Ανακούφιση της κοινωνίας, ναι αλλά πώς;
Με αφορμή την παρουσία Τσίπρα στην ΔΕΘ και το βιβλίο της NaomiKlein
Του Ν. Χρυσόγελου
Πρώην ευρωβουλευτή των Πράσινων /
Συν-επικεφαλής «ΠΡΑΣΙΝΟΙ - ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ»
Είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση προσπαθεί απελπισμένα να πείσει ότι μπήκαμε στην τελική ευθεία για να ζήσουμε όλοι καλά και εμείς καλύτερα. Μια εικονική πραγματικότητα που δεν μπορεί να ξεγελάσει πολλούς. Ναι σίγουρα αυτή η πολιτική πρέπει να αλλάξει, και γιατί όχι και αυτή η κυβέρνηση, αν και έχει γίνει περίπου εθνικό σπορ τα κόμματα της αντιπολίτευση να ζητάνε συνεχώς εκλογές. Καλύτερο, όμως, θα ήταν να υπάρξει μια ευρύτερη συνεννόηση για τις αλλαγές που απαιτούνται αφού ούτε το πρόγραμμα της κυβέρνησης θα βγει, αλλά ούτε μια νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, αυτοδύναμη ή όχι, θα είναι σε θέση να λύσει τα συσσωρευμένα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.
Η μη ύπαρξη ισορροπημένης, αποτελεσματικής, δίκαιης εναλλακτικής κυβερνητικής λύσης είναι μεγάλο πρόβλημα για την ίδια την ποιότητα της δημοκρατίας μας και του πολιτικού συστήματος. Το εκλογικό σύστημα – ακόμα και σήμερα με το μπόνους των 50 εδρών – δεν διευκολύνει την προγραμματική συζήτηση και την συνεργασία διαφορετικών κομμάτων σε προγραμματική βάση. Αντιθέτως, ωθεί σε ευκαιριακές συγκλίσεις, εντάξεις σε λίστες χωρίς προγραμματική συμφωνία καθώς και σε προγράμματα σούπα που κανείς δεν πιστεύει ότι θα υλοποιηθούν.
Η ομιλία Τσίπρα στην ΔΕΘ είναι μια, όχι πολύ πετυχημένη, προσπάθεια να πείσει την κοινωνία - ένα τμήμα της τουλάχιστον που είναι δύσπιστο ως προς την δυνατότητα του ΣΥΡΙΖΑ να κυβερνήσει - ότι έχει «μελετημένο και κοστολογημένο πρόγραμμα». Δυστυχώς, όμως, επιβεβαιώνει την ανικανότητα των ελληνικών πολιτικών κομμάτων να αφομοιώσουν το ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι. Ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε μια νέα εκδοχή του «λεφτά υπάρχουν και θα τα κάνουμε όλα».
Λεφτά για να συνεχίσουμε να ζούμε όπως πριν το 2009 δεν υπάρχουν, αυτό το ξέρουν όλοι. Άρα ένα κοινωνικά δίκαιο πρόγραμμα που θα ανακουφίζει τις κοινωνικές ομάδες που σήμερα είναι στα όρια της επιβίωσης δεν μπορεί να βασιστεί σε ένα «κλασικό» πρόγραμμα παροχών και μοιράσματος επιδομάτων και «δωρεάν» ρεύματος, νερού και τηλεφώνου. Απέναντι στις σπασμωδικές κινήσεις της κυβέρνησης που συνεχίζει την απορρύθμιση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών κανόνων μπας και προσελκύσει καμιά επένδυση της «αρπαχτής», η εναλλακτική λύση δεν είναι «θα τα πάρουμε από τους πλούσιος για να μοιράσουμε δωρεάν ρεύμα και τηλέφωνα στους φτωχούς».
Σήμερα για να βγούμε από την κρίση χρειάζονται βαθιές αλλαγές στο ίδιο το μοντέλο οικονομίας και κοινωνικής οργάνωσης, κάτι που όμως μέχρι τώρα τα πολιτικά κόμματα αδυνατούν έστω και να περιγράψουν αχνά.
Τι κάνει η κυβέρνηση σήμερα; Μέσα από ένα καταιγισμό παράλογων φόρων και χαρατσιών προσπαθεί να δείξει ότι έχει πρωτογενές πλεόνασμα (εντελώς πλασματικό). Και αφού έχει ρημάξει τους πάντες, ή σχεδόν τους πάντες, μοιράζει μετά κάποια ψίχουλα (500ρικα και επιδόματα θέρμανσης) για να ξεγελάσει τους ιθαγενείς. Θα μπορούσε να είχε φυσικά υιοθετήσει μια πιο δίκαιη και ορθολογική πολιτική, αλλά είναι ανίκανη να το κάνει. Δεν μπορεί.
Έρχεται, όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ στη συνέχεια και τι λέει; «Θα βρούμε τα χρήματα» (από κάπου) και «θα δώσουμε περισσότερα δωρεάν» (ρεύμα, νερό, τηλέφωνο) και επιδόματα. Να ένα παράδειγμα λανθασμένης πολιτικής που γίνεται μεν στο όνομα της ανακούφισης της κοινωνίας αλλά είναι εξίσου αδιέξοδη με την σημερινή κυβερνητική πολιτική.
Το «δωρεάν» ρεύμα σε 300.000 νοικοκυριά σημαίνει ότι κάποιοι άλλοι ή με κάποιον άλλο τρόπο πρέπει να «καλύψουν» κατ’ ελάχιστον περίπου 500-600.000.000 ευρώ ετησίως. Με το λεγόμενο «κοινωνικό οικιακό τιμολόγιο» η ΔΕΗ έχει ήδη «επιβαρύνει» με αρκετά εκατομμύρια Ευρώ τους λογαριασμούς αυτών που συνεχίζουν να πληρώνουν. Σε αυτό το ποσό πρέπει να προστεθούν 250-300.000.000 ευρώ για τα λεγόμενα «δικαιώματα εκπομπών» αερίων που αλλάζουν το κλίμα, 250.000.000 ευρώ για επίδομα θέρμανσης και 1 δις επιπλέον κόστος που οφείλεται στο γεγονός ότι στα νησιά η ενέργεια παράγεται ακόμα (πιο ακριβά) με πετρέλαιο. Σύνολο περίπου 2 δις Ευρώ πεταμένα λεφτά. «Εντάξει», θα πει κάποιος, «και τι να κάνουμε τώρα, αυτοί που δεν έχουν δουλειά και είναι στα όρια της φτώχειας, πρέπει να αφεθούν να πεθάνουν»;
Η απάντηση βρίσκεται στο «5ο μάθημα για την αριστερά» που αναφέρεται στο νέο βιβλίο της NaomiKlein, που είναι – νομίζω – και η κριτική της στην αριστερά αλλά και στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Η προστασία του κλίματος μας δίνει την ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε και μια σειρά άλλα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
Πρέπει να αλλάξουμε τα πάντα, και κυρίως τις πολιτικές που μας οδήγησαν στην χρεοκοπία. Πολλοί θεωρούν ότι οι Πράσινοι είναι κάποιοι περίεργοι τύπου που ασχολούνται με δεντράκια και φάλαινες και αδιαφορούν για τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας. Δεν είναι καθόλου έτσι. Και στο ευρωκοινοβούλιο ως ευρωβουλευτής των Πράσινων και μέσα από το νέο σχήμα «ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» (www.prasinoi.gr) προσπαθούμε να πείσουμε ότι υπάρχουν οικολογικά και κοινωνικά καινοτόμες αλλά εντελώς ρεαλιστικές λύσεις για τα προβλήματα. Αρκεί να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε αλλιώς.
Αντί για υποσχέσεις για "δωρεάν ρεύμα" σε 300.000 νοικοκυριά, θα έπρεπε να παρουσιαστεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο επενδύσεων, ώστε να οι κατοικίες αυτές (το 4,5% του κτιριακού αποθέματος) να αναβαθμιστούν από άποψη ενεργειακής αποτελεσματικότητας και να αποκτήσουν, ίσως, και δυνατότητα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Θα μειώνονταν έτσι ο λογαριασμός της ΔΕΗ και το κόστος θέρμανσης για «πάντα» αλλά μπορεί να είχαν και ένα κάποιο μικρό εισόδημα.
«Ωραία, αλλά πάλι προτείνεις να χρεωθεί το κράτος», θα πει κάποιος. Όχι, καθόλου. Οι επενδύσεις αυτές στις κατοικίες μπορούν να υποστηριχθούν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Συνοχής το διάστημα 2014-2020. Ήμουν ο εισηγητής των Πράσινων για αυτό το Ταμείο και οι προτάσεις μου/μας έγιναν δεκτές και ενσωματώθηκαν στον Κανονισμό του. Έτσι τουλάχιστον το 50% των επενδύσεων μπορεί να καλυφθεί από ευρωπαϊκά προγράμματα. Το άλλο 50% θα μπορούσε να καλυφθεί μέσα από πόρους που μπορεί να προέλθουν από την συνεργασία των πολιτών, με την δημιουργία συνεταιρισμών παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, ή και από ευρωπαϊκά οικολογικά funds που σήμερα αναζητούν δυνατότητες επενδύσεων σε βιώσιμα οικολογικά σχέδια με κοινωνική διάσταση. Που δυστυχώς δεν υπάρχουν στην Ελλάδα και γι αυτό - παρά την κρίση - δεν έχουμε παρόμοιες επενδύσεις στην χώρα μας. Αναγκαία κεφάλαια – εφόσον έχουν και μια μικρή εγγυημένη απόδοση - μπορούν επίσης να προέλθουν και από κινητοποίηση περιορισμένων πόρων που υπάρχουν σε γείτονες ή συγγενείς.
Είχα προτείνει στους εργαζόμενους στον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας να συγκροτήσουν έναν αυτοδιαχειριζόμενο συνεταιρισμό για να βοηθήσουν προς μια τέτοια κατεύθυνση, ενώ και οι δήμοι θα μπορούσαν παίξουν ένα ρόλο καταλύτη και εγγυητή. Δεν τόλμησαν οι εργαζόμενοι στον ΟΕΚ, θα μπορούσε να γίνει όμως από νέους που έχουν τελειώσει σχετικές σχολές αλλά και από συνεργαζόμενους άνεργους σχετικών με την οικοδομή επαγγελμάτων. Ξέρω ότι κάποιοι νέοι μηχανικοί είναι σε αυτή την λογική ήδη. Αντί να σπαταλιούνται ευρωπαϊκοί πόροι με τις λεγόμενες «επιταγές – voucher», θα έπρεπε να κατευθυνθούν και να υποστηρίξουν παρόμοιες πρωτοβουλίες. Αυτή είναι και η στόχευση της λεγόμενης «εγγύησης για τη νεολαία».
Έτσι, χωρίς να το …καταλάβουμε, θα είχαμε πετύχει μείωση της ανεργίας, αναζωογόνηση της οικονομίας αλλά και επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων και μείωση της κατανάλωσης ενέργειας (Στρατηγική 40-30-40 για την ενέργεια και το κλίμα μέχρι το 2030).
Η υπόθεση της διεξόδου της χώρας από την κρίση δυστυχώς συνεχίζει να είναι μια δύσκολη υπόθεση γιατί το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του αδυνατεί να αναπτύξει νέες ιδέες και να προωθήσει αλλαγές που θα είναι προς το συμφέρον όλων. Προτιμά να επενδύει στον φόβο ή στις ψεύτικες ελπίδες, αλλά ελάχιστα επιθυμεί να ανοίξει ουσιαστικό διάλογο και να εργαστεί με βάση πραγματικές προτάσεις και σχέδια που οδηγούν σε αλλαγές. Αλλά και μεγάλο μέρος της κοινωνίας εναποθέτει τις ελπίδες της στους κάθε λογής σωτήρες ή τιμωρούς και χάνει την δυνατότητα να συμμετάσχει η ίδια στην επίλυση των προβλημάτων της.
Καιρός να αλλάξουμε πραγματικά σελίδα…
