, πιο συλλογικές μορφές ηγεσίας, συστηματική, συνεχής διαβούλευση και με αξιοποίηση του διαδικτύου αλλά και δομημένη σωστά συμμετοχή των μελών στη λήψη αποφάσεων πρέπει να αποτελέσουν τη βάση σύγχρονων, δημοκρατικών, πολιτικών κομμάτων και στη χώρα μας.
Τα πολιτικά ινστιτούτα (σήμερα στενά κομματικά) πρέπει να σταματήσουν να είναι μέρος ενός στενού κομματικού μηχανισμού, χώροι αναπαραγωγής μιας κομματικής νομεκλατούρας και της κυρίαρχης ιδεολογίας της, και να αφεθούν να επιτελέσουν το έργο της επιμόρφωσης, κατάρτισης και τεκμηρίωσης που καθορίζει ο νόμος με αυτονομία και επιστημονικό τρόπο, προς όφελος της ευρύτερης κοινωνία και όχι στενά των κομματικών μελών, στο πλαίσιο του κοινού ευρωπαϊκού σπιτιού μας, αναπτύσσοντας ευρύτερες ευρωπαϊκές συνεργασίες.
11. Χρειαζόμαστε βαθιές αλλαγές στην κοινωνία, στη λειτουργία των θεσμών και στο Σύνταγμα καθώς και σε ευρωπαϊκό επίπεδο που θα ενισχύσουν:
- την δημοκρατική λειτουργία και νομιμοποίηση των κομμάτων, ώστε να τηρούνται ελάχιστα προαπαιτούμενα στο εσωτερικό των κομμάτων (μεταξύ άλλων να υπάρχουν ουσιαστικά, δημοκρατικά και αποφασιστικά συνέδρια, να μην μπορεί να διαγραφεί μόνο με απόφαση του αργηγού ένα μέλος ή στέλεχος, πολύ περισσότερο ένας βουλευτής που εκφράζει διαφορετική γνώμη),
- την αντιπροσωπευτική κοινοβουλευτική δημοκρατία αλλά εμπλουτισμένη με θεσμούς άμεσης δημοκρατίας που επιτρέπουν στους πολίτες να συμμετέχουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση και λήψη των αποφάσεων, όχι μόνο μέσω των εκλογών αλλά και μέσω της πρόκλησης δημοψηφίσματος με πρωτοβουλία των πολιτών ή θεσμοθετημένες πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό κι εθνικό επίπεδο (ανάλογες με την «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών – ECI)
Δεν θα πρέπει να χαθεί η ευκαιρία αναθεώρησης του Συντάγματος από την επόμενη Βουλή. Οι αλλαγές, όμως, στο Σύνταγμά μας πρέπει να προϊόν μιας ώριμης συζήτησης στην κοινωνία προς την κατεύθυνση της διεύρυνσης της δημοκρατίας και του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών. Χρειάζεται να αποτυπωθεί η μετάβαση από ένα απόλυτα κομματο-κεντρικό σύστημα, βασισμένο μάλιστα σε αρχηγικό μοντέλο, σε ένα νέο δημοκρατικό υπόδειγμα όπου η «ευθύνη» διαμόρφωσης της πολιτικής μοιράζεται μεταξύ πραγματικά δημοκρατικών κομμάτων και κοινωνίας των πολιτών.
Κοινωνική οικονομία, καταλύτης για έξοδο από την κρίση
Written by Theo
Η κοινωνική επιχειρηματικότητα καταλύτης για έξοδο από την κρίση
Συμμετοχή του Νίκου Χρυσόγελου σε συζήτηση στη Θεσσαλονίκη
"Ναι, η κοινωνική οικονομία πρέπει και μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην έξοδο από την κρίση. Πρέπει, όμως, να διαμορφωθεί από τα κάτω ένα πλαίσιο αυτο-ρύθμισης, αλληλοβοήθειας, ανταλλαγής καλών πρακτικών, συνεργασίας των κοινωνικών επιχειρήσεων - ανά περιοχή, θεματικά αλλά και πανελλαδικά - καθώς και δικτύωσης με υπάρχοντα ευρωπαϊκά δίκτυα ώστε να αποτραπεί η αποτυχία, η δυσφήμησή της από πελατειακά φαινόμενα ή η διαστρέβλωση της ίδιας της έννοιας της κοινωνικής επιχειρηματικότητας", τόνισε ο Νίκος Χρυσόγελος, πρώην Ευρωβουλευτής των Πρασίνων / «ΠΡΑΣΙΝΟΙ -ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» και μέλος του Ενεργειακού Συνεταιρισμού Σίφνου, μιλώντας σε εκδήλωση, στη Θεσσαλονίκη, την Παρασκευή 19/9/2014.
Η συζήτηση με θέμα: «Κοινωνική οικονομία: οι ΚΟΙΝΣΕΠ ως μια ραγδαία αναπτυσσόμενη επιχειρηματική μορφή στην Ελλάδα της κρίσης: Μόδα ή συνειδητή επιλογή; Εμπειρία, προβλήματα και προοπτικές» οργανώθηκε στο πλαίσιο του GreenWave [1] και σε αυτήν συμμετείχαν: ο Μπελίδης Θανάσης – Μονάδα Επιχειρηματικότητας ΑΤΕΙΘ, Τεχνικός Σύμβουλος ΔΙΚΤΥΟΥ ΚΟΙΝΣΕΠ Κ.Μακεδονίας., η Σουρμαΐδου Πόπη – Αντιπρόεδρος Κέντρου Εργάνη, ο Xρυσόγελος Νίκος – πρώην Ευρωβουλευτής Πρασίνων και μέλος του Ενεργειακού Συνεταιρισμού Σίφνου καθώς και ο Ρουμελιώτης Ανδρέας – δημοσιογράφος, εμπνευστής του enallaktikos.gr. Τη συζήτηση συντόνισε η Σοφία Αδάμ, ερευνήτρια – συγγραφέας του Οδηγού Δημιουργίας Κοινωνικών Επιχειρήσεων. Δεκάδες ενδιαφερόμενοι συμμετείχαν στην εκδήλωση, έθεσαν ερωτήματα αλλά και κατέθεσαν εμπειρίες.
Στην ομιλία του ο Νίκος Χρυσόγελος επισήμανε ότι «Για να πετύχουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις χρειάζονται σχέδιο, μάνατζμεντ, τεχνογνωσία που μπορούν να αποκτηθούν μέσα από την ενίσχυση της επικοινωνίας κι ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ ενδιαφερομένων αλλά και έμπειρων κοινωνικών επιχειρήσεων, όχι σπαταλώντας εκατομμύρια σε γιγαντιαίες δομές και προγράμματα. Ενώ εκατοντάδες εκατομμύρια δαπανώνται για κατάρτιση και υπερφίαλα προγράμματα (ΤΟΠΕΚΟ, ΤΟΠΣΑ) ή υπερδομές, δεν διατίθενται από υπάρχοντες ευρωπαϊκούς πόρους μικροποσά 2-3000 ευρώ για να μάθουν ο ένας από τον άλλο, η μία κοινωνική επιχείρηση από την άλλη.
Η κοινωνική επιχειρηματικότητα δεν κινδυνεύει μόνο από τα εμπόδια που βάζει συνεχώς το κεντρικό κράτος και η γραφειοκρατία αλλά και από αντιλήψεις για εύκολο χρήμα ή από έλλειψη εμπειρίας και συγκεκριμένου σχεδίου ή από προχειρότητες, που μπορεί να οδηγήσουν στα αποτυχημένα παραδείγματα πολλών αγροτικών συνεταιρισμών του παρελθόντος. Όμως, σήμερα δεν επιτρέπεται σπατάλη πόρων, επανάληψη αποτυχημένων πρακτικών, αποτυχία έστω και μιας προσπάθειας ή καπηλεία της έμπνευσης, των ονείρων και των προσπαθειών χιλιάδων ανθρώπων.
Όλοι και όλες εμείς που πραγματικά ενδιαφερόμαστε να αναπτυχθεί η κοινωνική επιχειρηματικότητα οφείλουμε να αποτρέψουμε πελατειακά συστήματα και καιροσκόπους να απαξιώσουν ένα μοντέλο οικονομίας που αποτελεί μια εναλλακτική οικονομική πρόταση, που συνδυάζει κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και επιχειρηματικούς στόχους, δημοκρατία και καινοτομία.
Από τη βάση, με τη συμμετοχή πραγματικά αξιόλογων υπαρκτών προσπαθειών, κοινωνικών φορέων και αυτοδιοικητικών, αξιοποιώντας και την πλούσια ευρωπαϊκή εμπειρία, μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο που θα επιβάλει κανόνες διαφάνειας, νομιμότητας και αποτροπής πελατειακών σχέσεων μεταξύ κοινωνικών επιχειρήσεων και αυτοδιοίκησης»
Δεν ξεχνάμε τον Παύλο Φύσσα.
Να αναλάβουμε τις ευθύνες μας ως κοινωνία για την άνοδο της βίας και του νεοναζισμού
Για την συμπλήρωση ενός χρόνου από τη μέρα (18/9/2013) που το στέλεχος της «Χρυσής Αυγής» Γ. Ρουπακιάς δολοφόνησε τον Παύλο Φύσσα, οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» δήλωσαν:
«Η κοινωνία έχει υποχρέωση να τιμάει και να θυμάται τον κοινωνικά ευαισθητοποιημένο Παύλο Φύσσα διότι μόνο μετά τη θυσία του αρχίσει να ξυπνάει μπροστά στη βία αυτής της νεοναζιστικής οργάνωσης. Ναι, μετά την δολοφονία του Παύλου υπήρξε κάποια αφύπνιση για το αυγό που φιδιού που είχε εκκολαφθεί τόσα χρόνια, αλλά δυστυχώς η οικογένεια, οι φίλοι και γνωστοί έχασαν για πάντα έναν δικό τους άνθρωπο.
Ως κοινωνία, ακόμα και μετά την δολοφονία του Παύλου Φύσσα, δεν έχουμε ξυπνήσει πλήρως από τον βαθύ λήθαργο που επιτρέπει στον ρατσισμό, στην πατριδοκαπηλία, στη βία, στην απαξίωση της ανθρώπινης ζωής να αποκτούν βαθιές ρίζες στην καθημερινότητα. Η κρίση και η καταστροφική λιτότητα δεν μπορεί να χρησιμοποιούνται ως δικαιολογία για την γενικευμένη κρίση αξιών, τον ευτελισμό της ανθρώπινης ζωής, την ανοχή απέναντι στις πολλές μορφές βίας. Δεν υπάρχει δικαιολογία για τις δολοφονικές επιθέσεις ενάντια σε Έλληνες αλλά και μετανάστες με ρατσιστικά κίνητρα όλα αυτά τα χρόνια μπροστά στις οποίες σημαντικό τμήμα της κοινωνίας, η κυβέρνηση και η αστυνομία έκλειναν τα μάτια. Δεν υπάρχει δικαιολογία για την ρατσιστική και ξενοφοβική ρητορική που αναπαράγεται μέσα από πολλά μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επίσημα κανάλια, όπως το αυτό του ΛΑΟΣ (ARTΥ).
Μεγαλύτερη και από την οικονομική κρίση είναι η κοινωνική και η αξιακή κρίση. Η οικονομία μπορεί να στηθεί ξανά στα πόδια της, αν ακολουθήσουμε άλλη πολιτική (ως ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ έχουμε καταθέσει πολλές προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση). Αλλά μια κοινωνία που χάνει την πίστη της σε αξίες, όπως η αλληλεγγύη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, που κλείνει τα μάτια μπροστά σε όσους μισούν τη δημοκρατία στο όνομα της τιμωρίας όσων μας οδήγησαν στην χρεοκοπία, που λέει «χρειάζεται αίμα» και αποδέχεται να ψηφίζει όσους διακηρύσσουν το μίσος, τη βία και τον ρατσισμό, αυτή η κοινωνία δύσκολα μπορεί να σωθεί και κυρίως να κρατήσει τα παιδιά της στη χώρα. Είναι η ώρα να αναρωτηθούμε όχι μόνο τι πήγε στραβά και φτάσαμε στην χρεοκοπία, που και σε τι έφταιξε το πολιτικό σύστημα αλλά και γιατί δεν επιδιώκουμε, ακόμα και σήμερα, να ενισχύσουμε την αλληλεγγύη, να ενδυναμώσουμε την δημοκρατία, να αλλάξουμε ριζικά αλλά και δίκαια τις πολιτικές, γιατί δεν διεκδικούμε με δυνατή φωνή καλύτερη υγεία, κοινωνικές πολιτικές για όλους και όλες, πολιτικές κοινωνικής ένταξης προς όφελος και των μεταναστών και της ελληνικής κοινωνίας αλλά ψάχνουμε για «σωτήρες».
Η «Χρυσή Αυγή» νομιμοποίησε την εισβολή του υποκόσμου στην πολιτική και στο κοινοβούλιο, αλλά κάθισε πάνω σε ένα κύμα που προϋπήρχε στην κοινωνία, ενός ανιστόρητου «εθνικισμού» που οδήγησε στην κυπριακή τραγωδία, και προηγουμένως στην δολοφονία ελλήνων και ελληνοκυπρίων από έλληνες και ελληνοκύπριους, όχι μόνο τουρκοκυπρίων. Που οδήγησε σε σπατάλη μυθικών ποσών για εξοπλιστικά προγράμματα (πάνω από 250 δις ευρώ από το 1974 έως το 2010, σύμφωνα με έρευνα που έκανε το γραφείο του πρώην Ευρωβουλευτή των Πράσινων Ν. Χρυσόγελου [1]. Μυθικά ποσά κατέληξαν όχι μόνο στα ταμεία πολεμικών βιομηχανιών αλλά και πολλών «εθνικιστών» ή «πατριωτών» που έκαναν επάγγελμα τον ψευτο-πατριωτισμό τους, ώστε να στρέφουν τη χώρα σε «αγορές του αιώνα», σε τεράστια συμβόλαια αγοράς πολεμικού εξοπλισμού. Μεγάλο μέρος αυτών των συμβολαίων «νόμιμα» ή μέσω μίζας κατέληγε στις στέπες πολλών τέτοιων «πατριωτών». Δεν είναι τυχαίο ότι πίσω από κάθε συμβόλαιο αγοράς εξοπλισμών υπάρχει υπόνοια ή απόδειξη για μαύρο χρήμα που κατέληξε όχι μόνο σε μεσάζοντες αλλά και πολιτικούς και στρατιωτικούς.
Η «Χρυσή Αυγή» ήρθε να εκμεταλλευτεί τα προβλήματα, όχι να τα λύσει. Εμφανίστηκε ως δήθεν αντι-συστημικό κόμμα, εξυπηρετώντας το χειρότερο κατεστημένο. Υποσχέθηκε να βρει δουλειές σε άνεργους, να πετάξει ένα κομμάτι ψωμί στους άπορους, να «προστατέψει» τους ανήμπορους, και κατάφερε έτσι να ξεγελάσει πολλούς, αφελείς ή έτοιμους να αναζητήσουν έναν νέο σωτήρα, αφού οι προηγούμενοι τους είχαν «πουλήσει». Κι αξιοποίησε με τον χειρότερο τρόπο τα προνόμια που τις δίνει το σύστημα: έκανε βουλευτές, διόρισε στη Βουλή ή επέλεξε ως …συνεργάτες στο ευρωκοινοβούλιο γυναίκες, παιδιά, γαμπρούς, ανηψιές και ανηψιούς αναδεικνύοντας την οργάνωσή αυτή στο πιο πελατειακό και οικογενειοκρατικό σύστημα. Για να παρακάμψει τις απαγορεύσεις του ευρωκοινοβουλίου, προσέλαβαν όχι απευθείας αλλά «χιαστή» γυναίκες και κόρες των ευρωβουλευτών, βουλευτών και στελεχών της «Χρυσής Αυγής»[2]. Οι βουλευτές της πήραν βουλευτικά αυτοκίνητα («για να τα χρησιμοποιεί ο …λαός», όπως είχε πει ο Η. Κασιδιάρης) και αστυνομικούς για να τους χρησιμοποιούν ως οδηγούς (και καμιά φορά για να σπάνε τα κεφάλια μεταναστών}, ενώ το ένα τρίτο των μελών της κοινοβουλευτικής της ομάδας πήρε άτοκα δάνεια ύψους 10.000-15.000 που παρέχει το «διεφθαρμένο» παλαιοκομματικό σύστημα μέσω του Ταμείου Αλληλοβοήθειας Βουλευτών και Ευρωβουλευτών.
Όλα αυτά θα ήταν μπορούσε να είναι άλλη μια κοροϊδία των πολιτών που πείστηκαν από κούφια λόγια, αν δεν υπήρχε κάτι πολύ πιο σοβαρό. Η ανάδειξη σε πολιτική δύναμη μιας ομάδας του υποκόσμου που ευθύνεται για δολοφονίες, μαχαιρώματα, άσκηση βίας, ρατσιστικό λόγο και επιθέσεις και μιας πατριδοκαπηλίας που συνδυάζεται με εμπόριο αναβολικών, «προστασία» και πολλές άλλες παράνομες και αντικοινωνικές συμπεριφορές. Η όποια οργή για τις άδικες πολιτικές δεν μπορεί να καλύπτει εγκληματικές και αντικοινωνικές πολιτικές και πρακτικές. Τώρα η κοινωνία ξέρει, ή έστω μπορεί να ξέρει, δεν υπάρχει ελαφρυντικό για την ανοχή ή υποστήριξη προς το χειρότερο είδος πελατειακού, οικογενειακρατικού και αντικοινωνικού συστήματος, που λέγεται «Χρυσή…Αυγή».
[1] http://www.chrysogelos.gr/images/files/Docs/defence%20GE.pdf
[2] http://left.gr/news/hrysi-aygi-ae-mia-oikogeneiaki-epiheirisi
O Τσίπρας, η ΔΕΗ, το δωρεάν ρεύμα και η Naomi Klein
Ανακούφιση της κοινωνίας, ναι αλλά πώς;
Με αφορμή την παρουσία Τσίπρα στην ΔΕΘ και το βιβλίο της NaomiKlein
Του Ν. Χρυσόγελου
Πρώην ευρωβουλευτή των Πράσινων /
Συν-επικεφαλής «ΠΡΑΣΙΝΟΙ - ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ»
Είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση προσπαθεί απελπισμένα να πείσει ότι μπήκαμε στην τελική ευθεία για να ζήσουμε όλοι καλά και εμείς καλύτερα. Μια εικονική πραγματικότητα που δεν μπορεί να ξεγελάσει πολλούς. Ναι σίγουρα αυτή η πολιτική πρέπει να αλλάξει, και γιατί όχι και αυτή η κυβέρνηση, αν και έχει γίνει περίπου εθνικό σπορ τα κόμματα της αντιπολίτευση να ζητάνε συνεχώς εκλογές. Καλύτερο, όμως, θα ήταν να υπάρξει μια ευρύτερη συνεννόηση για τις αλλαγές που απαιτούνται αφού ούτε το πρόγραμμα της κυβέρνησης θα βγει, αλλά ούτε μια νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, αυτοδύναμη ή όχι, θα είναι σε θέση να λύσει τα συσσωρευμένα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.
Η μη ύπαρξη ισορροπημένης, αποτελεσματικής, δίκαιης εναλλακτικής κυβερνητικής λύσης είναι μεγάλο πρόβλημα για την ίδια την ποιότητα της δημοκρατίας μας και του πολιτικού συστήματος. Το εκλογικό σύστημα – ακόμα και σήμερα με το μπόνους των 50 εδρών – δεν διευκολύνει την προγραμματική συζήτηση και την συνεργασία διαφορετικών κομμάτων σε προγραμματική βάση. Αντιθέτως, ωθεί σε ευκαιριακές συγκλίσεις, εντάξεις σε λίστες χωρίς προγραμματική συμφωνία καθώς και σε προγράμματα σούπα που κανείς δεν πιστεύει ότι θα υλοποιηθούν.
Η ομιλία Τσίπρα στην ΔΕΘ είναι μια, όχι πολύ πετυχημένη, προσπάθεια να πείσει την κοινωνία - ένα τμήμα της τουλάχιστον που είναι δύσπιστο ως προς την δυνατότητα του ΣΥΡΙΖΑ να κυβερνήσει - ότι έχει «μελετημένο και κοστολογημένο πρόγραμμα». Δυστυχώς, όμως, επιβεβαιώνει την ανικανότητα των ελληνικών πολιτικών κομμάτων να αφομοιώσουν το ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι. Ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε μια νέα εκδοχή του «λεφτά υπάρχουν και θα τα κάνουμε όλα».
Λεφτά για να συνεχίσουμε να ζούμε όπως πριν το 2009 δεν υπάρχουν, αυτό το ξέρουν όλοι. Άρα ένα κοινωνικά δίκαιο πρόγραμμα που θα ανακουφίζει τις κοινωνικές ομάδες που σήμερα είναι στα όρια της επιβίωσης δεν μπορεί να βασιστεί σε ένα «κλασικό» πρόγραμμα παροχών και μοιράσματος επιδομάτων και «δωρεάν» ρεύματος, νερού και τηλεφώνου. Απέναντι στις σπασμωδικές κινήσεις της κυβέρνησης που συνεχίζει την απορρύθμιση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών κανόνων μπας και προσελκύσει καμιά επένδυση της «αρπαχτής», η εναλλακτική λύση δεν είναι «θα τα πάρουμε από τους πλούσιος για να μοιράσουμε δωρεάν ρεύμα και τηλέφωνα στους φτωχούς».
Σήμερα για να βγούμε από την κρίση χρειάζονται βαθιές αλλαγές στο ίδιο το μοντέλο οικονομίας και κοινωνικής οργάνωσης, κάτι που όμως μέχρι τώρα τα πολιτικά κόμματα αδυνατούν έστω και να περιγράψουν αχνά.
Τι κάνει η κυβέρνηση σήμερα; Μέσα από ένα καταιγισμό παράλογων φόρων και χαρατσιών προσπαθεί να δείξει ότι έχει πρωτογενές πλεόνασμα (εντελώς πλασματικό). Και αφού έχει ρημάξει τους πάντες, ή σχεδόν τους πάντες, μοιράζει μετά κάποια ψίχουλα (500ρικα και επιδόματα θέρμανσης) για να ξεγελάσει τους ιθαγενείς. Θα μπορούσε να είχε φυσικά υιοθετήσει μια πιο δίκαιη και ορθολογική πολιτική, αλλά είναι ανίκανη να το κάνει. Δεν μπορεί.
Έρχεται, όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ στη συνέχεια και τι λέει; «Θα βρούμε τα χρήματα» (από κάπου) και «θα δώσουμε περισσότερα δωρεάν» (ρεύμα, νερό, τηλέφωνο) και επιδόματα. Να ένα παράδειγμα λανθασμένης πολιτικής που γίνεται μεν στο όνομα της ανακούφισης της κοινωνίας αλλά είναι εξίσου αδιέξοδη με την σημερινή κυβερνητική πολιτική.
Το «δωρεάν» ρεύμα σε 300.000 νοικοκυριά σημαίνει ότι κάποιοι άλλοι ή με κάποιον άλλο τρόπο πρέπει να «καλύψουν» κατ’ ελάχιστον περίπου 500-600.000.000 ευρώ ετησίως. Με το λεγόμενο «κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο» η ΔΕΗ έχει ήδη «επιβαρύνει» με αρκετά εκατομμύρια Ευρώ τους λογαριασμούς αυτών που συνεχίζουν να πληρώνουν. Σε αυτό το ποσό πρέπει να προστεθούν 250-300.000.000 ευρώ για τα λεγόμενα «δικαιώματα εκπομπών» αερίων που αλλάζουν το κλίμα, 250.000.000 ευρώ για επίδομα θέρμανσης και 1 δις επιπλέον κόστος που οφείλεται στο γεγονός ότι στα νησιά η ενέργεια παράγεται ακόμα (πιο ακριβά) με πετρέλαιο. Σύνολο περίπου 2 δις Ευρώ πεταμένα λεφτά. «Εντάξει», θα πει κάποιος, «και τι να κάνουμε τώρα, αυτοί που δεν έχουν δουλειά και είναι στα όρια της φτώχειας, πρέπει να αφεθούν να πεθάνουν»;
Η απάντηση βρίσκεται στο «5ο μάθημα για την αριστερά» που αναφέρεται στο νέο βιβλίο της NaomiKlein, που είναι – νομίζω – και η κριτική της στην αριστερά αλλά και στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Η προστασία του κλίματος μας δίνει την ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε και μια σειρά άλλα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
Πρέπει να αλλάξουμε τα πάντα, και κυρίως τις πολιτικές που μας οδήγησαν στην χρεοκοπία. Πολλοί θεωρούν ότι οι Πράσινοι είναι κάποιοι περίεργοι τύπου που ασχολούνται με δεντράκια και φάλαινες και αδιαφορούν για τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας. Δεν είναι καθόλου έτσι. Και στο ευρωκοινοβούλιο ως ευρωβουλευτής των Πράσινων και μέσα από το νέο σχήμα «ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» (www.prasinoi.gr) προσπαθούμε να πείσουμε ότι υπάρχουν οικολογικά και κοινωνικά καινοτόμες αλλά εντελώς ρεαλιστικές λύσεις για τα προβλήματα. Αρκεί να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε αλλιώς.
Αντί για υποσχέσεις για "δωρεάν ρεύμα" σε 300.000 νοικοκυριά, θα έπρεπε να παρουσιαστεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο επενδύσεων, ώστε να οι κατοικίες αυτές (το 4,5% του κτιριακού αποθέματος) να αναβαθμιστούν από άποψη ενεργειακής αποτελεσματικότητας και να αποκτήσουν, ίσως, και δυνατότητα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Θα μειώνονταν έτσι ο λογαριασμός της ΔΕΗ και το κόστος θέρμανσης για «πάντα» αλλά μπορεί να είχαν και ένα κάποιο μικρό εισόδημα.
«Ωραία, αλλά πάλι προτείνεις να χρεωθεί το κράτος», θα πει κάποιος. Όχι, καθόλου. Οι επενδύσεις αυτές στις κατοικίες μπορούν να υποστηριχθούν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Συνοχής το διάστημα 2014-2020. Ήμουν ο εισηγητής των Πράσινων για αυτό το Ταμείο και οι προτάσεις μου/μας έγιναν δεκτές και ενσωματώθηκαν στον Κανονισμό του. Έτσι τουλάχιστον το 50% των επενδύσεων μπορεί να καλυφθεί από ευρωπαϊκά προγράμματα. Το άλλο 50% θα μπορούσε να καλυφθεί μέσα από πόρους που μπορεί να προέλθουν από την συνεργασία των πολιτών, με την δημιουργία συνεταιρισμών παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, ή και από ευρωπαϊκά οικολογικά funds που σήμερα αναζητούν δυνατότητες επενδύσεων σε βιώσιμα οικολογικά σχέδια με κοινωνική διάσταση. Που δυστυχώς δεν υπάρχουν στην Ελλάδα και γι αυτό - παρά την κρίση - δεν έχουμε παρόμοιες επενδύσεις στην χώρα μας. Αναγκαία κεφάλαια – εφόσον έχουν και μια μικρή εγγυημένη απόδοση - μπορούν επίσης να προέλθουν και από κινητοποίηση περιορισμένων πόρων που υπάρχουν σε γείτονες ή συγγενείς.
Είχα προτείνει στους εργαζόμενους στον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας να συγκροτήσουν έναν αυτοδιαχειριζόμενο συνεταιρισμό για να βοηθήσουν προς μια τέτοια κατεύθυνση, ενώ και οι δήμοι θα μπορούσαν παίξουν ένα ρόλο καταλύτη και εγγυητή. Δεν τόλμησαν οι εργαζόμενοι στον ΟΕΚ, θα μπορούσε να γίνει όμως από νέους που έχουν τελειώσει σχετικές σχολές αλλά και από συνεργαζόμενους άνεργους σχετικών με την οικοδομή επαγγελμάτων. Ξέρω ότι κάποιοι νέοι μηχανικοί είναι σε αυτή την λογική ήδη. Αντί να σπαταλιούνται ευρωπαϊκοί πόροι με τις λεγόμενες «επιταγές – voucher», θα έπρεπε να κατευθυνθούν και να υποστηρίξουν παρόμοιες πρωτοβουλίες. Αυτή είναι και η στόχευση της λεγόμενης «εγγύησης για τη νεολαία».
Έτσι, χωρίς να το …καταλάβουμε, θα είχαμε πετύχει μείωση της ανεργίας, αναζωογόνηση της οικονομίας αλλά και επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων και μείωση της κατανάλωσης ενέργειας (Στρατηγική 40-30-40 για την ενέργεια και το κλίμα μέχρι το 2030).
Η υπόθεση της διεξόδου της χώρας από την κρίση δυστυχώς συνεχίζει να είναι μια δύσκολη υπόθεση γιατί το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του αδυνατεί να αναπτύξει νέες ιδέες και να προωθήσει αλλαγές που θα είναι προς το συμφέρον όλων. Προτιμά να επενδύει στον φόβο ή στις ψεύτικες ελπίδες, αλλά ελάχιστα επιθυμεί να ανοίξει ουσιαστικό διάλογο και να εργαστεί με βάση πραγματικές προτάσεις και σχέδια που οδηγούν σε αλλαγές. Αλλά και μεγάλο μέρος της κοινωνίας εναποθέτει τις ελπίδες της στους κάθε λογής σωτήρες ή τιμωρούς και χάνει την δυνατότητα να συμμετάσχει η ίδια στην επίλυση των προβλημάτων της.
Καιρός να αλλάξουμε πραγματικά σελίδα…
More...
Ανάγκη ενός εναλλακτικού σχεδίου με συμμετοχή της κοινωνίας
Written by Theo
Πρόταση των "ΠΡΑΣΙΝΩΝ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ" προς πολιτικά κόμματα, κοινωνικούς και επαγγελματικούς φορείς, δήμους και περιφέρειες για τη δημιουργία φόρουμ διαλόγου για ένα νέο σχέδιο διεξόδου από την κρίση με τη συμμετοχή της κοινωνίας
Είναι φανερό ότι το πολιτικό σύστημα έχει μπλοκάρει και έχει παγιδευτεί σε μια λογική άσπρο-μαύρο. Από την άλλη η κοινωνία βιώνει τεράστια προβλήματα αλλά δεν υπάρχει ουσιαστικός διάλογος όχι μόνο μεταξύ των κομμάτων αλλά και με τη συμμετοχή κοινωνικών και επαγγελματικών φορέων για ένα εναλλακτικό σχέδιο που θα διαμορφωθεί με συμμετοχή της κοινωνίας για να αντιμετωπίσουμε τα πιο καυτά θέματα μέσα από ευρύτερες συμφωνίες, ένα νέο (Πράσινο) Κοινωνικό Συμβόλαιο.
Οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» αναλαμβάνουμε πρωτοβουλία κι απευθύνουμε δημόσια πρόσκληση για έναν συστηματικό και δομημένο διάλογο, που προτείνουμε να ξεκινήσει τέλη Σεπτεμβρίου, με στόχο την διαμόρφωση ενός νέου σχεδίου διεξόδου της χώρας από την κρίση, κοινωνικά δίκαιου και ισορροπημένου, που θα διαμορφωθεί με την ουσιαστική συμμετοχή πολιτικών κομμάτων, επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων, της αυτοδιοίκησης και θεσμικών προσωπικοτήτων. Σήμερα ξεκινάμε επίσημα την αποστολή των προσκλήσεων, μέσα στις επόμενες μέρες ξεκινάμε επαφές με δημάρχους, περιφερειάρχες αλλά και άλλους κοινωνικούς κι επαγγελαμτικούς φορείς και τα κόμματα.
Μια σειρά διεθνείς φορείς (ΔΝΤ), εκθέσεις οικονομολόγων αλλά και το Ευρωκοινοβούλιο έχουν εντοπίσει τα λάθη που έγιναν στο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και ζητάνε πλέον την αξιολόγηση και προσαρμογή του στα νέα δεδομένα. Είναι γεγονός ότι 6 χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης δεν έχει υπάρξει στην Ελλάδα ένας δομημένος διάλογος για τα αίτια που οδήγησαν στην χρεοκοπία της χώρας, αλλά κυρίως για ένα νέο (Πράσινο) Κοινωνικό Συμβόλαιο που θα συναποφασιστεί μεταξύ πολιτικών κομμάτων και κοινωνικών εταίρων και θα συμβάλλει στην έξοδο από την κρίση με τρόπο που θα ενισχύσει την κοινωνική συνοχή, την βιώσιμη ευημερία, την οικονομική, κοινωνική και οικολογική ανασυγκρότηση της χώρας.
Οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» θεωρούμε ότι η πολιτική συζήτηση επικεντρώνεται πολύ στην εκλογή προέδρου ή/και στις εκλογές αλλά ελάχιστα ή καθόλου στην άμεση διαμόρφωση ενός ισορροπημένου σχεδίου διεξόδου από την κρίση. Δεν είναι προαπαιτούμενο να υπάρξει εκλογική ή κυβερνητική συνεργασία μεταξύ όλων των κομμάτων για να επιλυθούν 12 σημαντικά προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία.
Δεν επιδιώκουμε να συμμετάσχουμε με την πρότασή μας αυτή σε έναν διάλογο που στοχεύει στην ανασυγκρότηση ενός πολιτικού ή κομματικού χώρου, ή στη διαμόρφωση μιας εκλογικής συνεργασίας. Εμείς, έτσι κι αλλιώς, ανήκουμε σε μια διαφορετική πολιτική οικογένεια, τους Πράσινους. Εκλογικές ή κυβερνητικές συνεργασίες - που πρέπει να υπάρχουν – δεν μπορεί παρά να βασίζονται σε προγραμματικές συμφωνίες, επομένως έτσι κι αλλιώς απαιτείται δημόσιος διάλογος με βάση προγραμματικές προτάσεις.
Επιδιώκουμε έναν ουσιαστικό διάλογο για τα προβλήματα της χώρας και της κοινωνίας, ώστε να διαμορφωθούν πολιτικές που θα συμβάλλουν σε λύσεις. Σε αυτή την βάση είμαστε έτοιμοι να συμμετάσχουμε σε ένα σύνολο διερευνητικών συναντήσεων αλλά και σε έναν δομημένο διάλογο με όλους τους φορείς.
Η πρότασή μας δεν περιορίζεται σε ένα διάλογο μόνο μεταξύ κομμάτων, ή μέρους του κομματικού συστήματος. Απευθύνεται, κατ’ αρχάς σε όλα τα κόμματα (εκτός ΧΑ), τα περιφερειακά συμβούλια και τα δημοτικά συμβούλια μεγάλων δήμων, επαγγελματικές ενώσεις, κοινωνικές, μεταναστευτικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις, πανεπιστημιακούς, πρώην και νυν ευρωβουλευτές, ορισμένες σημαντικές προσωπικότητες, Έλληνες/ Ελληνίδες που έχουν κατά καιρούς αναλάβει σημαντικούς θεσμικούς ρόλους σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να δημιουργήσουμε ένα φόρουμ διαλόγου με στόχο την συζήτηση και τη εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων σε 12 βασικά θέματα που απασχολούν την κοινωνία:
(1) Προσαρμογή όλων των εφαρμοζόμενων δημοσιονομικών πολιτικών και των όρων του Μνημονίου στις ευρωπαϊκές πολιτικές (Στρατηγική Ευρώπη 2020, κοινωνικός διάλογος, αντιμετώπιση της φτώχειας, Πλαίσιο για την Υγεία 2024-2020, κα), όπως ζητούν οι αποφάσεις του ευρωκοινοβουλίου στις 13/3/2014. Τήρηση όλων των υποχρεώσεων και δικαιωμάτων που προβλέπονται από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ILO) καθώς και την Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Δημιουργία ανεξάρτητου παρατηρητηρίου που θα παρακολουθεί την διαδικασία προσαρμογής.
(2) Εξασφάλιση ότι όλοι οι πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των ανασφάλιστων σήμερα, θα έχουν άμεσα πρόσβαση σε ένα αποτελεσματικό, δίκαιο δημόσιο σύστημα υγείας. Διαμόρφωση ενός σχεδίου στρατηγικής για την πρόληψη των ασθενειών και την προστασία της υγείας, που θα περιλαμβάνει και τηναναβάθμιση του δημόσιου συστήματος υγείας, καθώς και τη ρύθμιση των χρεών εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών προς τα ασφαλιστικά ταμεία τους.
(3) Διαμόρφωση ενός σχεδίου αναζωογόνησης της οικονομίας (με έμφαση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και την κοινωνική οικονομία) και δημιουργίας βιώσιμων, αξιοπρεπών και κοινωνικά χρήσιμων θέσεων εργασίας σε συνδυασμό με «εγγυημένο εισόδημα αξιοπρεπούς διαβίωσης». Μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος ώστε να είναι κοινωνικά δίκαιο, να στηρίζει την απασχόληση, να συμβάλει στην πράσινη στροφή της οικονομίας, να στηρίξει την κοινωνική οικονομία. Τερματισμό της σπατάλης πόρων σε αναποτελεσματικές παθητικές πολιτικές που δεν δημιουργούν πραγματικά βιώσιμες θέσεις εργασίας, συμφωνία για μια ενεργητική πολιτική απασχόλησης και δημιουργία κατάλληλων θεσμών που θα στηρίξουν την «Εγγύηση για τη Νεολαία» και θα αξιολογούν συνεχώς την αποτελεσματικότητα των πόρων που διατίθενται και των πρακτικών που ακολουθούνται.
(4) Διαμόρφωση ενός σταθερού και δίκαιου, διαφανούς και συμβατού με τους ευρωπαϊκούς Κανονισμούς των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων πλαισίου για την προώθηση της κοινωνικής, αλληλέγγυας και συνεργατικής οικονομίας. Άρση όλων των εμποδίων που αντίκειται στην ευρωπαϊκή πολιτική για τον ρόλο που μπορεί να παίξει η κοινωνική συνεργατική οικονομία για την έξοδο από την κρίση.
(5) Επεξεργασία ενός σχεδίου "ενεργειακής μετάβασης", που θα συμβάλλει στην σταδιακή απεξάρτηση της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα, θα είναι συμβατό με τους στόχους που έχει θέσει το ευρωκοινοβούλιο για την «ενέργεια, κλίμα 2030» καθώς και «ενέργεια, κλίμα 2050» και θα γίνει με τρόπο που θα μεγιστοποιήσει τα οφέλη για το περιβάλλον και την κοινωνία. Σύνδεση της πολιτικής για εξάλειψη της φτώχειας με πολιτικές για το κλίμα και την πράσινη οικονομία.
(6) Διαμόρφωση μιας ισορροπημένης μεταναστευτικής πολιτικής και πολιτικής ασύλου που να είναι συμβατή με τις υποχρεώσεις και το ανθρωπιστικό δίκαιο και θα αξιοποιεί κατάλληλα τα ευρωπαϊκά εργαλεία και χρηματοδοτήσεις, ώστε η μετανάστευση και η πολιτική ασύλου να είναι προς όφελος τόσο των μεταναστών κι αιτούντων άσυλο όσο και των κατοίκων της χώρας. Μεταξύ άλλων να δοθεί έμφαση στα δικαιώματα των παιδιών Β΄γενιάς, στην επανένωση οικογενειών, δημιουργία κέντρων υποδοχής και screeningcenters, να χορηγούνται άμεσα νομιμοποιητικά έγγραφα σε όσους/ες παίρνουν άσυλο ώστε να μπορούν να εργάζονται, να μετακινούνται, να έχουν κανονική ζωή.
(7) Διαμόρφωση ενός πλαισίου για το περιβάλλον που θα είναι συμβατό - ακόμα και την περίοδο της κρίσης - με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς νομικές υποχρεώσεις και πρακτικές (πχ οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα, οδηγία πλαίσιο για τα νερά, στρατηγική περιβαλλοντική μελέτη σε διάφορους τομείς, ολοκληρωμένη διαχείριση παράκτιας ζώνης και θαλάσσια στρατηγική, θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, προστασία και διαχείριση φυσικών περιοχών). Επανεξέταση όλων των ρυθμίσεων που αντίκειται στην ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία.
(8) Διασφάλιση των δικαιωμάτων των νέων στα θέματα εργασίας, κινητικότητας, παιδείας, κοινωνικής ασφάλισης, αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης, δημιουργία θεσμών και πολιτικών για αποτελεσματική εφαρμογή της «Εγγύησης για τη Νεολαία».
(9) Αντιμετώπιση του προβλήματος των κατασχέσεων και της χρεοκοπίαςνοικοκυριών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων με τρόπο κοινωνικά δίκαιο, βιώσιμο και με βάση τη συνολική κινητή κι ακίνητη περιουσία των υπόχρεων. Στοχευμένες πολιτικές κοινωνικής ένταξης, με έμφαση στην ενίσχυση της ένταξης ατόμων με αναπηρία, μεταναστών – προσφύγων, μακροχρόνια άνεργων, ηλικιωμένων, μονογονεϊκών οικογενειών, Ρομά καθώς και ενθάρρυνσης του πολιτισμού και της πολιτισμικής δημιουργίας για την επίτευξη μεγαλύτερης κοινωνικής συνοχής.
(10) Στρατηγική για την κοινωνική κατοικία, κίνητρα και μέτρα για κοινωνικό ενοίκιο καθώς και ανακατασκευές άδειων κτιρίων για παραχώρηση στους άστεγους που έχουν χάσει λόγω κρίσης την κατοικία τους, υποστηρικτικές δομές σε επίπεδο δήμου για άστεγους που έχουν παράλληλα κι άλλα προβλήματα ένταξης.
(11) Διαμόρφωση ενός μεσο-πρόσθεσμου σχεδίου ενίσχυσης τηςπεριφερειακής συγκρότησης της χώρας κι αναδιοργάνωσης της διοίκησης, ώστε να βελτιωθούν οι υπηρεσίες προς τους πολίτες αλλά και η αποτελεσματικότητά τους και να μειωθεί η γραφειοκρατία και η διαφθορά, σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Περιφερειακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση, συνεκτική μεταφορά αρμοδιοτήτων και πόρων
(12) Διαμόρφωση ενός συνεκτικού σχεδίου αναβάθμισης της εκπαίδευσης και της παιδείας ως εργαλεία ενίσχυσης της κριτικής σκέψης, της κοινωνικής συνοχής και των αναγκαίων κοινωνικών, τεχνολογικών και αξιακών αλλαγών για μια περιεκτική κοινωνία. Επίσης, στήριξης της στροφής στην βιωσιμότητα, στην οικολογική και κοινωνική έρευνα και καινοτομία.
Προτείνουμε, εφόσον υπάρχουν αποτελέσματα, να επεκταθεί η δομημένη συζήτηση και στο θέμα της βιωσιμότητα του χρέους.
Για το προεδρείο των «ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ»
Νίκος Χρυσόγελος
Μαρία Πίνιου- Καλλή
Στέλιος Κυμπουρόπουλος
Όλγα Θεοδωρικάκου
Θανάσης Καρυάμης
Νέα θύματα στη Μεσόγειο, ανθρωπιστική κρίση στα νησιά
Written by Theo
Μην αφήνουμε μόνους τους πρόσφυγες αλλά και τους ανθρώπους των νησιών
Η βία, ο πόλεμος, η κρίση ξεσπιτώνουν 50.000.000 ανθρώπους
Οι 700 πρόσφυγες που πνίγηκαν το τελευταίο 5ήμερο έρχονται να προστεθούν στα πάνω από 18.500 άτομα που έχουν πνιγεί στη Μεσόγειο την τελευταία δεκαετία. Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπάρχει τόσος μεγάλος αριθμός ανθρώπων που εγκαταλείπουν τις εστίες τους για να σώσουν τη ζωή τους. 50.000.000 άτομα, σύμφωνα με τον ΟΗΕ - τα μισά παιδιά, συχνά χωρίς γονείς - προσπαθούν να ξεφύγουν από περιοχές πολέμου, εθνικών εκκαθαρίσεων, τρομοκρατίας, εμφυλίων, βομβαρδισμών, φυλετικού ή θρησκευτικού μίσους, βασανιστηρίων, εξωδικαστικών εκτελέσεων. Οι περισσότεροι αναζητούν καταφύγιο σε γειτονικές περιοχές ή χώρες, συγκριτικά ελάχιστοι αναζητούν καταφύγιο στην Ευρώπη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι πρόσφυγες από την Συρία, στην οποία έχουν χάσει τη ζωή τους πάνω από 130.000 άνθρωποι, κυρίως άμαχοι και παιδιά. Περίπου 3.000.000 πρόσφυγες από τη Συρία έχουν βρει καταφύγιο στην Ιορδανία (613.259), στην Τουρκία (832.508), στο Ιράκ (215.369) και στον Λίβανο (1.175.504), ενώ περίπου 6.500.000 – τα μισά παιδιά - έχουν μετεγκατασταθεί μέσα στη Συρία [1]. Μόνο μερικές χιλιάδες έχουν περάσει στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών.
Η Μαρία – Πίνιου Καλλή συν-επικεφαλής των «ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» δήλωσε με αφορμή:
«Η αυξανόμενη ανθρωπιστική κρίση που είναι σε εξέλιξη σε πολλές χώρες (Συρία, Παλαιστίνη, Αφγανιστάν, Ιράκ, Αφρική, Ουκρανία, Λιβύη κα), δεν έχει αυξήσει την κινητοποίηση της διεθνούς κοινότητας και των κυβερνήσεων, αντιθέτως έχει αυξήσει τον ρατσισμό και την ξενοφοβία, την ενίσχυση ακροδεξιών και νεοναζιστικών οργανώσεων. Αντί για ρεαλιστικές λύσεις για τους ανθρώπους που υποφέρουν [2], μερικοί προσπαθούν να σπείρουν τον τρόμο και στην Ευρώπη. Κι όμως ρεαλιστικές λύσεις μπορεί να υπάρξουν προς όφελος όλων».
Ο Χρίστος Θεοδωρόπουλος, υπεύθυνος στους «ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» για θέματα προσφύγων και κοινωνικής ένταξης δήλωσε: «Ευτυχώς υπάρχουν απλοί πολίτες και οργανώσεις που κάνουν ότι μπορούν για να ανακουφίσουν ανθρώπους που έχουν βασανιστεί, έχουν ξεφύγει από την κόλαση, έχουν δει το χάρο με τα μάτια τους. Οι υπόλοιποι δεν πρέπει να τους αφήνουμε μόνους στην προσπάθειά τους. Όπως δεν πρέπει να αφήνουμε εγκλωβισμένους στο δρόμο, στο λιμάνι, σε πλατείες ανθρώπους που έχουν ξεφύγει από την κόλαση της Συρίας, του Ιράκ, του Αφγανιστάν, της Γάζας κα. Η κυβέρνηση, οι πολιτικές δυνάμεις, οι τοπικές αρχές πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να σταματήσουν να κρύβουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί».
Ο Νίκος Χρυσόγελος συν-επικεφαλής των «ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» δήλωσε σχετικά:
«Ο Δημ. Αβραμόπουλος έχει προταθεί για Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης, αν και προέρχεται από μια χώρα που δεν είναι σε θέση να οργανώσει σωστά μερικά κέντρα υποδοχής, να λειτουργεί τις υπηρεσίες ασύλου, να αξιοποιεί σωστά τους ευρωπαϊκούς πόρους για την αξιοπρεπή διαβίωση όσων έχουν - από το διεθνές δίκαιο - δικαίωμα στην προστασία, να ολοκληρώνει σε εύλογο χρόνο τις διαδικασίες ώστε οι άνθρωποι που αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες να έχουν δικαίωμα να εργάζονται, να είναι ασφαλισμένοι, να επανασυνδέονται με την οικογένεια, να μπορούν να ταξιδεύουν. Αν το ευρωκοινοβούλιο τον ψηφίσει και αναλάβει αυτή την αρμοδιότητα, ο Δημ. Αβραμόπουλος, πρέπει να έχει υπόψη του ότι θα έχει αυξημένες υποχρεώσεις, αφενός να πιέσει ώστε η Ελλάδα να υλοποιήσει τις υποχρεώσεις της και αφετέρου να προωθήσει μια αναβαθμισμένη, ανθρωπιστική, ρεαλιστική, κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την μετανάστευση και το άσυλο».
Οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» για τους πρόσφυγες και την κρίση στα νησιά
Οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» οργανώσαμε πρόσφατα συνάντηση ανθρωπιστικών οργανώσεων με την Γενική Γραμματέα των Πράσινων, Βούλα Τσέτση, ώστε να μεταφέρει στο ευρωκοινοβούλιο και την Κομισιόν την απαίτηση για ουσιαστική δράση προς όφελος των προσφύγων αλλά και των νησιωτών. Τα τελευταία χρόνια τόσο ο πρώην ευρωβουλευτής των Πράσινων, όσο και πράσινοι ευρωβουλευτές από άλλες χώρες έχουν αναλάβει πολλές πρωτοβουλίες και έχουν πολλές φορές επισκεφθεί νησιά όσο και κέντρα κράτησης με στόχο την προώθηση μιας συνεκτικής, ανθρωπιστικής και ρεαλιστικής πολιτικής μπροστά στην ανθρωπιστική κρίση που μεγαλώνει.
Η Ευρώπη δεν έχει μια ολοκληρωμένη πολιτική μπροστά σε αυτή την αυξανόμενη κρίση, παρά τις πιέσεις και την κινητοποίηση ανθρωπιστικών οργανώσεων, διεθνών οργανισμών όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες αλλά και πολιτικών κομμάτων, όπως οι Πράσινοι. Η επιχείρηση «FrontexPlus» και η ιταλική «MareNostrum» [3] που περιλαμβάνει και διάσωση στη θάλασσα δεν μπορούν να διασφαλίσουν ότι θα σταματήσουν να πνίγονται μαζικά μετανάστες και πρόσφυγες στη Μεσόγειο. Απαιτείται μία κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική εστιασμένη στα βασικά αίτια της φτώχειας, της προσφυγιάς και της μετανάστευσης, αναγνωρίζοντας το ρόλο και το μερίδιο ευθύνης της Ε.Ε. στην παγκόσμια σκηνή και ενισχύοντας τον ανθρωπιστικό της ρόλο.
Η κυβέρνηση, η αυτοδιοίκηση και οι φορείς στην Ελλάδα πρέπει να ξεκαθαρίσουν τι θέλουν. Προτιμούν ταλαιπωρημένοι άνθρωποι να αντιμετωπίζονται ως σκουπίδια ή να υπάρχουν κέντρα υποδοχής, με συμμετοχή εκπροσώπων κι άλλων Κρατών Μελών (το ευρωπαϊκό πλαίσιο και πόροι υπάρχουν), γνωρίζοντας έτσι ποιος μπαίνει στην χώρα και στην Ευρώπη αλλά και ποιος δικαιούται προστασίας και που μπορεί να πάει; Αποδέχονται την βάρβαρη αντιμετώπιση ανθρώπων που προσπαθούν να σώσουν τη ζωή τους ή επιδιώκουν να οργανώσουν, αξιοποιώντας διαθέσιμα μέσα, την ανθρωπιστική και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο στήριξη, προστασία και κοινωνική ένταξη των συνανθρώπων μας, που σήμερα είναι κατατρεγμένοι, χθες όμως μπορεί να είχαν έρθει στη χώρα ως τουρίστες και να είχαν γίνει δεκτοί με χαρά;
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ καλούμε όλους και όλες να εκφράσουν με έμπρακτο τρόπο την αλληλεγγύη τους όχι μόνο προς τους πρόσφυγες και καταδιωκόμενους αλλά και προς τους νησιώτες στη Χίο, τη Σάμο, τη Λέσβο, την Τήλο που αγωνίζονται με κάθε τρόπο να βοηθήσουν μπροστά στη σοβαρή ανθρωπιστική κρίση.
Οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» θεωρούμε ότι πρέπει:
$1- να βελτιωθούν και να γίνουν πραγματικά κέντρα υποδοχής τα κέντρα (κράτησης;) που υπάρχουν σήμερα στα νησιά Σάμος, Χίος, Λέσβος, και είναι υπερπλήρη και να δημιουργηθούν σε άλλα νησιά, κέντρα υποδοχής με την συμμετοχή εκπροσώπων κι άλλων κρατών – μελών, ώστε να αναλαμβάνουν από κοινού το μερίδιο της ευθύνης που τους αντιστοιχεί. Στα Δωδεκάνησα για παράδειγμα δεν υπάρχει κανένα κέντρο υποδοχής και screeningcenter.
$1- να ολοκληρώνονται πιο γρήγορα οι διαδικασίες ώστε να μην στοιβάζονται υπερβολικά πολλοί άνθρωποι για πολλές εβδομάδες στα κέντρα αυτά καθώς
Με δεδομένο ότι Ευρωπαϊκοί πόροι και το κατάλληλο ευρωπαϊκό πλαίσιο υπάρχουν, η Ελλάδα έχει την υποχρέωση να αξιοποιήσει τα διαθέσιμα εργαλεία.
$1- Δεν πρέπει να υπάρχει καμία ανοχή στην παραβίαση από τις δημόσιες αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τις διαδικασίες εισόδου και συνοριακών ελέγχων. Να δημιουργηθεί μια ανεξάρτητη κι εξειδικευμένη μεταναστευτική αρχή που να είναι σε θέση να διαχειριστεί τα σύνθετα θέματα που σχετίζονται με τις μεταναστευτικές ροές και τους αιτούντες άσυλο αλλά και με την τήρηση των υποχρεώσεων που προκύπτουν από τη διεθνή και ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Οι νόμιμοι δρόμοι εισόδου, ειδικά για άτομα που πιθανά δικαιούνται καθεστώς προστασίας, καθώς και ουσιαστικές παρεμβάσεις και ολοκληρωμένες δράσεις κοινωνικής και εργασιακής ένταξης προσφύγων, αιτούντων άσυλο και μεταναστών θα επέλυσε προβλήματα παράνομων κυκλωμάτων, γκετοποίησης περιοχών και πληθυσμών, αλλά και απώλειες ανθρώπινων ζωών στη Μεσόγειο.
Παραπομπές
$11. http://www.unhcr.org/53ff76c99.html
Συμμετοχή των πολιτών στην ειρηνική ενεργειακή επανάσταση
Η εισήγησή μου στην ημερίδα «Ενεργειακοί Συνεταιρισμοί Παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Πώς μπορεί να αναπτυχθούν, ιδιαίτερα στα νησιά»που διοργάνωσαν στη Σίφνο, το Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου 2014, ο «Ενεργειακός και Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός» της Σίφνου σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνεταιρισμών και Ομίλων Πολιτών Παραγωγής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές (RESCoop), το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Νέων για τη Βιώσιμη Ενέργεια (Sustainable Energy Youth Network) και το Γερμανικό Πράσινο Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας.
Κλιματική αλλαγή, η πιο σοβαρή απειλή για τη ζωή
Το κλίμα αλλάζει εξαιτίας δραστηριοτήτων που σχετίζονται κυρίως με τη χρήση ορυκτών καυσίμων (κάρβουνο, λιγνίτη, φυσικό αέριο, πετρέλαιο και παράγωγά του). Η μέση θερμοκρασία της Γης έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 0,9ο Cσε σχέση με την προ βιομηχανικής εποχής μέση θερμοκρασία. Η κλιματική αλλαγή θα ανατρέψει, μέσα στον αιώνα που ζούμε, τα πάντα, όχι μόνο στο περιβάλλον αλλά και στην κοινωνία και στην οικονομία.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τα θύματα της κλιματικής αλλαγής φτάνουν τα 400.000 ετησίως, ενώ μέχρι το 2030 πάνω από 100.000.000 άνθρωποι θα χάσουν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. Η οικονομική ζημιά που θα προκληθεί μέσα στον 21ο αιώνα θα φτάσει το 5-20% του Παγκόσμιου Ακαθάριστου Προϊόντος, σύμφωνα με την έκθεση του Νίκολας Στερν [1]. Για να έχουμε μια εικόνα για το τι σημαίνει αυτό: η σημερινή οικονομική κρίση έχει προκαλέσει ζημιές της τάξης του 1%.
Επειδή δεν λάβαμε εγκαίρως αποτελεσματικά μέτρα, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε πλέον είναι να διατηρήσουμε την κλιματική αλλαγή σε κάπως ελεγχόμενα επίπεδα – έτσι κι αλλιώς θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις –, να μην υπάρξει μια τεράστιας κλίμακας ανατροπή του κλίματος όπως έγινε την εποχή των παγετώνων. Για να καταφέρουμε, μέσα στον αιώνα που διανύουμε, να περιορίσουμε την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στους +2ο C, πρέπει μέχρι το 2050 να έχουμε μειώσει τις εκπομπές αερίων που αλλάζουν το κλίμα κατά 85-90%, κάτι που πρακτικά σημαίνει να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε ορυκτά καύσιμα μέχρι τότε.
Σύμφωνα με έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας για τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα [2], στην περίπτωση του σεναρίου «Μη Δράσης», υπολογίζεται ότι το ΑΕΠ της Ελλάδος θα μειωθεί, σε ετήσια βάση,
κατά 2% το 2050 και κατά 6% το 2100. Το συνολικό σωρευτικό κόστος του Σεναρίου «Μη Δράσης» για την ελληνική οικονομία, για το χρονικό διάστημα έως το 2100, εκφρασμένο ως μείωση του ΑΕΠ του έτους βάσης, ανέρχεται στα 701 δισεκατομμύρια ευρώ (σε σταθερές τιμές 2008). Για σύγκριση: λόγω της κρίσης και των άδικων πολιτικών λιτότητας έχουν αφαιρεθεί από τα νοικοκυριά μέσα στην εξαετία 2008-2014 κάπου 75 δις.
Αν δεν λάβουμε σοβαρά μέτρα, είναι πολύ πιθανόν – με βάση τις σημερινές τάσεις - να αυξηθεί η μέση θερμοκρασία κατά 4,0 έως 6,5ο C, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση για την Παγκόσμια Τράπεζα [3]. Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης: η μέση θερμοκρασία του πλανήτη την εποχή των τελευταίων παγετώνων ήταν χαμηλότερη κατά 2,5-4,5ο C, σε σχέση με την σημερινή εποχή. Μια τόσο μεγάλη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας μπορεί να εξαφανίσει τη ζωή, την οικονομία και την κοινωνική οργάνωση, όπως τουλάχιστον τις ξέρουμε σήμερα. Επομένως, πρέπει να δράσουμε σήμερα έχοντας πλήρη συναίσθηση των ευθυνών που έχουμε απέναντι στις σημερινές γενιές και στα παιδιά μας, ώστε να δώσουμε τη δυνατότητα στη Γη να σταθεροποιήσει ξανά, μετά από αιώνες, το κλίμα.
Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει ιδιαίτερα τα νησιά και την παράκτια ζώνη, αφού αναμένεται, μεταξύ άλλων, να πλημμυρίσει μόνιμα, λόγω ανόδου της στάθμης της θάλασσας, μια έκταση παράκτιας ζώνης 800 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην Ελλάδα. Λόγω και των απότομων αλλαγών θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας θα αυξηθεί η ένταση και η συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι ανεμοστρόβιλοι και θα προκαλούνται τσουνάμι, (όπως έγινε στην Μιανμάρ, με αποτέλεσμα χιλιάδες θύματα). Λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και της έντασης των φαινομένων διάβρωσης στην παράκτια ζώνη, θα επηρεαστούν σοβαρά ή θα καταστραφούν πολλές υποδομές και δίκτυα (λιμάνια, δίκτυα αποχέτευσης, βιολογικοί καθαρισμοί, οικισμοί και τουριστικές εγκαταστάσεις κα) που βρίσκονται κοντά στο ύψος της επιφάνειας της θάλασσας. Οι κάτοικοι νησιών - ατόλες – ετοιμάζουν σχέδια για μετεγκατάστασή τους.
Ορυκτά καύσιμα και ρύπανση
Η καύση πετρελαίου, λιγνίτη, κάρβουνου, φυσικού αέριου μπορεί να προσφέρει ενέργεια σε πρωτοφανή επίπεδα αλλά προκαλεί και σοβαρή ατμοσφαιρική και γενικότερη ρύπανση όχι μόνο στους χώρους εξόρυξης και παραγωγής αλλά και κατά τη χρήση των καυσίμων αυτών για κίνηση οχημάτων, θέρμανση κατοικιών, λειτουργία βιομηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων και κίνηση σκαφών [4]. Η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας ή και πρόωρους θανάτους σε εκατομμύρια ανθρώπους. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμός Υγείας (WHO) η ατμοσφαιρική ρύπανση (εξωτερικών χώρων) στις πόλεις και στην ύπαιθρο - η συμμετοχή των ορυκτών καυσίμων στην πρόκληση αυτής της ρύπανσης είναι μεγάλη - προκάλεσε 3.700.000 πρόωρους θανάτους το 2012 παγκοσμίως [5].
Η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλείται από την ναυτιλία εξαιτίας της χρήσης ορυκτών καυσίμων μπορεί, επίσης, να επηρεάσει την υγεία και τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων [6].Η νέα οδηγία, που υιοθέτησε το Ευρωκοινοβούλιο τον Σεπτέμβριο 2012, μετά από εισήγηση της πράσινης Φιλανδής ευρωβουλευτού Satu Hassi «για τη μείωση της ρύπανσης από το περιεχόμενο στα ναυτιλιακά καύσιμα θείο» [7], θα βελτιώσει την ποιότητα του αέρα στις ευρωπαϊκές ακτές, ιδιαίτερα τα λιμάνια και τα νησιά και θα συμβάλει στη μείωση των περίπου 50.000 πρόωρων θανάτων οι οποίοι αποδίδονται ετησίως στην ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλούν τα πλοία.
Η επένδυση στην αποτελεσματική χρήση της ενέργειας αλλά και στην εφαρμογή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα πλοία μπορεί να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές ρύπων και διοξειδίου του άνθρακα αλλά και να βελτιώσει την οικονομική βιωσιμότητα των ακτοπλοϊκών συνδέσεων. Για παράδειγμα, το κόστος του καυσίμου των επιβατικών σκαφών στο Αιγαίο ανέρχεται στο 40-65% του λειτουργικού κόστους του πλοίου, σε σχέση με το 14% που αντιπροσωπεύει το εργασιακό κόστος [8].
Τα ορυκτά καύσιμα επιδεινώνουν τα οικονομικά, δημοσιονομικά προβλήματα!
Σήμερα ξοδεύουμε πάρα πολλά για την ενέργεια που χρησιμοποιούμε. Ο πλούτος που παράγεται προέρχεται από τους πολλούς, αλλά συγκεντρώνεται στα χέρια πολύ λίγων.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ – με κοινό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό 940 δις ευρώ για την περίοδο 2014-2020 – ξοδεύουν συνολικά πάνω από 350-400 δις ευρώ ετησίως για εισαγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η ενεργειακή ανεξαρτησία και ασφάλεια μπορούν να επιτευχθούν μόνο με στροφή στην αποτελεσματική χρήση της ενέργειας, στην εξοικονόμηση ενέργειας και στις τοπικά διαθέσιμες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα είναι μια αναγκαιότητά όχι μόνο για κλιματικούς και περιβαλλοντικούς λόγους αλλά και για οικονομικούς και κοινωνικούς. Πολλές φορές τόσο στο ευρωκοινοβούλιο, με ερωτήσεις που κατέθεσα προς την Κομισιόν, όσο και σε δημόσιες εκδηλώσεις επέμεινα σε μια διαφορετική πολιτική για την εξυγίανση των δημοσιονομικών. Μια λογική, ισορροπημένη, κοινωνικά δίκαιη πολιτική για τη βελτίωση των δημοσιονομικών της Ελλάδας έπρεπε να βασιστεί κυρίως στην οικολογική και κοινωνική καινοτομία. Θα είχαμε αποφύγει έτσι μια βίαιη, αναποτελεσματική και αντικοινωνική πολιτική όπως αυτή που εφαρμόζεται τα τελευταία 6 χρόνια. Τα βίαια μέτρα μείωσαν το ΑΕΠ της χώρας κατά 27-30%, ενώ αφαίρεσαν από τα νοικοκυριά πάνω από 75 δις ευρώ. Αντιθέτως, ο έλεγχος περιουσιών που αποκτήθηκαν με μαύρο ή γκρίζο χρήμα, η αντιμετώπιση της φορο-αποφυγής και φορο-απάτης, η μείωση και ο εξορθολογισμός των εξοπλιστικών προγραμμάτων αλλά και η στροφή στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας - με τρόπο που να αφήνει τα οφέλη στις τοπικές κοινωνίες και όχι σε κάποιους διαπλεκόμενους επιχειρηματίες- θα μπορούσαν να έχουν αποτελέσει τη βάση για την δίκαιη και ισορροπημένη μείωση του χρέους και την αντιμετώπιση του σύνθετου δημοσιονομικού προβλήματος της χώρας (έλλειμμα, δημόσιο χρέος, ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο). Θα μπορούσαμε να μιλάμε τότε για μια ειρηνική κοινωνική, οικονομική, ενεργειακή και οικολογική επανάσταση που θα ήταν προς όφελος των πολλών.
Ας το δούμε με νούμερα. Η Ελλάδα δαπανάει 17-20 δις ευρώ ετησίως για εισαγωγή πετρελαίου και προϊόντων του για κίνηση, θέρμανση και λειτουργία βιομηχανικών μονάδων. Οι εισαγωγές πετρελαίου αυξήθηκαν κατακόρυφα μέσα στις τελευταίες 2-3 δεκαετίες, όπως εξάλλου και το δημόσιο χρέος της χώρας. Το μεγαλύτερο μέρος του χρέους οφείλεται πράγματα στα υπέρογκα εξοπλιστικά προγράμματα και τις μεγάλες εισαγωγές πετρελαίου - χωρίς αυτό να σημαίνει ότι για τη χρεοκοπία της χώρας δεν έχει τεράστιες ευθύνες το αποτυχημένο πολιτικό σύστημα.
Γιατί μια ενεργειακή μετάβαση, μια ειρηνική ενεργειακή επανάσταση, ξεκινώντας από τα νησιά
Τα μη διασυνδεμένα νησιά παράγουν σήμερα το 82% της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζονται με πετρελαϊκούς σταθμούς, παρότι διαθέτουν τοπικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στα περισσότερα νησιά, ακόμα και αυτά που έχουν πιο σύγχρονες μονάδες, η παραγωγή ηλεκτρισμού κοστίζει περισσότερο από όσο κοστίζει στην ηπειρωτική Ελλάδα (το κόστος της παραγόμενης ενέργειας από συμβατικά καύσιμα στην ηπειρωτική χώρα ανέρχεται περίπου σε 55 ευρώ ανά μεγαβατώρα για τον λιγνίτη και σε 105 ευρώ ανά μεγαβατώρα για το φυσικό αέριο). Το επιπλέον κόστος για την εισαγωγή πετρελαίου δηλαδή και τη λειτουργία των σταθμών αυτών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά ξεπερνάει ετησίως το 1 δις ευρώ. Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου αυξάνει – όπως είναι αναμενόμενο – και το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τους πετρελαϊκούς σταθμούς των νησιών.
Το επιπλέον κόστος κατανέμεται όχι μόνο στους νησιώτες αλλά σε όλους τους καταναλωτές ρεύματος, ώστε να μην είναι δυσανάλογα υψηλοί για τους νησιώτες οι λογαριασμοί της ΔΕΗ.
Το ενεργειακό μοντέλο έχει σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομική βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών. Σημαντικοί πόροι αφαιρούνται από τις τοπικές κοινωνίες και την χώρα, και ο πλούτος που παράγεται συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων, αυτών που παράγουν και εμπορεύονται το πετρέλαιο, την ίδια στιγμή που χρειάζεται να επενδυθούν για να βγει η χώρα από την κρίση και να βελτιώσει τα δημοσιονομικά της. Ένα παράδειγμα σπάταλης, ανορθολογικής πολιτικής και οικονομίας.
Το σύνολο των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων από τα περιφερειακά προγράμματα για το Ν. Αιγαίο την περίοδο 2014-2020 θα φτάσει τα 168.000.000 (50% ευρωπαϊκή, 50% εθνική χρηματοδότηση). Την ίδια αυτή, όμως, περίοδο των 7 χρόνων, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεμένα νησιά θα κοστίσει 7 δις ευρώ επιπλέον του μέσου κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού του ηπειρωτικού συστήματος. Δηλαδή, λόγω ενός λανθασμένου ενεργειακού μοντέλου θα σπαταληθούν τα 7 επόμενα χρόνια πόροι που αντιστοιχούν στο 80πλάσιο του συνόλου των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων για το Ν. Αιγαίο την ίδια περίοδο.
Ας το δούμε στο επίπεδο ενός μικρού νησιού, όπως είναι η Σίφνος: η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως κοστίζει στη ΔΕΗ περίπου 18.000.000 €, εκ των οποίων περίπου 13.000.000 € είναι το κόστος πετρελαίου. Οι κάτοικοι, μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ, πληρώνουν περίπου 5.000.000 €. Η διαφορά των 13.000.000 € κατανέμεται στους πολίτες όλης της χώρας, για να μην πληρώνουν οι Σιφνιοί τριπλάσιο λογαριασμό ρεύματος. Το ίδιο ισχύει για τη Ρόδο, την Πάρο, τη Μύκονο και όλα τα άλλα νησιά. Σύμφωνα με τη ΔΕΗ μέσα σε 15 χρόνια η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στη Ρόδο - και η παραγωγή της - αυξήθηκε κατά 94,5%, δηλαδή σχεδόν διπλασιάστηκε, από 393.205 MWh (1996) έφτασε σε 764.593 (2010). Η ΔΕΗ της Ρόδου για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος το 2011 χρειάστηκε 146.974 τόνους μαζούτ και 37.985 χιλιόλιτρα (κυβικά μέτρα) ντίζελ που τις κόστισαν € 122.743.875. Με σταθερές τιμές, η ΔΕΗ σε μια 10ετία πλήρωσε 1,2 δις € για εισαγωγές πετρελαίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μόνο για τις ανάγκες της Ρόδου, ποσό ίσο περίπου με αυτό που «έψαχνε» πριν λίγο καιρό η κυβέρνηση μέσα από σκληρές περικοπές μισθών και συντάξεων και επιβολή φόρων. Για κάθε αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας στη Ρόδο ή στη Μύκονο, για παράδειγμα λόγω αύξησης του αριθμού των τουριστών, το επιπλέον κόστος της ενέργειας «μοιράζεται» σε όλους τους κατοίκους της χώρας!
Στο επιπλέον κόστος που πληρώνουμε όλοι μέσω των λογαριασμών για να συνεχίσουμε να παράγουμε στα νησιά ηλεκτρική ενέργεια με τη χρήση πετρελαίου, πρέπει να προσθέσουμε και ορισμένα άλλα ποσά που αντιπροσωπεύουν εξίσου λανθασμένες πρακτικές και θα μπορούσαν να είχαν εξαλειφθεί ή έστω μειωθεί με στροφή στην εξοικονόμηση ενέργειας και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μέσω τοπικών επιχειρήσεων και ενεργειακών συνεταιρισμών:
- 250.000.000 € που καταβάλλει ετησίως η ΔΕΗ για τα λεγόμενα «δικαιώματα εκπομπών» αερίων που αλλάζουν το κλίμα
- 200-300.000.000 € για το επίδομα θέρμανσης, για την αγορά πετρελαίου για θέρμανση από ευάλωτα νοικοκυριά
- το ποσό που αντιστοιχεί στο λεγόμενο «κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο» της ΔΕΗ ή σε ανεξόφλητους λογαριασμούς της ΔΕΗ, λόγω αυξανόμενης φτώχειας και ανεργίας.
- το ποσό της διαφοράς στην τιμή που θα καταβάλλουν οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας σε σχέση με το πραγματικό κόστος της ενέργειας.
Αντί να μεταφέρεται το κόστος από την μία κοινωνική ομάδα στην άλλη απαιτείται μια ολοκληρωμένη στρατηγική για να μειωθεί η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και να αυξηθεί η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ μέσω ενεργειακών συνεταιρισμών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Πώς μπορεί να αλλάξει το ενεργειακό μοντέλο προς όφελος του κλίματος, των πολιτών και της τοπικής οικονομίας
Η αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου πρέπει να γίνει. Αλλά πρέπει να γίνει με τρόπο συμβατό με το περιβάλλον (ιδιαίτερα το ευαίσθητο φυσικό, πολιτιστικό, αρχιτεκτονικό και αρχαιολογικό περιβάλλον των νησιών) και το δημόσιο συμφέρον, δηλαδή θα κρατάει τα σημαντικά οφέλη και τον πλούτο από την ενέργεια για τις τοπικές κοινωνίες.
Η επιστήμη και η συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία επιτρέπουν σήμερα την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας και οι παραγωγοί να είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενεργειακοί συνεταιρισμοί, πολίτες. Με αυτόν τον τρόπο, οι ανανεώσιμοι κοινοί πόροι, όπως ο ήλιος, ο άνεμος, η γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας, τα κύματα, λειτουργούν υπέρ των τοπικών κοινωνιών, συνεισφέρουν στη βιώσιμη ευημερία των τοπικών κοινωνιών, δημιουργούν πλούτο που μένει στις τοπικές κοινωνίες, δημιουργούν βιώσιμες θέσεις εργασίας, ιδιαίτερα για νέους, κατάλληλα εκπαιδευμένους.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχουν σήμερα πάνω από 2.400 ενεργειακοί συνεταιρισμοί παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Θέλουμε να συμμετάσχουμε και εμείς στην ενεργειακή επανάσταση μέσω συνεταιρισμών. Γι αυτό ως ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΣΙΦΝΟΥ, αλλά και προσωπικά, έχουμε δώσει τόσο μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη του συνεταιρισμού και στη διαμόρφωση μιας στρατηγικής που σταδιακά θα δώσει την δυνατότητα να μπορεί η Σίφνος να βασίζεται 100% στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην εξοικονόμηση για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Και γιατί όχι, να έχει και ένα σκάφος που θα την συνδέει με τα γειτονικά νησιά και θα χρησιμοποιεί σε σημαντικό ποσοστό ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για «καύσιμο».
Πώς μπορεί να μετάσχει η τοπική κοινωνία στην ενεργειακή επανάσταση;
Ο κρίσιμος παράγοντας για την ενεργειακή μετάβαση είναι η ενεργή συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση και λήψη αποφάσεων που αφορούν τη ζωή τους. Το 50% της αλλαγής αφορά την μακροχρόνια δέσμευση των κοινωνιών να αλλάξουν, αλλά και να πάρουν ενεργά μέρος στις αλλαγές. Το υπόλοιπο 50% αφορά στην:
1.Στρατηγική και μακροχρόνιο σχέδιο δράσης: Η ενεργειακή μετάβαση, η «πράσινη» ενεργειακή επανάσταση, απαιτεί στρατηγική και μακροχρόνιο σχέδιο δράσης, δεν είναι κάτι που γίνεται μόνο με καλές προθέσεις. Για να διαμορφωθεί, όμως, το σχέδιο το οποίο πρέπει να συζητήσει ώστε να πάρει αποφάσεις η τοπική κοινωνία, απαιτείται συστηματική έρευνα, αξιοποίηση της υπάρχουσας ευρωπαϊκής εμπειρίας, κριτική αξιολόγηση λαθών, αποτυχιών ή επιτυχιών, στήριξη από εξειδικευμένους σε θέματα ενεργειακών συνεταιρισμών επιστήμονες. Η λήψη αποφάσεων και η διαμόρφωση Στρατηγικής και Σχεδίου Δράσης δεν είναι, όμως, θέμα μόνο κάποιων ειδικών αλλά κι ενεργής συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας σε όλα τα στάδια, ώστε να κατανοήσει τις διαφορετικές επιλογές και να πάρει τις αποφάσεις, να ιεραρχήσει προτεραιότητες. Δεν είναι απίθανο να απαιτηθούν και συντονισμένες προσπάθειες του συνεταιρισμού και άλλων φορέων για την άρση των νομοθετικών, γραφειοκρατικών ή άλλων εμποδίων που θα συναντήσει η προσπάθειά μας.
2. Ανάπτυξη συνεργασιών και συμμετοχή σε ευρωπαϊκά δίκτυα. Η συνεργασία με την «Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνεταιρισμών και Ομίλων Πολιτών Παραγωγής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές (RESCoop)» είναι μια πολύ σημαντική επιλογή με στόχο τη μεταφορά εμπειρίας και καλών πρακτικών αλλά και τη διασφάλιση μιας σταθερής πορείας ανάπτυξης του ενεργειακού συνεταιρισμού στη Σίφνο αλλά και σε άλλες περιοχές. Παράλληλα, είναι αναγκαία η συστηματική συνεργασία με ανάλογες πρωτοβουλίες (πχ το «πείραμα» στην Ανάβρα Μαγνησίας ή της Ορθόδοξης Ακαδημίας Κρήτης κα) και ενεργειακούς συνεταιρισμούς που αναπτύσσονται στην Ελλάδα (Καρδίτσα, Λαμία κα).
3. Εκπαίδευση και κατάρτιση τοπικών στελεχών στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις και δυνατότητες, ώστε να δημιουργηθεί ένα δυναμικό ανθρώπων που έχει την γνώση και ικανότητα να στηρίξει σε τοπικό επίπεδο τις αλλαγές και τις επενδύσεις. Αλλά και συμμετοχή σε ευρύτερα δίκτυα συνεργασίας και δημιουργία κοινών υποστηρικτικών δομών.
Και που θα βρεθούν οι αναγκαίοι οικονομικοί πόροι;
Οι πιθανές πηγές χρηματοδότησης είναι πολλές, «λεφτά υπάρχουν», αρκεί να γίνει διαφορετική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων:
$11. Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις μέσα από το «Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης» 2014-2020. Το 20% του Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού πρέπει να διατεθεί σε δράσεις για την προστασία του κλίματος, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή καθώς και για την εξοικονόμηση ενέργειας και την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι πόροι του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης - τους οποίους θα διαχειριστούν κατά βάση οι Περιφέρειες – μπορεί να στηρίξουν δημόσια σχέδια στους τομείς αυτούς, ενώ το Ευρωπαϊκό Ταμείο Συνοχής (στο οποίο ήμουν εισηγητής εκ μέρους των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο) θα στηρίξει σχέδια εξοικονόμησης ενέργειας και προώθησης ΑΠΕ και σε κατοικίες. Οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί δεν μπορεί να αποκλειστούν από τις χρηματοδοτήσεις, αντιθέτως θα πρέπει να παίξουν σημαντικό ρόλο για την έξοδο από την κρίση.
$12. Μέσα από συντονισμένα σχέδια, σε συνεργασία πιθανώς με άλλους ενεργειακούς συνεταιρισμούς από άλλα Κράτη Μέλη, μπορεί να ικανοποιηθούν από κοινού απαιτήσεις και οι προϋποθέσεις που θέτει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αλλά και οικολογικά fundsγια χρηματοδότηση σχεδίων για εξοικονόμηση ενέργειας ή ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
$13. Με λίγα χρήματα από πολλούς μπορεί να συγκεντρωθούν τα αναγκαία κεφάλαια, ένα είδος χρηματοδότησης crowd-funding. Η μερίδα του Ενεργειακού Συνεταιρισμού Σίφνου (νομικό σχήμα αστικού συνεταιρισμού) είναι σήμερα 700 ευρώ. Κάθε μέλος μπορεί να πάρει μέχρι 6 μερίδες, αλλά διατηρεί μία ψήφο στη Γενική Συνέλευση. Με 3000 μερίδες συγκεντρώνονται κεφάλαια ύψους 2,1 εκατομμυρίων €, ικανά για σημαντικές επενδύσεις. Ο ενεργειακός συνεταιρισμός Ecopowerστο Βέλγιο με 40.000 μέλη διαθέτει κεφάλαια 40.000.000 ευρώ..
Στην πραγματικότητα η πιο σημαντική πηγή χρηματοδότησης (πρέπει) να είναι η αναδιάρθρωση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος. Υπάρχουν τεράστια περιθώρια να εξευρεθούν πόροι μέσα από μια στοχευμένη αναδιάρθρωση του ΑΕΠ, με δεδομένο ότι ζούμε σε μια χώρα που δαπανάει σε λάθος κατεύθυνση τουλάχιστον πολλά δις Ευρώ. Μέσα από στοχευμένες αλλαγές θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν ετησίως πάνω από 12 δις ευρώ από τις ενεργειακές δαπάνες [9]
Αν θέλουμε να αλλάξουμε πρέπει να δώσουμε βάρος στην ενεργειακή επανάσταση, ξεκινώντας ίσως από τα νησιά, όπου η στροφή στην πράσινη ενέργεια είναι συμφέρουσα και από οικονομική άποψη.
Παραπομπές
[1]http://www.theguardian.com/environment/2014/feb/13/storms-floods-climate-change-upon-us-lord-stern
[3] Παγκόσμια Τράπεζα για κλιματική αλλαγήhttp://www.worldbank.org/en/topic/climatechange Και http://thinkprogress.org/climate/2014/06/24/3452323/world-bank-climate-change-economy/
[4] http://www.eea.europa.eu/highlights/a-summary-of-the-year
[5] http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs313/en/
[6] http://www.eea.europa.eu/subscription/eea_main_subscription/international-shipping-should-cut-air
[8] Δείτε ομιλίες και υλικό από τη “ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ “Πράσινη Στροφή της Ναυτιλίας, των Λιμανιών, της Ακτοπλοΐας και της Ναυπηγοεπισκευαστικής Βιομηχανίας. Ακτοπλοϊκές συνδέσεις των νησιών”
που είχε διοργανώσει ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Πράσινων, στο Ευρωκοινοβούλιο:
Πράσινος μετασχηματισμός της ναυπηγικής βιομηχανίας
Ναυτιλία, λιμάνια, ακτοπλοϊκά, ναυπηγεία στις νησιωτικές κοινωνίες και στη Μεσόγειο
[9] http://www.chrysogelos.gr/images/files/Docs/energy%20GE.pdf
Η ημερίδα στη Σίφνο για Ενεργειακούς Συνεταιρισμούς
Written by Theo
Μεγάλη ανταπόκριση και συμμετοχή είχε η διεθνής ημερίδα «Ενεργειακοί Συνεταιρισμοί Παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Πώς μπορεί να αναπτυχθούν, ιδιαίτερα στα νησιά»που διοργάνωσαν στη Σίφνο, το Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου 2014, ο «Ενεργειακός και Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός» της Σίφνου σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνεταιρισμών και Ομίλων Πολιτών Παραγωγής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές (RESCoop), το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Νέων για τη Βιώσιμη Ενέργεια (Sustainable Energy Youth Network) και το Γερμανικό Πράσινο Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας.
Στο πλαίσιο της ημερίδας με τη συμμετοχή σημαντικών εισηγητών από την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη συζητήθηκαν :
- θεσμικό πλαίσιο και υποχρεώσεις μετάβασης σε μια εποχή χωρίς ορυκτά καύσιμα για λόγους κλιματικούς, ενεργειακούς, οικονομικούς και κοινωνικούς,
- κοινά και δημόσια αγαθά στα χέρια των πολιτών προς όφελος των κοινοτήτων τους
- εμπειρίες από υπάρχοντες ενεργειακούς συνεταιρισμούς παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην Ευρώπη, και ιδιαίτερα από νησιά,
- δυνατότητες χρηματοδότησης των αναγκαίων επενδύσεων από τους συνεταιρισμούς ΑΠΕ με την αξιοποίηση καινοτόμων εργαλείων αλλά και μέσα από τρέχοντα ευρωπαϊκά προγράμματα,
- ο ρόλος των νέων και πώς μπορούν να ενδυναμώσουν οι γνώσεις και οι δεξιότητές τους για να προωθήσουν δικά τους ενεργειακά προγράμματα.
Τα θέματα παρουσίασαν στην ημερίδα με εισηγήσεις τους: ο Νίκος Χρυσόγελος, πρώην ευρωβουλευτής ΠΡΑΣΙΝΩΝ και ιδρυτικό μέλος του συνεταιρισμού, ο Dirk Knapen, «Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνεταιρισμών και Ομίλων Πολιτών Παραγωγής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές» (RESCoop), ο Απόστολος Δημόπουλος, πρόεδρος ΔΣ «Ενεργειακού κι Αναπτυξιακού Συνεταιρισμού» Σίφνου, ο Πάνος Κορογιαννάκης, Ενεργειακό και Περιβαλλοντικό Δίκτυο των Ευρωπαϊκών Νησιών [ISLENET] και Διάσκεψη των Ευρωπαϊκών Παράκτιων Περιφερειών της Ευρώπης [CPMR] Γραφείο Βρυξελλών, η Άλκηστη Φλώρου, Πρόγραμμα για τις Κλιματικές Πολιτικές του EuropeanClimateFoundation, η Marina Petrovic, Συνεταιρισμός "Πράσινη Ενέργεια", Κροατία, ο Jamie Peters, Συνδιευθύνων της Συμμαχίας Νέων για το Κλίμα, Γλασκώβη, ο Κώστας Κομνηνός, από το Δίκτυο ΔΑΦΝΗ, ο Robert Pasicko, Προγράμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών «Ενέργεια και Περιβάλλον», και ο Χάρης Τσούτσος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Πολυτεχνείο Κρήτης, Επικεφαλής Εργαστηρίου Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων. Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Αντρέας Μπαμπούνης, Δήμαρχος Σίφνου, ο Χρύσανθος Βλάμης, Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας καθώς και το Επιμελητήριο Κυκλάδων.
Η επιστήμη και η συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία επιτρέπουν σήμερα την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ οι παραγωγοί μπορεί να είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενεργειακοί συνεταιρισμοί, πολίτες και όχι κατ’ ανάγκη μεγάλες πολυεθνικές ή κρατικές μονοπωλιακές εταιρίες.
Με αυτόν τον τρόπο, οι ανανεώσιμοι κοινοί πόροι, όπως ο ήλιος, ο άνεμος, η γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας, τα κύματα, λειτουργούν υπέρ των τοπικών κοινωνιών, συνεισφέρουν στη βιώσιμη ευημερία των τοπικών κοινωνιών, δημιουργούν πλούτο που μένει στις τοπικές κοινωνίες, δημιουργούν βιώσιμες θέσεις εργασίας, ιδιαίτερα για νέους, κατάλληλα εκπαιδευμένους.
Ναι, η ώρα των αλλαγών από τα κάτω που θα βασίζεται στην δημοκρατία και σε αξίες είναι τώρα. Όσα συζητάμε γίνονται, δεν είναι απλώς ένα όνειρο, μια ευχή. Ήδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο εκατομμύρια πολίτες παίρνουν μέρος σε μια ενεργειακή επανάσταση, παρά τα εμπόδια που δημιουργούνται συχνά από ορισμένες κυβερνήσεις και μεγάλες επιχειρήσεις.
Έχουν ήδη καταγραφεί στην Ευρώπη πάνω από 2.400 ενεργειακοί συνεταιρισμοί παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Είναι λοιπόν καιρός να συμμετάσχουμε και εμείς στην πράσινη ενεργειακή επανάσταση μέσω συνεταιρισμών. Γι αυτό ως ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΣΙΦΝΟΥ – ένας συνεταιρισμός που δημιουργήσαμε πριν από ένα χρόνο στη Σίφνο - αλλά και προσωπικά, δίνουμε μεγάλη έμφαση στην διαμόρφωση μιας στρατηγικής που σταδιακά θα δώσει την δυνατότητα να μπορεί η Σίφνος να βασίζεται 100% στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην εξοικονόμηση για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Και γιατί όχι, να έχει και ένα σκάφος που θα την συνδέει με τα γειτονικά νησιά και θα χρησιμοποιεί σε σημαντικό ποσοστό ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για «καύσιμο».
Για να προχωρήσουμε με στρατηγική, γνώση και έχοντας την κατάλληλη μεταφορά εμπειριών και καλών πρακτικών, συνεργαζόμαστε με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνεταιρισμών και Ομίλων Πολιτών Παραγωγής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές (RESCoop) – ναι η Ευρώπη της αλληλεγγύης και της συνεργασίας είναι υπαρκτή και το αποδεικνύει έμπρακτα. Μέλη του συνεταιρισμού συμμετείχαν ήδη σε δύο ευρωπαϊκά συνέδρια και φέτος θα συμμετάσχουμε πλέον ως κανονικό μέλος στο συνέδριο των ευρωπαϊκών ενεργειακών συνεταιρισμών. Όμως η συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν σημαίνει απλώς συμμετέχουμε και εμείς σε κάποια συνέδρια. Μέλη του «ενεργειακού κι αναπτυξιακού συνεταιρισμού Σίφνου» έχουν επισκεφθεί συνεταιρισμούς στην Δανία και σε άλλες χώρες, κι έχουν κερδίσει από την εμπειρία και τεχνογνωσία της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας.
Τώρα βρισκόμαστε μπροστά στην ευθύνη να προχωρήσουμε στην υλοποίηση όσων σχεδιάζουμε και επιθυμούμε. Από τα όνειρα, τα σχέδια, το λόγια να περάσουμε στην πράξη. Ξέρουμε ότι θα συναντούμε εμπόδια, δεν θα είναι όλα εύκολα, αλλά έχουμε τη διάθεση να διαμορφώσουμε το μέλλον μας εμείς, όχι να περιμένουμε άλλοι να λύσουν τα προβλήματά μας.
Ο κρίσιμος παράγοντας για την ενεργειακή μετάβαση είναι η ενεργή συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση και λήψη αποφάσεων που αφορούν τη ζωή τους. Το 50% της αλλαγής αφορά την μακροχρόνια δέσμευση των κοινωνιών να αλλάξουν, με δημοκρατικό τρόπο και στη βάση αξιών, αλλά και να πάρουν ενεργά μέρος στις αλλαγές που απαιτούνται. Το υπόλοιπο 50% αφορά στην καλή οργάνωση, την σωστή στρατηγική, την απόκτηση τεχνογνωσίας, την ενίσχυση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων, την συνεργασία με ευρωπαϊκά δίκτυα και οργανισμούς. Το πιο μικρό, μόνο, μέρος του προβλήματος είναι η εξεύρεση πόρων για τις αναγκαίες επενδύσεις.
Αν θέλουμε να αλλάξουμε πρέπει να δώσουμε βάρος στην ενεργειακή επανάσταση, ξεκινώντας ίσως από τα νησιά, όπου η στροφή στην πράσινη ενέργεια είναι συμφέρουσα και από οικονομική άποψη.
