του Ν. Χρυσόγελου
Η επιλογή του μοντέλου πολιτικής που προωθήθηκε στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση της κρίσης βασίστηκε σε κάποιες βασικές παραδοχές, μία από τις οποίες είναι ότι ο «δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής» είναι περίπου 0,5.
Δηλαδή, όταν μειώνονται τα έξοδα της γενικής κυβέρνησης κατά 1 ευρώ, τότε η μείωση του ΑΕΠ είναι μισό ευρώ. Ή, όταν μειωθούν οι δαπάνες κατά 1%, τότε η μείωση που θα προκληθεί στο ΑΕΠ είναι 0,5%. Αντίστροφα, για τις αυξήσεις ισχύει: αύξηση κατά 1% στις δαπάνες επιφέρει επέκταση του ΑΕΠ κατά 0,5%.
Κάνοντας αυτή την παραδοχή, οδηγείται κάποιος στο συμπέρασμα ότι η μείωση δαπανών της γενικής κυβέρνησης θα φέρει σημαντική μείωση της ανάγκης για δανεισμό και σταδιακά θα μειώνεται το χρέος.
Αντιθέτως, αν ο πολλαπλασιαστής ξεπερνάει περίπου το 1, τότε σε αρκετές περιπτώσεις η μείωση των δαπανών επιφέρει αύξηση του δανεισμού, ενώ η αύξηση των δαπανών επιφέρει μείωση της ανάγκης για δανεισμό! Επιπλέον, η μη μείωση συνεπάγεται και μη αύξηση της ανεργίας, μη συρρίκνωση κοινωνικής πολιτικής κ.λπ.
Η νέα έκθεση για λογαριασμό του ΔΝΤ, που δημοσιεύτηκε στις 3 Ιανουαρίου 2013, παραδέχεται πως τα μοντέλα προβλέψεων ενέχουν σημαντικές υποεκτιμήσεις στους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές. Επιβεβαιώνει, ουσιαστικά, την έκθεση του ΔΝΤ (World Economic Outlook - October 2012), η οποία αναφέρει ότι ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής, ειδικά σε περιόδους ύφεσης, κινείται μεταξύ 0,9 και 1,7 - αντί του 0,5, όπως αρχικά είχε εκτιμηθεί. Επιπλέον, σε πρόσφατη έκθεσή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά για την Ελλάδα ότι οποιοδήποτε μέγεθος δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή μεγαλύτερο του 0,5 οδηγεί σε αύξηση του χρέους, ακόμη και σε περιόδους μη δημοσιονομικής προσαρμογής. Σε πρόσφατη ελληνική μελέτη (βασισμένη σε στοιχεία 2000-2012) υπολογίζεται πως ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής σε περίοδο ύφεσης είναι 1,32.
Οι εκτιμήσεις αυτές είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας για το ελληνικό πρόγραμμα. Λένε, ουσιαστικά, ότι μόνη ελπίδα για την επιτυχία των σημερινών μέτρων λιτότητας είναι ένας και μοναδικός παράγοντας -σημαντικός μεν, αλλά μη μετρήσιμος-, η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης.
Είναι καιρός να ανοίξει μια πολιτική συζήτηση σε τρεις βασικούς άξονες:
1. Ενίσχυση της οικονομίας
Είναι άμεση ανάγκη η αλλαγή τής μέχρι σήμερα στρατηγικής για την αντιμετώπιση του χρέους. Η εφαρμογή ενός προγράμματος ενίσχυσης της οικονομικής δραστηριότητας και του επενδυτικού περιβάλλοντος. Δίνοντας βαρύτητα σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες επενδύσεις. Ευρείας κλίμακας χρηματοδότηση και ενίσχυση της απασχόλησης, ιδιαίτερα των νέων, με στόχο πράσινες κοινωνικές επενδύσεις. Οχι συνέχιση ενός αποτυχημένου αναπτυξιακού προτύπου: αυτοκινητόδρομοι, ανεξέλεγκτη δόμηση, μαζικός τουρισμός, βρόμικη παραγωγή και ανεύθυνη κατανάλωση.
Το έχουμε υποστηρίξει έντονα οι Πράσινοι στο Ευρωκοινοβούλιο. Παράλληλα, δουλεύουμε ένα αναλυτικό εναλλακτικό σχέδιο για την οικονομία, δίνοντας έμφαση σε 7 σημαντικούς οικονομικούς τομείς. Αλλά μια εναλλακτική οικονομική πρόταση πρέπει να ξεκινήσει από την κοινωνία, «από τα κάτω», και να εμπλακούν άμεσα οι φορείς της Αυτοδιοίκησης, τα περιφερειακά συμβούλια και οι επαγγελματικοί και κοινωνικοί φορείς.
2. Πολιτική λιτότητας;
Εχουν ληφθεί υπόψη στη διαβούλευση της ελληνικής κυβέρνησης με την τρόικα οι πρόσφατες διαπιστώσεις των διεθνών οργανισμών και οι παραινέσεις για αλλαγή πλεύσης στην πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης; Επιπλέον, ποια είναι η μέχρι σήμερα προσπάθεια της κυβέρνησης να αναδείξει τις αντιφάσεις μεταξύ πολλών προτεινόμενων μέτρων και των ευρωπαϊκών πολιτικών; Παρουσίασε στην τρόικα ένα πιο ισορροπημένο και κοινωνικά υπεύθυνο σχέδιο αντιμετώπισης των δημοσιονομικών προβλημάτων;
3. Ηταν η συνταγή της τρόικας βασισμένη πράγματι σε λάθος παραδοχές;
Προτείνουμε να γίνει μια αποτίμηση από ανεξάρτητους αξιολογητές και οικονομολόγους. Αν η ευθύνη δεν είναι μόνο του ελληνικού πολιτικού συστήματος, τότε είναι καιρός να αποτολμηθεί ένας δημόσιος διάλογος για το πώς θα αλλάξει άμεσα η λανθασμένη αυτή πολιτική.
Θα οδηγούνταν η χώρα σε εντελώς διαφορετικές επιλογές για την επίτευξη των ίδιων στόχων, αν δεν είχε γίνει το λάθος αυτό; Θα υπάρξουν διορθωτικές κινήσεις, έστω και τώρα; Θα εισαχθούν στο πρόγραμμα προσαρμογής εγγυήσεις υπέρ της Ελλάδας, όπως αγορά και διαγραφή σημαντικού τμήματος του ελληνικού χρέους, ώστε να γίνει βιώσιμο, αν αποδειχθεί ότι αυτό αυξήθηκε σοβαρά ως αποτέλεσμα λανθασμένων πολιτικών της τρόικας και των συμβούλων της;
Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να ανοίξει η συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
___________________________________________________
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 30/1/2013
