Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ υποστηρίζουμε – με αφορμή την πρόσφατη Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας #WorldYouthDay την ανάγκη σχεδιασμού, με την ενεργή συμμετοχή των ίδιων των νέων, μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τους νέους και τις νέες που να να δίνει βιώσιμες απαντήσεις στα θέματα εκπαίδευσης, κατάρτισης, εργασίας, αυτόνομης διαβίωσης, στέγασης, υγείας, διασκέδασης, πολιτισμού, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξάλειψης διακρίσεων καθώς και κοινωνικής ένταξής τους.

Παρά το γεγονός ότι σχεδόν όλοι  μιλάνε για τους νέους, ελάχιστα έχουν γίνει στην πράξη για να αρθούν στερεότυπα, εμπόδια, φραγμοί για τους ίδιους.  Οι νέοι και οι νέες είναι η πρώτη γενιά μετά από πολλές δεκαετίες κατανάλωσης και «προόδου» που θα ζήσουν χειρότερα από τους γονείς τους, με την δημοκρατία να υποχωρεί και την αβεβαιότητα για το μέλλον να αυξάνεται. Δεν είναι τυχαίο που οι νέοι και οι νέες απομακρύνονται από την πολιτική και επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από λαϊκίστικες ή κι εθνικιστές ιδεολογίες, επιστρέφουν σε έναν ανορθολογικό συντηρητισμό (αποποιούμενοι/ες δικαιώματα που είχαν κατακτηθεί με αγώνες) αναζητώντας κάποιες σταθερές αναφοράς σε έναν κόσμο που είναι πολύ μεταβαλλόμενος. Την ίδια στιγμή που κυριαρχεί μια ρητορική για ίσες ευκαιρίες και δικαιώματα για όλους, στην πραγματικότητα μεγάλες κατηγορίες πληθυσμού αλλά κυρίως οι νέοι και οι νέες βιώνουν πολλαπλούς αποκλεισμούς ή κινδύνους αποκλεισμού που βασίζονται στο φύλλο, στην εθνική καταγωγή, στην «αρτιμέλεια», στην οικονομικο-κοινωνική κατάσταση της οικογένειας, στον σεξουαλικό προσανατολισμό, στην ύπαρξη ή μη «διασυνδέσεων» (κονέ).

H ανεργία των νέων είναι ιδιαίτερα υψηλή στη χώρα μας, αλλά ακόμα και αν κάποιος νέος ή νέα έχει εργασία αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κινδυνεύει με κοινωνικό αποκλεισμό ή ότι μπορεί να οργανώσει την ζωή του/της όπως θα ήθελε. Οι νέοι και οι νέες αντιμετωπίζουν στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες τον μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού σε σχέση με άλλες κοινωνικές ομάδες. Είναι επίσης γεγονός ότι μια δουλειά δεν διασφαλίζει σε μια νέα ή σε έναν νέο εύκολα ανεξάρτητη διαβίωση ή αυτόνομη, αξιοπρεπή ζωή.

Η μείωση της δημόσιας δαπάνης και η λιτότητα είχαν σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των νέων. Αλλά κι όταν διατίθενται δημόσιοι πόροι για πολιτικές «υπέρ των νέων», πολλές φορές διαπιστώνουμε την σπατάλη των πόρων, διάθεση πόρων χωρίς να παράγεται βιώσιμο αποτέλεσμα. Εργαλεία όπως η «εγγύηση για την νεολαία» που σε ορισμένες χώρες έχουν χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για την συνέχιση των σπουδών ή την μετάβαση σε μια αξιοπρεπή εργασία, σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα στην δική μας δεν έχουν αποτελεσματικότητα και δεν έχουν ορατά αποτελέσματα. Προγράμματα όπως η «κοινωφελής εργασία» που υποστηρίζονται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο έχουν μετατραπεί σε ένα ελεημοσύνης κι μικρού επιδόματος ανεργίας για τους νέους/ες αλλά και μπάλωμα για τα κενά σε δημόσιους οργανισμούς, επιχειρήσεις (πολύ λιγότερο) και δήμους, αντί να είναι αποτελεσματικό εργαλείο για απόκτηση πραγματικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων για ένταξη στην αγορά εργασίας.

Το πλαίσιο εκπαίδευσης και κατάρτισης συνεχίζει να είναι αναποτελεσματικό, να μην συνδυάζει την αναγκαία θεωρητική κατάρτιση με την διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων, ανθρώπων που μπορούν να εφαρμόσουν στην πράξη όσα έχουν μάθει θεωρητικά, ενώ ο συνδυασμός θεωρίας και πρακτικής παραμένει ξέχωρα. Η επαγγελματική εκπαίδευση έχει σχεδόν διαλυθεί, και η εκπαίδευση παράγει μεγάλες στρατιές ανέργων, ενώ σε πολλούς τομείς υπάρχουν κενά που δεν μπορούν να καλυφθούν.

Ελάχιστη προετοιμασία υπάρχει για τα επαγγέλματα και τις ανάγκες του μέλλοντος, όπως πχ η ενεργειακή και οικολογική μετάβαση, η πράσινη/κυκλική οικονομία, οι «πράσινες λύσεις», ενώ τα προγράμματα σπουδών αργούν απελπιστικά να προσαρμοστούν στα σύγχρονα δεδομένα ώστε να αντιστοιχούνται οι σύγχρονες επιστημονικές αντιλήψεις με τα όσα διδάσκονται στις διάφορες εκπαιδευτικές βαθμίδες. Η εκπαίδευση παραμένει συγκεντρωτικά, ασφυκτικά καθοριζόμενη κεντρικά από το υπουργείο, με ελάχιστη ευελιξία και ελευθερία.

Οι υπάρχουσες πολιτικές και δομές κάνουν την μετάβαση από την εκπαίδευση στην εργασία μια δύσκολη και μακροχρόνια διαδικασία, συντηρώντας έτσι τα πελατειακά συστήματα και τα συστήματα οικογενειακών γνωριμιών αν θέλει ο νέος ή η νέα να βρει μια κάποια δουλειά. Χωρίς όμως μείωση της ανεργίας αλλά μέσω αξιοπρεπών, καινοτόμων, κοινωνικά χρήσιμων θέσεων εργασίας και νεανικής επιχειρηματικότητας (ιδιαίτερα κοινωνικής) δεν είναι πιθανό να επιβιώσουν τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και τα ασφαλιστικά ταμεία για τις επόμενες γενιές. Ήδη σήμερα έχουν εξαντληθεί πόροι που προορίζονταν για τις επόμενες γενιές, και οι νέοι/νέες φορτώνονται πλέον τα βάρη των σημερινών γενεών, κάτι που δεν μπορεί να είναι συμβατό με την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών, μια υπεύθυνη στάση απέναντι στα παιδιά μας.

Αλλά εκτός από εκπαίδευση, κατάρτιση, εργασία και κοινωνική ασφάλιση/ασφάλεια, οι νέοι και οι νέες χρειάζονται πρόσβαση σε ποιοτική κατοικία (όχι κατ΄ ανάγκη ιδιόκτητη). Όμως, δυστυχώς, τώρα που η φούσκα της ιδιόκτητες κατοικίας έσκασε αφήνοντας στα νοικοκυριά  χρέη δεκάδων δις μέσω των κόκκινων δανείων, η απουσία ολοκληρωμένης πολιτικής για κοινωνική κατοικία μέσα από συνεργατικά σχήματα, καινοτόμα προγράμματα φοιτητικής στέγης και ανασυγκρότησης υποβαθμισμένων κατοικιών και  γειτονιών κάνουν τα προβλήματα στέγασης για νέους/νέα ακόμα πιο έντονα. Πολλοί νέοι και νέες επιστρέφουν υποχρεωτικά στα σπίτια των γονιών τους ή εξαρτιόνται απολύτως από τα εισοδήματα των γονιών τους για μια αξιοπρεπή λύση στέγασης. Είναι ανάγκη όμως σε όλα αυτά και οι ίδιοι οι νέοι να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να αξιοποιήσουν υπάρχουσα εμπειρία από άλλες χώρες για σχήματα στέγασης που βασίζονται σε κοινοτικά και κοινωνικά μοντέλα κατοικία, ανακαίνισης, ενεργειακής αναβάθμισης και χρήσης μέσα από μακροχρόνια συμβόλαια αξιοποίησης εγκαταλειμμένων χώρων (κατοικιών αλλά κι άλλου είδους κτιρίων).

Αν και πολύ μελάνι έχει χρησιμοποιηθεί για να γραφτούν πολλά για νομοθετικές ρυθμίσεις και πολιτικές για νέους/νέες στην Κοινωνική κι Αλληλέγγυα Οικονομία, η πραγματικότητα δείχνει ότι δεν υπάρχει καμία πρόοδος στη χώρα μας, εδώ και δεκαετίες, αν και υπάρχει διεθνώς πλέον εξαιρετική εμπειρία και πρακτική, καλά παραδείγματα, δίκτυα και οργανισμοί υποστήριξης. Η Κοινωνική κι Αλληλέγγυα οικονομία έχει προσφέρει βιώσιμες λύσεις σε τομείς που έπληξε η κρίση (χρηματικο-οικονομικός, πρωτογενής παραγωγή, βιομηχανία, υπηρεσίες, ενέργεια, κα) ή φαινόμενα που έχουν εμφανίσει έξαρση στην εποχή μας (προσφυγικό, έλλειψη ποιοτικής και προσβάσιμης στέγης κ.ά).

Η διαμόρφωση πολιτικών για τους νέους και τις νέες δεν μπορεί να γίνει από τα πάνω, και χωρίς την συμμετοχή τόσο των κοινωνικών κι επαγγελματικών φορέων όσο και –κυρίως  -των ίδιων των νέων. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που σχετίζονται με την κρίση είναι ο αποκλεισμός των πολιτών, ιδιαίτερα των νέων, από τις αποφάσεις που τους/τις αφορούν. Η ποιότητα της δημοκρατίας μας είναι πολύ χαμηλή, και όσον αφορά την δυνατότητα των νέων να επηρεάσουν πραγματικά τις εξελίξεις αυτή είναι ανύπαρκτη. Και δεν μιλάμε απλώς για την συμμετοχή των νέων στις κομματικές διαδικασίες (συχνά η συμμετοχή τους γίνεται με όρους παλαιοκομματικούς όπως έχει δείξει και η πρόσφατη πολιτικής μας ιστορία) αλλά για την δυνατότητά τους να επηρεάζουν με θεσμικό και δημοκρατικό τρόπο την λήψη των αποφάσεων, ιδιαίτερα όταν αυτές επηρεάζουν την ίδια τη ζωή τους (εκπαίδευση, εργασία, στέγη, δικαιώματα, ερωτικές επιλογές, σεξουαλικότητα, ασφάλιση, στέγαση κα). Γι’ αυτό θεωρούμε ότι η διαδικασία διαμόρφωσης της πολιτικής για τους νέους και τις νέες όσο και το ίδιο το περιεχόμενό της είναι σημαντικό να είναι το αποτέλεσμα μιας ουσιαστικής συμμετοχικής διαδικασίας. Η διαμόρφωση τους πρέπει να είναι το αποτέλεσμα ενός καινοτόμου, δομημένου κι αποτελεσματικού διαλόγου με κοινωνικές οργανώσεις και οργανώσεις που εργάζονται με νέους αλλά και απευθείας με τους ίδιους τους νέους και νέες, αξιοποιώντας τα σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Δεν πρωτοτυπούμε αν επαναλάβουμε ως ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ότι η κλιματική αλλαγή είναι εδώ πλέον και αυτό επηρεάζει όχι μόνο την ζωή μας και το περιβάλλον αλλά και τα οικονομικά της ενέργειας και την οικονομία γενικότερα. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου η εξάρτηση από τον λιγνίτη είναι μεγάλη, το κόστος της ενέργειας θα εκτιναχθεί, μεταξύ άλλων, κι εξαιτίας της ανόδου των «δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου  του άνθρακα».

Η χρήση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας συμβάλει καθοριστικά στην ανατροπή του κλίματος, στην αύξηση της συχνότητας κι έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων, μεταξύ άλλων και στην συχνότητα των άγριων πυρκαγιών (wild fires), στην αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, στο λιώσιμο των πάγων καθώς και στην ένταση της ξηρασίας σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Η επίδραση της αλλαγής του κλίματος στην καθημερινή ζωή των πολιτών είναι πλέον φανερή, αφού πολλοί επιστήμονες συνδέουν πλέον ευθέως την κλιματική αλλαγή με τις μεγάλες καταστροφές. Σε κάθε περίπτωση πάντως οι συνέπειες θα είναι πιο καταστροφικές σε περιοχές και κοινωνίες που δεν έχουν προετοιμαστεί ή δεν έχουν τα μέσα να προετοιμαστούν για την αύξηση της έντασης κι συχνότητας των ακραίων φαινομένων. Μαζί με το κοινωνικό κόστος μεγάλο είναι πλέον και το οικονομικό κόστος από τις ζημιές που προκαλούνται, σύμφωνα με τις εκθέσεις του ΟΗΕ. Τώρα, όμως, φαίνεται να ξεφεύγει και το κόστος της ενέργειας, λόγω της ανόδου των δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Οι υψηλές θερμοκρασίας σε μεγάλες περιοχές του πλανήτη, ιδιαίτερα στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, έχουν προκαλέσει μεγάλη αύξηση στα κόστη αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα στο σχετικό χρηματιστήριο, φτάνοντας σε υψηλό 7ετίας. Για πρώτη φορά από το 2011, οι τιμές των «δικαιωμάτων» έφτασαν τα 18,03 ευρώ ο τόνος εκπεμπόμενου διοξειδίου του άνθρακα μέσα στον πρώτο εξάμηνο του 2018, από τα 5,6 Ευρώ ο τόνος που ήταν το 2017.  Η πρόβλεψη είναι ότι μέσα στα επόμενα χρόνια, το κόστος θα φτάσει και τα 30 ευρώ ο τόνος.

Ίσως ο μέσος πολίτης δεν μπορεί να συλλάβει αυτήν την εξέλιξη και δεν ξέρει ίσως να διαβάσει στον λογαριασμό της ΔΕΗ που λαμβάνει τι σημαίνει η αναφορά σε «Κόστος Δικαιωμάτων Εκπομπών CO2». Στην πράξη, όμως, αυτό ήδη φάνηκε κι αφορά στην

-Κατακόρυφη αύξηση του κόστους παραγωγής ενέργειας από τους λιγνιτικούς σταθμούς της ΔΕΗ, κάτι που διαπιστώθηκε και στο χρηματιστήριο ενέργειας μέσα στον Αύγουστο, με το κόστος του ρεύματος στην αγορά χονδρεμπορίου να είναι στα 60 ευρώ, και να ξεπερνάει το κόστος του ρεύματος από τις 4 ιδιωτικές μονάδες φυσικού αερίου για πολλές ώρες, αλλά και από την μονάδα της ΔΕΗ στο Αλιβέρι. Η ΔΕΗ είναι έτσι κι αλλιώς η ενεργειακή εταιρία με την μεγαλύτερη εξάρτηση από τον λιγνίτη, ενώ και η παραγωγή ενέργειας με βάση τον ελληνικό λιγνίτη είναι από τις πιο κοστοβόρες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λόγω και της φτωχής ενεργειακής απόδοσής του. Στα επόμενα χρόνια είναι πιθανόν το κόστος της ενέργειας από λιγνιτικούς σταθμούς να εκτιναχθεί ακόμα περισσότερο.

- Διαμόρφωση αρνητικού κλίματος στην πώληση των μονάδων της ΔΕΗ που θα δημιουργήσει προβλήματα και στο ύψος του τιμήματος που περιμένει να πετύχει η κυβέρνηση και η ΔΕΗ (1-1,5 δις Ευρώ).

Οι εξελίξεις αυτές δημιουργούν μεγαλύτερα προβλήματα στην συνέχιση λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων ή πολύ περισσότερο επέκτασης του χρόνου ζωής παλιότερων μονάδων που θα έπρεπε να κλείσουν συντόμως. Οι λιγνιτικές μονάδες έχουν έτσι κι αλλιώς αυξημένα κόστη λειτουργίας που θέτουν θέμα βιωσιμότητά τους. Δεν είναι τυχαίο ότι η ΔΕΗ δέχεται εισηγήσεις για ακόμα μεγαλύτερη μείωση του προσωπικού (κατά 25-30%) αλλά και του κόστους των εργολάβων, ώστε να μειώσει τα κόστη λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων όσο κι αυτών του φυσικού αερίου.

Η εμμονή στα ορυκτά καύσιμα, ιδιαίτερα στο λιγνίτη, αφήνει την χώρα εκτεθειμένη σε ακραίες εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας, σε μεγάλη αύξηση στο κόστος ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις καθώς και σε αύξηση της ανεργίας στην πλήρως εξαρτημένη από τον λιγνίτη περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας (που έτσι κι αλλιώς έχει από τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο) αλλά και των άλλων περιοχών που στηρίζονται σχεδόν μονοδιάστατα στη ΔΕΗ, στο λιγνίτη ή και στο φυσικό αέριο.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ είμαστε σταθερά προσανατολισμένοι σε μια στρατηγικής δίκαιης και ορθολογικής μετάβασης στην μεταλιγνιτική εποχή, με

• στροφή σε (γιγαντιαία) προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια και στις μεταφορές,
• επικέντρωση στην ενεργειακή αποτελεσματικότητα στις επιχειρήσεις και στην οικονομία γενικότερα ώστε να μειωθεί το κόστος παραγωγής,
• επεξεργασία κι εφαρμογή ολοκληρωμένου σχεδίου που θα στηρίξει τους νυν εργαζόμενους στις λιγνιτικές μονάδες αλλά και στους κατοίκους των λιγνιτικών περιοχών ώστε να μην σηκώσουν αυτοί το βάρος της λιγνιτικής εποχής αλλά και της μετάβασης (αναγκαστικά) στην μεταλιγνιτική εποχή.

Η δίκαιη κι έγκαιρη μετάβαση στην μεταλιγνιτική εποχή είναι αναγκαία, αν δεν θέλουμε ως κοινωνία να ζήσουμε τις άδικες και ισοπεδωτικές καταστάσεις της δεκαετίας χρεοκοπίας 2008-2018 επειδή το πολιτικό σύστημα δεν θέλησε και δεν μπόρεσε να επεξεργαστεί και να εφαρμόσει μια δίκαιη και ισορροπημένη πολιτική πρόληψης και διαχείρισης της δημοσιονομικής και οικονομικής κρίσης που όλοι έβλεπαν να έρχεται αλλά σφύριζαν αδιάφορα.

Το θέμα των ναυπηγείων είναι κάτι που με κινητοποιεί ιδιαίτερα, έχει κοινωνικό-εργασιακό και ανθρώπινο στοιχείο - τόσοι άνθρωποι δούλευαν κάποτε στα ελληνικά ναυπηγεία, περιβαλλοντική διάσταση (μπορεί να γίνουν εργαλείο τεχνολογικής υποστήριξης της πράσινης οικονομίας) και περικλείει σημαντικό πολιτικό συμβολισμό η όποια εξέλιξη γύρω από τα ναυπηγεία.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ υποστηρίζουμε την (επανα)λειτουργία του ναυπηγείου ΝΕΩΡΙΟΥ Σύρου με τρόπο όμως που θα είναι υποδειγματικός για την συνύπαρξη του με το νησί και τις άλλες δραστηριότητές του, χωρίς χρέη και χαρισματικές πράξεις, χωρίς μεταφορά του περιβαλλοντικού κόστους (αμμοβολή, απόβλητα αμμοβολής) στο περιβάλλον, στην υγεία και στην τοπική οικονομία, χωρίς υπερβολικές απαιτήσεις για διαγραφή χρεών και με εργαζόμενους που προσφέρουν με την εργασία τους αλλά κι απολαμβάνουν τα οφέλη μιας αξιοπρεπούς και σωστά αμειβόμενης εργασίας.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ έχουμε καταθέσει αναλυτικές προτάσεις για ένα βιώσιμο μέλλον των ναυπηγείων και ιδιαίτερα του ΝΕΩΡΙΟΥ Σύρου, ενώ ο νυν συμπρόεδρος μας και πρώην ευρωβουλευτής Νίκος Χρυσόγελος είχε οργανώσει πολλές εκδηλώσεις, ημερίδες, συναντήσεις και παρεμβάσεις σχετικά¹ με την αναζωογόνηση των ναυπηγείων, μεταξύ άλλων και του ΝΕΩΡΕΙΟΥ Σύρου. Μάλιστα είχε εκδώσει ειδικό ενημερωτικό έντυπο για στοχευμένη πληροφόρηση των εργαζομένων του κλάδου, των εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης αλλά και των πολιτών γενικότερα με αναλυτικές πληροφορίες για το πώς μπορούν να αναζωογονηθούν τα ναυπηγεία, όπως αυτό του Νεωρίου, δίνοντας εργασία σε χιλιάδες άνεργους, αλλά και για τις δυνατότητες κατασκευής σύγχρονων, υψηλής περιβαλλοντικής απόδοσης πλοίων μέσα από συνέργειες ναυπηγείων, περιφέρειας και ακτοπλοϊκών φορέων, αξιοποιώντας κατάλληλα ευρωπαϊκούς πόρους, κυρίως μέσω της πρωτοβουλίας “LEADERSHIP 2020”.

Ο κλάδος των ναυπηγείων έχει υποστεί πλήγμα πανευρωπαϊκά, λόγω του σκληρού ανταγωνισμού από τα ναυπηγεία της Άπω Ανατολής (φτηνά εργατικά χέρια, συχνά απουσία μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, πρόσβαση σε κρατικές χρηματοδοτήσεις η σε άλλες περιπτώσεις υψηλή τεχνογνωσία κα). Η κρίση στην Ελλάδα απέκτησε γιγαντιαίες διαστάσεις. Παρόλα αυτά στον κλάδο υπάρχουν μικρότερες ή μεγαλύτερες εταιρίες εξειδικευμένες σε εργασίες / προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας που όμως δραστηριοποιούνται κυρίως σε άλλες χώρες.

Στην Ελλάδα ο ναυπηγο-επισκευαστικός/κατασκευαστικός κλάδος κατέρρευσε όχι μόνο λόγω παγκόσμιας κρίσης αλλά κι από άλλες ελληνικές παθογένειες και την αδυναμία του κράτους και των ιδιωτών να παρουσιάσουν ένα σοβαρό, στραμμένο προς το μέλλον σχέδιο για την βιωσιμότητα των ναυπηγείων. Στην ιστορία των ελληνικών ναυπηγείων, μεταξύ άλλων και του ναυπηγείου της Σύρου, αντανακλώνται όλες οι παθογένειες του ελληνικού πολιτικού και συνδικαλιστικού συστήματος αλλά και ο τρόπος που κατέρρευσε σταδιακά η παραγωγική βάση της χώρας ήδη πριν από την κρίση του 2008. Για χρόνια τα ελληνικά ναυπηγεία υπέφεραν από πολλά: κυριαρχία των εργατοπατέρων, επιβολή από την ΕΕ ενός πολύ μεγάλου προστίμου για κρυφές κρατικές ενισχύσεις, εξάρτηση τους σχεδόν πλήρως από προγράμματα του πολεμικού ναυτικού, σκάνδαλα το ένα πάνω στο άλλο, διαπλοκή με το κομματικό σύστημα ως το μόνο μέσο επιβίωσης κ.ά, τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα ν’ απασχολούν το πολύ 1000 άτομα συνολικά εκεί που κάποτε τα ναυπηγεία απασχολούσαν πάνω από 30.000 εργαζόμενους. Σήμερα έχουν γεράσει και χάσει πολύ μεγάλο ποσοστό, αν όχι όλο, το εξειδικευμένο προσωπικό που διέθεταν κάποτε. Ως προς τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις είναι από τις χειρότερες μια και κανείς δεν πιέζει για βελτίωση λόγω του φόβου της αύξησης του κόστους, έτσι το κόστος μεταφέρεται στο περιβάλλον και στις τοπικές κοινωνίες

Πολλά ευρωπαϊκά ναυπηγεία έχουν ανασυγκροτηθεί κυρίως μέσα από ολοκληρωμένα σχέδια που μεταξύ άλλων αξιοποιούν την πράσινη οικονομία ως ευκαιρία για αναβάθμιση των ικανοτήτων για κατασκευή τμημάτων των ανεμογεννητριών, σύγχρονων πλοίων που ανταποκρίνονται στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις της νέας ευρωπαϊκής και διεθνούς νομοθεσίας, όπως μείωση των αέριων εκπομπών, διπλά τοιχώματα δεξαμενοπλοίων κα.

Ορισμένα μάλιστα ναυπηγεία έχουν ήδη αρχίσει να σχεδιάζουν ή και να κατασκευάζουν πλοία τα οποία εν μέρει ή συνολικά αξιοποιούν την ανανεώσιμη ενέργεια για να κινούνται.

Σε ορισμένες περιπτώσεις τα ναυπηγεία αξιοποίησαν ευρωπαϊκά προγράμματα² και δυνατότητες που σχεδιάστηκαν για να υποστηρίξουν την μετάβαση αυτή, όπως για παράδειγμα το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση», τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά κι Επενδυτικά Ταμεία, ιδιαίτερα τα περιφερειακά και το Κοινωνικό καθώς και ένα ιδιαίτερο σχέδιο που προωθήθηκε μετά την διαβούλευση μεταξύ Κομισιόν, Ευρωβουλευτών και του ευρωπαϊκού ναυπηγο-επισκευαστικού κλάδου, η πρωτοβουλία LEADERSHIP 2020 για την αναζωογόνηση των ευρωπαϊκών ναυπηγείων.

Μόνο πράσινο μπορεί να είναι το μέλλον των ελληνικών ναυπηγείων

Τα ελληνικά ναυπηγεία για να μπορέσουν να ανασυγκροτηθούν πρέπει να στραφούν σε τρεις κατευθύνσεις, στο πλαίσιο μιας πράσινης στρατηγικής:

(α) Αναζωογόνηση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων του κλάδου (ναυπηγοεπισκευή), κάτι όμως που απαιτεί αποτελεσματική κεντρική διοίκηση και αλλαγές σε επίπεδο προωθούμενων πολιτικών, που δεν εξαρτώνται μόνο από τους φορείς του κλάδου, καθώς και συμφωνία για καλές συνθήκες εργασίας αλλά και συνθήκες εργασιακής ειρήνης στη βάση δίκαιων ρυθμίσεων για τους εργαζόμενους. Η Ελλάδα που είναι μια χώρα με τεράστια ναυτική και ναυπηγο-κατασκευαστική και ναυπηγο-επισκευαστική παράδοση, σήμερα είναι ουραγός στον τομέα αυτό.

(β) Στροφή του κλάδου σε κατασκευές πλοίων που θα ανταποκρίνονται στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις της νέας ευρωπαϊκής νομοθεσίας για μειωμένες εκπομπές οξειδίων του αζώτου, οξειδίων του θείου και διοξειδίου του άνθρακα αλλά και στις ανάγκες σύνδεσης των νησιών με σύγχρονα και κατάλληλα πλοία, ενεργειακά αποτελεσματικά. Μια τέτοια κατεύθυνση απαιτεί στενή συνεργασία με τις νησιωτικές περιφέρειες αλλά είναι η μόνη λύση για να επιβιώσει η ακτοπλοΐα μειώνοντας τα κόστη καυσίμων, που εκτινάσσουν στα ύψη τα λειτουργικά τους κόστη λόγω των υψηλών τιμών. Η προσωρινή μείωση της τιμής του πετρελαίου δημιούργησε ένα κλίμα επανάπαυσης αλλά η εκ νέου σημαντική άνοδος των τιμών θα βρει ξανά τις εταιρίες απροετοίμαστες και χωρίς εναλλακτικές λύσεις, όπως συνέβη μερικά χρόνια πριν με αποτέλεσμα την κατάρρευση πολλών εταιριών και την απόσυρση πολλών πλοίων που δεν ήταν πλέον οικονομικά βιώσιμα.

(γ) Προσθήκη νέων, συμπληρωματικών προϊόντων και υπηρεσιών πράσινης καινοτομίας και τεχνολογίας, όπως κατασκευή πυλώνων για ανεμογεννήτριες, κατασκευή και συντήρηση πλωτών και κινητών υπεράκτιων κατασκευών για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συστημάτων αφαλάτωσης με χρήση ΑΠΕ, κλπ.

Τα προβλήματα του ναυπηγείου στη Σύρο (ΝΕΩΡΙΟ)

Ειδικά το ναυπηγείο ΝΕΩΡΙΟ Σύρου έχασε πολλές ευκαιρίες για να επιβιώσει στρεφόμενο σε μια τέτοια κατεύθυνση/προοπτική. Διέθετε, τουλάχιστον στο παρελθόν, σχετική τεχνογνωσία. Σήμερα επιδιώκεται η μεταπώλησή του (ανήκει σε ιδιώτη) σε άλλο ιδιώτη. Αυτό, όμως, πρέπει να γίνει με τρόπο που θα αντιμετωπίσει δίκαια και ουσιαστικά κάποια σημαντικά θέματα:

Πελατειακές σχέσεις – κομματικές εξαρτήσεις:

Το Ναυπηγείο της Σύρου, απασχολούσε ακόμα και στα χρόνια της παρακμής ή κρίσης πολλούς εργαζόμενους, άρα ήταν πάντα στο κέντρο των πελατειακών σχέσεων και της προσπάθειας εκμετάλλευσής του από κομματάρχες, εργατοπατέρες κα. Τα παιχνίδια αυτά συνεχίστηκαν και την περίοδο της κρίσης, φτάνουν μέχρι και το σήμερα. Με δέλεαρ μεταξύ άλλων και προσωπικές – οικογενειακές τακτοποιήσεις, ανέλιξη, προσλήψεις, εκλογική υποστήριξη κα. Κάποιες φορές είτε λόγω πραγματικής κρίσης είτε λόγω χρησιμοποίησης των εργαζομένων ως μοχλό πίεσης για ανάληψη κρατικών δουλειών, η ιδιοκτησία δεν πλήρωνε ή καθυστερούσε να πληρώσει τους εργαζόμενους. Τελικά τα παιχνίδια αυτά αποβαίνουν πάντα σε βάρος των εργαζομένων, και του αριθμού των εργαζομένων.

Χρέη προς τον Δήμο:

Οι νέοι ιδιοκτήτες επιδιώκουν να τύχουν διαγραφή χρέους της προηγούμενης ιδιοκτησίας προς την ΔΕΥΑ και τον Δήμο της τάξης του 86% περίπου και το υπόλοιπο 14% να πληρωθεί σε 24 άτοκες ισόποσες μηνιαίες δόσεις, χωρίς την επιβολή τόκων, προστίμων, προσαυξήσεων και λοιπών τυχών επιβαρύνσεων. Πρόσφατα το δημοτικό συμβούλιο της Σύρου αποφάσισε κατά πλειοψηφία να δεχθεί αυτή την διαγραφή χρέους. Οι οφειλές του Ναυπηγείου προς την Δ.Ε.Υ.Α.Ε. ανέρχονται –σύμφωνα με το Σχέδιο Εξυγίανσης - σε 481.177,18 € ενώ κατά τη Δ.Ε.Υ.Α.Ε. οι οφειλές είναι 681.000 € περίπου. Να θυμίσουμε ότι κατά καιρούς έχουν γίνει πολλές ρυθμίσεις για χρέη προς τη ΔΕΗ κα. Δεν είναι δυνατόν όμως το κόστος κάθε φορά να μεταφέρεται στους πολίτες (της Σύρου στην συγκεκριμένη περίπτωση).

Αμμοβολή κι απόβλητα αμμοβολής:

Κατά καιρούς τα απόβλητα της αμμοβολής συγκεντρώνονται δίπλα στις δεξαμενές ή και καταλήγουν στη θάλασσα, ενώ πολύ συχνά στο παρελθόν η αμμοβολή έπνιγε την πόλη. Η νέα ιδιοκτησία του ναυπηγείου ναι μεν υπόσχεται ότι δεν θα σηκώνονται σύνεφα (επικίνδυνης για την υγεία) σκόνης, αλλά παρόμοιες υποσχέσεις δεν έχουν τηρηθεί στο παρελθόν. Πρόσφατα μεταφέρθηκε αλλού μια μικρή ποσότητα αλλά παραμένει το ερώτημα αν και που θα μεταφέρεται η αμμοβολή για ασφαλή διαχείριση.Τώρα πρέπει να υπάρχει ένας μηχανισμός παρακολούθησης που θα επιβάλει την τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Εργασιακές σχέσεις:

Σύμφωνα με το Σχέδιο Εξυγίανσης του Ναυπηγείου, που έχει κατατεθεί, αναφέρεται: “...από την 30/4/2017 και εντεύθεν οι εργασιακές σχέσεις των συμβαλλομένων πρώην εργαζομένων τελούσαν σε αναστολή μέχρι την 31/12/2017 οπότε και λύθηκαν δια της οικειοθελούς αποχώρησής τους”. Σύμφωνα με τη “Δήλωση-Βεβαίωση” που υπέγραψαν σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι του ναυπηγείου την 27/7/2018: “....την 31/12/2017 έγινε καταγγελία της Σύμβασής τους (απόλυση) από την εταιρεία ΝΑ.ΒΙ.Ε.Σ”.

Δηλαδή όλοι οι εργαζόμενοι είτε έχουν παραιτηθεί (μια εκδοχή) είτε έχουν απολυθεί από 31/12/2017. Η διοίκηση του σωματείου μάλιστα έχει διοριστεί με απόφαση δικαστηρίου.

Υπάρχουν καταγγελίες ότι εργατικό ατύχημα ¨κουκουλώθηκε» και δεν δηλώθηκε, ενώ επικρατεί ένταση μεταξύ εργαζομένων αλλά κι εργαζομένων και διορισμένης διοίκησης. Με τέτοιες εργασιακές συνθήκες δεν μπορεί όμως να επανεκκινήσει το ναυπηγείο με όρους βιωσιμότητας ούτε να υπάρχει εργασιακή ειρήνη.

Αναγκαία μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την αναζωογόνηση των ναυπηγείων

Στην στρατηγική που θα αναπτυχθεί για την αναγέννηση του ναυπηγο-επισκευαστικού και κατασκευαστικού κλάδου (ή όχι) θα διαφανεί αν η ελληνική οικονομία μπορεί να ζωντανέψει στη βάση ενός διαφορετικού παραγωγικού και οικονομικού μοντέλου, πιο πράσινου και πιο υπεύθυνου, απεξαρτημένου από τις πελατειακές εξαρτήσεις, το κράτος-πατερούλη και τα μικροκομματικά και (κακα) συνδικαλιστικά παιχνίδια.

Στην ιδιαίτερα διαφωτιστική απάντηση της Επιτροπής τον Ιούνιο 2012 σε ερώτηση του τότε ευρωβουλευτή (νυν συμπρόεδρου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ) Ν. Χρυσόγελου, αναφέρονταν οι δυνατότητες στήριξης του ναυπηγοεπισκευαστικού κλάδου από Ευρωπαϊκούς πόρους και προγράμματα και αξιολογούνταν η διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων των ναυπηγείων σε συναφείς «πράσινες» δραστηριότητες ως ιδιαίτερα σημαντική. Γίνονταν, επίσης, αναφορά στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (ΕΤΠ), που είχε ήδη παράσχει βοήθεια σε εργαζομένους που απολύθηκαν στον ναυπηγικό τομέα και στους προμηθευτές του τομέα αυτού στη Δανία και την Πολωνία, ενώ η Ελλάδα δεν είχε προσφύγει στο ταμείο αυτό. Στην πορεία κι άλλα ναυπηγεία είχαν αξιοποιήσει αυτό το Ταμείο.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ θα συνεχίσουμε να προτείνουμε εναλλακτικές λύσεις στα μεγάλα προβλήματα της χώρας λέγοντας την αλήθεια και χωρίς να χαϊδεύουμε αυτιά, ακόμα και αν κάτι τέτοιο δεν είναι δημοφιλές.