Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι,

Ο Άνεμος Ανανέωσης συνεργάζεται με τον Δήμο Αθηναίων και υποστηρίζει το Δίκτυο Ελληνικών Πράσινων Πόλεων αλλά και μια σειρά δράσεων που προάγουν την διαμόρφωση πολιτικών βιωσιμότητας, κοινωνικής καινοτομίας, ενεργειακής μετάβασης, εξάλειψης της ενεργειακής φτώχειας, συμμετοχής των πολιτών στη λήψη αποφάσεων και στον σχεδιασμό. Σ’ αυτό το πλαίσιο συνεργασίας παρακολουθούμε από κοντά και με μεγάλο ενδιαφέρον το πρόγραμμα Αστικής Ανθεκτικότητας του Δήμου Αθηναίων, το οποίο αναπτύσσεται στο πλαίσιο της ένταξης της Αθήνας στο δίκτυο “100 Ανθεκτικές Πόλεις” (100 Resilient Cities) και για το οποίο υπεύθυνη είναι η Εντεταλμένη Δημοτική Σύμβουλος Λενιώ Μυριβήλη. 

Σας προσκαλούμε να καταθέσετε  την γνώμη σας μέσω ενός πολύ σύντομου ερωτηματολογίου σχετικά με τον ποιόν τομέα/παράγοντα θεωρείτε τον πιο σημαντικό για την ανθεκτικότητα της Αθήνας. Η συλλογή των απόψεών σας θα παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την διάγνωση της ανθεκτικότητας της πόλης και την περαιτέρω ανάληψη κατάλληλων δράσεων.

Το πρόγραμμα "100 Resilient Cities" είναι μια πρωτοβουλία του Ιδρύματος Rockefeller με σκοπό να υποστηρίξει ένα διεθνές δίκτυο πόλεων, ώστε να γίνουν πιο ανθεκτικές απέναντι στις φυσικές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις του αιώνα μας. Μέσα από την δικτύωση με άλλες πόλεις και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, το δίκτυο των 100 Ανθεκτικών Πόλεων αποσκοπεί όχι μόνο στο να βοηθήσει συγκεκριμένες πόλεις να γίνουν πιο ανθεκτικές, αλλά και  να διευκολύνει μία παγκόσμια πρακτική ανάπτυξης της αστικής ανθεκτικότητας.

Στόχος του προγράμματος  στην Αθήνα είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση, σε συνεχή συνεργασία με ένα ευρύ φάσμα εταίρων του Δήμου Αθηναίων, ενός συνεκτικού και ρεαλιστικού σχεδίου δράσης που θα βοηθήσει την πόλη να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του παρόντος, αλλά και να προετοιμαστεί για εκείνες του μέλλοντος. Προκλήσεις όπως είναι η χρόνια ανεργία, οι προσφυγικές ροές, η έλλειψη συνεργασίας των διαφορετικών επιπέδων διακυβέρνησης και η περιβαλλοντική υποβάθμιση αποτελούν θέματα που έχουν ήδη αναδειχτεί από τους ίδιους τους πολίτες της πόλης ως τα πιο καίρια για την ανθεκτικότητα της Αθήνας.

Βρείτε το ερωτηματολόγιο αντιλήψεων εδώ

Ελπίζουμε στη θετική σας ανταπόκριση!

Για τον Δήμο Αθηναίων                                            Για τον Άνεμο Ανανέωσης

Λενιώ Μυριβήλη                                                     Νίκος Χρυσόγελος

Εντεταλμένη Δημοτική Σύμβουλος                           Πρόεδρος ΔΕ

Δήμου Αθηναίων

Chief Resilience Officer (CRO)      

Με αφορμή την δημοσιοποίηση της θέσης της Κομισιόν για πράσινο φως υπό όρους για άρση των περιορισμών στη βίζα τούρκων πολιτών που επισκέπτονται την Ευρώπη, οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ επισημαίνουν ότι η άρση των περιορισμών στη βίζα αλλά και η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας ΔΕΝ μπορούν να γίνουν χωρίς όρους, και χωρίς την τήρηση τουλάχιστον των 72 κριτηρίων που έχουν συμφωνηθεί.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ είναι από θέση αρχής υπέρ μιας ευρωπαϊκής προοπτικής για την Τουρκία ώστε να αναπτυχθούν σχέσεις καλής γειτονίας και ουσιαστικής συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, να εκδημοκρατιστεί η πολιτική ζωή στην γειτονική χώρα και να προωθηθεί μια βιώσιμη λύση στο Κυπριακό. Σε αυτή την κατεύθυνση είμαστε και υπέρ της άρσης των περιορισμών παροχής βίζας για τους Τούρκους πολίτες που επισκέπτονται την Ελλάδα και την Ευρώπη γενικότερα.

Η άρση των περιορισμών παραχώρησης βίζας πρέπει να είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την αποκατάσταση 3 βασικών αρχών: σεβασμός στην δημοκρατία, ελευθερία έκφρασης και ελευθερία του τύπου που είναι υπό απειλή σήμερα από τον Ερντογάν και την κυβέρνησή του. Πάνω από 1800 Ευρωπαίοι και Τούρκοι δημοσιογράφοι και πολλοί ακαδημαϊκοί διώκονται ή αντιμετωπίζουν προβλήματα σε μια προσπάθεια της τουρκικής κυβέρνησης να περιορίσει την ελευθερία έκφρασης, την ανεξάρτητη κάλυψη από τα ΜΜΕ των γεγονότων στις περιοχές της Ν.Α. Τουρκίας καθώς και την άσκηση κριτικής στις αντιδημοκρατικές πρακτικές της. Βασική απαίτηση της ΕΕ θα πρέπει να είναι η κατάργηση των «αντι-τρομοκρατικών» νόμων που δίνουν τη δυνατότητα στην τουρκική κυβέρνηση να ελέγχει τα ΜΜΕ, να φιμώνει και να φυλακίζει δημοσιογράφους, ακαδημαϊκούς και πολιτικούς που ζητούν ειρηνικές λύσεις στο κουρδικό ή ασκούν κριτική στο βίαιο εκτοπισμό χιλιάδων πολιτών στις περιοχές της Ν.Α. Τουρκίας.

Η ευρωπαϊκή πολιτική για τους πρόσφυγες οφείλει να συμμορφώνεται με τις αντίστοιχες διεθνείς συμβάσεις, δεν μπορεί να εξαρτάται από τους εκβιασμούς του καθεστώτος Ερντογάν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να έχει μια επιμερισμένη, αλλά κοινή, πολιτική για το προσφυγικό και ένα σαφές πλαίσιο υποχρεώσεων, που θα τηρούν όλα τα Κράτη-Μέλη σεβόμενα τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το διεθνές δίκαιο, πολύ περισσότερο που όλες οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν βιώσει κάποια στιγμή τον εξαναγκασμό σε προσφυγιά χιλιάδων πολιτών τους.

Το άρθρο μου αυτό δημοσιεύθηκε στην Athens Voice στις 29/4/2016

Τα επικίνδυνα πυρηνικά όπλα ακόμα και σε περιόδους ειρήνης

Εκατομμύρια άνθρωποι, στρατιώτες, άμαχοι, ιθαγενείς εκτέθηκαν ως πειραματόζωα στα «πειράματα» που οργάνωναν, για πολλά χρόνια, οι στρατιωτικοί και οι κυβερνήσεις από διαφορετικές χώρες με σκοπό να «δοκιμάσουν» τις συνέπειες της έκθεσης ανθρώπων στη ραδιενέργεια από πυρηνικές εκρήξεις. Αμερικανοί, Γάλλοι, Σοβιετικοί, Βρετανοί δεν δίστασαν να εκθέσουν τους δικούς τους στρατιώτες (αλλά και αθώους πολίτες άλλων χωρών) σε κύματα ραδιενέργειας από δοκιμές πυρηνικών όπλων. Δεν τους έφταναν τα θύματα από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.

Τεράστια προβλήματα προκάλεσαν και οι πυρηνικές δοκιμές που έγιναν στην ατμόσφαιρα. Τελικά οι υψηλές τιμές ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα ως συνέπεια των δοκιμών αυτών, το fall out καθώς και οι αντιπυρηνικές κινητοποιήσεις ανάγκασαν τις μεγάλες δυνάμεις να σταματήσουν τις δοκιμές στην ατμόσφαιρα. Όμως, οι συνέπειες θα κρατήσουν ακόμα πολλά χρόνια, ενώ δεν θα μάθουμε πόσα ήταν τα αθώα θύματα από αυτές τις εγκληματικές ενέργειες.

Όσοι ακολουθούσαν πιστά τη σοβιετική αυτοκρατορία καλλιέργησαν άλλον ένα μύθο. Τα σοβιετικά πυρηνικά όπλα ήταν εργαλεία ειρήνης, κανένα πρόβλημα με αυτά. Μόνο οι δυτικοί πύραυλοι Πέρσινγκ και Κρουζ ήταν επικίνδυνα όπλα, οι σοβιετικοί SS300 ήταν κάτι σαν τους αγγέλους επί γης…

Η εξίσου επικίνδυνη «ειρηνική» πυρηνική ενέργεια

Παράλληλα με την ανάπτυξη των πυρηνικών όπλων διαδόθηκε ο μύθος της... ασφαλούς (δήθεν ειρηνικής) πυρηνικής ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρισμού. Ανατολή και Δύση υπόσχονταν απεριόριστη κι ασφαλή ενέργεια από πυρηνικές εγκαταστάσεις που θα οδηγούσαν σε έκρηξη ανάπτυξης κι ευημερίας. Μας έλεγαν ότι ένα πυρηνικό ατύχημα συμβαίνει μια φορά στα 10.000 χρόνια. Ότι το να κυκλοφορεί κάποιος με αυτοκίνητο είναι πιο επικίνδυνο από την πυρηνική ενέργεια. Μάλιστα οι Σοβιετικοί και όσοι αριστεροί την ακολουθούσαν πιστά «ανακάλυψαν» ότι εκεί η πυρηνική ενέργεια ήταν απόλυτα ασφαλής (μόνο στον καπιταλισμό ήταν επικίνδυνη!).

Γελοίοι. Πολλά σοβαρά πυρηνικά ατυχήματα και διαρροές συνέβησαν πριν (ΗΠΑ, Βρετανία, ΕΣΣΔ κ.ά.) και μετά το Τσέρνομπιλ (με πιο σοβαρό αυτό στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας το 2013).

Εκείνη η 26η Απριλίου, το έτος 1986, στο Τσέρνομπιλ

Ένα πείραμα, με τον πυρηνικό αντιδραστήρα σε λειτουργία, οδήγησε σε καταστροφή. Η πυρηνική έκρηξη στο Τσέρνομπιλ είχε πολλές επιπτώσεις. Το ραδιενεργό νέφος ταξίδευε πάνω από την Ευρώπη και τον πλανήτη αλλά οι Σοβιετικοί διέψευδαν ότι κάτι συνέβη. Μόνο μετά από μέρες ενημέρωσαν τον πληθυσμό και τη διεθνή κοινή γνώμη. Πάνω από 130.000 στρατιώτες και πολίτες υποχρεώθηκαν να δουλέψουν χωρίς στοιχειώδη μέτρα προστασίας για να σκεπάσουν πρόχειρα με τσιμέντο και χώμα τον πυρηνικό αντιδραστήρα που είχε «ανοίξει» και ελευθέρωνε σημαντικές ποσότητες ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα. Εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες αναγκάστηκαν τελικά να εγκαταλείψουν περιοχές της Ουκρανίας αλλά και της Λευκορωσίας λόγω σημαντικής επιβάρυνσης από τη ραδιενέργεια. Ακόμα και σήμερα ορισμένες περιοχές είναι απαγορευμένες.

Χιλιάδες άνθρωποι εκτέθηκαν σε υψηλά ποσοστά ραδιενέργειας από το Τσέρνομπιλ, εργαζόμενοι για να σταματήσουν τη διαρροή ραδιενεργού υλικού χωρίς στοιχειώδη μέτρα προφύλαξης είτε εξαιτίας του fall out από το ραδιενεργό νέφος (που ταξίδεψε 7 φορές πάνω από τον πλανήτη) είτε μέσω της επιμόλυνσης της τροφικής αλυσίδας. 

Και μετά, η Φουκουσίμα

Και μετά ήρθε η πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίμα. Κατέρρευσε, μαζί με τα πυρηνικά εργοστάσια, ο μύθος ότι η ιαπωνική πυρηνική τεχνολογία είναι «απόλυτα ασφαλής» (για να αποδειχτεί εκ των υστέρων ότι είχαν αποκρύψει πολλά σοβαρά πυρηνικά ατυχήματα στην Ιαπωνία για να μην γκρεμιστεί αυτός ο …ισχυρισμός).

Επικίνδυνη πάντα η πυρηνική ενέργεια

Η πυρηνική ενέργεια, όμως, συνεχίζει να μας απειλεί. Ορισμένα ραδιενεργά στοιχεία έκαναν ήδη τη ζημιά τους (π.χ. επιπτώσεις στο θυρεοειδή από το ραδιενεργό ιώδιο) ή συνεχίζουν να κάνουν ζημιά λόγω μεγάλου χρόνου ημι-ζωής (όπως το ραδιενεργό καίσιο). Οι επιπτώσεις πάντως θα συνεχίζονται για τουλάχιστον 60 χρόνια μετά το ατύχημα.

Κινδυνεύουμε, όμως, σοβαρά και από πολλές άλλες πυρηνικές μονάδες. Ακόμα λειτουργούν εκατοντάδες, μερικές εξαιρετικά επικίνδυνες, παρά το γεγονός ότι έχουν κλείσει κάποιες. Πρόσφατα, αποκαλύφθηκε ότι ένα σοβαρό ατύχημα συνέβη το 2014 στο πυρηνικό εργοστάσιο στο Fessenheim της Γαλλίας αλλά οι αρχές το απέκρυψαν. Μέσα στο 2016 έχουν συμβεί 3 νέα σοβαρά προβλήματα σε πυρηνικές εγκαταστάσεις της Γαλλίας. Και στο Βέλγιο αποκαλύφθηκε ότι απέκρυψαν σοβαρά προβλήματα στα πυρηνικά εργοστάσιά τους, τα οποία αναγκάστηκαν να κλείσουν για κάποιο διάστημα.

Πρόσφατα μάθαμε ότι οι φανατικοί του Ισλαμικού Κράτους σχεδίαζαν και σχεδιάζουν επίθεση σε πυρηνικά εργοστάσια (μάλιστα η δολοφονία ενός στελέχους της πυρηνικής βιομηχανίας στο Βέλγιο συνδέεται, φαίνεται, με αυτά τα σχέδια). «Ονειρεύονται» να μας κάνουν να ζήσουμε άλλο έναν πυρηνικό εφιάλτη.

Η δική μου εμπειρία από το Τσέρνομπιλ και τα αντιπυρηνικά κινήματα

Άκουσα πρόσφατα μια προσωπική συνέντευξη της Rebecca Harms, συμπροέδρου των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο – είναι φίλη αλλά κυρίως μια ιστορική φυσιογνωμία του αντιπυρηνικού κινήματος. Έχω συζητήσει μαζί της πολλές φορές για το πώς (η Rebecca) έγινε αντιπυρηνική διαδηλώτρια, προσπαθώντας να σταματήσει τα πυρηνικά σχέδια στην περιοχή της, αντί να γίνει κηπουρός όπως σχεδίαζε, πώς ασχολήθηκε με την πολιτική και πότε μπήκε στο κοινοβούλιο. Την έζησα, όσο ήμουν στο ευρωκοινοβούλιο, να τρέχει σε αντιπυρηνικές διαδηλώσεις, να επισκέπτεται τη Φουκουσίμα και την Ιαπωνία, να οργανώνει εκδηλώσεις για την πυρηνική ενέργεια μέσα στο ευρωκοινοβούλιο. Χαίρομαι που είμαστε φίλοι, χαίρομαι που γνώρισα από μικρός κι άλλες σημαντικές προσωπικότητες του αντιπυρηνικού αλλά και του πράσινου κινήματος, μεταξύ άλλων την Πέτρα Κέλλυ, από τα ιδρυτικά στελέχη των Γερμανών Πράσινων. Χάρη στους αγώνες εκατομμυρίων ανθρώπων αλλά και χάρη σε σημαντικές προσωπικότητες, η πυρηνική βιομηχανία κλονίζεται και πέφτει.

Βρέθηκα και εγώ σε μερικές από τις ευρωπαϊκές αντιπυρηνικές κινητοποιήσεις ήδη από τα φοιτητικά μου χρόνια. Πρώτα στην Ελλάδα (ενάντια στην προσπάθεια να κατασκευαστεί πυρηνικό εργοστάσια στην Κάρυστο), αλλά αργότερα και στη Γαλλία και στη Γερμανία, ενώ συμμετείχα σε καμπάνιες για να κλείσει το πυρηνικό εργοστάσιο στο Κοζλοντούι ή να μην γίνει πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου στην Τουρκία. Στα αντιπυρηνικά κινήματα συναντήθηκαν άνθρωποι από διαφορετικές χώρες και διαφορετικούς (πολιτικούς-κοινωνικούς χώρους) αλλά μεγάλο μέρος από αυτούς στράφηκε προς τους πράσινους.

Οι πιο συγκλονιστικές –για εμένα– εικόνες ήταν από τα «παιδιά του Τσέρνομπιλ». Παιδιά-θύματα του Τσέρνομπιλ – κυρίως από τη Λευκορωσία και την Ουκρανία. Η έκθεσή τους στη ραδιενέργεια είχε ως αποτέλεσμα να καταστραφεί το ανοσοποιητικό τους σύστημα.

Έζησα από κοντά την τραγωδία χιλιάδων ανθρώπων που αναγκάστηκαν να γίνουν πρόσφυγες στην ίδια τη χώρα τους, τη Λευκορωσία, εγκαταλείποντας τις περιοχές με υψηλή ραδιενέργεια, για να εγκατασταθούν σε πολυκατοικίες-γκέτο στο Μινσκ. Βρέθηκα εκεί, στο Μινσκ, στην επέτειο των 10 χρόνων από το Τσέρνομπιλ, και έζησα από κοντά τι σημαίνει τρομοκρατία από ένα καθεστώς, όπως αυτό της Λευκορωσίας που απαγόρευε στους πολίτες του να αναφέρονται στα προβλήματα από το Τσέρνομπιλ ή να προσπαθούν να βοηθήσουν τα θύματα. 10 χρόνια μετά οδηγούνταν στη φυλακή όσοι τολμούσαν να ασκήσουν κριτική για την εγκατάλειψη των θυμάτων του Τσέρνομπιλ ή όσοι προσπαθούσαν να βοηθήσουν τα παιδιά-θύματα του Τσέρνομπιλ.

Θυμάμαι ακόμα τα κλάματα των νέων από τη Λευκορωσία, όταν έπρεπε να αφήσουν τον «παράδεισο» και να επιστρέψουν στην κόλαση μετά από μια διεθνή συνάντηση που είχαμε οργανώσει στην Κρήτη το 1998 για τις επιπτώσεις της πυρηνικής ενέργειας στην υγεία.

Πώς έζησα την πυρηνική καταστροφή

26 Απριλίου 1986. Ήμουν τότε στη Σπάρτη. Ήταν λίγες μέρες πριν το Πάσχα. Όλοι ετοιμάζονταν για το αρνί και τις πασχαλινές γιορτές. Κάπου μεταξύ των τελευταίων ειδήσεων, την προσοχή μου τράβηξε μια ανταπόκριση: «ραδιενεργό νέφος εντοπίστηκε από τις σκανδιναβικές υπηρεσίες ατομικής ενέργειας», που κατηγορούσαν τις σοβιετικές αρχές για απόκρυψη πολύ σοβαρού πυρηνικού ατυχήματος. Ο δημοσιογράφος διαβεβαίωνε ότι οι σοβιετικές αρχές διέψευσαν κατηγορηματικά την πιθανότητα διαρροής ραδιενέργειας και απέδωσαν το θέμα σε «σκευωρία του καπιταλισμού».

Ανησύχησα αμέσως. Πήρα μερικά τηλέφωνα και ενημέρωσα φίλους, «Κάτι σοβαρό είχε συμβεί». Με κορόιδεψαν. «Άσε μας ήσυχους». «Μα πρέπει να ενημερώσετε, να κινητοποιηθούν οι πολίτες. Θα έρθει και σε εμάς το ραδιενεργό νέφος, είναι θέμα ημερών». Τίποτα. Πλήρης σιωπή και από τις αρχές. Τις επόμενες μέρες βρέχει, ραδιενεργά στοιχεία θα πέσουν μαζί με τη βροχή σε κάποιες περιοχές. Αμέριμνοι οι πολίτες θα φάνε τη βροχή (μαζί με το αρνάκι) και θα τριγυρνάνε στην εξοχή. Σιωπή από τις αρχές. Αλλά και όταν άρχισαν να κινητοποιούνται ήταν για να διαβεβαιώσουν ότι δεν κινδυνεύαμε, ότι είχαν ληφθεί όλα τα μέτρα… Αποσπασματικές και εκ των υστέρων προειδοποιήσεις ανάκατες με παραπλανητικές πληροφορίες.

Ξαφνικά αρχίζουν οι έφοδοι στα σούπερ μάρκετ. Και η προσπάθεια των Κνιτών να πείσουν ότι όλα ήταν μια σκευωρία της καπιταλιστικής δύσης. Επιδεικτικά έτρωγαν μαρούλια και φράουλες, έπιναν γάλα για να αποδείξουν ότι δεν κινδυνεύουμε από κανένα ραδιενεργό νέφος, πολύ περισσότερο αν είναι από σοβιετικό πυρηνικό εργοστάσιο. Αδιαφορούσαν επιδεικτικά για τις προειδοποιήσεις ότι μπορεί να κινδύνευαν λόγω υψηλών τιμών ραδιενέργειας που εντοπίζονταν σε κάποια είδη. Μόλις άκουγαν για κάποιο τρόφιμο που μπορεί να είχε ραδιενεργή επιβάρυνση έσπευδαν να το καταναλώσουν. Καημένοι Κνίτες…

Οι μέρες, οι μήνες πέρασαν. Ελάχιστα έγιναν για να έχουμε μια πλήρη εικόνα για τις συνέπειες.

Το πυρηνικό λόμπυ ήθελε να ξεχαστεί το Τσέρνομπιλ, τα έριξε όλα στη Σοβιετική Ένωση. Τα δυτικά πυρηνικά ήταν… ασφαλή. Και το μεγαλύτερο καμάρι ήταν τα ιαπωνικά και τα γαλλικά. Όταν πια ξεθάρρεψαν, άρχισαν να πλασάρουν την πυρηνική ενέργεια ως τη λύση για την… κλιματική αλλαγή. Και μετά, ήρθε ο σεισμός και το τσουνάμι στη Φουκουσίμα και τα κατέστρεψε όλα.

Τώρα η Γαλλία διεκδικεί κάπου 10 δις από τη Γερμανία ως αποζημίωση για διαφυγόντα… κέρδη επειδή έχει αποφασίσει οριστικά να κλείσει ΟΛΑ τα πυρηνικά της εργοστάσια μέχρι το 2022.

Ως ευρωβουλευτής, κατέθεσα μερικές ερωτήσεις για πυρηνικά θέματα αλλά η Κομισιόν απέφευγε να απαντήσει. Πρόσφατα παρουσίασε μια εξωπραγματική έκθεση για το μέλλον της πυρηνικής βιομηχανίας στην ΕΕ. Λες και δεν έχει συμβεί τίποτα! Μάλιστα δέχτηκε ως συμβατή με την πολιτική της περί αποφυγής κρατικών ενισχύσεων στην ενέργεια τη χρηματοδότηση της βρετανικής κυβέρνησης προς τη Γαλλία για να κατασκευάσει η πυρηνική της βιομηχανία μια νέα μονάδα στη Βρετανία.

Όχι, ευχαριστώ. Εμείς πάντως δεν ξεχνάμε, υπάρχει σοβαρός λόγος: «Nuclear energy? No thanks, we have renewable energy».

Το άρθρο μου αυτό δημοσιεύθηκε και στο TVXS http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/prasini-koinoniki-kainotomia-gia-tin-antimetopisi-tis-energeiakis-ftoxeias

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες  η ενεργειακή φτώχεια αποτελεί σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα με πολλαπλές επιπτώσεις τόσο στην υγεία όσο και στην γενικότερη ένδεια και πλήττει περισσότερους από 100.000.000 Ευρωπαίους πολίτες. Tο 10% των πολιτών της ΕΕ είχε καθυστερήσεις στην πληρωμή των λογαριασμών κοινής ωφελείας το 2015 (37% στα κράτη μέλη που πλήττονται περισσότερο). Tο 12 % των πολιτών της ΕΕ δεν ήταν σε θέση να έχουν επαρκή θέρμανση στα σπίτια τους το 2014 (60 % στα κράτη μέλη που πλήττονται περισσότερο), ενώ το 16% του πληθυσμού της ΕΕ κατοικούσε το 2014, σύμφωνα με τις στατιστικές SILC, σε σπίτια με στέγες που έσταζαν και είχαν υγρούς τοίχους (33% στα κράτη μέλη που πλήττονται περισσότερο).

Σύμφωνα με μελέτη που εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Απόδοσης Κτιρίων (Buildings Performance Institute Europe-BPIE) "Μετριάζοντας την ενεργειακή φτώχεια στην Ευρώπη" οι τρεις χώρες με τα πιο υψηλά ποσοστά σε όλους τους δείκτες είναι η Βουλγαρία, η Κύπρος και η Ελλάδα, ενώ στη Σουηδία, την Ολλανδία, τη Δανία και το Λουξεμβούργο η ενεργειακή φτώχεια δεν φαίνεται να αποτελεί μείζον πρόβλημα, αφού τα ποσοστά των δεικτών εμφανίζονται αρκετά χαμηλά. Ειδικά για Ελλάδα οι παραπάνω δείκτες διαμορφώνονται σε ποσοστό 70% για την αδυναμία διατήρησης επαρκούς θέρμανσης στις κατοικίες, ποσοστό 50.7% για την καθυστέρηση αποπληρωμής οφειλών στους οργανισμούς κοινής ωφελείας και ποσοστό 29.5%, για τα άτομα που ζουν σε κατοικίες με ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης.Τα ποσοστά αυτά είναι αρκετά υψηλότερα από τους μέσους όρους της Ευρώπης που αντίστοιχα είναι 10.8%, 10% και 15.1%.

Πρόσφατη μελέτη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέδειξε πως κατά το έτος 2013 ποσοστό της τάξης του 36% των ελληνικών νοικοκυριών αντιμετώπιζε προβλήματα ενεργειακής φτώχειας, το οποίο μεταφράζεται ως «δυσκολία στην διατήρηση συνθηκών άνεσης στην κατοικία τους» ώστε διασφαλίζονται οι βασικές συνθήκες διαβίωσης και υγείας.   

Η ενεργειακή ένδεια συνδέεται με τη γενική ένδεια και είναι «αποτέλεσμα μιας σειράς βαθύτερων αιτίων στα οποία περιλαμβάνονται οι υψηλές τιμές της ενέργειας, οι επιθετικές τεχνικές εμπορίου και εμπορικής προώθησης, παράγοντες που αφορούν την υγεία και την αναπηρία, η έλλειψη πρόσβασης σε εξατομικευμένες προσφορές ή σε διαδικτυακές υπηρεσίες, το χαμηλό εισόδημα, το είδος του συστήματος θέρμανσης που χρησιμοποιείται στο νοικοκυριό καθώς και η ποιότητα και η ενεργειακή απόδοση των κατοικιών». Διαπιστώνεται εξάλλου ότι η ενεργειακή ένδεια είναι σοβαρότερη στις χώρες με χαμηλότερο επίπεδο κοινωνικών κατοικιών, όπως π.χ. στις ανατολικές και στις μεσογειακές χώρες.

Η ενεργειακή διάσταση στη φτώχεια επηρεάζει σημαντικά και την γενικότερη ένδεια. Συχνά η ενεργειακή φτώχεια οδηγεί σε σοβαρά προβλήματα υγείας ή και αύξηση των ποσοστών πρόωρης θνησιμότητας όπως δείχνουν έρευνες στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες. Λανθασμένες πρακτικές που σχετίζονται με την ενεργειακή φτώχεια μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην υγεία του ευρύτερου πληθυσμού κυρίως μέσω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προκαλείται από την καύση ακατάλληλων «καυσίμων» σε συστήματα θέρμανσης (πχ κακής ποιότητας ξύλων σε τζάκια).

Έκθεση του Eurofound με θέμα τη στέγαση στην Ευρώπη διαπιστώνει ότι, λόγω των υφιστάμενων επιπέδων ακατάλληλων κατοικιών (στοιχεία του 2011), το συνολικό κόστος των ιατρικών δαπανών επιβαρύνει τις οικονομίες της ΕΕ των 28 κατά περισσότερο από 170 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως· λαμβάνοντας υπόψη ότι, εάν πραγματοποιούνταν όλες οι σχετικές επισκευές, οι ιατρικές δαπάνες θα περιορίζονταν κατά περίπου 8 δισεκατομμύρια ευρώ κατά το πρώτο έτος, ενώ θα συνέχιζαν να προκύπτουν οφέλη και στο μέλλον·

Παρόλα αυτά, δεν έχει δοθεί η πρέπουσα προσοχή στο πρόβλημα και κυρίως δεν έχει αναπτυχθεί μια κοινή ευρωπαϊκή στρατηγική για την αντιμετώπισή του.

Ποιοι είναι οι λόγοι των υψηλών ποσοστών ενεργειακής φτώχειας

Οι λόγοι για αυτά τα υψηλά επίπεδα ενεργειακής φτώχειας στην Ελλάδα είναι πολλοί, κατά την γνώμη μου όμως συμπυκνώνονται στην έλλειψη κοινωνικής και πράσινης καινοτομίας. Μέχρι σήμερα οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν την ενεργειακή φτώχεια μέσα από μια επιδοματική προσέγγιση, με αποτέλεσμα από την μία να διαιωνίζεται το πρόβλημα γιατί δεν αντιμετωπίζεται στην ρίζα του και από την άλλη να σπαταλιούνται σημαντικοί πόροι (πχ επίδομα θέρμανσης για αγορά πετρελαίου) που έρχονται μάλιστα σε αντίθεση με πολιτικές για προστασία του κλίματος.

Με δεδομένο ότι η ενεργειακή φτώχεια δεν συνδέεται μόνο με την απουσία εισοδήματος ή με πολύ χαμηλό εισόδημα, αλλά και με πολλούς άλλους παράγοντες, όπως είναι η κατάσταση του κτηρίου, η χωροταξία της περιοχής, η τιμή των καυσίμων και του ρεύματος, η ενημέρωση των πολιτών σε θέματα ενέργειας,  οι υπάρχουσες κοινωνικές και ενεργειακές πολιτικές, οι συνήθειες του πληθυσμού, η κλιματική ζώνη, είναι φανερό ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος δεν μπορεί να επικεντρώνει μόνο στους οικονομικούς όρους και το εισόδημα.

Πώς μπορεί να περιοριστεί η ενεργειακή φτώχεια

Όπως δείχνουν πολλές έρευνες, η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας δεν μπορεί να προκύψει από πολιτικές που βασίζονται κυρίως σε επιδόματα και σε άμεση οικονομική υποστήριξη των νοικοκυριών για θέρμανση (πχ επίδομα για αγορά πετρελαίου θέρμανσης) μια και δεν εξασφαλίσουν μια μακροπρόθεσμη και βιώσιμη λύση στο πρόβλημα της ενεργειακής φτώχειας. Η βοήθεια αυτή πρέπει να επαναλαμβάνεται συνεχώς και άρα οδηγεί σε τεράστια σπατάλη οικονομικών πόρων.

Αντιθέτως, η πολιτική για την ενεργειακή φτώχεια για να είναι αποδοτική και βιώσιμη πρέπει να βασιστεί σε μεγάλο βαθμό σε μέτρα ριζικής ενεργειακής ανακαίνισης στις κατοικίες των νοικοκυριών που πλήττονται από αυτήν καθώς και σε καινοτόμες κοινωνικές πολιτικές. Παρόμοια μέτρα μπορούν να συνδυαστούν με πολιτικές ενεργούς απασχόλησης των ατόμων που πλήττονται από την ενεργειακή φτώχεια (ακόμα και σε εργασίες που απαιτούνται για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων) καθώς και με πολιτικές παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέσω ενεργειακών συνεταιρισμών σε επίπεδο ακόμα και γειτονιάς.  

Είναι ανάγκη, λοιπόν, να διασφαλιστεί το δικαίωμα πρόσβασης όλων των πολιτών στην ενέργεια, με βάση και το άρθρο 34, παράγραφος 3 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο ορίζει ότι, «προκειμένου να καταπολεμηθεί ο κοινωνικός αποκλεισμός και η φτώχεια, η Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα κοινωνικής αρωγής και στεγαστικής βοήθειας προς εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης σε όλους όσους δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους». Αυτό το δικαίωμα όμως πρέπει να διασφαλιστείμέσα από την προώθηση πολιτικών που βασίζονται στην κοινωνική και πράσινη καινοτομία και όχι μέσω προσωρινών, αναποτελεσματικών και μη βιώσιμων μέτρων.

Στόχος πρέπει, λοιπόν, να είναι η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας με τρόπο που να συνάδει με την κοινωνική δικαιοσύνη, την απασχόληση -δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας και άλλες πολιτικές που σχετίζονται με το θέμα, όπως αυτές για την πολιτική στέγασης και κοινωνικής κατοικίας, την ενεργειακή αποτελεσματικότητα των κτηρίων, την εξυγίανση των δημοσιονομικών, την προστασία του κλίματος και την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.

Ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου που υπερψηφίστηκε στις 14 Απριλίου 2016 (μη δεσμευτικό νομοθετικά) υποστηρίζει την συντονισμένη πολιτική για αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο (καθώς και την σύνδεση των κοινωνικών στόχων και της ενεργειακής πολιτικής, με δεδομένο ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ενεργειακή πολιτική αναγνωρίζει τους κοινωνικούς στόχους στις πολιτικές ενεργειακής απόδοσης. Θεωρεί μάλιστα λυπηρό το γεγονός ότι οι συναφείς διατάξεις της οδηγίας 2012/27/ΕΕ για τη στόχευση των νοικοκυριών που πλήττονται από ενεργειακή ένδεια και της κοινωνικής κατοικίας (άρθρο 7 παράγραφος 7) δεν αξιοποιούνται πλήρως από τα κράτη μέλη. Η Οδηγία 2012/27/ΕΕ ζητάει από τα κράτη μέλη να αναπτύξουν προγράμματα ευαισθητοποίησης και να ενημερώνουν και να συμβουλεύουν τα άτομα και τα νοικοκυριά σχετικά με την ενεργειακή απόδοση. Το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προωθήσουν ισχυρά μέτρα για την κοινωνική στέγαση και να ενισχύσουν τις επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση στις κοινωνικές ενοικιαζόμενες κατοικίες μέσω των Ευρωπαϊκών Ταμείων. Υπενθυμίζει, επίσης, ότι οι τοπικές αρχές μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο προωθώντας εναλλακτικά μέσα χρηματοδότησης, όπως μεταξύ άλλων συνεργατικά μοντέλα, καθώς και συμφωνίες συλλογικής αγοράς, ώστε να δώσουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να συνδυάζουν τις ενεργειακές απαιτήσεις τους συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτόν στη μείωση των τιμών ενέργειας.

Συνεργασία για προτάσεις πολιτικής για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας

Το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας, η ΚοινΣΕπ «Άνεμος Ανανέωσης» και το Ινστιτούτο Κτιρίων Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης, που δραστηριοποιούνται στους τομείς της οικολογίας, της εξοικονόμησης ενέργειας αλλά και της βιωσιμότητας, επεξεργάζονται ένα σχέδιο προτάσεων και πολιτικής με στόχο την δημοσίευση ενός policy paper με θέμα «Η ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα και η συμβολή της πράσινης κοινωνικής καινοτομίας στην αντιμετώπιση της».

Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας αυτής, το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας, η ΚοινΣΕπ «Άνεμος Ανανέωσης» και το Ινστιτούτο Κτιρίων Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης, σε συνεργασία με το Γραφείο Αστικής Ανθεκτικότητας και Βιωσιμότητας του Δήμου Αθηναίων, συνδιοργάνωσαν την Τετάρτη 20 Απριλίου 2016, στην Αθήνα, το 1ο Εργαστήριο διαλόγου με θέμα «H ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα και η συμβολή της πράσινης κοινωνικής οικονομίας».

Το εργαστήριο αποτελεί το πρώτο από μια σειρά προπαρασκευαστικές δράσεις με στόχο να συγκεντρωθούν όσο το δυνατό περισσότερα στοιχεία και προτάσεις τα οποία θα ενσωματωθούν στο policy paper που έχει προγραμματιστεί να παρουσιαστεί τον Σεπτέμβριο 2016.

Η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν συμμετοχική και δόθηκε η δυνατότητα σε εκπροσώπους θεσμικών, ακαδημαϊκών φορέων και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών να τοποθετηθούν και να συζητήσουν το θέμα δομημένα και ουσιαστικά.

Για να είναι αποδοτική η διαδικασία, ο διάλογος δομήθηκε γύρω από 7 ερωτήματα που αφορούσαν στα αίτια και στα χαρακτηριστικά του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας καθώς και γύρω από άλλα 8 που αφορούσαν σε προτάσεις για την αλλαγή πολιτικής και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.

Περισσότερα: http://anemosananeosis.gr/el/archives/1887

                                   http://inzeb.org/1st-workshop-fuel-poverty-greece/