Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο TVXS στις 14.2.2018
Των Νίκου Χρυσόγελου και Όλγας Θεοδωρικάκου
Συμπροέδρων των «ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ»
Η ευρωπαϊκή προοπτική της ΠΓΔΜ, της γειτονικής χώρας, μπορεί να είναι – όπως δείχνουν οι εξελίξεις – ο καταλύτης για επίλυση των προβλημάτων που ταλανίζουν την περιοχή μας. Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ θεωρούμε κίνηση προς την σωστή κατεύθυνση την δημόσια τοποθέτηση του πρωθυπουργού της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας Ζάεφ ότι «η χώρα του είναι πρόθυμη να υιοθετήσει μια σύνθετη ονομασία με γεωγραφική προσδιορισμό», σε συνέχεια των δηλώσεών του ότι δεν υπάρχουν αλυτρωτικές βλέψεις αλλά και την απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της γειτονικής χώρας για μετονομασία του αεροδρομίου (σε αεροδρόμιο Σκοπίων) και του αυτοκινητοδρόμου σε «δρόμο φιλίας». Οι κινήσεις αυτές εκτός από τον συμβολισμό τους αποτελούν και μια καλή βάση για να γυρίσουν σελίδα οι σχέσεις μεταξύ ΠΓΔΜ και Ελλάδας στο πλαίσιο της οικοδόμησης σχέσεων καλής γειτονίας και αλληλοσεβασμού.
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ τασσόμαστε σταθερά υπέρ της αναζήτησης μια δίκαιης και συμβιβαστικής λύσης στις εκκρεμότητες που υπάρχουν με την γειτονική μας χώρα, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, στη βάση μιας συμφωνίας που θα βασίζεται όχι μόνο σε μια κοινά αποδεκτή σύνθετη ονομασία, αλλά και σε μια συνολικότερη δέσμη μέτρων που θα οδηγήσει σε σχέσεις καλής γειτονίας, στην οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και στην εξάλειψη του εθνικισμού, διεκδικήσεων αλυτρωτισμού κι αλλαγής των συνόρων. H επίτευξη συνολικής λύσης μπορεί να οδηγήσει στην καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των πληθυσμών και στο άνοιγμα περισσότερων διόδων στην Δυτ. Μακεδονία, κάτι που θα συμβάλλει στην ενδυνάμωση του εμπορίου, στην αναζωογόνηση της οικονομίας των περιοχών ένθεν κι ένθεν των συνόρων αλλά και στην καλύτερη διαχείριση του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών. Σε αυτή την λογική είχαμε δημοσιοποιήσει πρόσφατα 6 σημεία τα οποία θεωρούμε ότι μπορούν να συμβάλλουν σε μια δίκαιη λύση του ζητήματος.
Δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε στα μικροκομματικά παιχνίδια και στους εθνικισμούς να καταστρέψουν ξανά την προοπτική επίλυσης του προβλήματος, όπως έγινε στην δεκαετία του ‘90. Με μικροκομματικές τακτικές δεν λύνονται μεγάλα προβλήματα. Μετά από 26 χρόνια η πολιτική αλλαγή στη γειτονική χώρα προσφέρει μια ευκαιρία για μεταρρυθμίσεις και καλύτερες σχέσεις της Π.Γ.Δ.Μ. με τους γείτονές της. Θα είναι εγκληματικό να βρεθούμε στη λάθος πλευρά της ιστορίας. Χώρες που πολέμησαν μεταξύ τους βρήκαν λύσεις για να ζήσουν σε ένα κοινό πλαίσιο καλής γειτονίας. Εμείς γιατί όχι;
Δεν είναι σίγουρο ότι στη χώρα μας έχει συνειδητοποιηθεί το αδιέξοδο στο οποίο οδηγηθήκαμε το 1992 από τις πολιτικές δυνάμεις, δεν έχει γίνει αυτοκριτική για την λανθασμένη στρατηγική ούτε προετοιμάστηκε η κοινωνία για ένα έντιμο συμβιβασμό που δεν θα πλήγωνε την δική μας κοινωνία αλλά δεν θα ταπείνωνε και τους γείτονες. Η λύση για να είναι βιώσιμη πρέπει να έχει την υποστήριξη των δύο κοινωνιών, και να συμβάλλει στην διαμόρφωση μακροχρόνιων προϋποθέσεων και συνθηκών καλής γειτονίας προσανατολισμένης προς το μέλλον. Χρειάζεται, λοιπόν, σοβαρή συζήτηση για το μέλλον, όχι μόνο για το παρελθόν. Είναι καιρός να γυρίσουμε σελίδα. Τόση στην Ελλάδα όσο και στην Π.Γ.Δ.Μ. πρέπει να ενημερωθούν σωστά οι πολίτες για τις προοπτικές συνεργασίας στην περιοχή τις οποίες θα ανοίξει μια συμβιβαστική επίλυση του συνόλου των θεμάτων και τα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη που θα προκύψουν, ώστε να μην μείνουν παγιδευμένοι σε κλισέ και σε συνθήματα του παρελθόντος.
Δεν έχει προοπτική η θέση περί μιας ονομασίας χωρίς την λέξη Μακεδονία στον τίτλο της γειτονικής χώρας. Όσοι δεν θέλουν να υπάρξει σύνθετη ονομασία και συμβιβασμός, απλώς χαρίζουν το «σκέτο Μακεδονία» στην γειτονική χώρα. Σε τι ωφέλησε ο εθνικισμός και οι απόλυτες θέσεις πολιτικών που βάσισαν την καριέρα τους στην άρνηση συμβιβασμού στο θέμα του ονόματος, πολιτικοί που στην πορεία ούτε καν ασχολήθηκαν με το θέμα, όταν είδαν ότι δεν “πουλούσε” πια; Είναι θετικός ο απολογισμός εκείνης της περιόδου με διαδηλώσεις όπου επικρατούσαν συνθήματα του στυλ η “Μακεδονία είναι Ελληνική”, όταν στην καλύτερη περίπτωση σήμερα προσπαθούμε να πείσουμε τους διεθνής οργανισμούς και εκατοντάδες χώρες να χρησιμοποιούν τον όρο “Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας” και όχι σκέτο “Μακεδονία”;
Αν η σύνθετη ονομασία θεωρείται σήμερα απαράδεκτη και δεν πρέπει να υπάρχει καθόλου η λέξη Μακεδονία στον τίτλο της γειτονικής χώρας, πώς μπορεί να της επιβληθεί αυτό, χωρίς πόλεμο, όταν έχουν δοκιμαστεί όλα τα άλλα μέτρα (εμπάργκο, διπλωματία, βέτο); Ή απλώς αρκεί να μην την λέμε εμείς έτσι, όταν όλοι οι άλλοι (θα) χρησιμοποιούν το σκέτο “Μακεδονία”; Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε πειστικά σε τρίτους ότι στο όνομα της γειτονικής χώρας δεν πρέπει να υπάρχει καν η λέξη Μακεδονία, όταν τη χώρα αυτή για δεκαετίες την αποκαλούσαμε “Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας”, ενώ σήμερα την αποκαλούμε “Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας”; Εξάλλου κανένας δεν είχε αντιδράσει όταν το 1944 δημιουργήθηκε η “Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας”, από τον Τίτο.
Επιδίωξη πρέπει να είναι μια Διεθνής Συμφωνία με ισχύ μεγαλύτερη από το Σύνταγμα. Μια Διεθνής Συμφωνία που θα περιλαμβάνει όσα συμφωνηθούν για τη λύση των προβλημάτων θα είναι δεσμευτική και θα έχει ισχύ μεγαλύτερη από το Σύνταγμα, που δεν είναι ρεαλιστικό να ζητάμε να αλλάξει προκαταβολικά με δεδομένους τους συσχετισμούς στο κοινοβούλιο της γειτονικής χώρας που κάνει αδύνατη αυτή την στιγμή της συγκέντρωση πλειοψηφίας 2/3 για αλλαγή του Συντάγματος.
Θεωρούμε σημαντική την σαφή τοποθέτηση των ευρωπαϊκών θεσμών (Κομισιόν, Συμβούλιο και Ευρωκοινοβούλιο) αλλά και ευρωπαϊκών κρατών, όπως η Γερμανία, ότι «οι διμερείς διενέξεις πρέπει να έχουν επιλυθεί πριν από μια ένταξη». Yπάρχει κίνδυνος αν δεν βρεθεί δίκαιη, συμβιβαστική λύση άμεσα, να δρομολογηθούν εξελίξεις χωρίς επιστροφή με είσοδο της ΠΓΔΜ στην "Εταιρική Συνεργασία" του ΝΑΤΟ έστω και με προσωρινή ονομασία, κάτι που θα αποδυναμώσει τις πιέσεις για εξεύρεση πραγματικής λύσης. Χαρακτηριστική είναι η έκθεση της Βουλής των Λόρδων προς την βρετανική κυβέρνηση για "άμεση ένταξη της FYROM στο ΝΑΤΟ, ακόμα και αν δεν επιλυθεί το θέμα του ονόματος με την Ελλάδα".
Θεωρούμε ότι το περιβάλλον, ιδιαίτερα το Εθνικό Πάρκο Πρεσπών και ο πολιτισμός θα πρέπει να αποτελέσουν τα σύμβολο μιας νέας εποχής συνεργασιών και σταθερών αλλά ανοικτών συνόρων.
Περιφερειακή ολοκλήρωση των Δυτικών Βαλκανίων
Χαιρετίσουμε την δημοσιοποίηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Στρατηγικής Διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Δυτικά Βαλκάνια. Είναι μια κατ΄ αρχάς σημαντική εξέλιξη αλλά δεν σημαίνει αυτόματη ένταξη των χωρών αυτών στην ΕΕ. Η Ελλάδα χρειάζεται να συνδυάσει το εύλογο ενδιαφέρον για το όνομα, με το πάγιο και διαχρονικό συμφέρον κάθε ευρωπαϊκής χώρας να προωθεί την ένταξη των άμεσων γειτόνων της αλλά και το ενδιαφέρον της Π.Γ.Δ.Μ. να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, ώστε να διασφαλιστεί η ειρήνη και η καλή συνεργασία στην γειτονιά της.
Η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως, πρέπει να μεταρρυθμιστεί βαθιά ώστε να ενισχυθεί η πολιτική και κοινωνική συνοχή στο εσωτερικό της αλλά και να ενδυναμώσουν οι δημοκρατικοί θεσμοί, ιδιαίτερα προς όφελος του ευρωκοινοβουλίου και των εθνικών κοινοβουλίων. Από την άλλη μια μακρά διαδικασία αναμονής μέχρι την ένταξη (όντως θα είναι μακρά η διαδικασία) δεν δημιουργεί δυναμική για τις αναγκαίες αλλαγές.
Δεν μπορούμε να φανταστούμε να εισέρχονται γρήγορα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα χώρες που είναι ασταθείς, με δημοκρατικούς θεσμούς που δεν έχουν ολοκληρωθεί. Η προοπτική ένταξης είναι μεν κινητήρια δύναμη για διαμόρφωση κράτους δικαίου σε κάθε χώρα αλλά πρέπει να επιταχυνθούν μέσα από την συνεργασία μεταξύ όλων των χωρών στα Βαλκάνια οι αναγκαίες αλλαγές, σε μια σειρά τομείς όπως: σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αντιμετώπιση της διαφθοράς, ενίσχυση της δημοκρατίας και επίλυση των διμερών προβλημάτων με στόχο μια περιοχή που θα υπερβεί τις εθνικιστικές αντιπαραθέσεις, τον αυταρχισμό, την αυξημένη εγκληματικότητα, τις παρεμβάσεις στο δικαστικό σύστημα και τη βία.
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ καταθέτουμε μια πρόταση που θεωρούμε ότι θα δώσει ώθηση στις κοινωνικές, πολιτικές και δημοκρατικές αλλαγές: Αντί οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων να περιμένουν για δεκαετίες στον προθάλαμο της ΕΕ κάνοντας μικρά βήματα προόδου, πρέπει να διαμορφωθεί μια στρατηγική που θα δώσει ώθηση τόσο στην πρόοδο κάθε χώρας χωριστά όσο και (παράλληλα) στην περιφερειακή ολοκλήρωση και συνεργασία στα Βαλκάνια. Θα διαμορφωθεί έτσι μια δυναμική προετοιμασίας των χωρών και των κοινωνιών σε αλληλεπίδραση, για να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της συμμετοχής στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Η πρότασή μας στοχεύει στην ενίσχυση της πολυεπίπεδης συνεργασίας μέσα από αλλαγές σε κάθε χώρα αλλά και μέσα από την διαμόρφωση κοινών πρωτοβουλιών και θεσμών ( δημιουργία θεσμών όπως Βαλκανικό Κοινοβούλιο με τη συμμετοχή εκπροσώπων των εθνικών κοινοβουλίων, συνέλευση εκπροσώπων αυτοδιοίκησης, Φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών, Σύνδεσμοι επιχειρήσεων και ιδιαίτερα επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας). Αυτή η πορεία προς κοινούς θεσμούς και συνέργιες μπορεί να αναδείξει όσα μας ενώνουν ιδιαίτερα στον πολιτισμό, στο περιβάλλον, στην κοινωνική δικαιοσύνη, σε μια υπεύθυνη οικονομία που είναι προς όφελος των πολλών, της βιώσιμης ευημερίας και του περιβάλλοντος της περιοχής.
Η ανάληψη της προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ από την Βουλγαρία θα μπορούσε – με πίεση από τις δημιουργικές κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις της περιοχής – να δώσει ώθηση σε παρόμοιες προτάσεις και δραστηριότητες. Η Ελλάδα μπορεί να παίξει θετικό ρόλο σε μια τέτοια προοπτική, όχι μόνο γιατί είναι η χώρα που έχει ήδη ενταχθεί πρώτη στην ΕΕ εδώ και πολλά χρόνια αλλά και γιατί θα μπορούσε να είναι μια γέφυρα μεταξύ πολιτισμών, χωρών, ηπείρων. Φυσικά όταν και μόνο αν υπερβεί εθνικισμούς και εύκολους λαϊκισμούς που την μετατρέπουν σε μέρος του προβλήματος και δεν επιτρέπουν να είναι μέρος της λύσης.
