Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο:
http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/i-eksaleipsi-tis-ftoxeias-kai-basiko-eggyimeno-eisodima-gia-oloyses
Των Νίκου Χρυσόγελου
και Όλγας Θεοδωρικάκου
Συμπροέδρων των ΠΡΑΣΙΝΩΝ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
Το θέμα της αντιμετώπισης της φτώχειας είναι μια από τις βασικές υποχρεώσεις της χώρας, που προκύπτει μεταξύ άλλων και από ευρωπαϊκές πολιτικές, όπως για παράδειγμα οι δεσμεύσεις μας στο πλαίσιο της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και η υποχρέωση να υπάρχει στρατηγική σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο ως όρος («αιρεσιμότητα») για να αρχίσουν να βγαίνουν οι σχετικές προσκλήσεις για τα προγράμματα της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, στο πλαίσιο του λεγόμενου Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης («νέο» ΕΣΠΑ).
Δεν χρειάζονταν η κρίση για να συνειδητοποιήσουμε ότι η Ελλάδα έχει – με διαχρονική ευθύνη όλων των κυβερνήσεων - την πιο άδικη κι αναποτελεσματική πολιτική για την φτώχεια, μια και μέχρι τώρα αυτή βασίζεται σε ένα εντελώς χαώδες και γραφειοκρατικό σύστημα επιδομάτων, που δεν εξαλείφουν την φτώχεια αλλά την διατηρούν, ενώ ευνόησαν την διαφθορά και την απάτη που μας κόστισαν ακριβά.
Η νέα κυβέρνηση αντί να επικεντρώσει στην αντιμετώπιση της φτώχειας μέσα από μια ολοκληρωμένη πολιτική, επέλεξε την επιδοματική λογική και τον χαρακτηρισμό της κρίσης ως «ανθρωπιστικής» (που ταιριάζει σε μια ξεπερασμένη λογική), αντί να την αντιμετωπίσει ως κοινωνική (κάτι που απαιτεί, όμως, συγκροτημένη κοινωνική πολιτική για την αντιμετώπισή της).
Στην καλύτερη περίπτωση, η επεξεργασία μιας στρατηγικής για τη φτώχεια σε διάλογο με τους κοινωνικούς φορείς θα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2015 και τα πρώτα προγράμματα θα αρχίσουν να τρέχουν το 2016, αν και η κυβέρνηση μιλήσουμε για το επείγον της «ανθρωπιστικής κρίσης».
Ένα βασικό εργαλείο για αντιμετώπιση της φτώχειας είναι το «βασικό εγγυημένο εισόδημα για όλους/ες», το οποίο ισχύει ήδη στις 26 από τις 28 χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και μέσα από διαφορετικά σχήματα.
Ίσως μοιάζει περίεργο ότι οι «ανάλγητοι θεσμοί» επιμένουν σε ένα σχήμα «βασικού εγγυημένου εισοδήματος» (περιλαμβάνονταν ήδη στο 1ο Μνημόνιο αλλά καμία κυβέρνηση δεν θέλησε να το εφαρμόσει, εκτός από το «πιλοτικό» που κι αυτό διακόπηκε). Κι όμως, η υποστήριξη προς ένα βιώσιμο σχήμα βασικού εγγυημένου εισοδήματος είναι ευρεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και ένα τέτοιο σχήμα θα μπορούσε να αξιοποιήσει και ευρωπαϊκούς πόρους. Είχαμε μάλιστα συμφωνήσει ως χώρα να το επεκτείνουμε σε εθνικό επίπεδο μέχρι τα τέλη του 2015!
Η χώρα, παρά τα 7 χρόνια κρίσης, δεν έχει ολοκληρώσει ακόμα - ως όφειλε - την νέα στρατηγική της για μείωση της φτώχειας, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αξιοποιήσει προς τον σκοπό αυτό υπάρχοντες ευρωπαϊκούς πόρους αν όντως ξεκινούσε ένα ευρύ πρόγραμμα για το «βασικό εγγυημένο εισόδημα» που θα συνοδεύονταν από μέτρα ενεργοποίησης και ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης. Είχε συμφωνηθεί μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο να στηρίξει τον σχεδιασμό και τη δημιουργία του μηχανισμού για την καθιέρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, ενώ την τεχνική βοήθεια παρείχε η Παγκόσμια Τράπεζα.
Αυτό μάλλον ζητάνε και οι εταίροι, την σταδιακή μετάβαση από τα σκόρπια και αναποτελεσματικά επιδόματα (συμπεριλαμβανομένου και του ΕΚΑΣ) σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα «βασικού εγγυημένου εισοδήματος» για όλους και όλες. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να διαμορφώσουμε κατάλληλο σχήμα ώστε να ανταποκρίνεται αυτό στις δικές μας ανάγκες και πραγματικότητες.
Στις 15 Νοεμβρίου 2013, όντας o Νίκος Χρυσόγελος ευρωβουλευτής των Πράσινων, είχε υποβάλει σχετική ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σχετικά με το «Βασικό (ελάχιστο εγγυημένο) εισόδημα στην Ελλάδα». Στην ερώτησή του ανέφερε σχετικά: «Στη Σύσταση της Επιτροπής «σχετικά με την ενεργητική ένταξη των ατόμων που είναι αποκλεισμένα από την αγορά εργασίας και στην πρόσφατη Ανακοίνωση της Επιτροπής «για τις κοινωνικές επενδύσεις για την ανάπτυξη και την συνοχή»παρουσιάζεται η θέση σχετικά με την ανάγκη επαρκούς εισοδηματικής στήριξης όλων των πολιτών σε επίπεδο ικανό ώστε να εξασφαλίζεται αξιοπρεπής διαβίωση. Σε πρόσφατο ψήφισμά του για το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών, το Ευρωκοινοβούλιο «καλεί την Επιτροπή να παρακολουθεί τη συμμόρφωση όλων των εκθέσεων των κρατών μελών με τους στόχους της στρατηγικής Ευρώπη 2020, κυρίως όσον αφορά τη μείωση της φτώχειας και την απασχόληση, και να εξετάζει προσεκτικά τις διασυνδέσεις και την αλληλεξάρτηση ανάμεσα στις πολιτικές». Στην Ελλάδα, παρά τη δεδομένη ανάγκη επείγουσας στήριξης διαρκώς αυξανόμενου τμήματος του πληθυσμού που διαβιεί σε συνθήκες φτώχειας, οι σχετικές σχεδιαζόμενες πολιτικές περιορίζονται στην πιλοτική εφαρμογή «συστήματος ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος» από την 1.1.2014 με προϋπολογισμό 20 εκατ. Ερωτάται η Επιτροπή:
- Προτίθεται να προτείνει στις αρχές την ενίσχυση του προϋπολογισμού της σχεδιαζόμενης δράσης για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα από αδιάθετα κονδύλια των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΕΠ) του ΕΚΤ του ΕΣΠΑ, με την ευκαιρία της επικείμενης αναθεώρησης των ΕΠ; Πόσοι είναι σήμερα οι αδιάθετοι πόροι του ΕΚΤ της περιόδου 2007-2013;
- Πριν από την έγκριση και κατά την εξειδίκευση των Προγραμμάτων της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020, προτίθεται να υποστηρίξει ευρεία εφαρμογή συστήματος ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, σχεδιασμένου ώστε να είναι βιώσιμο και μετά τη λήξη της Περιόδου;
- Πώς κρίνει την προοπτική επίτευξης των στόχων απασχόλησης και καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού που τίθενται στο πλαίσιο της Στρατηγικής Ευρώπη 2020;
- Προτίθεται να υποστηρίξει μετρήσιμους στόχους και μέτρα κοινωνικής πολιτικής και δημιουργίας θέσεων εργασίας, παράλληλα με την προσπάθεια επίτευξης δημοσιονομικών στόχων;».
Ο τότε Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων Andor του απαντάει στις 14 Ιανουαρίου 2014, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:
«1. Σύμφωνα με το άρθρο 162 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο σκοπός του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) είναι «η βελτίωση των δυνατοτήτων απασχόλησης των εργαζομένων στην εσωτερική αγορά και η συμβολή, κατ’ αυτόν τον τρόπο, στην ανύψωση του βιοτικού επιπέδου». Ενώ η κοινωνική ένταξη αποτελεί σημαντικό στόχο του ΕΚΤ, παθητικά μέτρα για την καταπολέμηση της φτώχειας, όπως είναι η καταβολή επιδομάτων στο πλαίσιο ενός συστήματος ελάχιστου εισοδήματος, χωρίς να συνοδεύονται από κανενός είδους μέτρα ενεργοποίησης, δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ΕΚΤ.
2. Σύμφωνα με το μνημόνιο συμφωνίας, το σύστημα ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος θα ξεκινήσει σε πιλοτική βάση το 2014, με σταδιακή ανάπτυξη σε εθνικό επίπεδο έως το 2015. Οι ελληνικές αρχές και η Παγκόσμια Τράπεζα πρόσφατα υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας για την υποστήριξη του σχεδιασμού, της πιλοτικής προπαρασκευής και της υλοποίησης του συστήματος. Το ΕΚΤ θα στηρίξει τον σχεδιασμό και τη δημιουργία του μηχανισμού για την καθιέρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και την τεχνική βοήθεια που παρέχει η Παγκόσμια Τράπεζα.
3. Η Επιτροπή έχει πλήρη επίγνωση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της για την απασχόληση και τη μείωση της φτώχειας. Ο εθνικός στόχος της Ελλάδας, που καθορίστηκε το 2010, ήταν να μειωθεί ο αριθμός των ατόμων που βρίσκονται σε κατάσταση φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού κατά 450 000 έως το 2020, αλλά σήμερα ο αριθμός των ατόμων αυτών έχει αυξηθεί κατά 750 000 λόγω της μείωσης των εισοδημάτων και επιδείνωσης του βιωτικού επιπέδου. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα θα πρέπει να απαλλάξει περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό για να επιτύχει τον στόχο της στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».
4. Η Ελλάδα σκοπεύει να καθορίσει ποσοτικούς στόχους για την επόμενη περίοδο προγραμματισμού (2014-20), μεταξύ των οποίων και μέτρα για την προώθηση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής. Η Επιτροπή θα υποστηρίξει την προώθηση μέτρων για βιώσιμες και ποιοτικές θέσεις απασχόλησης, καθώς και για την κοινωνική ένταξη».
Η συζήτηση λοιπόν για την αντιμετώπιση της φτώχειας αλλά ακόμα και για τους όρους της συμφωνίας με τους εταίρους θα έπρεπε να είναι σε διαφορετική βάση…
Παραπομπές:
[2] http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2013-013056&language=EL
