Μια πιο σύντομη εκδοχή αυτού του άρθρου μου δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα των Συντακτών την Δευτέρα 9 Μαϊου 2016
140.000.000 ευρωπαίοι πολίτες είναι σήμερα μέλη συνεταιρισμών, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Cooperatives Europe. Οι συνεταιρισμοί και οι κοινωνικές επιχειρήσεις προσφέρουν ποιοτική απασχόληση σε περισσότερους από4.700.000 πολίτες. Έχουν ετήσιο τζίρο1.005 δις Ευρώ, πολύ μεγαλύτερο από το άθροισμα του ΑΕΠ Φιλανδίας, Δανίας, Νορβηγίας και Σουηδίας.
Μόνο στον τομέα της κοινωνικής κατοικίας υπάρχουν σήμερα στην Ευρώπη 37.500 κοινωνικές επιχειρήσεις με 11.000.000 μέλη που συμβάλλουν όχι μόνο στην διασφάλιση κατοικίας με ποιοτικούς όρους αλλά και σε ετήσιο τζίρο 20 δις Ευρώ. Στην μετάβαση προς ένα διαφορετικό μοντέλο παραγωγής και χρήσης ενέργειας συνεισφέρουν σήμερα 2.400 ενεργειακοί συνεταιρισμοί στην Ευρώπη, με την Γερμανία να διαθέτει 900. Στα θέματα υποδοχής και παροχής βασικών υπηρεσιών αλλά και ευκαιριών ένταξης κι απασχόλησης για πρόσφυγες, μετανάστες και άλλες κοινωνικά ευάλωτες ομάδες πρωταγωνιστούν οι οργανωμένες δομές κοινωνικών συνεταιρισμών στην Ιταλία και Ισπανία.
Γιατί, όμως, η ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας παραμένει σε χαμηλά επίπεδα στην Ελλάδα, ενώ η κρίση θα έπρεπε να συμβάλλει στην άνθηση της; Πολλοί επικαλούνται την απουσία μιας υποστηρικτικής αν όχι και προστατευτικής πολιτικής για να δικαιολογήσουν την περιορισμένη ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα. Κεντρικό πρόβλημα, παραμένει, κατά την άποψη μου, η έλλειψη μιας ισχυρής κουλτούρας σοβαρής κι όχι ευκαιριακής αυτό-οργάνωσης και αναζήτησης λύσεων από τα κάτω, και κατά συνέπεια η εναπόθεση της ελπίδας είτε στο κράτος είτε σε κάποιον σωτήρα (κομματικό ή άλλον). Αλλά το πιο βασικό πρόβλημα παραμένει η απαξίωση στην Ελλάδα της συνεργατικής οικονομίας λόγω αποτυχημένων παραδειγμάτων του παρελθόντος. Στην συνείδηση των πολιτών έχει ταυτιστεί λανθασμένα η αποτυχία ενός συγκεκριμένου πλαισίου ανάπτυξης των παλιών συνεταιρισμών (πελατειακές σχέσεις, έλεγχος από τα κόμματα, σκάνδαλα, διαφθορά) με αποτυχία του ίδιου του συνεργατικού μοντέλου.
Όμως η αποτυχία του παρελθόντος δεν οφείλεται στο συνεργατικό μοντέλο ή στις συνεργατικές αντιλήψεις, αλλά στην κυριαρχία ενός μοντέλου που δεν είχε σχέση – αν και ονομάζονταν έτσι- με ένα σύγχρονο συνεργατικό-κοινωνικό μοντέλο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι παλιοί συνεταιρισμοί δεν έγιναν δεκτοί σε ευρωπαϊκά δίκτυα κοινωνικών και συνεργατικών σχημάτων γιατί δεν ανταποκρίνονταν στις αρχές και αξίες τους. Η αποτυχία των παλιών σχημάτων οφείλονταν στην απουσία κουλτούρας συνεργασίας, οργάνωσης, δημοκρατικού ελέγχου, αξιολόγησης, οικοδόμησης των θερμών της συνεργατικής οικονομίας από τα κάτω, ανεξάρτητα από το κράτος και τα ιδιοτελή συμφέροντα. Δεν βασίζονταν σε αξίες, αρχές, κοινές θέσεις που θα απέτρεπαν ή θα αντιμετώπιζαν φαινόμενα που οδήγησαν στην απαξίωση του παλιού συνεταιριστικού «κινήματος».
Έχοντας διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος, τόσο ο δικός μας κοινωνικός συνεταιρισμός, ο ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ, όσο και κι ένα σύνολο φορέων που συμμετέχουν στο Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, επιδιώκουμε την ανάπτυξη του χώρου σε μια σύγχρονη βάση, απαλλαγμένου από παθογένειες και καταστάσεις του παρελθόντος.
Ο θεσμός του Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας είναι μια πλατφόρμα συνεργασίας για την προώθηση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στη βάση αξιών, αρχών και κοινών οπτικών που συμφωνούμε και (αυτό)δεσμευόμαστε να τηρούμε. Μέχρι τώρα οργάνωνε κάθε Νοέμβριο στην Αθήνα ένα συνέδριο-φόρουμ διαλόγου, ανταλλαγής εμπειριών και πληροφοριών, διάδοσης καλών πρακτικών, δικτύωσης και συνεργασίας αλλά και διαμόρφωσης ενός πλαισίου συνεργασιών.
Το 2014 και το 2015 οι Διακηρύξεις του Φόρουμ έθεσαν τα προβλήματα, διατύπωσαν προτάσεις, διαμόρφωσαν ένα πλαίσιο συνεργασίας και ώθησαν στην διαμόρφωση, μέσα από μια ανοικτή και δημόσια διαβούλευση, ενός Κώδικα Δεοντολογίας για Κοινωνικές Επιχειρήσεις που περιγράφει και δεσμεύει σε αρχές, αξίες και κοινές οπτικές. Το κεντρικό φόρουμ συνοδεύεται πλέον από περιφερειακά φόρουμ, οργανωμένα με δημοκρατικό και συνεργατικό τρόπο και με την ενεργή συμμετοχή κάθε φορά των τοπικών φορέων. Το πρώτο μέσα στο 2016 πραγματοποιήθηκε στην Καρδίτσα, 19 και 20 Μαρτίου - εκεί ολοκληρώθηκε και η διαδικασία διαβούλευσης για τον Κώδικα Δεοντολογίας για Κοινωνικές Επιχειρήσεις και ξεκίνησε η διαδικασία υπογραφής και τήρησής του. Το δεύτερο περιφερειακό φόρουμ διοργανώνεται στην Θεσσαλονίκη στις 12 Μαΐου, ενώ το 3ο στην Κοζάνη 11 και 12 Ιουνίου.
Ένας σημαντικός επίσης, στόχος όλης αυτής της γόνιμης συνεργασίας είναι η δικτύωση και η διαμόρφωση από τον ίδιο τον χώρο ενός υποστηρικτικού οικοσυστήματος που θα δημιουργηθεί από τα κάτω και θα περιλαμβάνει την συμβουλευτική υποστήριξη, την εκπαίδευση, την δικτύωση, τον έλεγχο της αξιοπιστίας καθώς και κατάλληλα χρηματοοικονομικά εργαλεία για όλες τις μορφές επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας.
