γενικές κατευθύνσεις μόνο, δήλωσε αδυναμία να απαντήσει με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, ενώ δεν ανέφερε κάποια πρωτοβουλία της Επιτροπής για περαιτέρω εξέταση του ζητήματος.

Για τα ζητήματα της ρύπανσης με αρσενικό από βιομηχανία εξόρυξης μετάλλων στην τεχνητή λίμνη Topolnitsa και για άλλες περιπτώσεις εγκαταλελειμμένων δεξαμενών αποβλήτων από εξορυκτικές δραστηριότητες στη Βουλγαρία, ο Επίτροπoς Περιβάλλοντος J. Potočnik τουλάχιστον δεσμεύεται να ζητήσει από τις βουλγαρικές αρχές συμπληρωματικές πληροφορίες, να τις αξιολογήσει και αν κριθεί απαραίτητο να προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες.

Ο Ν. Χρυσόγελος δήλωσε σχετικά: «Παρακολουθούμε στενά το θέμα της εξόρυξης χρυσού στο Krumovgrad της Βουλγαρίας που βρίσκεται πολύ κοντά στην Κομοτηνή, αλλά και άλλα θέματα ρύπανσης στη γειτονική χώρα που σχετίζονται με παλαιότερες εξορυκτικές δραστηριότητες. Η τελευταία αυτή απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιβεβαιώνει τις πολύ σοβαρές επιπλοκές που έχουν τα ζητήματα της εξόρυξης χρυσού τόσο εντός, όσο και κοντά στα σύνορα της Ελλάδας. Στη γειτονική χώρα, επανειλημμένα έχουν ματαιωθεί σχέδια εξόρυξης χρυσού με τη μέθοδο της εκχύλισης με κυάνιο, μετά τις κινητοποιήσεις κατοίκων και περιβαλλοντικών οργανώσεων. Οι αγώνες τους είναι απόλυτα συνδεδεμένοι και αλληλέγγυοι με τους αγώνες που γίνονται και στην Ελλάδα, καθώς και στη Χαλκιδική υπάρχουν υψηλές περιεκτικότητες των πετρωμάτων σε αρσενικό, αλλά και έχουν εκφραστεί βάσιμες ανησυχίες για το γεγονός ότι η πειραματική μέθοδος "ακαριαίας τήξης", την οποία έχει δηλώσει η Εταιρεία Ελληνικός Χρυσός ότι θα χρησιμοποιήσει, δεν θα αποδώσει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, με συνέπεια να χρησιμοποιηθεί η γνωστή και πολυχρησιμοποιημένη μέθοδος της εκχύλισης με κυάνιο. Γι’ αυτό και κάνουμε ότι είναι δυνατόν για να εκτιμηθούν στο ακέραιο όλες οι επιπτώσεις που μπορεί να έχουν αντίστοιχα έργα.

Η Κομισιόν πρέπει να δείξει μεγαλύτερη προσοχή και στο ζήτημα των παράνομων κρατικών ενισχύσεων που σχετίζονται με εξορυκτικές δραστηριότητες. Βλέπουμε ότι δεν αποτελεί ελληνική μοναδικότητα η περίπτωση της Χαλκιδικής όπου η Κομισιόν έκρινε πως το 2003 το τίμημα των 11 εκατομμυρίων ευρώ που πλήρωσε η Ελληνικός Χρυσός για τα Μεταλλεία Κασσάνδρας το 2003 ισοδυναμούσε με παράνομη κρα­τική ενίσχυση, κατά παράβαση των κα­νόνων της E.E. Βέβαια ελληνική μοναδικότητα πρέπει να αποτελεί η προσφυγή της ελληνικής κυβέρνησης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά της απόφασης της Επιτροπής που ανάγκαζε την εταιρία να πληρώσει στο Ελληνικό Δημόσιο 15,34 εκατομμύρια ευρώ επιπλέον…».

Ακολουθούν οι ερωτήσεις του Ν. Χρυσόγελου και οι απαντήσεις του κ. Potočnik και του κ. Almunia

Ερώτηση E-000050/2013 προς την Επιτροπή

Θέμα: Ανησυχίες λόγω συγκέντρωσης αρσενικού σε μετάλλευμα σε σχεδιαζόμενη εξόρυξη στο Κρούμοβγκραντ της Βουλγαρίας

Η βουλγαρική κυβέρνηση χορήγησε παραχώρηση εκμετάλλευσης για 30 έτη στην Dundee Precious Metals, μια εταιρεία με έδρα τον Καναδά, και στη θυγατρική της στη Βουλγαρία Balkan Minerals and Mining, για εξόρυξη χρυσού στο Αντά Τεπέ, κοντά στο Κρούμοβγκραντ. Η παραχώρηση εκμετάλλευσης χορηγήθηκε χωρίς εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων και χωρίς εκτίμηση της συμμόρφωσης του σχεδιαζόμενου χρυσωρυχείου με την οδηγία για τους οικότοπους, γεγονός που συνιστά παραβίαση του δικαίου της ΕΕ. Έπειτα, τον Νοέμβριο του 2011, το βουλγαρικό Υπουργείο Περιβάλλοντος και Υδάτων ενέκρινε την ΕΠΕ για εξόρυξη χρυσού στο Αντά Τεπέ του Κρούμοβγκραντ, παρά την έντονη αντίθεση της τοπικής κοινότητας. Οι δοκιμές της εταιρείας έχουν δείξει ότι το μετάλλευμα στο Κρούμοβγκραντ περιέχει ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα αρσενικού. Βουλγαρικές περιβαλλοντικές ΜΚΟ έχουν υποβάλει καταγγελίες στο Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο κατά της ΕΠΕ. Απαντώντας σε ερωτήσεις των ΜΚΟ, οι δικαστικοί πραγματογνώμονες δήλωσαν ότι «το μεγαλύτερο μέρος» των 1057 τόνων αρσενικού που περιέχεται στο μετάλλευμα που σχεδιάζεται να εξορυχθεί θα παραμείνει στο εμπλουτισμένο μετάλλευμα μετά τη διαδικασία επίπλευσης. Αυτό σημαίνει ότι οι δικαστικοί πραγματογνώμονες συμφωνούν ότι το εν λόγω εμπλουτισμένο μετάλλευμα θα περιέχει πάνω από 528 τόνους αρσενικού, αλλά η ΕΠΕ δεν απαντά στο ερώτημα πού και πώς θα πραγματοποιηθεί η επεξεργασία προκειμένου να εξαχθεί ο χρυσός και να διαχωριστεί το αρσενικό, πώς θα πραγματοποιηθεί η μεταφορά στον τόπο επεξεργασίας και ποια θα είναι η διαχείριση των αποβλήτων που περιέχουν αρσενικό.

1.      Απαντώντας σε γραπτή ερώτηση του βουλευτή του ΕΚ Μιχάλη Τρεμόπουλου (Πράσινοι/ΕΕΣ) σχετικά με την υπόθεση αυτή (E-012211/2011), η Επιτροπή δήλωση ότι «διερευνά επί του παρόντος» το σχέδιο για το κοίτασμα χρυσού «Χαν Κρουμ» και την ορθή εφαρμογή της σχετικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ. Ποια είναι τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής;

2.      Ποια μέτρα προτίθεται να λάβει η Επιτροπή σχετικά με αυτές τις παραβάσεις της νομοθεσίας της ΕΕ από τις βουλγαρικές αρχές, λαμβάνοντας υπόψη τις ελλείψεις της ΕΠΕ και το γεγονός ότι δεν παρέχει επαρκείς απαντήσεις σχετικά με τη διαχείριση του αρσενικού και των αποβλήτων;

Απάντηση του κ. Potočnik εξ ονόματος της Επιτροπής (20.2.2013)

Η Επιτροπή απηύθυνε δύο φορές αιτήσεις παροχής πληροφοριών στις βουλγαρικές αρχές όσον αφορά το έργο για το κοίτασμα χρυσού Khan Krum και την ορθή εφαρμογή της σχετικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ.

Αν και αληθεύει ότι η κυβερνητική απόφαση για τη παραχώρηση μεταλλευτικών δικαιωμάτων εκδόθηκε πριν από την απόφαση για την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ), ρητή διάταξη στην απόφαση παραχώρησης ορίζει ότι αυτή θα αρχίσει να παράγει αποτελέσματα κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος θετικής απόφασης ΕΠΕ, έπειτα από, μεταξύ άλλων, κατάλληλη εκτίμηση των επιπτώσεων στην περιοχή που προστατεύεται δυνάμει της οδηγίας για τους οικοτόπους[1].

Το Αξιότιμο Μέλος του Κοινοβουλίου γνωρίζει ότι υποβλήθηκε αίτηση αναίρεσης στα βουλγαρικά δικαστήρια κατά της θετικής απόφασης ΕΠΕ που εξέδωσε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Υδάτων. Το Πρωτοδικείο επικύρωσε την απόφαση ΕΠΕ, αλλά η απόφασή του προσβλήθηκε ενώπιον ανώτερου δικαστηρίου το οποίο δεν έχει ακόμη αποφανθεί. Αυτό σημαίνει ότι στην ουσία δεν υφίσταται επί του παρόντος απόφαση ΕΠΕ και ότι, επομένως, η απόφαση παραχώρησης δεν ισχύει ακόμη.

Μεγάλο μέρος των πληροφοριών σχετικά με τα ειδικά τεχνικά ζητήματα του έργου λήφθηκε κατά την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου 2013 και βρίσκεται ακόμη υπό εξέταση από την Επιτροπή. Θα αναληφθεί ενδεχομένως δράση για να δοθεί συνέχεια στην υπόθεση.

Ερώτηση E-000051/2013 προς την Επιτροπή

Θέμα: Παράνομη χορήγηση παραχώρησης εκμετάλλευσης χωρίς πρόσκληση υποβολής προσφορών ή εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο Κρούμοβγκραντ της Βουλγαρίας

Η βουλγαρική κυβέρνηση χορήγησε παραχώρηση εκμετάλλευσης για 30 έτη στην Dundee Precious Metals, μια εταιρεία με έδρα τον Καναδά, και στη θυγατρική της στη Βουλγαρία Balkan Minerals and Mining, για εξόρυξη χρυσού στο Αντά Τεπέ, κοντά στο Κρούμοβγκραντ. Η παραχώρηση εκμετάλλευσης χορηγήθηκε χωρίς εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων και χωρίς εκτίμηση της συμμόρφωσης του σχεδιαζόμενου χρυσωρυχείου με την οδηγία για τους οικότοπους. Ο δήμος του Κρούμοβγκραντ και βουλγαρικές περιβαλλοντικές ΜΚΟ υπέβαλαν καταγγελίες στο Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο κατά της παράνομης χορήγησης παραχώρησης. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι ο δήμος και οι ΜΚΟ δεν έχουν δικαίωμα υποβολής καταγγελιών, και ότι μόνο ο εισαγγελέας έχει το δικαίωμα αυτό. Βάσει αυτού του «επιχειρήματος» το δικαστήριο απέρριψε τις καταγγελίες. Επιπλέον, η παραχώρηση εκμετάλλευσης χορηγήθηκε από τη βουλγαρική κυβέρνηση χωρίς πρόσκληση υποβολής προσφορών, παρά το γεγονός ότι η ύπαρξη μεταλλευμάτων χρυσού στο Αντά Τεπέ ήταν γνωστή εδώ και 3 000 χρόνια, και τα μεταλλεύματα αυτά ανακαλύφθηκαν ξανά από αρχαιολόγους. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τα ανακάλυψε πρώτη η Dundee.

1. Συμφωνεί η Επιτροπή ότι στην περίπτωση αυτή παρασχέθηκε μη ελεγχόμενη κρατική ενίσχυση στην εν λόγω εταιρεία;

2. Συμφωνεί η Επιτροπή ότι υπήρξαν πολλές παραβάσεις της νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με τις συμβάσεις παραχώρησης, τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τις κρατικές ενισχύσεις; Αν ναι, ποια μέτρα προτίθεται να λάβει;

Απάντηση του κ. Almunia εξ ονόματος της Επιτροπής (4.3.2013)

1. Καταρχήν, όταν το Δημόσιο πωλεί ή παρέχει το συμβατικό δικαίωμα χρήσης ενός περιουσιακού στοιχείου σε τιμή χαμηλότερη της αγοραίας αξίας, η πράξη αυτή ενέχει πλεονέκτημα υπέρ του αγοραστή, γεγονός το οποίο συνιστά, ενδεχομένως, κρατική ενίσχυση. Αντίθετα, όταν ένα περιουσιακό στοιχείο πωλείται ή παραχωρείται κατόπιν ανοικτού, διαφανούς και άνευ διακρίσεων διαγωνισμού, ή, ελλείψει διαδικασίας ανοικτού, διαφανούς και άνευ διακρίσεων διαγωνισμού, όταν πωλείται μέσω απευθείας πώλησης, όπου η τιμή και οι όροι καθορίζονται με βάση μια αξιόπιστη, ανεξάρτητη αποτίμηση, η κρατική ενίσχυση μπορεί καταρχήν να αποκλειστεί.

2. Με βάση τις πληροφορίες που υπέβαλε το Αξιότιμο Μέλος, δεν είναι δυνατόν να κριθεί κατά πόσον έγιναν παραβιάσεις της νομοθεσίας της ΕΕ.

Σχετικά με την εικαζόμενη παραβίαση της νομοθεσίας της ΕΕ για τις αξιολογήσεις των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, το θέμα καλύπτεται ήδη από την απάντηση της Επιτροπής στη γραπτή ερώτηση E-50/13 που αφορούσε την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων για το ίδιο έργο.

Ερώτηση E-000053/2013 προς την Επιτροπή

Θέμα: Ρύπανση με αρσενικό από βιομηχανία εξόρυξης μετάλλων στην τεχνητή λίμνη Topolnitsa στη Βουλγαρία

Η Topolnitsa είναι ένας υδατοταμιευτήρας στο όρος Sredna Gora, στη δυτική Βουλγαρία. Η κατασκευή του ύψους 78 μέτρων φράγματος στον ποταμό Topolnitsa τελείωσε το 1963. Ο μέγιστος όγκος ανέρχεται σε 137 000 000 m3. Οι λεκάνες απορροής του φράγματος είναι 1 381 km2. Κύριος σκοπός του φράγματος ήταν η άρδευση γεωργικών εκτάσεων της Άνω Θρακικής Πεδιάδας, αλλά μετά την κατασκευή του σημειώθηκε ρύπανση με αρσενικό, χαλκό και άλλα βαρέα μέταλλα, συνέπεια των ορυχείων χρυσού και χαλκού και του χυτηρίου που βρίσκονται στη λεκάνη απορροής του.

Το 2008, σύμφωνα με μια μελέτη του βουλγαρικού Εθνικού Κέντρου για την Προστασία της Δημόσιας Υγείας, η συγκέντρωση αρσενικού στα νερά του ποταμού Topolnitsa στην πόλη Koprivshtitza (λίγο πριν από τα ορυχεία και το χυτήριο) ήταν 0,25 μικρογραμμάρια ανά λίτρο, στο χωριό Poibrene (ακριβώς πριν το ταμιευτήρα) ήταν 14,0 μικρογραμμάρια ανά λίτρο, στο δε τοίχωμα του ταμιευτήρα 24,00 μικρογραμμάρια ανά λίτρο. Το 2009, η ευρωβουλευτής Dushana Zdravkova διοργάνωσε δημόσια ακρόαση σχετικά με το πρόβλημα και σε απάντηση το βουλγαρικό Υπουργείο Περιβάλλοντος και Υδάτων υποσχέθηκε να λάβει μέτρα για την πρόληψη της μόλυνσης μέσω του ελέγχου των ιδιωτικών επιχειρήσεων εξόρυξης μεταλλευμάτων και του χυτηρίου που λειτουργούν στην περιοχή της λεκάνης, καθώς και για τον καθαρισμό του υδατοταμιευτήρα από ιζήματα αρσενικού, κάνοντας επενδύσεις για τη λήψη μέτρων καθαρισμού. Μέχρι σήμερα κανένα από τα μέτρα αυτά δεν τέθηκαν σε εφαρμογή και δεν έχουν επενδυθεί ούτε εθνικά κεφάλαια ούτε κεφάλαια της ΕΕ για το σκοπό αυτό. Τα ύδατα της τεχνητής λίμνης χρησιμοποιούνται για την άρδευση γεωργικών εκτάσεων της Άνω Θρακικής Πεδιάδας και ρέουν από τους ποταμούς Topolnitsa και Μαritsa στην Ελλάδα και την Τουρκία.

Ποια μέτρα θα λάβει η Επιτροπή για να σταματήσει και να αποτρέψει τη ζημία της δημόσιας υγείας των πολιτών της Βουλγαρίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας;

Απάντηση του κ. Potočnik εξ ονόματος της Επιτροπής (1.3.2013)

Η Επιτροπή δεν ήταν ενήμερη για τη δημόσια ακρόαση, ούτε για τις υποσχέσεις του βουλγαρικού Υπουργείου Περιβάλλοντος και Υδάτων. Ωστόσο, η Επιτροπή έχει λάβει και άλλες πληροφορίες σχετικά με την εικαζόμενη μόλυνση της λεκάνης απορροής του ποταμού Topolnitsa από τη βιομηχανία εξόρυξης και επεξεργασίας μετάλλων στην περιοχή.

Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή επικοινώνησε με τις βουλγαρικές αρχές, ζητώντας πληροφορίες όσον αφορά τις πιθανές πηγές μόλυνσης του ποταμού αφενός, και την ορθή εφαρμογή της σχετικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, αφετέρου.

Μόλις λάβει την απάντηση των βουλγαρικών αρχών, θα την αξιολογήσει και θα προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της ενδεχόμενης διαβούλευσης με τις αρχές που είναι αρμόδιες για τη δημόσια υγεία στα κράτη μέλη, αν κριθεί ότι πρόκειται για σοβαρή διασυνοριακή απειλή κατά της υγείας.

Ερώτηση E-000052/2013 προς την Επιτροπή

Θέμα: Ρύπανση από εγκαταστάσεις εξόρυξης στη Βουλγαρία

Υπάρχουν τρεις εγκαταλελειμμένες δεξαμενές υγρών αποβλήτων στο κλειστό ορυχείο μόλυβδου και ψευδάργυρου του Οσόγκοβο κοντά στο Κιουστεντίλ της Βουλγαρίας. Ο τοπικός πληθυσμός αναφέρει υψηλή συχνότητα εμφάνισης καρκίνου στην περιοχή. Μια άλλη εγκαταλελειμμένη εγκατάσταση εξόρυξης είναι η δεξαμενή υγρών αποβλήτων του μεταλλουργείου Κρεμίκοβτσι κοντά στη Σόφια. Οι κάτοικοι διαμαρτύρονται για οφθαλμικές παθήσεις οι οποίες, όπως αναφέρουν, οφείλονται στα βαρέα μέταλλα που μεταφέρουν οι άνεμοι από τη δεξαμενή υγρών αποβλήτων. Ο ποταμός Μεντέτσκα (ή Μπουκόβιτσα) στην οροσειρά Σρέντνα Γκόρα ρέει δίπλα από τις εγκαταστάσεις αποβλήτων του κλειστού κρατικού ορυχείου χαλκού MOK Medet. Έχει καταγραφεί και αναφερθεί η διαρροή ρυπογόνων ουσιών — χαλκού και μαγγανίου — από το κλειστό ορυχείο στον ποταμό. Τα μέταλλα αυτά αποτελούν κίνδυνο για τη βιοποικιλότητα του ποταμού και τη δημόσια υγεία. Επιπλέον, σύμφωνα με τοπικά δημοσιεύματα άλλα δύο εγκαταλελειμμένα ορυχεία (Οτέτσεστβο και Ιζντρεμέτς, και τα δύο κοντά στη Σόφια), ρυπαίνουν το πόσιμο νερό που χρησιμοποιεί ο τοπικός πληθυσμός. Υπάρχει επίσης ένα συνεχιζόμενο πρόβλημα με τη μόλυνση του ποταμού Μάλακ Ίσκαρ από την εταιρεία εξόρυξης χαλκού «Elazite Med» στη Βουλγαρία.

1. Γνωρίζει η Επιτροπή αν η κυβέρνηση της Βουλγαρίας έχει προγραμματίσει τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων προκειμένου να αποτραπεί η επιβάρυνση της υγείας των τοπικών πληθυσμών;

2. Ποια μέτρα εξετάζει η Επιτροπή προκειμένου να διασφαλίσει τη συμμόρφωση της βουλγαρικής κυβέρνησης με τη νομοθεσία της ΕΕ (ιδίως με την οδηγία 2006/21/ΕΚ σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιομηχανίας);

Απάντηση του κ. Potočnik εξ ονόματος της Επιτροπής (1.3.2013)

1. Η Επιτροπή δεν γνωρίζει κατά πόσον η κυβέρνηση της Βουλγαρίας έχει προγραμματίσει συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης των κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία στις τοποθεσίες των εγκαταλελειμμένων ορυχείων που αναφέρει το Αξιότιμο Μέλος του Κοινοβουλίου.

2. Σύμφωνα με την οδηγία σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιομηχανίας[2], τα κράτη μέλη οφείλουν «να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίζεται ότι η διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων γίνεται με τρόπο που δεν θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία». Ως εκ τούτου, η Επιτροπή ζήτησε από τις βουλγαρικές αρχές συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με τις προθέσεις της στην εν λόγω υπόθεση.