Η ναυπηγική, ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία και αυτή του εφοδιασμού πλοίων απασχολεί σήμερα 500.000 εργαζόμενους και παρουσιάζει ένα ετήσιο κύκλο εργασιών ύψους 72 δις Ευρώ.

Η Ευρωπαϊκή ναυπηγική και ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία αποτελείται από περίπου 300 ναυπηγεία, εκ των οποίων το 80% μπορεί να θεωρηθεί ως “μικρά και μεσαία”, δηλαδή μπορούν να κατασκευάσουν πλοία μήκους 60-150 μέτρων. Τα υπόλοιπα,μπορεί να θεωρηθούν ως μεγάλα. Το 90% των παραγγελιών στην ευρωπαϊκή βιομηχανία προορίζεται  για εξαγωγές. 

Η βιομηχανία εξοπλισμού σκαφών και εφοδιασμού (διαχείριση φορτίων, επικοινωνίες, αυτοματισμοί, ηλεκτρονικά συστήματα κα) αποτελείται από περίπου 7.500 εταιρίες, από τις οποίες τομεγαλύτερο ποσοστό μπορεί να θεωρηθεί ως “μικρές και μεσαίες”. Το 70% περίπου της παραγωγής προορίζεται για εξαγωγές. Πολλά από τα πλοία που κατασκευάζονται σε ναυπηγεία της Ασίας έχουν εξοπλισμό που προέρχεται από την Ευρώπη.

Η οικονομική κρίση, η αύξηση του κόστους των καυσίμων, η υπερβάλουσα χωρητικότα των υπαρχόντων φορτηγών πλοίων, η μείωση της μεταφοράς φορτίων είχαν ως αποτέλεσμα τη δραματική μείωση σε παγκόσμιο επίπεδο των παραγγελιών ναυπήγησης νέων πλοίων. Οι παραγγελίες έπεσαν από τα 85 mlncgt, παραγγελίες ρεκόρ πριν την έναρξη της κρίσης σε 16  mlncgt, με μέσο ετήσιο όρο 30-40 παλιότερα. Ενώ η δυναμικότητα των ευρωπαϊκών ναυπηγείων παρέμεινε, την ίδια περίοδο, σχετικά σταθερή, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση της δυναμικότητας των ναυπηγείων στην Κίνα και Κορέα, με αποτέλεσμα η δυναμικότητα των ναυπηγείων σε παγκόσμιο επίπεδο να φτάσει τα 60 mlncgt, αυξάνοντας κατακόρυφα τον ανταγωνισμό.

Ακόμα και στις ειδικές κατασκευές που είχαν εξειδικευθεί ορισμένα ευρωπαϊκά ναυπηγεία (κρουαζιερόπλοια, σκάφη ανεφοδιασμού για off-shoreεγκαταστάσεις, κα) παρατηρείται σημαντική μείωση των παραγγελιών (κατά 30%) , κυρίως εξαιτίας της επέκτασης στους τομείς αυτούς των ναυπηγείων της Ασίας.

Συνολικά, λόγω κρίσης, έχουν επηρεαστεί περίπου 50.000 θέσεις εργασίας σε διαφορετικούς τομείς που σχετίζονται με την ναυπηγοεπισκευή, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χάσει την αποτελεσματικότητά της σε αυτόν τον κλάδο, ενώ παρατηρούνται φαινόμενα μετεγκατάστασης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εφόσον παραμείνουν οι παραγγελίες στο σημερινό επίπεδο, είναι πιθανόν το 2013 να κλείσει το 9% της υπάρχουσας δυναμικότητας του κλάδου, ενώ το 2014 ένα επιπλέον 11%.

Τα κύρια προβλήματα του ευρωπαϊκού ναυπηγο-επισκευαστικού κλάδου - παρά το γεγονός ότι είναι στην πρωτοπορία της έρευνας, της καινοτομίας και των περιβαλλοντικών εφαρμογών - σχετίζονται τόσο με την γενικότερη οικονομική κρίση, τον υπερβολικό αριθμό φορτηγών πλοίων που κατασκευάστηκαν τα προηγούμενα χρόνια, την αδυναμία του να ανταγωνιστεί τις πολύ χαμηλές αμοιβές των εργαζομένων στα ναυπηγεία χωρών της Ασίας (κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για το ευρωπαϊκό κοινωνικό μονέλο), την απουσία απλόχερης κρατικής ενίσχυσης των ναυπηγείων,όπως γίνεται στην Κίνα, την Κορέα κι άλλες περιοχές, ενώ σημαντική είναι και δυσκολία παροχής εγγυήσεων από τις τράπεζες, καθώς και με την έλλειψη εξειδικευμένου και κατάλληλα καταρτισμένου προσωπικού.  

Πρόταση των πράσινων για ανακύκλωση πλοίων με ασφαλή, περιβαλλοντικά υπεύθυνη διαδικασία σε όλο τον κόσμο.

Πρωτοβουλία των Πράσινων βρίσκεται σε εξέλιξη στο Ευρωκοινοβούλιο για την ανακύκλωση των πλοίων με περιβαλλοντικά και κοινωνικά υπεύθυνες διαδικασίες. Πολλά πλοία εγκαταλείπονται σε λιμάνια ή παράκτιες περιοχές, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, όπως σήμερα. Οι Πράσινοι προτείνουν ειδικά μέτρα και κίνητρα με έκθεση και πρότασή τους (Carl Schlyter) στην Επιτροπή Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Παρέμβαση και Νίκου Χρυσόγελου στη σχετική συζήτηση. 

Πολλά πλοία εγακαταλείπονται σε λιμάνια ή παράκτιες περιοχές, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, όπως σήμερα. Από την άλλη πάνω από 1000 μεγάλα παλαιά εμπορικά πλοία, δεξαμενόπλοια και cargo, ανακυκλώνονται κάθε χρόνο για την ανάκτηση του μετάλλου. Περίπου 2.000.000 τόνοι χάλυβα προέρχονται από την διάλυση των πλοίων με ευρωπαϊκή σημαία (που αντιστοιχεί στο 17% της παγκόσμιας χωρητικότητας), αξίας πάνω από 600.000.000 ευρώ. Όμως η πλειοψηφία τους (το 90%) οδηγούνται για διάλυση σε εγκαταστάσεις σε χώρες της Νότιας Ασίας, Μπαγκλαντές, Ινδία και Πακιστάν, όπου επικρατούν συνθήκες που προκαλούν σοβαρή ρύπανση του θαλάσσιου περιβάλλοντος και θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των εργαζομένων (δείτε σχετικό βίντεο)[1]. Κάτι τέτοιο προκαλεί αθέμιτο ανταγωνισμό και  οδηγεί σε κλείσιμο πολλών ευρωπαϊκών κι άλλων ναυπηγείων που τηρούν προδιαγραφές ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος.

Η προώθηση ασφαλούς και περιβαλλοντικά υπεύθυνης ανακύκλωσης πλοίων ήρθε, την Τετάρτη 28 Νοεμβρίου, προς συζήτηση στην Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Περιβάλλον, τη Δημόσια Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων. Συζητήθηκε και ψηφίστηκε η έκθεση του Carl Schlyter[2], Σουηδού Ευρωβουλευτή της Ομάδας των Πράσινων /EFA σχετικά με Ειδικό Κανονισμό για την Ανακύκλωση των πλοίων αλλά και Πρόταση Απόφασης του Συμβουλίου της Ευρώπης[3] για προώθηση της υπογραφής της Διεθνούς Σύμβασης του Hong Kong για την ασφαλή και περιβαλλοντικά ορθή ανακύκλωση των πλοίων.

Ο Νίκος Χρυσόγελος ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο στην παρέμβαση του τόνισε: “ «Οι συνθήκες στις οποίες λειτουργούν οι εγκαταστάσεις διάλυσης – ανακύκλωσης στη Νότια Ασία είναι επικίνδυνες. Hπαρέμβαση των Πράσινων αποσκοπεί στο να βελτιωθεί η πρόταση της Κομισιόν. Η ασφαλής και περιβαλλοντικά αποδεκτή ανακύκλωση των πλοίων πρέπει να συνδεθεί με την εκτεταμένη “ευθύνη του παραγωγού” για όλο τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος, κάτι που σημαίνει ότι η ευθύνη ασφαλούς και περιβαλλοντικά αποδεκτής ανακύκλωσης του πλοίου θα πρέπει να μεταφέρεται μαζί με την πώληση του πλοίου στον εκάστοτε ιδιοκτήτη του. Κάτι τέτοιο θα συμβάλλει και στην αναζωογόνηση των ευρωπαϊκών ναυπηγείων που σήμερα δεν μπορούν να ανταγωνιστούν από άποψη κόστους μονάδες διάλυσης που δεν τηρούν καμία προδιαγραφή. Η Ευρώπη πρέπει να δείξει ότι παραμένει στην περιβαλλοντική πρωτοπορία, να θεσπίσει διεθνείς κανόνες και μηχανισμούς εφαρμογής τους»

Αναλυτικά στοιχεία για τα προβλήματα διάλυσης –ανακύκλωσης πλοίων 

Πάνω από 1000 μεγάλα παλαιά εμπορικά πλοία, δεξαμενόπλοια και cargo, ανακυκλώνονται κάθε χρόνο για την ανάκτηση του άχρηστου μετάλλου. 2.000.000 τόνοι χάλυβα προέρχονται από την διάλυση των πλοίων με ευρωπαϊκή σημαία (που αντιστοιχεί στο 17% της παγκόσμιας χωρητικότητας) αξίας 600.000.000 Ευρώ. Οι εγκαταστάσεις διάλυσης στις οποίες οδηγείται η πλειοψηφία των πλοίων βρίσκονται σε παραλίες με παλίρροια σε χώρες της Νότιας Ασίας, Μπαγκλαντές, Ινδία και Πακιστάν – χώρες μη μέλη του ΟΟΣΑ .

Οι εγκαταστάσεις αυτές δεν διαθέτουν μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και για την ασφάλεια των εργαζομένων, τα οποία είναι απαραίτητα για τη διαχείριση των επικίνδυνων υλικών που περιέχουν τα πλοία στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Μεταξύ των υλικών αυτών περιλαμβάνονται εύφλεκτα υλικά, αμίαντος, πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC),  χημικά για προστασία από πυρκαγιές,  πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB), τριβουτυλοκασσίτερος αλλά και λασπώδη κατάλοιπα πετρελαίου. Χρησιμοποιείται η μέθοδος της προσάραξης σε υψηλή παλίρροια, χωρίς να λαμβάνεται πρόνοια για την απομάκρυνση των επιβλαβών ουσιών από το πλοίο πριν την διάλυση. Κακά αμειβόμενο, φτηνό εργατικό δυναμικό εργάζεται υπό απαράδεκτες συνθήκες εργασίας. Αυξάνεται έτσι ο αριθμός των ατυχημάτων, τίθεται σε κίνδυνο η υγεία των εργαζομένων και η δημόσια υγεία,  και προκαλείται εκτεταμένη περιβαλλοντική ρύπανση.

Σήμερα η ανακύκλωση των πλοίων διέπεται από τον κανονισμό για τις μεταφορές αποβλήτων, ο οποίος απαγορεύει την εξαγωγή επικίνδυνων αποβλήτων σε χώρες μη μέλη του ΟΟΣΑ. Ωστόσο, η ισχύουσα νομοθεσία δεν έχει καταρτιστεί ειδικά για πλοία και συχνά καταστρατηγείται. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη επαρκούς ικανότητας ανακύκλωσης των χωρών του ΟΟΣΑ – επιπλέον όμως είναι δύσκολο να προσδιοριστεί πότε ένα πλοίο καθίσταται απόβλητο και ποια χώρα εξάγει το πλοίο.

Η Σύμβαση της Βασιλείας, επίσης, δεν έχει καταρτιστεί ειδικά για πλοία και συχνά καταστρατηγείται. Από το 2009 έχει ψηφιστεί η νέα Διεθνής Συνθήκη του Χονγκ Κονγκ[4], η οποία, όμως, δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ, αφού πρέπει να κυρωθεί τουλάχιστον από 15 χώρες που είναι σημαντικές σε ό,τι αφορά τον αριθμό των πλοίων τους και την ανακύκλωση. Στόχος της συζήτησης στην Επιτροπή Περιβάλλοντος ήταν να καλυφθούν οι ελλείψεις της νομοθεσίας και να τεθούν αυστηροί όροι για τη διάλυση - ανακύκλωση των ευρωπαϊκών πλοίων σε όλο τον κόσμο.

Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε[5] τον Μάρτιο νέους κανόνες προκειμένου να διασφαλιστεί η ανακύκλωση των ευρωπαϊκών πλοίων μόνο στις εγκαταστάσεις που είναι ασφαλείς για τους εργαζομένους και περιβαλλοντικά υγιείς, οι οποίοι θα πρέπει να εφαρμοστούν το ταχύτερο δυνατόν, χωρίς να αναμένεται πρώτα να τεθεί σε ισχύ η Σύμβαση του Χόνγκ Κονγκ. 

Στόχος των προτάσεων στην Επιτροπή Περιβάλλοντος είναι να καλυφθούν οι ελλείψεις της νομοθεσίας και να καταστεί δυνατή, υπό αυστηρούς όρους, η ανακύκλωση των πλοίων που φέρουν σημαία κράτους μέλους της ΕΕ σε χώρες μη μέλη του ΟΟΣΑ. Η πρόταση των Πράσινων –μέσω του εισηγητή Carl Schlyter- είναι να εξειδικευθούν οι όροι του Κανονισμού, ώστε η πρωτοβουλία της ΕΕ να εφαρμοστεί και να μη μείνει στα χαρτιά:

- Προτείνεται συγκεκριμένος κατάλογος επικίνδυνων υλικών που τα ευρωπαϊκά πλοία οφείλουν να συντάξουν και πιστοποιήσουν, η ποσότητα των οποίων (περιλαμβανομένων των καταλοίπων φορτίου, του πετρελαίου εξωτερικής καύσης, κλπ) πρέπει να μειώνεται πριν από την παράδοση του πλοίου στην εγκατάσταση ανακύκλωσης.

- Η ανακύκλωση των ευρωπαϊκών πλοίων θα γίνεται μόνο στις διεθνώς εγκεκριμένες εγκαταστάσεις διεθνούς καταλόγου,  που πρέπει να πληρούν αυστηρότερες απαιτήσεις από αυτές που προβλέπονται στη σύμβαση του Χονγκ Κονγκ.

- Για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης απαιτείται από τους πλοιοκτήτες να αναφέρονται στις εθνικές αρχές όταν πρόκειται να στείλουν ένα πλοίο για ανακύκλωση.

- Οι αυστηρές κυρώσεις που προβλέπει η πρόταση της Επιτροπής - οι οποίες εκτιμάται ότι δεν θα βοηθήσουν για τη συμμόρφωση των πλοιοκτητών- αντικαθίστανται με κίνητρο χρηματοδότησης της διαφοράς τιμής από τη διάλυση στις νόμιμες εγκαταστάσεις. Η πρόταση προβλέπει τη δημιουργία Ταμείου που θα πριμοδοτεί αυτούς που λειτουργούν με νόμιμο τρόπο,  με χρηματοδότηση από μικρά τέλη που θα θεσπιστούν για τα πλοία κάθε φορά που εισέρχονται σε ευρωπαϊκό λιμάνι. Πρόκειται για μια πρόταση λειτουργική, χωρίς γραφειοκρατία και χωρίς μεγάλο κόστος για τη ναυτιλία (τα τέλη επιστρέφουν ως κίνητρα).

Μεταξύ άλλων η Στρατηγική LeaderShip2020 δίνει έμφαση:

·         Στη βελτίωση της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων των εργαζομένωνστον κλάδο, την προσέλκυση νέων συμπεριλαμβανομένων και γυναικών, βελτίωση του ίματζ του επαγγέλματος, τήρηση των κανόνων της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Από την Κομισιόν εξετάζεται, επίσης, η αξιοποίηση των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση [1] στην αρχή της αναδιάρθρωσης επιχειρήσεων και όχι στο τέλος. Σήμερα το Ταμείο χρησιμοποιείται για τη στήριξη ανέργων. Θα πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιηθεί πριν κλείσουν οι επιχειρήσεις, για να γίνουν με κοινωνικά ήπιο τρόπο οι αλλαγές που απαιτούνται, κυρίως στα θέματα εκπαίδευσης του προσωπικού, αναβάθμισης των δεξιοτήτων και ικανοτήτων του. Είναι γεγονός ότι η ναυπηγοεπισκευή παρουσιάζει ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικού, ενώ συχνά απασχολεί συχνά εργαζόμενους από τρίτες χώρες. Πολλές από τις μονάδες στην Ευρώπη έχουν έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και έτσι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που υπάρχουν για κατασκευή, για παράδειγμα, πλοίων υψηλών ενεργειακών και περιβαλλοντικών επιδόσεων.

·         Βελτίωση της πρόσβασης στην αγορές και δίκαιες συνθήκες στις αγορές. Σε πολλές χώρες η ναυπηγική και ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία στηρίζεται με εθνικές χρηματοδοτήσεις ή τραπεζικές εγγυήσεις, κάτι που μόνο κατ΄εξαίρεση μπορεί να γίνει στην ΕΕ (υπάρχει σχετική απόφαση της Κομισιόν για το καθεστώς εθνικών χρηματοδοτήσεων των ναυπηγείων για ορισμένες δραστηριότητες, όπως πλωτές πλατφόρμες, off– shoreαιολικά κα).  Προσπάθειες σε διεθνές επίπεδο (OECD) για τη διαμόρφωση ενός δίκαιου πλαισίου για την ναυπηγική βιομηχανία δεν έχουν αποδόσει μέχρι σήμερα. Περισσότερες προσπάθειες απαιτούνται για να υιοθετηθούν οι αρχές της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για τις συνθήκες υγιεινής κι ασφάλειας στην εργασία στον ναυπηγοεπισκευαστικό κλάδο και ιδιαίτερα σε αυτόν της διάλυσης πλοίων. Τα Κράτη -Μέλη έχουν επίσης δυνατότητες να θέσουν όρους και προϋποθέσεις που ευνοούν περιβαλλοντικές και ενεργειακές επιδόσεις, συνθήκες εργασίας κατά τα συμβόλαια προμήθειας προϊόντων ή υπηρεσιών (πχ ακτοπλοϊκές συνδέσεις) ιδιαίτερα στους τομείς των μεταφορών, της άμυνας, της ενέργειας και του περιβάλλοντος.

·         Πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις. Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στην ΕΕ, τα ναυπηγεία στην Ασία και οι ναυτιλιακές εταιρίες στην Ασία έχουν εύκολη πρόσβαση σε εθνικές και τραπεζικές χρηματοδοτήσεις. Σήμερα οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι αντιμέτωπες με την κρίση και είναι δύσκολη η εξασφάλιση δανείων για την κατασκευή νέων πλοίων ή παροχή εγγυήσεων. Παρόλο αυτά, για ορισμένα σχέδια, ιδιαίτερα αυτά που σχετίζονται με κατασκευή νέων ενεργειακά και περιβαλλοντικά αποτελεσματικών σκαφών, τον πράσινο επανασχεδιασμό παλιότερων σκαφών ή την κατασκευή καινοτόμων σκαφών που βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων μπορεί να παράσχει δάνεια (ιδιαίτερα για σχέδια που ξεπερνούν να 50.000.000 ευρώ). Υπάρχει επίσης δυνατότητα πρόσβασης στα λεγόμενα “ομόλογα έργου- Europe2020. ProjectBondInitiative”. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο συζητιέται επίσης η δημιουργία ενός “Ευρωπαϊκού Σχηματος παροχής εγγυήσεων” προς τις ναυτιλιακές εταιρίες ή/και τα ναυπηγεία για να αντιμετωπιστεί η δυσκολία παροχής τέτοιων εγγυήσεων από τις τράπεζες . Προτείνεται, πάντως, η συνεργασία Περιφερειών, ναυπηγείων και ναυτιλιακών φορέων, ιδιαίτερα μέσα από “Μπλε Συμπράξεις Ιδιωτικού – Δημοσίου” (BluePPP) πολλών χρόνων, για την πρόσβαση σε συν-χρηματοδοτήσεις από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά – Επενδυτικά Ταμεία, ιδιαίτερα το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, για τη χρηματοδότηση ναυτιλιακών υποδομών, όπως σκάφη, συστήματα, στοιχεία υποδομών, ιδιαίτερα για “πράσινα” πλοία. Οι Συμβάσεις αυτές μπορούν να αφορούν τόσο μη – κερδοσκοπικές συνεργασίες (πχ με συνεταιρισμούς) όσο και εν δυνάμει εμπορικών συνεργασιών, υπό κάποιες προϋποθέσεις. Ο Νίκος Χρυσόγελος έχει προτείνει τη δημιουργία τέτοιων συμπράξεων, βασισμένων σε μελέτες βιωσιμότητας, μεταξύ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου ή κι άλλων νησιωτικών περιφερειών με τα ναυπηγεία και με ιδιώτες ή νησιωτικούς ναυτιλιακούς συνεταιρισμούς για την κατασκευή πλοίων που θα κινούνται με ανανεώσιμες πηγές και θα συνδέουν σε τακτική βάση τα νησιά μεταξύ τους αλλά και με τα σημαντικότερα λιμάνια της χώρας.

·         Ενίσχυση της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτομίας. Η ευρωπαϊκή ναυπηγική βιομηχανία πρωτοπορεί στις περιβαλλοντικές εφαρμογές στα σκάφη και έχει μπροστά της ευρύ πεδίο έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομιών για να εφαρμοστεί στην πράξη η ευρωπαϊκή πολιτική για την μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και των ατμοσφαιρικών ρύπων (οξείδια αζώτου και θείου) καθώς και την επίτευξη  της ενεργειακής αναβάθμισης των σκαφών για λόγους περιβαλλοντικούς αλλά και οικονομικούς, μια και αποτελούν πλέον σημαντικό παράγοντα επιβάρυνσης του κόστους των ακτοπλοϊκών συνδέσεων αλλά και των θαλάσσιων μεταφορών.

[1] Αναξιοποίητοι ευρωπαϊκοί πόροι από την Ελλάδα

Μέχρι σήμερα το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίησηέχει χρησιμοποιηθεί από διάφορες χώρες για να υποστηρίξει εργαζόμενους που έχασαν την εργασία τους, όπως πχ για Δανούς, Ισπανούς και Βρετανούς που εργάζονταν σε ναυπηγεία. Η Ελλάδα παρά τα υψηλά επίπεδα ανεργίας δεν έχει χρησιμοποιήσει πόρους από το Ταμείο αυτό. Το θέμα της μη-αξιοποίησης από την Ελλάδα των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση για να στηριχθούν οι άνεργοι στη χώρας μας είχε φέρει με ερώτηση προς την Κομισιόν[1] ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο.  

Με απόφασή της, η Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, την Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου, ενέκρινε οικονομική βοήθεια ύψους 6,5 εκ. ευρώ από τους πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση για προγράμματα επανεκπαίδευσης και εύρεσης νέας απασχόλησης, για 550 άνεργους Δανούς από τον ναυπηγο-επισκευαστικό κλάδο. Οι σχετικές αιτήσεις είχαν υποβληθεί στα τέλη του 2011.

Οι αποφάσεις αυτές, αν και δεν απαντούν στο συνολικό πρόβλημα της απασχόλησης, είναι όμως μια συγκεκριμένη βοήθεια προς τους ανέργους αυτών των δύο περιοχών σε κλάδους (οικοδομή, ναυπηγοεπισκευαστικός κλάδος) που πλήττονται από την ανεργία και στη δική μας χώρα.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση δημιουργήθηκε για να παράσχει πρόσθετη στήριξη στους εργαζομένους που υφίστανται τις συνέπειες των μεγάλων διαρθρωτικών αλλαγών στη μορφή του παγκόσμιου εμπορίου, με μέγιστο ετήσιο ποσό 500 εκατομμυρία ευρώ.

Το πρόγραμμα που εγκρίθηκε για τους 550 Δανούς που απολύθηκαν το 2011 από τα Ναυπηγεία της Odenseαλλά και για τους προμηθευτές τους, λόγω της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης στην αγορά εργασίας,  περιλαμβάνει δέσμη συντονισμένων μέτρων για την παροχή υπηρεσιών σε προσωπική βάση[2].   Πρόκειται για ένα πρόγραμμα ύψους 6.5 εκ. ευρώ στο οποίο οι Δανικές αρχές θα συμβάλλουν με άλλα 3.5 εκ. Ευρώ. Είναι σχετικά δαπανηρό (η στήριξη  του ΕΤΠ για κάθε εργαζόμενο ανέρχεται σε 11.737 ευρώ), γιατί ακριβώς περιλαμβάνει μέτρα που είναι συμπληρωματικά και καινοτόμα σε σχέση με αυτά που παρέχονται συνήθωςαπό τα γραφεία εύρεσης εργασίας καιπροσαρμοσμένα να συνδράμουν εργαζομένους υψηλής εξειδίκευσης σε μια δύσκολη αγορά εργασίας. Είναι δε το δεύτερο πρόγραμμα που εγκρίνεται στα τελευταία δύο χρόνια για τους απολυμένους από το ναυπηγείο αυτό.  Πόρους από το Ταμείο έχουν αξιοποιηθεί για τους εργαζόμενους και άλλων ευρωπαϊκών ναυπηγείων (Ισπανία, Βρετανία κα)

Εισήγηση του Νίκου Χρυσόγελου Περιφερειακού Σύμβουλου με τον Οικολογικό Άνεμο, 

Ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο,

Για το Θέμα 3: Καλάθι Προϊόντων Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου

στη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, Ρόδος 26/2.

“Το Καλάθι Προϊόντων Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου είναι ένα καλό πρώτο βήμα, είναι μια καταγραφή μέρους των προϊόντων του Νοτίου Αιγαίου, αλλά είναι ανεπαρκές. Ας το δούμε ως πρώτο βήμα για τη διαμόρφωση μιας στρατηγικής της περιφέρειας για την γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη στην περιοχή μας» δήλωσε ο Νίκος Χρυσόγελος σχετικά με το θέμα και τη συζήτηση στο Περιφερειακό Συμβούλιου, στη Ρόδο.

Στην εισήγησή του ο Νίκος Χρυσόγελος, εκ μέρους του Οικολογικού Ανέμου στο Νότιο Αιγαίο, αναφέρθηκε κατ΄αρχας στις ελλείψεις –αδυναμίες του «Καλαθιού». Χαρακτηριστικά προϊόντα μικρών και μεγάλων νησιών απουσιάζουν, όπως απουσιάζει και η σύνδεση με τις νέες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αγροτική παραγωγή γενικά και στα μικρά νησιά του Αιγαίου ειδικότερα. Βασικό έλλειμμα είναι επίσης η σύνδεση της πρότασης με συναφείς πολιτικές, όπως για την γενετική ποικιλότητα, την επεξεργασία αποβλήτων, την υγεία, κ.ά. Και βέβαια, αυτό που χρειάζεται παραπέρα είναι η ανάπτυξη – διαμόρφωση στόχων, χρονοδιαγραμμάτων και εργαλείων εφαρμογής και χρηματοδότησης με βάση προτεραιότητες

Οι προτεραιότητες του Οικολογικού Ανέμου στη στρατηγική για το  καλάθι είναι:

-        Η κάλυψη των αναγκών σε προϊόντα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο

-        Η κατανάλωση των τοπικών προϊόντων από τους τουρίστες που επισκέπτονται τα νησιά μας

-        Η προώθηση των τοπικών ποικιλιών (σπόρων και φυλών ζώων), και της βιολογικής / οικολογικής γεωργίας

-        Η προτεραιότητα σε πολλά προϊόντα μικρής ποσότητας αλλά υψηλής ποιότητας και υψηλής προστιθέμενης αξίας,και όχι στην αύξηση των ποσοτήτων παραγωγής λίγων προϊόντων

-        Η παροχή διευρυμένων δυνατοτήτων στήριξης των αγροτών για τυποποίηση /μεταποίηση των προϊόντων τους και ανάπτυξη συμπληρωματικών δραστηριοτήτων

-        Η δημιουργία και στήριξη Ομάδων Παραγωγών, στις οποίες θα ενταχθούν και οι νέοι που στρέφονται στον αγροτικό τομέα.

Ακολουθεί αναλυτική παρουσίαση των παραπάνω, αλλά και αναλυτική αναφορά σε πιο εξειδικευμένες προτάσεις μας

-        για επί μέρους προϊόντα και δράσεις υποστήριξης

-        τις Αγροδιατροφικές Συμπράξεις και τα Τοπικά Σύμφωνα Ποιότητας

-        την απαραίτητη αγροτική έρευνα και σύνδεσή της με την παραγωγή

-        την επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού

-        τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων για την αγροτική παραγωγή,

-        τη μελισσοκομίακαι την αλιεία

Οι ελλείψεις στα προϊόντα του καλαθιού και οι αδυναμίες στις προτεινόμενες δράσεις

Δεν αρκεί να μιλάμε για καλάθι προϊόντων, αλλά για καλάθι προϊόντων που βασίζονται όχι μόνο σε τοπικά προϊόντα αλλά και σε τοπικές ποικιλίες ειδών (φυτών και ζώων). Η στρατηγική της περιφέρειας πρέπει να έχει τίτλο  “καλή τροφή, καλή γεωργία στο Νότιο Αιγαίο”. Όμως πρέπει να υπάρχει στρατηγική.

. Για αυτό τον λόγο εντοπίζουμε τα προβλήματα για να τα αντιμετωπίσουμε:

-      Το Καλάθι Προϊόντων Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου έχει πολλές ελλείψεις προϊόντων από τα διάφορα νησιά. Ενδεικτικά, απουσιάζουν προϊόντα από τα μικρά νησιά, όπως πχ η Κάσος (η ελαϊκή, ο οψητάρης, το καούλι), αλλά και μεγαλύτερων νησιών, όπως η Νάξος (πχ Κίτρο Νάξου, φασόλια -μπαρμπούνια πολίτικα ορεινής Νάξου, κρεμμύδια Κωμιακής). Επομένως, η διαμόρφωση του πρέπει να είναι ανοικτή, η διαβούλευση πρέπει να συνεχιστεί και να διευρυνθεί σε κάθε νησί ώστε να συμπληρωθεί το καλάθι. Θα πρέπει, επίσης,ο πραγματικός αριθμός των ζώων να διασταυρωθεί πολλαπλώς.

-      Βασική αδυναμία της πρότασης είναι η απουσία σύνδεσης και εξειδίκευσης της με την νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, την στρατηγική Ευρώπη των γεύσεων (έκθεση του Πράσινου Ευρωβουλευτή Ζ. Μποβέ) που δίνει μεγάλη έμφαση στα προϊόντα νησιωτικών και ορεινών περιοχών, αλλά ακόμα και με τον Κανονισμό για τη Γεωργία στα μικρά νησιά του Αιγαίου (που ψηφίστηκε πρόσφατα από το ΕΚ, ήμουν εισηγητής εκ μέρους των Πράσινων στην Ολομέλεια).  Έναν Κανονισμό που προβλέπει 31 εκατομμύρια Ευρώ περίπου που απαιτεί διαβούλευση, στρατηγική, ανάπτυξη κατάλληλων μηχανισμών εφαρμογής. Το πρόγραμμα αυτό μέχρι τώρα διαχειρίζονταν κεντρικά το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.

-      Βασικό έλλειμμα είναι η σύνδεση της πρότασης για Καλάθι Προϊόντων Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου με τις πολιτικές για την γενετική ποικιλότητα, την επεξεργασία αποβλήτων, τις πολιτικές για την υγεία, την προώθηση οικολογικών / παραδοσιακών μεθόδων τυποποίησης – συντήρησης αξιοποιώντας κι εξελίσσοντας υπάρχουσα εμπειρία (πχ αναφέρω συντήρηση ψαριών στην Λέρο, τυροκόμηση υψηλής ποιότητας με παραδοσιακούς τρόπους που διατηρούν την ποιότητα τυριών και θέματα τα οποία προσπαθεί να αντιμετωπίσει η παστερίωση).

-      Και βέβαια, αυτό που χρειάζεται παραπέρα είναι η ανάπτυξη – διαμόρφωση στόχων, χρονοδιαγραμμάτων και εργαλείων εφαρμογής με βάση προτεραιότητες που θα έχουν αποφασιστεί (και όχι απλά η παράθεση προτάσεων). Καθώς βεβαίως και η ανάπτυξη χρηματοδοτικών εργαλείων. Για παράδειγμα σήμερα, η προκήρυξη για μεταποίηση αποκλείει τους έχοντας ασφάλιση ΟΓΑ, ενώ όλοι στα λόγια υποστηρίζουμε ότι πρέπει οι ίδιοι οι αγρότες να περάσουν στην μεταποίηση, ώστε να κρατούν μεγαλύτερο ποσοστό της αξίας των προϊόντων.

Ως ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ θεωρούμε ότι προτεραιότητες της στρατηγικής για το  καλάθι, πρέπει να είναι:

-      Κάλυψη των αναγκών σε προϊόντα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ώστε να μειωθεί η εισαγωγή αγροτικών προϊόντων, να μείνουν σε τοπικό επίπεδο περισσότερη πόροι που σήμερα εξάγονται για εισαγωγή προϊόντων, να ενισχυθεί η ανταλλαγή και το εμπόριο μεταξύ των νησιών, κάτι που θα αναζωογονήσει τη συνεργασία και θα ενισχύσει τις ακτοπλοϊκές συνδέσεις μεταξύ των νησιών.

-      Παράλληλα, στην ίδια προτεραιότητα,  πρέπει να είναι η κατανάλωση των τοπικών προϊόντων από τους τουρίστες που επισκέπτονται τα νησιά μας, και γι αυτό είχαμε προτείνει η καμπάνια προβολής για τον τουρισμό να επικέντρωνε σε αυτό ακριβώς το θέμα. 45.000.000 γεύματα των τουριστών της Ρόδου θα έπρεπε – αν συνδέονταν ο τουρισμός με την πρωτογενή παραγωγή – και θα μπορούσε να ενισχύσει την πρωτογενή παραγωγή. Αν ο τουρισμός συνδέεται με την αύξηση των εισαγωγών χαμηλής ποιότητας, φτηνών προϊόντων δεν οδηγεί σε βιώσιμα μοντέλα οικονομίας.

-      Η προώθηση των τοπικών ποικιλιών (σπόρων και φυλών ζώων), και της βιολογικής / οικολογικής γεωργίας που αξιοποιεί την εμπειρία και γνώση των νησιωτικών κοινωνιών, και των αναγκαίων υπηρεσιών και υποδομών που απαιτούνται (πχ τράπεζες σπόρων, έρευνα) που μακάρι να αποτελέσουν και τη βάση για το πρασίνισμα και τον εκδημοκρατισμό της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, όπως προτείνουμε οι Πράσινοι στο Ευρωκοινοβούλιο ενόψει της υιοθέτησης του Κανονισμού για την νέα ΚΑΠ. Ως Περιφέρεια πρέπει να παρέμβουμε και σε επίπεδο κυβέρνησης και σε επίπεδο Ελλήνων ευρωβουλευτών ώστε να υποστηριχθεί ενεργά μια σοβαρή μεταρρύθμιση της ΚΑΠ και όχι η σπατάλη πόρων στην αποτυχημένη παλιά ΚΑΠ. Προτείνουμε επίσης να γίνουν συντονισμένες δράσεις σε επίπεδο περιφέρειας αλλά και ανά νησί και περιοχές (στα μεγάλα νησιά) για την προώθηση της βιολογικής παραγωγής με συλλογική ένταξη ολόκληρων περιοχών και την ενθάρρυνση δημιουργίας ομάδων παραγωγών. Οι μεμονωμένες νησίδες βιολογικής γεωργίας αποδείχτηκε ότι είναι  καταδικασμένες σε αποτυχία. Να αναληφθούν ολοκληρωμένες πρωτοβουλίες για διατήρηση του γενετικού υλικού ντόπιων ποικιλιών και αξιολόγησή τους για παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας και όχι σε αναδιαρθρώσεις με νέες ποικιλίες.

-      Προτεραιότητα να δοθεί σε πολλά προϊόντα μικρής ποσότητας αλλά υψηλής ποιότητας και υψηλής προστιθέμενης αξίας,που θα μπορέσουν να γίνουν επώνυμα είτε με branding  είτε με πιστοποιήσεις,και όχι στην αύξηση των ποσοτήτων παραγωγής λίγων προϊόντων.   

-      Πρέπει, επίσης, να εντάξουμε όλες τις διαφορετικές πρωτοβουλίες και φορείς γύρω από τη γεωργία, τη διατροφή, τον τουρισμό, την έρευνα, σε μια στρατηγική από το χωράφι μέχρι το τραπέζι και το ράφι, στο πλαίσιο της στρατηγικής “καλή διατροφή, καλή γεωργία”. Να προσπαθήσουμε αυτό να είναι και το μήνυμα της ελληνικής προεδρίας της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2014.

-      Στην υπάρχουσα αλλά και στην νέα προγραμματική περίοδο, να υπάρχουν διευρυμένες δυνατότητες για αγρότες προκειμένου να ενισχυθούν για να προχωρήσουν σε τυποποίηση, μεταποίηση των προϊόντων τους, αλλά και δημιουργία επισκέψιμων αγροκτημάτων και ξενώνων.

-      Να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία Ομάδων Παραγωγών από αγρότες και μελισσοκόμους, στην οποία να εντάσσονται και νέοι ενδιαφερόμενοι -άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι με διαθέσιμη αγροτική γη: Να ξεκινήσουν άμεσα δράσεις στήριξης τέτοιων ομάδων για την επιλογή προϊόντων και μεγέθους επενδύσεων, αλλά και για την τοποθέτησή τους στην αγορά -με άμεσους τρόπους: αγροτικές λαϊκές /σύμφωνα με τουριστικές μονάδες.

Τέλος, είναι άμεση προτεραιότητα να δραστηριοποιηθούμε ως περιφέρεια για να συσταθεί σε επίπεδο χώρας  Ομάδα εργασίας για την υποστήριξη της αναλυτικής πρότασης προς την ΕΕ μέσα στο 2013 για την ονομασία προϊόντων με τον όρο «νησιωτικά», στο πλαίσιο της έκθεσης του ΕΚ “Ευρώπη των γεύσεων”. Ο Νίκος Χρυσόγελος συνδιοργανώνει στα μέσα Μαΐου στις Βρυξέλλες  σε συνεργασία με τον Χρήστο Δουλκερίδη, ροδίτη στην καταγωγή, υπουργών των Πράσινων στην περιφέρεια των Βρυξελλών ένα σύνολο εκδηλώσεων με θέμα την προώθηση της καλής διατροφής και της καλής γεωργίας στο πλαίσιο ανάπτυξης “των δρόμων του μεζέ” που συναντάνε τους “δρόμους του κρασιού¨.

Άλλες προτάσεις μας για επιμέρους προϊόντα και δράσεις στήριξης:

·       Χρειάζεται η υποστήριξη της αμπελοκαλλιέργειας και της παραγωγής κρασιού στο νησιά. Σε πολλά νησιά οι παραγωγοί είναι σε απελπιστική κατάσταση γιατί ``μαθαίνουν ότι είτε πρέπει να ξεριζώσουν αμπέλια είτε πρέπει να καταβάλλουν υψηλά πρόστιμα, γιατί η διοίκηση δεν έχει ολοκληρώσει και συμπληρώσει / ανανεώσει το μητρώο αμπελουργών, πολύ περισσότερο που σήμερα έχουν εγκαταλειφθεί πολλά αμπέλια. Ενδεικτικά στη Νάξο, όπου ο Διόνυσος δίδαξε στους ανθρώπους την τέχνη του κρασιού, μέχρι σήμερα δεν έχει κατοχυρωθεί το κρασί ως ΠΟΠ ή ΠΓΕ, θα πρέπει να οργανωθεί πρόγραμμα καταγραφής των τοπικών ποικιλιών, αναδιάρθρωσης αμπελώνων, στην προοπτική της κατοχύρωσης Ονομασίας Προέλευσης. Ειδικά για τα αμπέλια και τις παραδοσιακές ποικιλίες, να υπάρξει κινητοποίηση ώστε να εξαιρεθούν τα νησιά από τις προβλέψεις του Κανονισμού που απαγορεύει νέες φυτεύσεις αμπελώνων  για τους ειδικούς και σημαντικούς λόγους κοινωνικής και περιβαλλοντικής συνοχής των ορεινών τους περιοχών.

·       Προτείνουμε ακόμη να αξιοποιηθούν τα αποθεματικά του Προγράμματος Μπαλτατζής για την άμεση ενεργοποίηση (με διαδικασίες fasttrack) προγράμματος άμεσης ενίσχυσης προς τις υφιστάμενες μικρές επιχειρήσεις μεταποίησης και εμπορίας παραδοσιακών προϊόντων: με απλοποιημένες διαδικασίες, μικρό ύψος ενίσχυσης, κατάργηση όρων φερεγγυότητας από Τράπεζες για την ένταξη, ενίσχυση και κεφαλαίου κίνησης και όχι για άλλη μια φορά για έξοδο από τη γεωργία και την ενίσχυση αφηρημένα του τουρισμού.

·       Καθιέρωση αγορών παραγωγών τοπικών προϊόντων στα μεγάλα ιδίως νησιά 

·       Ενίσχυση των μικρών τοπικών παραγωγών και των τοπικών ομάδων παραγωγών, με απαίτηση για αποκεντρωμένα προγράμματα για γαλακτοκομικά προϊόντα, φρούτα και λαχανικά για τα σχολεία και τα νοσοκομεία κλπ

·       Ενεργοποίηση των υπηρεσιών της Περιφέρειας αλλά και των ΟΤΑ και των συλλογικών φορέων των νησιών για να εφαρμοστεί και στα νησιά μας η διαδικασία παροχής νέων αγροτικών κλήρων από δημόσια γη σε όσους θέλουν να αρχίσουν το επάγγελμα του αγρότη, με κριτήρια τις δυνατότητες των υποψηφίων και την συμμόρφωσή τους με συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς και παραγωγικούς όρους για ένα συγκεκριμένο διάστημα

·       Επίσης, η Περιφέρεια μπορεί να βοηθήσει ώστε να μειωθεί το κόστος ενεργειών για πιστοποίηση προϊόντων, απονομή καθεστώτος Π.Ο.Π σε προϊόντα κά, μέσα από συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες και τις ομάδες παραγωγών ή αξιόπιστων αγροτικών συνεταιρισμών. Σήμερα για το θέμα αυτό απαιτούνται περίπου 20.000 ευρώ για ένα προϊόν, κάτι που δεν μπορούν να σηκώσουν σήμερα οι νησιωτικές κοινωνίες.

·       Ενίσχυση συλλογικών μηχανισμών υποστήριξης επιχειρήσεωντου τομέα μεταποίησης αγροτικών προϊόντων

·       Οι ενισχύσεις στους τομείς τουρισμού και πολιτισμού στη νέα προγραμματική περίοδο 2013-2020 να κατευθύνονται κυρίως σε Ολοκληρωμένα Καινοτόμα Σχέδια Τουριστικής Ανάπτυξης / Σύνδεσης Τουρισμού – Τοπικής Παραγωγικής ταυτότητας -Πολιτισμού – Περιβάλλοντος,

Για την απαραίτητη αγροτική έρευνα και σύνδεσή της με την παραγωγή

Προτάσεις άμεσης εφαρμογής:

·     Πρώτη καταγραφή ερευνητικών αναγκών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, με πρωτοβουλία και συντονισμό της περιφέρειας, και με βάση προτάσεις  συνεταιρισμών, συλλογικών αγροτικών οργάνων  ομάδων παραγωγών, επιχειρήσεων μεταποίησης αγροτικών προϊόντων (από τα κάτω προς τα πάνω)

·     Δημιουργία επιδεικτικών πιλοτικών αγροκτημάτων, με συλλογικές κοινές προσπάθειες των επαγγελματιών αγροτών και προγραμματικές συμβάσεις με Δήμους και Ερευνητικά Ινστιτούτα ή Πανεπιστήμια  όπου θα δοκιμάζονται ή θα φυλάσσονται ως παρακαταθήκη, καλλιέργειες ή εκτροφές με στοιχεία πραγματικών αποτελεσμάτων.

Σχετικά με την επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού

Στην πρόταση αναφέρεται συνοπτικά ότι η επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού δύναται να επιτευχθεί μέσω της σχολικής εκπαίδευσης, της επαγγελματικής κατάρτισης (ΔΗΜΗΤΡΑ) και οργανώσεις σεμιναρίων από τις αγροδιατροφικές συμπράξεις.

Από πλευράς μας, θέλουμε να προτείνουμε την άμεση ενεργοποίηση των υφιστάμενων –ανενεργών- Κέντρων Γεωργικής Εκπαίδευσης, σε συνεργασία του ΕΛΟΓ Δήμητρα με τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς, τους ΟΤΑ αλλά και κοινωνικούς συνεταιρισμούς που μπορεί να συσταθούν ειδικά για τον σκοπό αυτό.

Η κατάρτιση θα πρέπει να βασίζεται σε επαναλαμβανόμενα σεμινάρια σύντομης διάρκειας, ώστε να μπορούν να συνδυάζονται με τις αγροτικές δραστηριότητες. Προτείνουμε τέλος να γίνει θεσμοθέτηση των Αγροτικών Μεντόρων, με στόχο την προβολή και δικτύωση  πετυχημένων αγροτικών πρακτικών και επιχειρήσεων νέων γεωργών, αλλά και την κατάρτιση των αγροτών από τα μικρά νησιά.

Προτείνουμε επίσης να εισαχθούν στοιχεία της πρωτογενούς παραγωγής στην υποχρεωτική εκπαίδευση.

Τέλος πρόταση μας είναι η δημιουργία δύο γεωργικών σχολείων,  για την Περιφέρεια μας –ένα ανά νομό.

Σχετικά με τις Αγροδιατροφικές Συμπράξεις και το Τοπικό Σύμφωνο Ποιότητας

Στην πρόταση αναφέρεται από ποιους φορείς μπορεί να συσταθεί σε επίπεδο Περιφέρειας, αλλά και ότι –βάσει του Νόμου- για τις νησιωτικές Περιφέρειες προβλέπεται και η σύσταση Αγροδιατροφικών συμπράξεων ανά νησί με πρωτοβουλία των αντίστοιχων Δήμων. Δεν γίνεται όμως καμία περισσότερη ανάλυση για το ποιο σχήμα τελικά προτείνεται.

Πρότασή μας είναι να δημιουργηθούν περισσότερες αγροδιατροφικές συμπράξεις από φορείς ομάδων νησιών, με βάση τα παραγωγικότερα αγροτικά νησιά της Περιφέρειας,  και να προβλεφθεί ένα περιφερειακό σχήμα συντονισμού. Η τοπικότητα και η μικρή έκταση δράσης των νησιωτικών και διανησιωτικών συμπράξεων θα βοηθήσει στην καλύτερη συνεργασία των νησιών, με ισοδύναμη εκπροσώπηση ανεξάρτητα μεγέθους και πληθυσμού στις αποφάσεις, αλλά και στη συνεργασία μικρών και μεγάλων παραγωγών. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει να αναληφθούν δράσεις διαβούλευσης και ανταλλαγών –με πρωτοβουλία της Περιφέρειας.

Το τοπικό σύμφωνο ποιότητας για την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου προτείνεται να είναι μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που θα έχει ως στόχο να αναδείξει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής και να συμβάλει στην διαφύλαξη της παραδοσιακής διατροφής μέσω της δημιουργίας και κατοχύρωσης του σήματος «Νότιο Αιγαίο». Θα πρέπει όμως να γίνει παραπέρα ανάλυση –διαβούλευση –πρόταση για τη συνεργασία του προτεινόμενου Περιφερειακού Συμφώνου Ποιότητας με ήδη διαμορφούμενα Σύμφωνα ανά  νησί, όπως τα υπό διαμόρφωση ΤΠΣ για το Ελληνικό Πρωινό σε Νάξο και Κω, η πρωτοβουλία της Σαντορίνης για μια Σαντορίνη –Γαστρονομικό προορισμό, η Λέσχη γαστρονομίας Μυκόνου, κλπ.

Για τη Βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων,

·       Να αναληφθούν πρωτοβουλίες πίεσης προς το Υπουργείο και συντονισμού απαραίτητων δράσεων, ώστε να προχωρήσει η κατάρτιση των Σχεδίων Βιώσιμης Διαχείρισης και Δράσης για τους υδάτινους  πόρους και στην Περιφέρειά μας που έχει μείνει τελευταία (μαζί με το Βόρειο Αιγαίο),  εφαρμόζοντας την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων, με πολιτικές και ολοκληρωμένες παρεμβάσεις σε επίπεδο υδατικού διαμερίσματος, όπως προβλέπουν οι κατευθύνσεις και το χρονοδιάγραμμα της Οδηγίας Πλαίσιο για τα νερά (60/2000/ΕΚ). 

·       Δημιουργία Ομάδας Έργου (Taskforce) για την τεχνική υποστήριξη ενταγμένων στο ΕΠΠΕΡΑΑ έργων συνδυασμού των βιολογικών καθαρισμών με δεύτερες χρήσεις για το καθαρισμένο νερό (ανακύκλωση νερού

·       Να  ενθαρρυνθεί η  δημιουργία Περιφερειακών σύγχρονων βάσεων δεδομένων για  καλλιεργητικές συμβουλές με βάση τη χρήση νερού που θα στηρίζεται  στα τοπικά κλιματολογικά στοιχεία, στην εξατμισοδιαπνοή  με  ανοικτή πρόσβαση στη ηλεκτρονική βάση των παραγωγών και των συμβούλων τους, Άμεση ενεργοποίηση  εθνικής τράπεζας  υδρολογικής και μετεωρολογικής πληροφορίας   με εύκολη και δωρεάν πρόσβαση σε κάθε ενδιαφερόμενο

Για την μελισσοκομία:

Παράλληλα με τα θέματα ανάπτυξης της μελισσοκομίας στα νησιά, κυρίως, της οικολογικής μελισσοκομίας, πρέπει να αντιμετωπιστούν προβλήματα όπως η χρήση φυτοφαρμάκων που απειλούν τις μέλισσες. Τέτοιο παράδειγμα είναι η χρήση νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων στην Πάρο για την αντιμετώπιση του κόκκινου σκαθαριού που ξεραίνει τους φοίνικες.

Οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι μέλισσες στο οικοσύστημα, στη γεωργία και στην οικονομία των νησιών είναι ανυπολόγιστες, δεν προσφέρουν μόνο ένα εισόδημα στους μελισσοκόμους. Αυτές οι υπηρεσίες – με όρους οικονομικούς έχουν αποτιμηθεί σε 25 δις ευρώ ετησίως μόνο για την Ευρώπη – προσφέρονται σήμερα δωρεάν. Η δραματική μείωση ή και εξόντωση των μελισσών πέρα από ανυπολόγιστη οικολογική ζημιά θα σημάνει και μεγάλη οικονομική ζημιά για τους γεωργούς που θα πρέπει να καταβάλλουν το υψηλός κόστος για την επικονίαση και άλλες υπηρεσίες που τους προσφέρουν σήμερα δωρεάν οι μέλισσες. Η συνεργασία μελισσοκόμων, γεωργών, επιστημόνων και περιβαλλοντικών φορέων για να αποφεύγονται προβλήματα στα μελίσσια είναι προς όφελος όλων.

Ο Νίκος Χρυσόγελος, επικεφαλής του Οικολογικού Ανέμου Ν. Αιγαίου κι ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων συναντήθηκε πρόσφατα με εκπροσώπους μελισσοκομικών φορέων και τον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας, κ. Ντούρα Βασίλειο, τον Καθηγητή Μελισσοκομίας του ΑΠΘ, κ. Θρασυβούλου και συζήτησαν θέματα ανάπτυξης της μελισσοκομίας. Οι μελισσοκομικοί φορείς εξέφρασαν την υποστήριξή τους στην άμεση κατάργηση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων, ιδιαίτερα μετά τις διαπιστώσεις μεγάλων απωλειών μελισσοσμηνών, αλλά και τη χρήση σχετικών ουσιών για την εμβάπτιση σπόρων και την παραμονή τους στο αναπτυσσόμενο φυτό για τρία χρόνια, με αποτέλεσμα να εντοπίζονται και στη γύρη και να δηλητηριάζουν έντομα όπως οι μέλισσες. Το θέμα έθεσε στο ευρωκοινοβούλιο ο Νίκος Χρυσόγελος ενώ υπάρχει και πρόσφατη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για απαγόρευση τριών νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων (imidacloprid, thiamethoxam και clothianidin), ενώ μια πρόσφατη εκστρατεία στο διαδίκτυο (Avaaz) κατόρθωσε και συγκέντρωσε πάνω από 2,2 εκατομμύρια υπογραφές για μια συνολική απαγόρευση αυτής της κατηγορίας φυτοφαρμάκων. Ειδική εκστρατεία με τίτλο “Givebeesachance” έχει ξεκινήσει και από το Ευρωπαϊκό Πράσινο Κόμμα[1]. 

Για την αλιεία:

Έμφαση στη διατήρηση και ανάκαμψη των ιχθυοαποθεμάτων, με τη σύνταξη των κατάλληλων διαχειριστικών μελετών ανά περιοχή και τη δημιουργία προστατευόμενων ζωνών. Δεν μπορούμε να μιλάμε για αύξηση ισχύος υπό τις σημερινές συνθήκες υποβάθμισης. Επίσης, στο καλάθι πρέπει να είναι προϊόντα που έχουν σχέση με είδη της περιοχής κι όχι πχ τσιπούρες από ιχθυοκαλλιέργειες.

Ερώτηση του Ν. Χρυσόγελου για το δικαίωμα μιας λεχώνας να διαχειρίζεται τον πλακούντα της

Το ζήτημα της διαχείρισης πλακούντα από τοκετούς στο σπίτι που στάθηκε πρόσφατα αφορμή για ένα πρωτοφανές profilingστη Θεσσαλονίκη ανθρώπων και επαγγελματιών υγείας οι οποίοι σχετίζονται με τοκετούς στο σπίτι, φέρνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με γραπτή ερώτησή του, ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο.

Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας εξέδωσε Οδηγία για τους κατ’οίκον τοκετούς, όπου ο πλακούντας χαρακτηρίζεται ως Επικίνδυνο Ιατρικό Απόβλητο Μολυσματικού Χαρακτήρα (ΕΙΑ-ΜΧ) και επομένως η διαχείρισή του θα πρέπει να γίνεται από φορείς οι οποίοι έχουν εγκεκριμένη άδεια. Σημειώνεται ότι οι γυναίκες που επιλέγουν να γεννήσουν στο σπίτι συνήθως θέλουν να διαχειρίζονται οι ίδιες τον πλακούντα τους, με σεβασμό στο ότι αποτελεί σημειολογικά τη σύνδεση μάνας – βρέφους. Επίσης, η αποτέφρωση του πλακούντα από ιδιωτική εταιρεία κοστίζει 100-150 ευρώ επιβαρύνοντας έτσι επιπλέον το κόστος του κατ’ οίκον τοκετού, ενώ δεν υπάρχει επαρκής έλεγχος του τι συμβαίνει μετά την παράδοση προς αποτέφρωση, γεγονός που θέτει και ζητήματα βιοηθικής.

Σε συνάρτηση με αυτήν την Οδηγία, το Δεκέμβριο του 2012 στην Θεσσαλονίκη, καταδικάστηκε πειθαρχικά μαία που αναλάμβανε τοκετούς στο σπίτι με βασική κατηγορία την μόλυνση του περιβάλλοντος από “επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα” (εννοώντας τον πλακούντα της λεχώνας) που παράγονται στους κατ’ οίκον τοκετούς, με αποτέλεσμα να της αφαιρέσουν την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος για ένα χρόνο. Ακολούθησε στα τέλη Φεβρουαρίου 2012και καταδίκη της μαίας από δικαστήριο της Θεσσαλονίκης με αφορμή υπόθεση ρήξης περινέου σε τοκετό στο σπίτι (στο σημείο μάλιστα που, προληπτικά συνήθως, υπόκεινται οι γυναίκες σε περινεοτομή όταν γεννούν στα μαιευτήρια).

Είχε προηγηθεί έρευνα από δημόσιους φορείς, μέσω της επεξεργασίας των ληξιαρχικών πράξεων γέννησης όπου καταγράφεται υποχρεωτικά, (παρόλο που δεν απαιτείται ρητά από το Νόμο), το αν ένας τοκετός πραγματοποιήθηκε κατ’ οίκον ή σε μαιευτήριο, προκειμένου να εντοπιστούν ονομαστικά όλοι οι επαγγελματίες υγείας και γονείς που συμμετείχαν σε τοκετούς στο σπίτι και να