Αλληλέγγυοι για την αντιμετώπιση της κρίσης
Άρθρο του Νίκου Χρυσόγελου,
Στην Ισπανία, πάνω από 500.000 οικογένειες έχασαν το σπίτι τους τα τρία τελευταία χρόνια. Οι άνεργοι έφτασαν τα 6.000.000, ενώ το δημόσιο χρέος διπλασιάστηκε (από 40% έφτασε στο 80%) παρά τα μέτρα ή κυρίως εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων που ελήφθησαν. Δεν λοιπόν μόνο ελληνική η κρίση.
Στην Ελλάδα βέβαια η ανεργία ξεπερνάει το 25%, το 55% μεταξύ των νέων. Τα ποσοστά ανεργίας στην Ισπανία είναι πιο υψηλά, αλλά πλήττονται και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, πρόσφατα τα άτομα με ειδικές ανάγκες διαδήλωσαν μαζικά γιατί βρίσκονται πλέον στο έλεος της κρίσης. Στην Ελλάδα υπάρχουν ήδη πολλά παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση στον εμβολιασμό, ενώ οι άνεργοι πρέπει να πληρώσουν την επίσκεψη στο γιατρό και τα φάρμακά τους γιατί είναι κι ανασφάλιστοι.
Στην Πορτογαλία, ένας στους 6 έχασε τη δουλειά του και πολλές επιχειρήσεις πτώχευσαν. Ήδη πριν την κρίση το 22% του πληθυσμού αποκλείονταν από την κοινωνική στήριξη, ενώ σήμερα 10.000 παιδιά έχουν πρόβλημα σίτισης.
Τα σημερινά προβλήματα οφείλονται φυσικά στο αποτυχημένο μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθούσαν οι χώρες του νότου της Ευρώπης, στην προβληματική αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης καθώς και στην κρίση. Οφείλονται όμως κατά πολύ, ίσως κατά 70-80%, στις λανθασμένες πολιτικές λιτότητας που ακολουθήθηκαν για αντιμετώπιση της κρίσης κι οδηγούν σήμερα σε ύφεση, μείωση του ΑΕΠ, αύξηση της ανεργίας και του δημόσιου χρέους, αντί να εξυγιάνουν τα δημοσιονομικά όπως στοχεύουν. Η εξάρτηση των χωρών του ευρωπαϊκού νότου από τις εισαγωγές πετρελαίου, η κατασκευαστική φούσκα αλλά και η διάσωση των τραπεζών με δημόσιους πόρους παίζουν σημαντικό ρόλο στην ένταση της κρίσης.
Οι διαπιστώσεις αυτές προέκυψαν από την διημερίδα «Κρίση και Κοινωνικές επιπτώσεις», μια διημερίδα που οργανώσαμε στις 12 και 13 Νοεμβρίου 2012, τρεις Πράσινοι ευρωβουλευτές από τις χώρες του Νότου (Νίκος Χρυσόγελος-Ελλάδα, Ρουί Ταβάρες-Πορτογαλία και Ραούλ Ρομέβα-Ισπανία).
Η διαμόρφωση μιας νέας, κοινής στρατηγικής διεξόδου από την κρίση είναι θέμα επιβίωσης, όχι μόνο για τις χώρες του Νότου αλλά και για την υπόλοιπη Ευρώπη. Αν καταρρεύσουν οι χώρες του νότου, θα καταρρεύσουν και οι υπόλοιπες χώρες του βορρά. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ένα νέο σχέδιο, ένα εναλλακτικό σχέδιο. Για να επιτευχθεί, όμως αυτό, απαιτείται συνεργασία από τα κάτω μεταξύ των κοινωνικών φορέων και της κοινωνίας των πολιτών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και βαθιές αλλαγές στην Ευρωζώνη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διαμόρφωση «από τα κάτω» ενός εναλλακτικού σχεδίου με πυλώνες την κοινωνική συνοχή, την απασχόληση, την οικονομική βιωσιμότητα καθώς και την προσπάθεια δίκαιης και όχι ισοπεδωτικής δημοσιονομικής εξυγίανσης θα πρέπει να είναι η απάντηση στις σημερινές αδιέξοδες πολιτικές.
Η πρωτοβουλία των εκπροσώπων φορέων και Πράσινων ευρωβουλευτών του Νότου για ενθάρρυνσή της από τα κάτω συνεργασίας όχι μόνο στο εσωτερικό κάθε χώρας αλλά και μεταξύ των χωρών του Νότου αλλά και της υπόλοιπης Ευρώπης, έχει τη συμβολική ονομασία «Οδυσσέας», δίνοντας νέα διάσταση στην ευρωμεσογειακή συνεργασία. Στοχεύει στην αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου και της οικονομικής πολιτικής της Ε.Ε. από την περιφέρεια προς το κέντρο, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα και η κοινωνική συνοχή σε όλες τις χώρες. Είναι στην πράξη μια ανοικτή πλατφόρμα επικοινωνίας με στόχο το συντονισμό δράσεων κοινωνικών φορέων από όλη την Ευρώπη, όμως με την περιφέρεια και τον νότο σε ρόλο πρωταγωνιστή, για την προώθηση εναλλακτικών λύσεων απέναντι στη σημερινή αδιέξοδη πολιτική. Ένα δίκτυο ανθρώπων και φορέων του Νότου με το χαρακτηριστικό όνομα «Οδυσσέας», σε αντιδιαστολή του προσβλητικού χαρακτηρισμού PIIGS που έχει επικρατήσει από την αρχή της κρίσης για να περιγράψει τις χώρες που αντιμετωπίζουν εντονότερα την κρίση.
Στο πλαίσιο του «Οδυσσέα» επιδιώκουμε να συζητήσουμε ειλικρινά και ανοιχτά κρίσιμα θέματα όπως η κυριαρχία του μοντέλου που ακολούθησε ο κατασκευαστικός τομέας στις χώρες του νότου και πιθανές εναλλακτικές λύσεις που θα είναι συμβατές με την περιβαλλοντική και κοινωνική υπευθυνότητα, την διαφάνεια και τη βιωσιμότητα του κλάδου μακροχρόνια. Για παράδειγμα, η γαλλική κυβέρνηση, υιοθέτησε τις προτάσεις των γάλλων πράσινων και ανήγγειλε ένα σχέδιο για παρεμβάσεις ενεργειακής αποτελεσματικότητας σε 1.000.000 σπίτια που θα δημιουργήσουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και θα αναζωογονήσουν τον κλάδο μέσα όμως από μια πιο πράσινη και βιώσιμη δραστηριότητα.
Συχνά η συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο επικεντρώνεται στην προσπάθεια προσέλκυσης μερικών μεγάλων ξένων επενδύσεων σε χώρες της κρίσης ως τη μόνη διέξοδο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Όμως, παρόμοιες επενδύσεις - με την προϋπόθεση όμως ότι είναι συμβατές με ένα πιο πράσινο, κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμο μοντέλο οικονομίας στις χώρες του νότου - θα πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε ως συμπληρωματικές και όχι κυρίαρχες σε μια στρατηγική διεξόδου από την κρίση. Δεν είναι αυτές που θα δημιουργήσουν τις εκατοντάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας που απαιτούνται ούτε πρόκειται να καλύψουν το τεράστιο κενό σε κρίσιμους τομείς, αυτούς δηλαδή που συνήθως δεν έχουν και μεγάλα περιθώρια κέρδους. Το κρίσιμο, λοιπόν για την αναζωογόνηση της οικονομίας και την απασχόληση, είναι η στοχευμένη ενεργοποίηση ιδίων, κυρίως τοπικών, πόρων για πολλές επενδύσεις μικρού και μεσαίου μεγέθους, από μικρομεσαίες επιχειρήσεις και από κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, κυρίως σε παραγωγικούς τομείς, κοινωνικές και περιβαλλοντικές υπηρεσίες καθώς και προϊόντα και υπηρεσίες που χαρακτηρίζονται από περιβαλλοντική και κοινωνική καινοτομία.
Πολλοί πολίτες κατανοούν ότι ένας από τους κύριους λόγους της κρίσης είναι το μοντέλο ανάπτυξης που επικεντρώθηκε στην κατασκευαστική φούσκα, σε μια οικονομία καζίνο και σε μια αυταπάτη ότι μπορούμε να καταναλώνουμε όλο και περισσότερα, αδιαφορώντας για τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις, την σπατάλη φυσικών πόρων και ενέργειας, τα τεράστια βουνά αποβλήτων.
Μια ακόμα μεγαλύτερη δόση από το ίδιο μοντέλο δεν μπορεί να προσφέρει διέξοδο. Είναι ανάγκη να αναθεωρηθεί το ίδιο το οικονομικό μοντέλο –το οποίο δυστυχώς εξακολουθεί να προτείνεται σε μεγαλύτερες δόσεις- που βασίζεται σε εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, διαιωνίζοντας την εξάρτηση της χώρας, και στην υπερβολική μεγέθυνση του κατασκευαστικού τομέα που έφερε πρόσκαιρα κερδοφορία και κερδοσκοπία, αλλά οδηγήθηκε γρήγορα σε «φούσκα» λόγω κορεσμού και όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία. Και ίσως σκάσει αργότερα και στην Ολλανδία και σε άλλες χώρες “εκτός κρίσης” (!).
Είναι καιρός όμως να περάσουμε ως κοινωνίες και πολίτες από την οργή ή/και την παθητικότητα σε ενεργή συμμετοχή για διέξοδο από την κρίση μέσα από δομές κοινωνικής αλληλεγγύης αλλά προωθώντας την κοινωνική και περιβαλλοντική επιχειρηματικότητα. Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις μπορούν να προσφέρουν οφέλη στην τοπική οικονομία και να συμβάλλουν στην γενικότερη ενεργοποίηση των πολιτών. Η αλλαγή, εξάλλου, δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την πολύπλευρη συμμετοχή των πολιτών.
_________________________
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.eklogika.gr
