Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ υποστηρίζουμε – με αφορμή την πρόσφατη Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας #WorldYouthDay την ανάγκη σχεδιασμού, με την ενεργή συμμετοχή των ίδιων των νέων, μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τους νέους και τις νέες που να να δίνει βιώσιμες απαντήσεις στα θέματα εκπαίδευσης, κατάρτισης, εργασίας, αυτόνομης διαβίωσης, στέγασης, υγείας, διασκέδασης, πολιτισμού, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξάλειψης διακρίσεων καθώς και κοινωνικής ένταξής τους.

Παρά το γεγονός ότι σχεδόν όλοι  μιλάνε για τους νέους, ελάχιστα έχουν γίνει στην πράξη για να αρθούν στερεότυπα, εμπόδια, φραγμοί για τους ίδιους.  Οι νέοι και οι νέες είναι η πρώτη γενιά μετά από πολλές δεκαετίες κατανάλωσης και «προόδου» που θα ζήσουν χειρότερα από τους γονείς τους, με την δημοκρατία να υποχωρεί και την αβεβαιότητα για το μέλλον να αυξάνεται. Δεν είναι τυχαίο που οι νέοι και οι νέες απομακρύνονται από την πολιτική και επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από λαϊκίστικες ή κι εθνικιστές ιδεολογίες, επιστρέφουν σε έναν ανορθολογικό συντηρητισμό (αποποιούμενοι/ες δικαιώματα που είχαν κατακτηθεί με αγώνες) αναζητώντας κάποιες σταθερές αναφοράς σε έναν κόσμο που είναι πολύ μεταβαλλόμενος. Την ίδια στιγμή που κυριαρχεί μια ρητορική για ίσες ευκαιρίες και δικαιώματα για όλους, στην πραγματικότητα μεγάλες κατηγορίες πληθυσμού αλλά κυρίως οι νέοι και οι νέες βιώνουν πολλαπλούς αποκλεισμούς ή κινδύνους αποκλεισμού που βασίζονται στο φύλλο, στην εθνική καταγωγή, στην «αρτιμέλεια», στην οικονομικο-κοινωνική κατάσταση της οικογένειας, στον σεξουαλικό προσανατολισμό, στην ύπαρξη ή μη «διασυνδέσεων» (κονέ).

H ανεργία των νέων είναι ιδιαίτερα υψηλή στη χώρα μας, αλλά ακόμα και αν κάποιος νέος ή νέα έχει εργασία αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κινδυνεύει με κοινωνικό αποκλεισμό ή ότι μπορεί να οργανώσει την ζωή του/της όπως θα ήθελε. Οι νέοι και οι νέες αντιμετωπίζουν στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες τον μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού σε σχέση με άλλες κοινωνικές ομάδες. Είναι επίσης γεγονός ότι μια δουλειά δεν διασφαλίζει σε μια νέα ή σε έναν νέο εύκολα ανεξάρτητη διαβίωση ή αυτόνομη, αξιοπρεπή ζωή.

Η μείωση της δημόσιας δαπάνης και η λιτότητα είχαν σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των νέων. Αλλά κι όταν διατίθενται δημόσιοι πόροι για πολιτικές «υπέρ των νέων», πολλές φορές διαπιστώνουμε την σπατάλη των πόρων, διάθεση πόρων χωρίς να παράγεται βιώσιμο αποτέλεσμα. Εργαλεία όπως η «εγγύηση για την νεολαία» που σε ορισμένες χώρες έχουν χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για την συνέχιση των σπουδών ή την μετάβαση σε μια αξιοπρεπή εργασία, σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα στην δική μας δεν έχουν αποτελεσματικότητα και δεν έχουν ορατά αποτελέσματα. Προγράμματα όπως η «κοινωφελής εργασία» που υποστηρίζονται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο έχουν μετατραπεί σε ένα ελεημοσύνης κι μικρού επιδόματος ανεργίας για τους νέους/ες αλλά και μπάλωμα για τα κενά σε δημόσιους οργανισμούς, επιχειρήσεις (πολύ λιγότερο) και δήμους, αντί να είναι αποτελεσματικό εργαλείο για απόκτηση πραγματικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων για ένταξη στην αγορά εργασίας.

Το πλαίσιο εκπαίδευσης και κατάρτισης συνεχίζει να είναι αναποτελεσματικό, να μην συνδυάζει την αναγκαία θεωρητική κατάρτιση με την διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων, ανθρώπων που μπορούν να εφαρμόσουν στην πράξη όσα έχουν μάθει θεωρητικά, ενώ ο συνδυασμός θεωρίας και πρακτικής παραμένει ξέχωρα. Η επαγγελματική εκπαίδευση έχει σχεδόν διαλυθεί, και η εκπαίδευση παράγει μεγάλες στρατιές ανέργων, ενώ σε πολλούς τομείς υπάρχουν κενά που δεν μπορούν να καλυφθούν.

Ελάχιστη προετοιμασία υπάρχει για τα επαγγέλματα και τις ανάγκες του μέλλοντος, όπως πχ η ενεργειακή και οικολογική μετάβαση, η πράσινη/κυκλική οικονομία, οι «πράσινες λύσεις», ενώ τα προγράμματα σπουδών αργούν απελπιστικά να προσαρμοστούν στα σύγχρονα δεδομένα ώστε να αντιστοιχούνται οι σύγχρονες επιστημονικές αντιλήψεις με τα όσα διδάσκονται στις διάφορες εκπαιδευτικές βαθμίδες. Η εκπαίδευση παραμένει συγκεντρωτικά, ασφυκτικά καθοριζόμενη κεντρικά από το υπουργείο, με ελάχιστη ευελιξία και ελευθερία.

Οι υπάρχουσες πολιτικές και δομές κάνουν την μετάβαση από την εκπαίδευση στην εργασία μια δύσκολη και μακροχρόνια διαδικασία, συντηρώντας έτσι τα πελατειακά συστήματα και τα συστήματα οικογενειακών γνωριμιών αν θέλει ο νέος ή η νέα να βρει μια κάποια δουλειά. Χωρίς όμως μείωση της ανεργίας αλλά μέσω αξιοπρεπών, καινοτόμων, κοινωνικά χρήσιμων θέσεων εργασίας και νεανικής επιχειρηματικότητας (ιδιαίτερα κοινωνικής) δεν είναι πιθανό να επιβιώσουν τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και τα ασφαλιστικά ταμεία για τις επόμενες γενιές. Ήδη σήμερα έχουν εξαντληθεί πόροι που προορίζονταν για τις επόμενες γενιές, και οι νέοι/νέες φορτώνονται πλέον τα βάρη των σημερινών γενεών, κάτι που δεν μπορεί να είναι συμβατό με την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών, μια υπεύθυνη στάση απέναντι στα παιδιά μας.

Αλλά εκτός από εκπαίδευση, κατάρτιση, εργασία και κοινωνική ασφάλιση/ασφάλεια, οι νέοι και οι νέες χρειάζονται πρόσβαση σε ποιοτική κατοικία (όχι κατ΄ ανάγκη ιδιόκτητη). Όμως, δυστυχώς, τώρα που η φούσκα της ιδιόκτητες κατοικίας έσκασε αφήνοντας στα νοικοκυριά  χρέη δεκάδων δις μέσω των κόκκινων δανείων, η απουσία ολοκληρωμένης πολιτικής για κοινωνική κατοικία μέσα από συνεργατικά σχήματα, καινοτόμα προγράμματα φοιτητικής στέγης και ανασυγκρότησης υποβαθμισμένων κατοικιών και  γειτονιών κάνουν τα προβλήματα στέγασης για νέους/νέα ακόμα πιο έντονα. Πολλοί νέοι και νέες επιστρέφουν υποχρεωτικά στα σπίτια των γονιών τους ή εξαρτιόνται απολύτως από τα εισοδήματα των γονιών τους για μια αξιοπρεπή λύση στέγασης. Είναι ανάγκη όμως σε όλα αυτά και οι ίδιοι οι νέοι να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να αξιοποιήσουν υπάρχουσα εμπειρία από άλλες χώρες για σχήματα στέγασης που βασίζονται σε κοινοτικά και κοινωνικά μοντέλα κατοικία, ανακαίνισης, ενεργειακής αναβάθμισης και χρήσης μέσα από μακροχρόνια συμβόλαια αξιοποίησης εγκαταλειμμένων χώρων (κατοικιών αλλά κι άλλου είδους κτιρίων).

Αν και πολύ μελάνι έχει χρησιμοποιηθεί για να γραφτούν πολλά για νομοθετικές ρυθμίσεις και πολιτικές για νέους/νέες στην Κοινωνική κι Αλληλέγγυα Οικονομία, η πραγματικότητα δείχνει ότι δεν υπάρχει καμία πρόοδος στη χώρα μας, εδώ και δεκαετίες, αν και υπάρχει διεθνώς πλέον εξαιρετική εμπειρία και πρακτική, καλά παραδείγματα, δίκτυα και οργανισμοί υποστήριξης. Η Κοινωνική κι Αλληλέγγυα οικονομία έχει προσφέρει βιώσιμες λύσεις σε τομείς που έπληξε η κρίση (χρηματικο-οικονομικός, πρωτογενής παραγωγή, βιομηχανία, υπηρεσίες, ενέργεια, κα) ή φαινόμενα που έχουν εμφανίσει έξαρση στην εποχή μας (προσφυγικό, έλλειψη ποιοτικής και προσβάσιμης στέγης κ.ά).

Η διαμόρφωση πολιτικών για τους νέους και τις νέες δεν μπορεί να γίνει από τα πάνω, και χωρίς την συμμετοχή τόσο των κοινωνικών κι επαγγελματικών φορέων όσο και –κυρίως  -των ίδιων των νέων. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που σχετίζονται με την κρίση είναι ο αποκλεισμός των πολιτών, ιδιαίτερα των νέων, από τις αποφάσεις που τους/τις αφορούν. Η ποιότητα της δημοκρατίας μας είναι πολύ χαμηλή, και όσον αφορά την δυνατότητα των νέων να επηρεάσουν πραγματικά τις εξελίξεις αυτή είναι ανύπαρκτη. Και δεν μιλάμε απλώς για την συμμετοχή των νέων στις κομματικές διαδικασίες (συχνά η συμμετοχή τους γίνεται με όρους παλαιοκομματικούς όπως έχει δείξει και η πρόσφατη πολιτικής μας ιστορία) αλλά για την δυνατότητά τους να επηρεάζουν με θεσμικό και δημοκρατικό τρόπο την λήψη των αποφάσεων, ιδιαίτερα όταν αυτές επηρεάζουν την ίδια τη ζωή τους (εκπαίδευση, εργασία, στέγη, δικαιώματα, ερωτικές επιλογές, σεξουαλικότητα, ασφάλιση, στέγαση κα). Γι’ αυτό θεωρούμε ότι η διαδικασία διαμόρφωσης της πολιτικής για τους νέους και τις νέες όσο και το ίδιο το περιεχόμενό της είναι σημαντικό να είναι το αποτέλεσμα μιας ουσιαστικής συμμετοχικής διαδικασίας. Η διαμόρφωση τους πρέπει να είναι το αποτέλεσμα ενός καινοτόμου, δομημένου κι αποτελεσματικού διαλόγου με κοινωνικές οργανώσεις και οργανώσεις που εργάζονται με νέους αλλά και απευθείας με τους ίδιους τους νέους και νέες, αξιοποιώντας τα σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Το Ευρωκοινοβούλιο προτείνει δωρεάν κάρτα InterRail για όλους τους νέους της Ευρώπης που κλείνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους. Εκατομμύρια νέοι έχουν ταξιδέψει σε ολόκληρη την Ευρώπη χρησιμοποιώντας την κάρτα InterRail τις τελευταίες δεκαετίες χρησιμοποιώντας το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ευρώπης χωρίς επιπλέον κόστος για ένα μήνα. Ετησίως 300.000 νέοι χρησιμοποιούν αυτή την κάρτα. Το κόστος της κάρτας InterRail κυμαίνεται από 20 ως 473 ευρώ για ταξίδι ενός μήνα.

Οι Πράσινοι στο Ευρωκοινοβούλιο υποστήριξαν θερμά την προοπτική αυτή. Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ υποστηρίζουμε μια τέτοια πολιτική που θα έδινε σε όλους τους νέους και τις νέες την δυνατότητα να ταξιδέψουν στην Ευρώπη με ένα οικολογικό μέσο μεταφοράς και να γνωρίσουν μια Ευρώπη που υπάρχει. Μια τέτοια πρωτοβουλία θα έδινε, επίσης, νέα ώθηση στον σιδηρόδρομο. Δεν θα θέλαμε, όμως, να αφαιρεθούν πόροι από άλλα προγράμματα για τη νεολαία, αντιθέτως θα πρέπει να εξευρεθούν επιπλέον πόροι για τη νεολαία ώστε να καλυφθεί το κόστος αυτής της δράσης.

Για τους νέους χωρών που δεν έχουν σιδηροδρομικό δίκτυο, όπως η Μάλτα, η Κύπρος, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία και δεν είναι μέλη του δικτύου InterRail, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο χρήσης κι άλλων μέσων μεταφοράς όπως τα λεωφορεία και τα φέριμποτ.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ελπίζουμε οι κυβερνήσεις (το Συμβούλιο) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (που δηλώνει ότι υποστηρίζει την πρόταση) να προχωρήσουν προς μια τέτοια κατεύθυνση γρήγορα.