Βρυξέλλες, 16.6.2014
Η συνεργασία της Ελλάδας με το Αζερμπαϊτζάν δεν μπορεί να μην περιλαμβάνει θέματα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος
“Η Ελλάδα αναπτύσσει μια σειρά από οικονομικές κι εμπορικές συνεργασίες με το Αζερμπαϊτζάν τα τελευταία χρόνια. Μάλιστα προσφάτως ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο πρωθυπουργός και ο υπουργός εξωτερικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευαγ. Βενιζέλος είχαν συνάντηση στην Αθήνα με τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Aliyev. Στην ανακοίνωσή του μάλιστα ο κ Βενιζέλος εξυμνούσε τον σταθεροποιητικό ρόλο της χώρας αυτής. Επίσης, ο πρόεδρος της Κομισιόν κ. Μπαρόζο επισκέπτεται τη χώρα αυτή επιχειρώντας να προωθήσει περαιτέρω τις εμπορικές και οικονομικές συνεργασίες της ΕΕ με το Αζερμπαϊτζάν. Θέλουμε να υπενθυμίσουμε ότι τα θέματα της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να αποτελούν μέρος της ατζέντας των συζητήσεων και συμφωνιών τόσο της ΕΕ όσο και της Ελλάδας όπως προβλέπουν το “Στρατηγικό Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Δημοκρατία” που υιοθετήθηκε στις 25/6/2012 αλλά και το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου στις 13/6/2013 σχετικά με το Αζερμπαϊτζάν (1). Και τα δυο αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι “τα ανθρώπινα δικαιώματα τίθενται στο κέντρο των σχέσεων με όλες τις τρίτες χώρες, περιλαμβανομένων και των στρατηγικών εταίρων”. Επομένως περιμένουμε η ΕΕ και η Ελλάδα να εφαρμόζουν όσα αποφασίζουν και να αναδεικνύουν το θέμα της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις σχέσεις τους με όλες τις τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένου και του Αζερμπαϊτζάν. Το ίδιο πρέπει να γίνεται όσον αφορά και τα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος”, δήλωσε ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Πράσινων/ “ΠΡΑΣΙΝΟΙ – Αλληλεγγύη. Δημιουργία. Οικολογία”.
Στις δηλώσεις του έλληνα υπουργού εξωτερικών αναφέρονται χαρακτηριστικά: “Είναι στρατηγική μας επιλογή να προωθήσουμε τις διμερείς μας σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν. Το Αζερμπαϊτζάν, είναι ένας πυλώνας σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Είναι ένας προμηθευτής ενέργειας, ένας παράγοντας, καθοριστικός, για την ενεργειακή ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου. Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, η συνεργασία Ελλάδας-Αζερμπαϊτζάν μπορεί να αποδώσει, επίσης, πολύ θετικά αποτελέσματα και σε σχέση με την ΕΕ και σε σχέση με την ευρωατλαντική συνεργασία, ευρύτερα. Σε μια ταραγμένη περιοχή, μια ταραγμένη περιοχή που εκτείνεται και στην ανατολική και στη νότια γειτονία της ΕΕ, έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία να έχεις κάποιους στρατηγικούς εταίρους που λειτουργούν, ως άγκυρες σταθερότητας. Αυτός είναι ο ρόλος του Αζερμπαϊτζάν, κράτος που είναι έτοιμο επίσης να επενδύσει στην Ελλάδα και άρα να συμβάλλει στην ανάπτυξη της ελληνικής πραγματικής οικονομίας, τώρα που βγαίνουμε από την κρίση”.
Θέλουμε να υπενθυμίσουμε στην ελληνική κυβέρνηση ότι οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ δυο χωρών είναι ισορροπημένες μόνο όταν λαμβάνονται υπόψη μια σειρά θεμάτων, όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων , η αντιμετώπιση της διαφθοράς, η διαφάνεια, η ελευθερία έκφρασης , ο έλεγχος της εξουσίας. Πολύ περισσότερο οι σχέσεις των δυο χωρών περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την διέλευση του αγωγού ΤΑP από την Β. Ελλάδα, την εξαγορά της ΔΕΣΦΑ από την εταιρία Sοcar, την προοπτική επενδύσεων αλλά και αγοράς ακινήτων στην Ελλάδα κα.
1. Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (πρέπει να) είναι μέρος της πολιτικής για την ενεργειακή και γενικότερη ασφάλεια και σταθερότητα μιας περιοχής. Το Αζερμπαϊτζάν κατηγορείται από το Ευρωκοινοβούλιο και τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων για εκφοβισμό, συλλήψεις, κρατήσεις και άδικες καταδίκες ηγετικών στελεχών της αντιπολίτευσης ή πολιτών, ακτιβιστών, δημοσιογράφων και μπλόγκερς απλώς και μόνο γιατί εξέφρασαν την άποψή τους και άσκησαν δικαιώματα και ελευθερίες που προστατεύονται από τις διεθνείς συμφωνίες για τα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα. Τόσο η ΕΕ όσο και η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να θέτουν ξεκάθαρα στους εκπροσώπους του Αζερμπαϊτζάν την υποχρέωσή του να σέβονται την ελευθερία του τύπου και των μέσων ενημέρωσης, σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, να διασφαλίζουν την ελευθερία έκφρασης , την ελευθερία του συναθροίζεσθε καθώς και την ανάληψη ανεξάρτητης έρευνας των πολλών περιπτώσεων άσκησης βίας εναντίον δημοσιογράφων και αγωνιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όλες οι ενδείξεις επιβεβαιώνουν ότι η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει επιδεινωθεί αντί να βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, ίσως και επειδή το καθεστώς θεωρείτε ιδιαίτερα διεφθαρμένο κι επιδιώκει να ελέγχει απόλυτα όχι μόνο την κοινωνία αλλά και την οικονομία και τις εμπορικές δραστηριότητες, προς όφελος ενός πολύ περιορισμένου, γύρω από την προεδρική οικογένεια, κύκλου συμφερόντων. Παρά τις εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας το καθεστώς δεν φαίνεται διατεθειμένο να αλλάξει πρακτικές και παρατηρούνται διαρκώς αυξανόμενες πιέσεις και εκφοβισμός των ΜΚΟ και των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης. Ενδεικτικές είναι οι διατάξεις νέων νόμων που προβλέπουν δρακόντεια μέτρα και βαριές ποινές για όσους οργανώνουν διαμαρτυρίες που δεν έχουν την έγκριση του καθεστώτος, ενώ διευρύνουν τον ορισμό της συκοφαντικής δυσφήμισης, και καθιστούν αυστηρότερους τους κανόνες που διέπουν την χρηματοδότηση των μη κυβερνητικών οργανισμών.
2. Η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να είναι επίσης μέρος των ενεργειακών και οικονομικών συμφωνιών. Η χώρα, οι κάτοικοι αλλά και το περιβάλλον υποφέρουν από την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου, μια και το Αζερμπαϊτζάν είναι μια από τις πιο παλιές πετρελαιοπαραγωγές περιοχές. Με δεδομένο ότι τα περισσότερα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας εξάγονται, ενώ πολλές ξένες επιχειρήσεις έχουν επενδύσει στην περιοχή δεν μπορεί να αγνοείται αυτή η διάσταση. Αν οι ευρωπαίοι πολίτες δεν ενδιαφέρονται μόνο να έχουν φυσικό αέριο ή πετρέλαιο – αλλά κατ’ ελάχιστον ενδιαφέρονται και για τις συνέπειες που έχει η άντλησή τους στις χώρες προέλευσης – θα πρέπει να απαιτούμε από τις κυβερνήσεις μας να θέτουν ως προτεραιότητα τα θέματα περιβάλλοντος στις χώρες παραγωγής όσο και στο πλαίσιο των συμφωνιών μεταφοράς των ορυκτών καυσίμων. Στην περίπτωση του Αζερμπαϊτζάν το θέμα μας αφορά και πολύ άμεσα αφού ο αγωγός TAP που θα μεταφέρει φυσικό αέριο υπό πίεση από την περιοχή της Κασπίας προς τις ευρωπαϊκές αγορές θα διέρθει και από την Ελλάδα. Συγκεκριμένα ο αγωγός μήκους 543 χιλιομέτρων στην Ελλάδα διασχίζει 15 περιοχές NATURA 2000, τα περισσότερα ποτάμια, παραποτάμια δάση (2,3), εύφορες αγροτικές περιοχές, σημαντικούς κάμπους (πχ πεδιάδες Φιλίππων, Σερρών και Γαλλικού), αρδευτικά κανάλια, ενώ περνάει περιφερειακά των λιμνών Βόλβη και Κορώνεια. Είναι ένας αγωγός που έτσι κι αλλιώς μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα τόσο στις ανθρώπινες όσο και στις φυσικές κοινότητες που δεν αντιμετωπίζονται απλώς επειδή εκπονούνται Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (4) ή διεξάγεται τυπικά διάλογος σε ορισμένες περιοχές. Εξάλλου η κρίση στην Ουκρανία κατέδειξε ότι η στροφή σε 100% Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας που διατίθενται τοπικά και περιφερειακά είναι ο μόνος τρόπος διασφάλισης της ενεργειακής σταθερότητας και παράγοντας ασφάλειας στην Ευρώπη. Οι αγωγοί ενέργειας μπορεί να περιπλέξουν ακόμα περισσότερο τα διάφορα γεωπολιτικά παιχνίδια και τους εκβιασμούς αντί να συμβάλλουν στην ειρήνη και την ασφάλεια, όπως διατείνονται οι κυρίαρχες αντιλήψεις που δεν έχουν σχέση όμως με την πραγματικότητα (Ουκρανία, Αζερμπαϊτζάν, Τσετσενία, Νιγηρία, Ιράκ κα)
(1) http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P7-TA-2013-0285+0+DOC+XML+V0//EL
Καθώς και Απόφαση του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων “CaseofIlgarMammadov” http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-144124#{%22itemid%22:[%22001-144124%22]}
4 http://www.trans-adriatic-pipeline.com/gr/esia/greece/report/download-greek/
