Η ρύπανση του Σαρωνικού από το ναυάγιο του δ/π "Αγ. Ζώνη ΙΙ" μου θύμισε μια παρόμοια περίπτωση ρύπανσης του Ν. Ευβοϊκού από το ναυάγιο του πλοίου Eurobulker X στο Λευκαντί της Εύβοιας αλλά κυρίως τον τρόπο που συμμετείχαμε οργανωμένα εκατοντάδες εθελοντές στην προσπάθεια καθαρισμού των ακτών από το πετρέλαιο. To ναυάγιο αυτό δεν είναι το πρώτο ούτε δυστυχώς θα είναι το τελευταίο. Σημασία έχει λοιπόν να δούμε τι μαθήματα πήραμε (πήραν οι υπηρεσίες και οι φορείς) και αν και πώς έχουμε οργανωθεί και για να περιορίσουμε τα ατυχήματα τέτοιοι είδους (που αποτρέπονται εύκολα με σωστή λειτουργία των υπηρεσιών ελέγχου, με κατάλληλη εκπαίδευση και με τήρηση της νομοθεσίας) αλλά και έγκαιρης κι αποτελεσματικής κινητοποίησης υπηρεσιών αλλά κι εθελοντών για τον περιορισμό της έκτασης της ζημιάς στο περιβάλλον και στην οικονομία.
Τότε είχα συμμετάσχει και προσωπικά στο μεγάλο καθαρισμό των ακτών στο Ν. Ευβοϊκό από το πετρέλαιο του Eurobulker X, Μαζί με πολλούς εθελοντές, που είχαμε κινητοποιήσει τόσο εμείς από το Δίκτυο MΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS όσο κι άλλοι φορείς. Ήταν, αν δεν κάνω λάθος, η πρώτη (και μόνη μάλλον) πολύ οργανωμένη μαζική συμμετοχή εθελοντών στον καθαρισμό ακτών από πετρέλαιο στην Ελλάδα. Η εμπειρία όμως εκείνης της μαζικής συμμετοχής δεν αξιοποιήθηκε ούτε από την κεντρική διοίκηση ούτε από την αυτοδιοίκηση για την οργάνωση παρόμοιων ομάδων σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.
Στις 1 Σεπτεμβρίου 2000 το πλοίο Eurobulker X ,που ετοιμάζονταν για αναχώρηση από τον κόλπα του Λευκαντί Ευβοίας φορτωμένο με τσιμέντο για παράδοση στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, κόπηκε στα δύο. Διέρρευσαν στη θάλασσα κάπου 700 τόνοι μαζούτ και λιπαντικών, καθώς και τσιμέντου που απλώθηκαν στις γύρω περιοχές του Νότιου Ευβοϊκού. Εκτός από τη θαλάσσια περιοχή, η πετρελαιοκηλίδα έπληξε και τις βοιωτικές ακτές και ακτές της Αττικής, Λευκαντί, Χαλκούτσι, Αυλίδα, Δήλεσι, Χαλκούτσι, Άγ. Κωνσταντίνος, Παλάτια και Ωρωπός, σε μήκος 25 χιλιομέτρων. Τότε σκοτώθηκε ένας ναυτεργάτης, ενώ άλλοι πέντε τραυματίστηκαν. Και τότε γίνονταν προσπάθεια να περιοριστεί η ρύπανση με πλωτά φράγματα γύρω από το ναυάγιο, ενώ είχαν χρησιμοποιηθεί και χημικά για την καταβύθιση της πετρελαιοκηλίδας, μια πρακτική που σίγουρα δημιουργεί άλλα προβλήματα στο θαλάσσιο οικοσύστημα και κυρίως στο βυθό, όπου το μαζούτ διαλύεται με πολύ πιο αργούς ρυθμούς και πλήττει τους οργανισμούς που είναι προσκολλημένοι στο βυθό και δεν μπορούν να μετακινηθούν.
Τα καύσιμα και το μαζούτ καθαρίστηκαν από τις παραλίες με τη βοήθεια πολλών συνεργείων αλλά και μερικών δεκάδων εκατοντάδων εθελοντών. Το ναυάγιο ήταν κεντρικό θέμα των δελτίων ειδήσεων της εποχής ενώ το μαζούτ που χύθηκε προκάλεσε μεγάλο πρόβλημα στην θαλάσσια πανίδα και χλωρίδα του κόλπου και οι θαλάσσιοι οργανισμοί άρχισαν αν επανέρχονται μετά από 1,5 χρόνο.
Η συμμετοχή όμως εθελοντών σε δράσης απορρύπανσης περιοχών που έχουν πληγεί από μαζούτ δεν είναι μια απλή υπόθεση, απαιτεί τεχνογνωσία και εξοπλισμό που πρέπει να προϋπάρχει, με δεδομένο ότι το μαζούτ δεν είναι ένα πλαστικό μπουκάλι που μπορείς να μαζέψεις εύκολα έστω φορώντας απλώς γάντια. Η συμμετοχή εθελοντών σε περίπτωση καθαρισμού παραλιών από μαζούτ απαιτεί τόσο κατάλληλο ρουχισμό όσο και σχετικό εξοπλισμό, όπως μπορεί να διαπιστώσει εύκολα κάποιος και από άλλες παρόμοιες κινητοποιήσεις όπως για παράδειγμα στην Ισπανία ή στις ΗΠΑ μετά από περιστατικά ρύπανσης. Αλλά το διαπιστώνει κάποιος και από τον τρόπο που συμμετέχουν οι όποιοι εθελοντές στον καθαρισμό των ακτών στη Σαλαμίνα και στην Αττική. Η οικολογικές οργανώσεις που συμμετέχουν τώρα στον καθαρισμό ακτών στη Σαλαμίνα κι άλλες περιοχές προσπαθούν να συγκεντρώσουν πόρους για να αποκτηθεί ο σχετικός εξοπλισμός και ρουχισμός. Αυτό όμως καθυστερεί ακόμα περισσότερο την προσπάθεια κινητοποίησης (και) εθελοντών, έπρεπε έτσι κι αλλιώς στο πλαίσιο των σχεδίων έγκαιρης αντιμετώπισης της ρύπανσης από πετρελαιοειδή να υπάρχει στην περιφέρεια, στους δήμους και στα λιμεναρχεία σχετικός εξοπλισμός για τους εθελοντές, αφού όλα τα σχέδια περιλαμβάνουν και τη συμμετοχή εθελοντών στις προσπάθειες αντιμετώπισης της πετρελαιοκηλίδας (κυρίως του καθαρισμού των ακτών - είτε είναι αμμώδεις είτε βραχώδεις)
Νομίζω ότι η υπόθεση του ναυαγίου του Eurobulker X βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη στα δικαστήρια. Αν κάποιος ξέρει πιο συγκεκριμένα στοιχεία ας τα δημοσιοποιήσει, έχει ενδιαφέρον να γνωρίζουμε όλοι πόσο αποτελεσματικά λειτουργεί η δικαιοσύνη στην Ελλάδα και σε τέτοια περιστατικά που έχουν σημαντικές κοινωνικές, οικολογικές και οικονομικές επιπτώσεις. Ιδιοκτήτης του σκάφους ήταν ο ιδιοκτήτης των ναυπηγείων Χαλκίδας
Μερικά από τα περιστατικά ρύπανσης από πετρέλαιο στην Ελλάδα που οφείλονται σε σκάφη καταγράφει η Greenpeace; http://www.greenpeace.org/greece/el/news/newstories-archive/oil-pump/oilspills-in-greece/
