Απάντηση της Επιτροπής σε ερώτηση του Ν. Χρυσόγελου για εξορύξεις χρυσού στην ΠΓΔΜ

Άγνοια και βαθιά ανησυχία εκφράζει η Επιτροπή με αφορμή την ερώτηση του Ν. Χρυσόγελου, ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο σχετικά με τις σχεδιαζόμενες εξορύξεις χρυσού στην Ilovica της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ).

Πρόκειται για περιοχή που βρίσκεται στη λεκάνη απορροής του ποταμού Στρυμώνα, πολύ κοντά στα σύνορα με Βουλγαρία και Ελλάδα και σύμφωνα με τη Διεθνή Συνθήκη του Espoo για τη Διασυνοριακή Ρύπανση (1994), οι χώρες αυτές ως «επηρεαζόμενα μέλη», θα πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία έγκρισης. Η περιεκτικότητα των εδαφών σε χρυσό δεν υπερβαίνει τα 0,32 γραμμάρια/τόνο, σύμφωνα με την εταιρεία EuromaxResources στην οποία παραχωρήθηκε μεταλλοφόρο κοίτασμα χρυσού-χαλκού έκτασης 5 km², ενώ συνολικά υπολογίζεται ότι το κοίτασμα περιλαμβάνει 3,8 εκατομμύρια ουγγιές χρυσού.

Όπως όμως αναφέρει ο ευρωπαίος Επίτροπος StefanFüle, υπεύθυνος για τη Διεύρυνση και την ευρωπαϊκή πολιτική Γειτονίας, ηΚομισιόν δεν ενημερώθηκε για τις σχεδιασθείσες δραστηριότητες εξόρυξης χρυσού-χαλκού, ενώ η πλέον πρόσφατη έκθεση προόδου για την ΠΓΔΜ αναφέρει ότι οι επιδόσεις της ΠΓΔΜ στην εφαρμογή της Οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ) εξακολουθεί να παρουσιάζει αδυναμίες, ιδίως σε τοπικό επίπεδο, ενώ οι απαιτήσεις για την πρόσβαση σε πληροφορίες και δημόσιες διαβουλεύσεις σχετικά με την ΕΠΕ ακόμη δεν εφαρμόζονται ορθά.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί με προσοχή την κατάσταση όσον αφορά τη συμμόρφωση με την οριζόντια περιβαλλοντική νομοθεσία καθώς οι διασφαλίσεις που έχει η Επιτροπή για την ευθυγράμμιση των υποψηφίων χωρών με τα περιβαλλοντικά πρότυπα της ΕΕ για όλες τις νέες επενδύσεις ισχύουν μόνο για την περίπτωση συγχρηματοδότησης της επένδυσης είτε από την ΕΕ, είτε από 5 Διεθνείς Χρηματοδοτικούς Μηχανισμούς (Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, Χρηματοδοτική Συνεργασία του Βορρά για το Περιβάλλον και Σκανδιναβική Τράπεζα Επενδύσεων).

Ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο δήλωσε σχετικά:«Το περιβαλλοντικό κεκτημένο είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να διασφαλίζεται μόνο σε περιπτώσεις ευρωπαϊκής συγχρηματοδότησης. Ειδικά όταν πρόκειται για περιπτώσεις υποψηφίων χωρών με προβληματικές επιδόσεις στην εφαρμογή ακόμα και της εθνικής τους νομοθεσίας, η τήρηση της υπάρχουσας ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας σε επενδύσεις που είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσουν καταλυτικά το περιβάλλον σε βάθος χρόνου, θα έπρεπε να αποτελεί βασική προϋπόθεση για την προόδο της ενταξιακής διαδικασίας.

Είναι επίσης καιρός να επανεξεταστεί το θέμα του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις εξορύξεις μεταλλευμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο πολύ περισσότερο που το πρόσφατο ατύχημα στην Talvivaara ης Φινλανδίας ανέδειξε πολλά προβλήματα ακόμα και σε μια επιχείρηση που προβάλλονταν ως πρότυπο. Η εντυπωσιακή πρόσφατη αύξηση των σχεδίων επενδύσεων σε εξορύξεις χρυσού σε χώρες με οικονομικά προβλήματα, ιδιαίτερα στην περιοχή των Βαλκανίων - παρά το γεγονός ότι οι περιεκτικότητες των κοιτασμάτων είναι εξαιρετικά χαμηλές –θέτει επιτακτικά την ανάγκη να γίνουν σοβαρές νομοθετικές αλλαγές και να σταθμίζονται τα σχέδια με κριτήριο την περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα και όχι απλώς την άκριτη αποδοχή κάθε σχεδίου.

Στο πρόσφατο Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος στην Αθήνα και με πρωτοβουλία των Οικολόγων Πράσινων την οποία συνυπέγραψαν άλλα 11 Πράσινα Κομμάτα, υιοθετήθηκε ψήφισμα που προτείνει ουσιαστικές θεσμικές αλλαγές [1]. Πάνω σε αυτή τη βάση θα συνεργαστώ με τους συναδέλφους μου στην Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο, τις κινήσεις πολιτών, επιστήμονες και τα Πράσινα Κόμματα με στόχο την εγκατάλειψη της μονοδιάστατης λογικής του κέρδους που διέπει σήμερα τις εξορύξεις μεταλλευμάτων και ιδιαίτερα του χρυσού.

Η αποτελεσματική χρήση των πρώτων υλών, η αποσύνδεση της οικονομικής δραστηριότητας από την αυξανόμενη κατανάλωση μη ανανεώσιμων υλών και η ανακύκλωση όσων μετάλλων και πολύτιμων πρώτων υλών βρίσκονται μέσα στα καταναλωτικά προϊόντα ευρείας χρήσης θα περιορίσει την πίεση για επέκταση των εξορύξεων αλλά μπορεί να δημιουργήσει βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες σε αυτούς τους τομείς και χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, πολλαπλάσιες από αυτές που υπόσχονται οι σύγχρονοι χρυσοθήρες. Ας μας παραπλανούν την κοινωνία ότι δήθεν θα πλουτίσει από την εξόρυξη χρυσού, αφού στην πραγματικότητα τα έσοδα από φόρους είναι ελάχιστα ακόμα και σε χώρες όπως είναι η Φιλανδία και η Σουηδία, που μόλις μετά το ατύχημα τόλμησαν να θέσουν θέμα φορολόγησης. Οι χρυσοθήρες πληρώνουν ως φόρο ελάχιστα μόνο Ευρώ»

 ________________________

[1] Η Πράσινη Οπτική για τις Εξορύξεις στην Ευρώπη -Ανάγκη για συντονισμένες δράσεις των Πράσινων - Ο Χρυσός στο επίκεντρο

(Ακολουθούν η ερώτηση και η απάντηση)

Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης E-009139/2012 προς την Επιτροπή

Άρθρο 117 του Κανονισμού

Nikos Chrysogelos (Verts/ALE)

Θέμα: «Διασυνοριακές επιπτώσεις από πιθανή λειτουργία ορυχείου χρυσού-χαλκού στην Ilovica της ΠΓΔΜ»

Στις 24 Ιουλίου 2012 υπογράφηκε σύμβαση παραχώρησης προς την εταιρεία EuromaxResources μεταλλοφόρου κοιτάσματος χρυσού-χαλκού έκτασης 5 km² στην τοποθεσία Ilovica της ΠΓΔΜ[1]. Πρόκειται για περιοχή που βρίσκεται στη λεκάνη απορροής του ποταμού Στρυμώνα, πολύ κοντά στα σύνορα με Βουλγαρία και Ελλάδα. Η περιεκτικότητα των εδαφών σε χρυσό δεν υπερβαίνει τα 0,32 γραμμάρια/τόνο, σύμφωνα με την εταιρεία, ενώ συνολικά υπολογίζεται ότι το κοίτασμα περιλαμβάνει 3,8 εκατομμύρια ουγγιές χρυσού  [2] .

Η εταιρεία δηλώνει ότι ο χρυσός και ο χαλκός θα παράγονται ως συμπύκνωμα, το ορυχείο θα κατασκευαστεί το 2015 και θα είναι έτοιμο για παραγωγή στα μέσα του 2017. Σύμφωνα με τη Διεθνή Συνθήκη του Espoo για τη Διασυνοριακή Ρύπανση (1994), η Ελλάδα και η Βουλγαρία είναι «επηρεαζόμενα μέλη», ως εκ τούτου έχουν βαρύνουσα άποψη στη διαδικασία έγκρισης και η χώρα όπου πρόκειται να γίνει το έργο οφείλει να παράσχει στους πολίτες των περιοχών που πιθανόν να επηρεαστούν πλήρη και έγκαιρη πληροφόρηση και να τους δώσει τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ερωτάται η Επιτροπή:

1.     Έχει ενημερωθεί για τα σχέδια εξόρυξης χρυσού και χαλκού στη συγκεκριμένη περιοχή και τις πιθανές διασυνοριακές περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους; Έχει γίνει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων; Γνωρίζει αν θα χρησιμοποιηθεί τεχνολογία εκχύλισης κυανίου;

2.     Γνωρίζει για τυχόν διαδικασίες διαβούλευσης με τα γειτονικά κράτη μέλη της ΕΕ, Ελλάδα και Βουλγαρία; Σκοπεύει να ενημερώσει περαιτέρω τα κράτη μέλη της περιοχής για τυχόν περιβαλλοντικές επιπτώσεις που αναμένονται από τη συγκεκριμένη επένδυση;

3.     Με δεδομένο ότι προωθούνται πολλά σχέδια για εξορύξεις στα Βαλκάνια[3], όπου οι χώρες που πλήττονται από την οικονομική κρίση αδυνατούν να αντισταθούν σε οικονομικά και περιβαλλοντικά καταστροφικούς όρους που μπορεί να επιβάλουν οι εξορυκτικές εταιρείες, τι μέτρα λαμβάνει, τουλάχιστον σε συνεργασία με κράτη μέλη της ΕΕ στην περιοχή, για να αποφευχθούν μη αντιστρεπτές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία των πολιτών από τις εξορυκτικές δραστηριότητες;

EL- E-009139/2012

Απάντηση του κ. Füle εξ ονόματος της Επιτροπής

Η Επιτροπή δεν ενημερώθηκε για τις σχεδιασθείσες δραστηριότητες εξόρυξης χρυσού-χαλκού στην τοποθεσία Ilovica της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ). Επίσης, δεν υπάρχει νομική υποχρέωση κοινοποίησης στην Επιτροπή βάσει της σύμβασης Espoo των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ).

Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου του 1998, υπογραμμίστηκε η σημασία για τις υποψήφιες χώρες να ευθυγραμμιστούν με τα περιβαλλοντικά πρότυπα της ΕΕ για όλες τις νέες επενδύσεις. Σχετικά με αυτό, η Επιτροπή έχει ορισμένες διασφαλίσεις:

• στην περίπτωση συγχρηματοδότησης από την ΕΕ: υπάρχει de facto υποχρέωση για την πλήρωση των προτύπων ΕΕ ως προϋπόθεση της εκταμίευσης πόρων ΕΕ
• στην περίπτωση συμμετοχής Διεθνών Χρηματοδοτικών Οργανισμών (ΔΧΟ), εφαρμόζεται η ίδια προϋπόθεση. Πέντε από αυτούς (Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, Χρηματοδοτική Συνεργασία του Βορρά για το Περιβάλλον και Σκανδιναβική Τράπεζα Επενδύσεων) υπέγραψαν τις «Ευρωπαϊκές Αρχές για το Περιβάλλον», όπου δεσμεύτηκαν να εξασφαλίσουν την τήρηση του περιβαλλοντικού κεκτημένου της ΕΕ στα επενδυτικά σχέδια των χωρών της διεύρυνσης.

Η Επιτροπή παρακολουθεί με προσοχή την κατάσταση όσον αφορά τη συμμόρφωση με την οριζόντια περιβαλλοντική νομοθεσία. Όπως αναφέρεται στην πλέον πρόσφατη έκθεση προόδου για την ΠΓΔΜ[4], η ικανότητα εφαρμογής της οδηγίας[5] για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ) βελτιώθηκε παρότι εξακολουθούν να υπάρχουν αδυναμίες, ιδίως σε τοπικό επίπεδο, και οι απαιτήσεις για την πρόσβαση σε πληροφορίες και δημόσιες διαβουλεύσεις σχετικά με την ΕΠΕ ακόμη δεν εφαρμόζονται ορθά. Απαιτείται η καταβολή σημαντικών προσπαθειών για την εφαρμογή της εθνικής νομοθεσίας σχετικά με τον έλεγχο της βιομηχανικής ρύπανσης και την προστασία της φύσης.