Η 18η Δεκεμβρίου είναι γνωστή ως Παγκόσμια Μέρα Μεταναστών. Φέτος πολλοί φορείς θέλησαν να τιμήσουν όσους και όσες -χιλιάδες - έχασαν τη ζωή τους στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από το θάνατο ή τον πόλεμο, τη φτώχεια ή έστω αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Οι μετανάστες έχουν κι αυτοί τις ίδιες επιθυμίες και τα ίδια όνειρα με όλους μας, έχουν τις ίδιες αγωνίες και ελπίδες για τα παιδιά τους, κάτι που συχνά αγνοούμε.
Ποιος θα μπορούσε να πιστέψει λίγα μόλις χρόνια πριν ότι χιλιάδες Έλληνες θα αναγκάζονταν να ξενιτευτούν αναζητώντας κάποιες ευκαιρίες για δουλειά και καλύτερη ζωή, όταν σπαταλούσαμε πόρους κι ευκαιρίες, τρέχαμε ως κοινωνία στο χρηματιστήριο αλλά και στις τράπεζες για καταναλωτικά δάνεια και εορτοδάνεια; Υπάρχουν του καιρού τα γυρίσματα και γιαυτό πρέπει να σκεφτόμαστε την μετανάστευση όχι μόνο ως μια κατάσταση που βρίσκονται οι άλλοι αλλά και ως μια κατάσταση ή και πιθανότητα που μας αφορά όλους κι όλες.
Ως χώρα έχουμε γνωρίσει και τις δύο όψεις της μετανάστευσης και της προσφυγιάς. Πάνω από 10.000.000 έλληνες και ελληνίδες ζουν πλέον εκτός της χώρας. Μόνο στην διάρκεια της κρίσης έχουν μεταναστεύσει από την Ελλάδα πάνω από 500.000 έλληνες. Η μικρασιατική καταστροφή, οι πόλεμοι του 20ου αιώνα, ο εμφύλιος αλλά και η χούντα οδήγησαν στην προσφυγιά πολλές χιλιάδες ελλήνων.
Πολλές φορές στο πέρασμα της ιστορίας η Ελλάδα έστειλε κύματα μεταναστών σε όλες τις ηπείρους. Αλλά από τις αρχές της δεκαετίας του '90 η Ελλάδα έγινε για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της έγινε χώρα υποδοχής σημαντικού αριθμού μεταναστών κυρίως από τις Βαλκανικές χώρες, ενώ κατά καιρούς φιλοξένησε πρόσφυγες από διάφορες χώρες, όπως πχ Παλαιστίνιους, Λιβανέζους, Αφρικάνους.
Για δύο και πλέον δεκαετίες οι μετανάστες συνέβαλαν στην οικονομία της χώρας, αλλά λόγω της κρίσης σημαντικό ποσοστό των μεταναστών από άλλες χώρες που ζούσαν στην Ελλάδα αναχώρησαν τα τελευταία χρόνια.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει ότι σε διεθνές επίπεδο υπάρχουν σήμερα συνολικά 232.000.000 μετανάστες και πρόσφυγες, από τους οποίους 60.000.000 είναι πρόσφυγες.
Το φαινόμενο της μετανάστευσης δεν εμφανίστηκε τώρα ούτε θα εξαλειφθεί ποτέ γιατί οι άνθρωποι θα αποφασίζουν να φύγουν από τον τόπο τους διότι είτε απειλείται η ζωή τους είτε θέλουν να ξεφύγουν από τη φτώχεια ή να ζήσουν καλύτερα κάπου αλλού. Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι πώς η μετανάστευση θα λειτουργεί προς όφελος και των χωρών υποδοχής.
Ενώ οι ρατσιστές και ξενόφοβοι μπορεί να νοιώθουν ανακούφιση, είναι ήδη ορατά τα κενά που αφήνουν στην ελληνική οικονομία η αποχώρηση χιλιάδων μεταναστών από τη χώρα λόγω της κρίσης, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η γεωργία, οι υπηρεσίες προς ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα υγείας, η πληθυσμιακή συγκράτηση περιοχών κα. Ελάχιστα έχει αναλυθεί η οικονομική συνεισφορά των μεταναστευτικών ροών στις οικονομίες των χωρών υποδοχής αλλά και στις χώρες "αποστολής" μεταναστών.
Πολλές χώρες ανέπτυξαν έξυπνες μεταναστευτικές πολιτικές και στήριξαν την ανασυγκρότησή τους στην προσέλκυση μεταναστών, ενώ ακόμα και σήμερα πολλές χρειάζονται σημαντικό αριθμό μεταναστών για να μπορέσουν να διατηρούν την παραγωγή τους αλλά και τη βιωσιμότητα των κοινωνικών και ασφαλιστικών συστημάτων τους. Δεν είναι τυχαίο ότι ισχυρές οικονομίες, συνεχίζουν να επιδιώκουν την προσέλκυση μεταναστών, ενώ ακόμα και η φιλοξενία 950.000 προσφύγων στην Γερμανία θα συνεισφέρει σε αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 0,45%.
Είναι απαραίτητη, λοιπόν, μια ολοκληρωμένη πολιτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο τόσο σε επίπεδο διάσωσης ζωών όσο και καλύτερης διαχείρισης των προσφυγικών και μεταναστευτικών ορών, δημιουργίας νόμιμων δρόμων εισόδου που συμβάλλουν και στην ασφάλεια των κοινωνιών και στην καλύτερη διάχυση των ροών καθώς και κοινωνικής ένταξης. Έτσι θα ενδυναμωθούν οι θετικές διαστάσεις της μετανάστευσης και θα αντιμετωπιστούν τα εγκληματικά δίκτυα, οι διακινητές, το trafficking, η μαύρη εργασία.
Στην Ελλάδα χρειαζόμαστε πολλά περισσότερα για να υπάρξει μια αποτελεσματική μεταναστευτική και προσφυγική πολιτική σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο με στόχο να στηρίξουν την τοπική ευημερία και κοινωνική συνοχή:
-μεγαλύτερη ευελιξία σε θέματα εποχιακών εργαζομένων που όμως είναι νόμιμοι, ασφαλισμένοι και ισότιμοι εργαζόμενοι με πλήρη δικαιώματα,
- αξιοποίηση καλών πρακτικών σε θέματα μετανάστευσης, ιδιαίτερα από τις πόλεις και τις αγροτικές περιοχές,
- ολοκληρωμένα σχέδια βελτίωσης των συνθηκών ζωής, εκπαίδευσης κι ένταξης με αξιοποίηση πόρων, ιδιαίτερα από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και τον πυλώνα 2 της Κοινής Ευρωπαϊκής Πολιτικής αλλά και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Μεταναστών, Ασύλου και Ένταξης.
Προϋπόθεση για να λειτουργεί η μετανάστευση και το άσυλο προς όφελος των τοπικών κοινωνιών είναι η σωστή ένταξη των μεταναστών (και προσφύγων) στην κοινωνία, την οικονομία και την καθημερινότητα, η αναγνώριση και σε αυτούς των δικαιωμάτων που έχουν και οι υπόλοιποι πολίτες αλλά και η βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων ανθρώπινων και οικονομικών πόρων, κάτι που δεν φαίνεται να ισχύει ακόμα και σήμερα.
