Ερώτηση Νίκου Χρυσόγελου για τους όρους εφαρμογής του προγράμματος «Κατ’ οίκον βοήθεια συνταξιούχων»
Το ζήτημα των όρων συμμετοχής στο πρόγραμμα «Κατ’ οίκον βοήθεια συνταξιούχων» που αντικαθιστά το γνωστό πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» φέρνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με ερώτησή του, ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων /Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο.
Με τις διατάξεις του άρθρου 138 του Ν. 4052/01.03.2012 θεσμοθετήθηκε η κάλυψη από τα ασφαλιστικά ταμεία κύριας δραστηριότητας του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας (Υπ.Ερ.Κ.Α.Π.) των αναγκών της κατ’ οίκον φροντίδας συνταξιούχων λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου φορέων κύριας ασφάλισης αρμοδιότητας του Υπ.Ερ.Κ.Α.Π. Το «Πρόγραμμα κατ’ οίκον φροντίδας Συνταξιούχων» που διαχειρίζεται το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ αποτελεί “εξέλιξη” των μέχρι πρόσφατα και για πολλά – όχι όμως και διαδοχικά – χρόνια συγχρηματοδοτούμενων από τα Διαρθρωτικά Ταμεία δράσεων κατ’ οίκον βοήθειας («Βοήθεια στο Σπίτι» και «Μονάδες Κοινωνικής Μέριμνας»). Στο πλαίσιο των συστημικών παρεμβάσεων του Ε.Π. Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού της 4ης Προγραμματικής Περιόδου 2007-2013, προβλέπονταν μεταβατική περίοδος χρηματοδότησης και λειτουργίας των εν λόγω δράσεων μέχρι να εκπονηθεί θεσμικό, κανονιστικό και διοικητικό πλαίσιο για την προώθηση και εφαρμογή ενός βιώσιμου συστήματος παροχής των υπηρεσιών «Βοήθεια στο σπίτι».
Το νέο πλαίσιο έπρεπε να προβλέπει την εφαρμογή ολοκληρωμένου, βιώσιμου κι ανεξάρτητου από κοινοτική χρηματοδότηση συστήματος προσφοράς αντίστοιχων εξατομικευμένων υπηρεσιών στις ομάδες των ατόμων που ήδη οι δράσεις εξυπηρετούσαν. Ωστόσο, η συμμετοχή των δυνητικά εξυπηρετούμενων στο νέο πρόγραμμα περιορίζεται από σειρά προϋποθέσεων που πρέπει σωρευτικά να ισχύουν και αφορούν στην ηλικία των εξυπηρετούμενων, το εισόδημά τους, το πιθανό ποσοστό αναπηρίας, την οικογενειακή κατάστασή τους. Επιπλέον, δεν καλύπτονται τ' ανασφάλιστα άτομα (εκτός ανασφάλιστων του ΟΓΑ), δεν προβλέπεται προτεραιότητα στα άτομα με τις πιο βαριές αναπηρίες, ενώ εξαιρούνται όσα άτομα λαμβάνουν επίδομα απολύτου αναπηρίας καθώς και τα έμμεσα ασφαλισμένα άτομα με αναπηρία. Τέλος, οι πόροι χρηματοδότησης είναι περιορισμένοι, ενώ δεν έχει ξεκινήσει η χορήγηση κινήτρων για τη δημιουργία Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων Φροντίδας.
Ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων/Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο δήλωσε σχετικά:
«Σε μια εποχή κρίσης, πρέπει όχι μόνο να αποφεύγονται οι περιορισμοί και οι εκπτώσεις στις κοινωνικές πολιτικές αλλά χρειάζεται να διευρύνονται, να γίνονται πιο αποτελεσματικές και να αναζητούνται λύσεις που θα βοηθήσουν στην ανακούφιση όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτών τη στιγμή που χάνουν την εργασία και τα εισοδήματά τους. Δράσεις όπως το Βοήθεια στο Σπίτι έχουν χρηματοδοτηθεί για πολλά χρόνια από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθώντας να καλύψουν ένα σημαντικό κενό στην Ελλάδα, τις δημόσιες κατ΄ οίκον παροχές πρωτοβάθμιας φροντίδας. Παρόμοιες δράσεις δεν είναι όμως απολύτως αναγκαίες για μεγάλες ομάδες πολιτών αλλά και σημαντικές για να επιτυγχάνεται βέλτιστη χρήση των πόρων στο πλαίσιο μιας δίκαιης δημοσιονομικής πολιτικής. Η πρωτοβάθμια φροντίδα και η πρόληψη κοστίζουν λιγότερο στα δημόσια συστήματα υγείας και είναι εργαλείο αποφυγής του μεγάλου κόστους που συνεπάγεται η παραμονή στο νοσοκομείο.
Το νέο πρόγραμμα που διαχειρίζεται το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, έρχεται να αντικαταστήσει τα μέχρι πρότινος συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» και «Μονάδες Κοινωνικής Μέριμνας». Πρόκειται για ένα, κατά πάσα πιθανότητα, βιώσιμο σύστημα που όμως δεν «διαδέχεται» επαρκώς τα προηγούμενα, δεδομένου ότι δεν καλύπτει όλους τους πολίτες στους οποίους απευθύνονταν τα προηγούμενα προγράμματα, είναι υπερβολικά περιοριστικό ως προς το ποιοι δικαιούνται να συμμετάσχουν.
Το αρμόδιο υπουργείο, το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, έχει επιλέξει να μεταμορφώσει τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα σε δράσεις που βασίζονται στον «ασφαλιστικό κίνδυνο». Έτσι, εξαιρεί αυτόματα τους ανασφάλιστους και τους εμμέσως ασφαλισμένους. Παράλληλα, καθυστερούν σημαντικά οι δράσεις χορήγησης κινήτρων για την δημιουργία Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων Φροντίδας. Τελικά δεν υπάρχει ομαλή μετάβαση στο νέο σύστημα και χιλιάδες δικαιούχοι του προηγούμενου προγράμματος δεν είναι δικαιούχοι του νέου. Έχει επικρατήσει η λογική της οριζόντιας προτεραιότητας σε ένα πρόγραμμα που θεωρητικά στοχεύει εξατομικευμένα να εξυπηρετήσει τους πολίτες και να αντιμετωπίσει τις ανάγκες τους.
Με την ερώτηση που κατέθεσα, καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να απαντήσει αν θεωρεί πως το νέο, μη συγχρηματοδοτούμενο από πόρους του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, σύστημα εξυπηρετεί του στόχους για τους οποίους τόσοι πόροι έχουν διατεθεί στο παρελθόν. Αν θεωρεί πως οι εισοδηματικοί και άλλοι περιορισμοί που έχουν τεθεί κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Επιπλέον, καλούμε την Επιτροπή να συνεργαστεί με τις Ελληνικές Αρχές ώστε να δοθεί μία λύση στην στήριξη των χιλιάδων ανασφάλιστων πολιτών.
Η Ελληνική κυβέρνηση και τα αρμόδια Υπουργεία πρέπει να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν τις δράσεις αυτές όχι αποκλειστικά με γνώμονα την λογιστική ορθή κι εύκολη διεκπεραίωση, αλλά με υιοθέτηση διαδικασιών που θα επιτύχουν τους στόχους ύπαρξης των δράσεων και θα ανακουφίζουν τους πολίτες. Είναι βέβαιο πως μόνο έτσι θα επέλθουν θετικά αποτελέσματα γενικότερα και στο σύστημα υγείας.»
(Ακολουθεί ολόκληρο το περιεχόμενο της ερώτησης)
Θέμα: «Το πρόγραμμα “κατ' οίκον φροντίδας συνταξιούχων”»
Θεσμοθετήθηκε πρόσφατα η λειτουργία του «Προγράμματος κατ’ οίκον φροντίδας Συνταξιούχων» [1] που διαχειρίζεται το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, εξέλιξη των μέχρι πρόσφατα συγχρηματοδοτούμενων δράσεων κατ’ οίκον βοήθειας [2]. Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ προβλεπόταν μεταβατική περίοδος χρηματοδότησης και λειτουργίας των εν λόγω δράσεων μέχρι να εκπονηθεί θεσμικό, κανονιστικό και διοικητικό πλαίσιο για προώθηση κι εφαρμογή ενός βιώσιμου συστήματος παροχής των υπηρεσιών «Βοήθεια στο σπίτι» [3]. Ωστόσο, η συμμετοχή των δυνητικά εξυπηρετούμενων στο νέο πρόγραμμα περιορίζεται από σειρά προϋποθέσεων που πρέπει σωρευτικά να ισχύουν και αφορούν σε ηλικία, εισόδημα, πιθανό ποσοστό αναπηρίας και οικογενειακή κατάσταση [4]. Δεν καλύπτονται ανασφάλιστα άτομα (εκτός υπερήλικων ανασφάλιστων ΟΓΑ). Δεν προβλέπεται προτεραιότητα στα άτομα με τις πιο βαριές αναπηρίες. Εξαιρούνται όσα άτομα λαμβάνουν επίδομα απολύτου αναπηρίας καθώς κι έμμεσα ασφαλισμένα άτομα με αναπηρία [5]. Οι πόροι είναι πεπερασμένοι. Δεν έχει ξεκινήσει η χορήγηση κινήτρων για δημιουργία Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων Φροντίδας.
Ερωτάται η Επιτροπή:
Θεωρεί πως το «πρόγραμμα κατ’ οίκον φροντίδας συνταξιούχων» προσφέρει επαρκείς υπηρεσίες στις ομάδες πολιτών που εξυπηρετούνταν από τις μέχρι πρόσφατα συγχρηματοδοτούμενες δράσεις και έχουν ανάγκη σχετικών παροχών;
Πώς κρίνει τους εφαρμοζόμενους περιορισμούς στη συμμετοχή των δυνητικά εξυπηρετούμενων και τον ορισμό της χαμηλότερης εισοδηματικής κλίμακας που προβλέπεται κάθε φορά για την παροχή του ΕΚΑΣ (που πιθανώς να περιλαμβάνει επίδομα αναπηρίας) ως μέγιστο συνολικό εισόδημα και κριτήριο αποκλεισμού από την εν λόγω παροχή;
Προτίθεται να συνεργαστεί με τις Ελληνικές Αρχές για εφαρμογή στη χώρα γενικευμένου συστήματος κατ’ οίκον βοήθειας ηλικιωμένων κι ατόμων με αναπηρία, ανεξάρτητα από το ασφαλιστικό τους ιστορικό;
Πώς κρίνει τη συμμετοχή Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων Φροντίδας στο ισχύον σύστημα; Προτίθεται να προτείνει πλαίσιο κινήτρων για αυτές για ευρύτερη εφαρμογή του προγράμματος “κατ’ οίκον φροντίδας”;
___________________________________
[1] Διατάξεις του άρθρου 138 του Ν. 4052/01.03.2012
[2] «Βοήθεια στο Σπίτι» και «Μονάδες Κοινωνικής Μέριμνας»
[3] Ε.Π. Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού του ΕΣΠΑ 2007-2013
[6]Δελτίο τύπου και επιστολή Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑΜΕΑ) http://www.esaea.gr/index.php?module=announce&ANN_id=4090&ANN_user_op=view&ns_news=1&MMN_position=20:20
