Είναι πράγματι εντυπωσιακό. Εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες διαδηλώνουν με αίτημα που οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Υποτίθεται η ασυμβίβαστη στάση θα φέρει τη …νίκη, δηλαδή καμία αναφορά της Μακεδονίας στο όνομα της γειτονικής χώρας. Αλλά δεν ξέρουν ότι έτσι συνεχίζουν σε ένα δρόμο που οδηγεί στην κόλαση, δηλαδή στην κυριαρχία της σημερινής ονομασίας της που για 140 χώρες είναι “Μακεδονία”; Σκέφτομαι: είναι δυνατόν ένας μέσος άνθρωπος να ακολουθεί σε τόσο σοβαρά θέματα το θυμικό του και μόνο και να μην σκέφτεται μερικές απλές αλήθειες; Και αν ξαφνικά συνειδητοποιήσουν ότι διαδηλώνοντας… παραδίδουν στην πραγματικότητα το όνομα της Μακεδονίας στην γειτονική χώρα;
– Δεν θέλουν οι διαδηλωτές κανένα συμβιβασμό στο θέμα του ονόματος. Αλλά τότε το πιο πιθανόν είναι να κυριαρχήσει το όνομα που έχουν τώρα οι γείτονες, δηλαδή “Δημοκρατία της Μακεδονίας”, έτσι σκέτο, δηλαδή το “απόλυτο κακό” για τους ίδιους.
– Φωνάζουν: η “Μακεδονία είναι μία και ελληνική” αλλά μπορεί στο τέλος οι περισσότεροι κάτοικοι αυτού του πλανήτη να μείνουν με την εντύπωση ότι η Μακεδονία είναι μία και …”Μακεδονική”, αφού ΔΕΝ θα μαθαίνουν ότι η γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας δεν είναι αποκλειστική ιδιοκτησία κάποιας χώρας, δηλαδή ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν 4 Μακεδονίες, η Ελληνική, αυτή που ανήκει στην Βουλγαρία, αυτή που ανήκει στην ΠΓΔΜ κι αυτή που ανήκει στην Αλβανία. Θα βλέπουν ένα κράτος που ονομάζεται “Δημοκρατία της Μακεδονίας” κι ελάχιστα θα φτάνει στα αυτιά τους η ελληνική περιφέρεια της Μακεδονίας.
– Δεν θέλουν να υπάρξει αναφορά σε “μακεδονική” γλώσσα, αλλά ζητάνε να ονομαστεί η γειτονική χώρα με όνομα σε μια “ανύπαρκτη γλώσσα”, ενώ αγνοούν ότι το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας, είχε εκδώσει το 1926 σχετικό βιβλίο που θα διδάσκονταν στα σχολεία της ελληνικής Μακεδονίας, αλφαβητάρι αναγνωστικό στα “σλαβομακεδονικά”, με τίτλο ABECEDAR, το οποίο τελικά αποσύρθηκε μετά τις αντιδράσεις της Σερβίας και της Βουλγαρίας, γιατί δεν ήταν γραμμένο στο …κυριλλικό αλφάβητο. Ενώ, δεν φαίνεται να έχουν διαβάσει βιβλία ανθρώπων υπεράνω πάσης υποψίας όπως η Πηνελόπη Δέλτα, ο Στρατής Μυριβήλης αλλά και πολλοί άλλοι αναλυτές.
– Δεν θέλουν να επιτρέψουν στους γείτονες να θεωρούν τον εαυτό τους Μακεδόνα, αλλά για δεκαετίες οι υπερ-πατριώτες χαρακτήριζαν ως “Σλαβομακεδόνα” κάποιον που ήθελαν να τον απαξιώσουν: “Χθες και προχθές εις την Νάουσαν εισέβαλαν οι εγκληματίαι αυτοί, που οι περισσότεροι ήσαν Ρουμανόβλαχοι και Βουλγαρόφωνοι και Σλαυομακεδόνες. Τους καθοδηγούσαν οι Ελληνόφωνοι εγκληματίαι”, (από δημοσίευμα της εφημερίδας “Μακεδονία”, 16/1/1949) ή “Σλαβομακεδόνες συμμορίτες συγκεντρώθηκαν εις την γιουγκοσλαβικήν Μακεδονίαν (Βήμα 14/12/1949). Ίσως οι ίδιοι ή τα παιδιά τους σήμερα κάνουν σημαία τους την μη αποδοχή μιας συμβιβαστικής ονομασίας.
Η ευθύνη των πολιτικών
Ο φανατισμός και ένα περιορισμένων αντιλήψεων πολιτικό προσωπικό δεν αφήνουν σε πολλές περιπτώσεις να δούμε καθαρά τι συμφέρει την πατρίδα και την κοινωνία. Πολλοί έτρεχαν και γέμιζαν πλατείες όχι μόνο για το “Μακεδονικό” (όπως το 1992 αλλά και το 2018) αλλά και στις προεκλογικές συγκεντρώσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Σήμερα άλλαξαν τα χρώματα και τα σημαιάκια που επικρατούν στις συγκεντρώσεις, αλλά τα τραγούδια παραμένουν τα ίδια, όπως και ο (αδιέξοδος κι απλοϊκός ) πολιτικός λόγος.
Οι πολίτες έχουν δικαίωμα να διαδηλώνουν, και να κάνουν λάθη. Η ευθύνη, όμως, των πολιτικών κομμάτων και των πολιτικών είναι εντελώς διαφορετικές από αυτές των πολιτών. Πολύ περισσότερο όταν ακολουθούν το ρεύμα και δεν λένε την αλήθεια, όταν οι ίδιοι έχουν άλλη άποψη αλλά φοβούνται να την πουν (όπως ξέρω πολύ καλά για διάφορους πολιτικούς), όταν γνωρίζουν ποια είναι η πραγματικά συμφέρουσα λύση αλλά δεν μιλάνε γιατί βάζουν το κομματικό συμφέρον πάνω από το πραγματικό συμφέρον της κοινωνίας. Το “Μακεδονικό” είναι ένα πεδίο όπου χτίστηκαν πολιτικές καριέρες, αλλά και περιουσίες, αλλά καλλιεργήθηκαν πολλές ψευδαισθήσεις.
Η ….ασυμβίβαστη στάση που οδηγεί σε επανειλημμένες καταστροφές
Αρκετοί από τους συμπολίτες μας και τους πολιτικούς κάνουν σκόντο όταν αφορά σε αξίες, στην εφαρμογή του νόμου για όλους, στο δημόσιο συμφέρον, στην κοινωνική δικαιοσύνη, στην προστασία του περιβάλλοντος και στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αντίθετα, δηλαδή, με ότι πρέπει να ισχύει σε ένα κράτος δικαίου, μπορούμε να πουλήσουμε την ψυχή μας αν πρόκειται για την προσωπική τακτοποίηση ακόμα και αν αυτό γίνεται σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος. Όσο ελαστικές συνειδήσεις έχουμε ως κοινωνία σε σχέση με την διατήρηση του πολιτιστικού, φυσικού και αρχαιολογικού πλούτου που μας άφησαν οι πρόγονοί μας, τόσο πιο ασυμβίβαστη στάση επιδεικνύουμε όταν πρόκειται για θέματα όπου απαιτείται μια λύση που θα προκύψει από ένα δίκαιο συμβιβασμό κι αμοιβαίες υποχωρήσεις αλλά χωρίς να υπάρχουν νικητές και ηττημένοι.
Ας δούμε τέσσερα παραδείγματα που θα έπρεπε να μας έχουν προβληματίσει για το πώς αφήνουμε να λιμνάζουν τα προβλήματα, λόγω φαντασιώσεων που κυριαρχούν και της άρνησης να αντιληφθούμε ότι ένας δίκαιος συμβιβασμός είναι καλύτερος από την διαιώνιση των προβλημάτων:
– Χιλιάδες διαδήλωναν εναντίον κάθε αλλαγής στο ασφαλιστικό, αντί να διεκδικούν την διαμόρφωση – μέσα από διάλογο – μια πολιτικής που θα μπορούσε να διασώσει το ασφαλιστικό και το συνταξιοδοτικό σύστημα. Το αποτέλεσμα είναι το ασφαλιστικό σύστημα να καταρρεύσει, ενώ οι συντάξεις έχουν ψαλιδιστεί βίαια, και, αν δεν σοβαρευτούμε, δεν θα υπάρχουν συντάξεις, σύστημα υγείας και γιατροί σε δέκα χρόνια. Το πιο σοβαρό, όμως, είναι ότι τα παιδιά μας έχουν εκδιωχθεί από τη χώρα, επειδή δεν συζητήσαμε τα σημαντικά και δεν βρίσκουμε λύσεις.
– Χιλιάδες διαδήλωναν με σύνθημα η «Μακεδονία είναι μία και ελληνική» απέρριπταντο 1992 το σχέδιο Πινέιρο για συμβιβαστική λύση, που θα οδηγούσε σε σύνθετη ονομασία, αποτροπή του εθνικισμού και τωναλυτρωτικών βλέψεων. Η άρνηση εξεύρεσης “συμβιβαστικής” λύσης την εποχή εκείνη που διαμορφώνονταν ως ανεξάρτητη χώρα η “ακατονόμαστη”, είχε σαν αποτέλεσμα 140 χώρες να την αναγνωρίσουν ως σκέτο «Μακεδονία» (ούτε καν ως ΠΓΔ Μακεδονία). Σήμερα ζητάμε να εξαλειφθεί κάτι από το Σύνταγμα που θα μπορούσε να ΜΗΝ έχει περιληφθεί, αν υπήρχε δίκαιος συμβιβασμός το 1992. Ζητάμε να σταματήσουν να θεωρούν ότι “είναι απόγονοι του Μ. Αλέξανδρου”, όταν οι νέοι στη γειτονική χώρα μαθαίνουν επίσημα πλέον τα τελευταία χρόνια στα σχολεία ότι είναι «μακεδόνες απόγονοι του Αλεξάνδρου», γιατί αντί να φροντίσουμε να σβήσει η φωτιά πριν απλωθεί, ο δικός μας εθνικισμός έθρεψε τον εθνικισμό των γειτόνων.
– Ο Σαμαράς εμφανίστηκε ασυμβίβαστος αντιμνημονιακός αλλά όταν πήρε την κυβέρνηση εφάρμοσε μια από τις πιο σκληρές πολιτικές λιτότητας. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε στην εξουσία με φαντασιώσεις ότι θα έσκιζε τα μνημόνια, και τελικά εφάρμοσε ένα σκληρό μείγμα λιτότητας ΚΑΙ βαριάς φορολογίας που έδωσε το τελικό χτύπημα στην κοινωνία. Αν, όμως, τα πολιτικά κόμματα και οι κοινωνικοί φορείς είχαν διαμορφώσει συναινετικά κι εγκαίρως – αντί να κλείνουν τα μάτια στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000 – μια στρατηγική για βαθιές αλλά ισορροπημένες και δίκαιες αλλαγές, δεν θα είχαμε χρεοκοπήσει ως χώρα και δεν θα είχαν εφαρμοστεί τα πολύ σκληρά μέτρα. Η απουσία κουλτούρας δίκαιου συμβιβασμού και συνεννόησης είναι κάτι που μας διαφοροποιεί από άλλες χώρες και κοινωνίες που επιδιώκουν να λύνουν τα προβλήματά τους, δεν αντιδρούν απλώς με το θυμικό τους.
– Κάθε φορά που άνοιγε συζήτηση για το Κυπριακό πάντα ξεσηκώνονταν αντίδραση για να απορριφθεί κάθε“συμβιβασμός”. Και πάντα το επιχείρημα ήταν ότι “αύριο θα είναι καλύτερες οι συνθήκες” για επίλυση του θέματος. Όπως και στο «Μακεδονικό» έτσι και στο «Κυπριακό» τα δεδομένα, όμως, κάθε φορά είναι όλο και χειρότερα. Οι περισσότεροι κλείνουν σήμερα τα μάτια μπροστά στο γεγονός ότι σταδιακά οι τουρκοκύπριοι γίνονται μειονότητα στην δική τους «κοινότητα», οι νέες γενιές δεν έχουν δεσμούς μεταξύ τους που είχαν οι παλιότερες γενιές – σταδιακά δηλαδή διαμορφώνονται δύο χωριστές πατρίδες που απομακρύνεται η μία από την άλλη και η λύση γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Ποια είναι η προοπτική επίλυσης του “Μακεδονικού”;
Αν αποτύχει η προσπάθεια αυτή τη φορά για ένα δίκαιο συμβιβασμό, ΔΕΝ θα υπάρξει άλλη ευκαιρία στο μέλλον για κάτι καλύτερο. Αυτό δεν το εξηγούν οι πολιτικοί στους πολίτες.
Ναι, η κυβέρνηση ευθύνεται για την έλλειψη προετοιμασίας, την προσπάθεια να εντάξει την διαδικασία των συνομιλιών στο εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι, πιστεύοντας ότι έτσι θα έπληττε την ΝΔ. Αλλά και ο Κ. Μητσοτάκης και η ΝΔ υιοθετώντας την στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ καμμένης γης – ή αυτοί ή εμείς – όχι μόνο δεν υιοθέτησε μια στρατηγική που θα οδηγούσε σε ευρύτερες συναινέσεις, αλλά αντιθέτως μετακινήθηκε στην σφαίρα του φανταστικού “Δεν είναι κατάλληλη η στιγμή σήμερα, θα υπάρξει ένα καλύτερο αύριο”. Αντί να εξηγήσει στους πολίτες ότι προς το συμφέρον της χώρας είναι μια συμβιβαστική ονομασία και εξάλειψη των εθνικισμών, ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων και σχέσεις καλής γειτονίας, τροφοδοτεί το συλλογικό θυμικό με νέες ψευδαισθήσεις.
Η σκληρή πραγματικότητα, που πολλοί βλέπουν αλλά δεν θέλουν να ομολογήσουν, είναι ότι δεν θα υπάρξει άλλη ευκαιρία για συμβιβασμό στο θέμα της ονομασίας, γιατί σε παγκόσμιο επίπεδο δεν υπάρχει ούτε ένας που να χρησιμοποιεί έστω και την προσωρινή ονομασία ΠΓΔΜ. Ούτε και θα ενδιαφερθεί κάποιος να ασχοληθεί με το θέμα της ονομασίας της γειτονικής χώρας, Αν υπήρχε αυτή η δυνατότητα θα την είχαν αξιοποιήσει τόσες κυβερνήσεις που πέρασαν αυτά τα 25 χρόνια (περιλαμβανομένης και αυτής του Καραμανλή και του Σαμαρά). Θα συνεχίσουν να την αποκαλούν «Μακεδονία» και το θέμα θα τελειώσει εκεί.
Πολλοί πιστεύουν ότι θα έχουμε για πάντα την δυνατότητα να μπλοκάρουμε την ενταξιακή διαδικασία στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Ιούνιος είναι κοντά και σε αυτή την φάση η προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ λειτουργεί ως πίεση για εξεύρεση μιας συμβιβαστικής λύσης, με δεδομένη και την αλλαγή συσχετισμών στην κυβέρνηση της ΠΓΔΜ. Αλλά το θετικό κλίμα για συμβιβασμό δεν θα διαρκέσει πολύ, όπως έγινε και το 1992 όταν η έξαρση του εθνικισμού στην Ελλάδα οδήγησε στην ενίσχυση της δύναμης του Γκρουέφσκι. Το 2008 άλλαξε η ελληνική γραμμή από το «καμία χρήση της λέξης Μακεδονία», στο πιο ρεαλιστικό “σύνθετη ονομασία”. Αλλά ενώ επιτέλους βρέθηκε μια κυβερνητική στην άλλη πλευρά των συνόρων (στην ΠΓΔΜ) για να διαπραγματευθεί με μετριοπάθεια μια συμβιβαστική λύση, ανατρέπεται η ευρεία συναίνεση που υπήρχε στην Ελλάδα για σύνθετη ονομασία και ο πολιτικός κόσμος και η κοινωνία διχάζονται γύρω από μαξιμαλιστικά αιτήματα.
Όσοι πιστεύουν ότι η ενταξιακή διαδικασία στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ θα μπορεί να μπλοκάρετε με ελληνικό βέτο για πάντα, μπορεί να προσγειωθούν απότομα. Μετά την απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης, το ΝΑΤΟ μπορεί να αποφασίσει την ένταξη της γειτονικής χώρας με το προσωρινό όνομα ΠΓΔΜ και στην συνέχεια οι γείτονες να ξανα-προσφύγουν στο Δικαστήριο της Χάγης, με ορατό τον κίνδυνο καταδίκης της χώρας μας. Όταν και εφόσον λυθούν άλλα θέματα που εμποδίζουν την ενταξιακή πορεία της ΠΓΔΜ (διαφθορά, αστάθεια, ασθενές κράτος δικαίου κα), είναι πιθανόν να ασκηθεί νέα πίεση για ένταξη της ΠΓΔΜ στην ΕΕ έστω με το προσωρινό της όνομα. Αλλά μετά όλοι θα την αποκαλούν «Μακεδονία».
Τα ερωτήματα που πρέπει να τεθούν προς τα πολιτικά κόμματα και όλους τους πολίτες
– Αν η σύνθετη ονομασία θεωρείται απαράδεκτη και δεν πρέπει να υπάρχει καθόλου η λέξη Μακεδονία στον τίτλο της γειτονικής χώρας, πώς μπορεί να της επιβληθεί αυτό, χωρίς πόλεμο αλλά και χωρίς συμβιβασμό, όταν έχουν δοκιμαστεί όλα τα άλλα μέτρα (εμπάργκο, διπλωματία, βέτο);
– Πώς φαντασιώνονται διάφοροι ότι ΔΕΝ θα «δώσει» κανείς το όνομα Μακεδονία στη γειτονική χώρα ότανόταν όλοι οι άλλοι (θα) χρησιμοποιούν σκέτο το “Μακεδονία”; Ή απλώς αρκεί να μην την λέμε εμείς έτσι;
– Τι νόημα έχει το σύνθημα «Η Μακεδονία είναι μία κι ελληνική»; Η ελληνική Μακεδονία είναι όντως Ελληνική, αλλά είναι ελληνική η Μακεδονία του Πιρίν που ανήκει στην Βουλγαρία ή το τμήμα της γεωγραφικής Μακεδονίας που ανήκει στην ΠΓΔΜ ή στην Αλβανία. Ή πιστεύουν κάποιοι ότι οι μακεδονομάχοι του 1992 και του 2018 θα εφορμήσουν για να καταλάβουν την υπόλοιπη Μακεδονία που βρίσκεται μοιρασμένη και στις άλλες 3 χώρες;
– Γιατί δεν μας λέει η ΝΔ και ο Κ. Μητσοτάκης πώς θα βρει καλύτερες συνθήκες στο μέλλον για την επίλυση του θέματος; Εκτός και αν το είδαν στον ύπνο τους.
– Πότε θα απολογηθούν όσοι εξαπατούν τους πολίτες με ασυνάρτητες κορώνες χωρίς συνεκτική σκέψη; Πότε η κοινωνία θα ζητήσει πραγματικά ευθύνες από όσους έχουν τελικά καταστρέψει τις δυνατότητες επίλυσης των προβλημάτων αυτής της χώρας που συνεχίζει να μην είναι μια κανονική χώρα, μια χώρα στην οποία τα προβλήματα συζητιόνται με σοβαρότητα και τα πολιτικά κόμματα προτείνουν λύσεις, όχι αρλούμπες.
Τι θα έπρεπε να γίνει για να φτάσουμε σε δίκαιη λύση
Τι θα έπρεπε να (έχει) γίνει για να λυθεί το ζήτημα το 2018 (αν και μπορούσαμε να το έχουμε επιλύσει το 1992 κάτω από καλύτερες προϋποθέσεις):
1. Να συζητήσουν όλα τα κόμματα (εκτός ακροδεξιάς) και οι κοινωνικοί φορείς και να συμφωνήσουν στην υποστήριξη μιας δίκαιης, συμβιβαστικής λύσης και τρόπους ενίσχυσης της διαπραγματευτικής ισχύος της χώρας, αξιοποιώντας την τελευταία ευκαιρία που προσφέρει η διαδικασία για ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
2. Να ενημερωθεί η κοινωνία με επιχειρήματα γιατί συμφέρει τη χώρα αλλά και την ευρύτερη περιοχή μια δίκαιη λύση που θα σέβεται τις ανησυχίες και των δύο κοινωνιών. Οι πολίτες δεν έχουν ενημερωθεί σωστά, αντιδρούν με θυμικό, αγνοούν τους διεθνείς κανόνες, τις διεθνείς συνθήκες και όσα προκύπτουν από αυτά, αντιλαμβάνονται με επιφανειακό τρόπο την πραγματική ιστορία της περιοχής κι όσα έχουν προηγηθεί εδώ και εκατοντάδες χρόνια στην περιοχή.
3. Η επίλυση του ζητήματος θα μπορούσε να αξιοποιεί το κεκτημένο της Ενδιάμεσης Συμφωνίας αλλά και την ενταξιακή διαδικασία της γειτονικής χώρας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ για να δεσμεύσει τις δύο χώρες σε σχέσεις καλής γειτονίας, εξάλειψης του εθνικισμού και του όποιου αλυτρωτισμού.
4. Η όποια συμφωνία θα έπρεπε, με την συμβολή του ΟΗΕ και της ΕΕ, να λάβει χαρακτήρα Διεθνούς Συνθήκης που θα υπερισχύει έτσι κι αλλιώς του Συντάγματος της γειτονικής χώρας, όπως πχ συμβαίνει με την Συνθήκη της Λωζάννης.
Τέλος να γίνει υποχρεωτικά …τεστ DNA σε όσους δηλώνουν απόγονοι του Μ. Αλέξανδρου και να τους απαγορευτεί να ισχυρίζονται ότι είναι Μακεδόνες, απόγονοι του, αν οι εξετάσεις δεν επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο.
Να θυμίσουμε τι είχαμε προτείνει οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ που θα βοηθούσε στην πρόληψη της έξαρσης του εθνικισμού και εξωπραγματικών αντιλήψεων:
