Εκπαιδευτική επίσκεψη του Ανέμου Ανανέωσης στο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ στο πλαίσιο του προγράμματος YESClima

Μια ομάδα  νέων επισκέπτεται το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτηρίου. Ακούγεται κάπως περίεργο. Τι σημαίνει Παθητικό Κτήριο, θα αναρωτηθούν οι περισσότεροι; Και γιατί ενδιαφέρονται νέοι άνθρωποι να γνωρίσουν ένα …παθητικό κτήριο;  Και γιατί υπάρχει …Ινστιτούτο Παθητικού Κτηρίου;

Ας ξεκινήσουμε από το ερώτημα «Ποιοι/ες ήταν οι νέοι και οι νέες που συμμετείχαν στην επίσκεψη αυτή»;  Είναι άτομα που εκπαιδεύονται στο πλαίσιο του προγράμματος EUKI YESClima για να εργαστούν για την προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας. Η ομάδα αποτελείτο από τον κ. Νίκο Χρυσόγελο, Πρόεδρο Δ.Ε. ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ, συντονιστή του προγράμματος, τη Μαριάννα Μπασούλου ( απόφοιτη του τμήματος Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων Δ.Π.Θ (Integrated Master)) , τον Αντώνιο Παπαδόπουλο (Μηχανολόγο Μηχανικό, MSc Περιβαλλοντολόγο), το Δημήτριο Πατερέλη ( Μηχανικό Περιβάλλοντος , MSc Διαχείριση Ενέργειας ) και τη Ζαχαρούλα Πιραλισβίλι (Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών, M.A. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών).

Πότε συνέβη αυτό: Το ημερολόγιο έδειχνε 21 Οκτωβρίου 2019. Τη μέρα αυτή ο καιρός ήταν …πολύ καλός, σχεδόν καλοκαιρινός.

Μια άλλη ομάδα που είχε επισκεφθεί το Ινστιτούτο πριν από μερικούς μήνες, στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος, είχε την τύχη να δει πώς λειτουργεί το κτήριο όταν έξω είχε χιονίσει.

Μία από τις δράσεις του προγράμματος “YESClima: Νέοι και νέες εργάζονται για την προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας”, είναι η εξοικείωση με ενδιαφέροντα παραδείγματα κτηρίων που ήδη υπάρχουν και λειτουργούν με ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας ή πρότυπα «παθητικά κτήρια». Στο πλαίσιο λοιπόν της εκπαίδευσής τους οι νέοι/ες επισκέφθηκαν  το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτηρίου (ΕΙΠΑΚ).

Στο πλαίσιο της επίσκεψης, έγινε ενημέρωση αναφορικά με τις βασικές αρχές που διέπουν την έννοια του “παθητικού κτηρίου”. Ο κ. Στέφανος Παλλαντζάς, Πολιτικός Μηχανικός και Πρόεδρος Δ.Σ. του ΕΙΠΑΚ μας παρουσίασε τη φιλοσοφία του «παθητικού κτηρίου». Συγκεκριμένα, έγινε εκτενής αναφορά για τις βέλτιστες δυνατές παρεμβάσεις καθώς και για το διεθνές πλαίσιο και τη συνεργασία που έχει αναπτυχθεί.

Το παθητικό κτίριο

Το παθητικό κτίριο και το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ), βρίσκονται επί της οδού Αναστάσεως 112, στην περιοχή Παπάγου Αττικής. Το κτίσμα στο οποίο εφαρμόστηκαν οι αρχές του παθητικού κτηρίου είναι μια μονοκατοικία του 1965 η οποία ανακαινίστηκε πλήρως και αναβαθμίστηκε ενεργειακά, ώστε να αποτελέσει ένα κατάλληλο για επίδειξη πρότυπο.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, η ομάδα ενημερώθηκε για τη μονάδα μηχανικού αερισμού με ανάκτηση θερμότητας. Κατά αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται η εισαγωγή αέρα στον εσωτερικό χώρο. Η διαδικασία έχει ως εξής: καθώς εισέρχεται ο αέρας, φιλτράρεται και εν συνεχεία ψύχεται ή θερμαίνεται ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, με τη βοήθεια εναλλάκτη. Έτσι, προκύπτει επαρκής αερισμός του δωματίου και διατήρηση της θερμικής άνεσης. Το σύστημα εξασφαλίζει την καλή ποιότητα αέρα μέσω της ανακύκλωσης του. Συνεπώς, δεν χρειάζεται να ανοιχτούν τα παράθυρα κι αποφεύγονται έτσι οι θερμικές απώλειες.

Επιπροσθέτως, τονίστηκε η σημασία της κατάλληλης μόνωσης της εξωτερικής τοιχοποιίας και οροφής, καθώς και η αποφυγή δημιουργίας του φαινομένου της θερμογέφυρας, ώστε να επιτευχθεί η ελάχιστη θερμική απώλεια.

Στη συζήτηση, έγινε λόγος και για το οικονομικό σκέλος ενός τέτοιου εγχειρήματος και κατά πόσο είναι εν τέλει οικονομικά αποδοτικό. Το συμπέρασμα ότι σε βάθος χρόνου, αποδεικνύεται τελικά πολύ συμφέρουσα επιλογή.

Τέλος, σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία η κλιματική κρίση τείνει να φύγει εκτός ελέγχου, η αναγκαιότητα για πρωτοβουλίες και αλλαγές είναι μεγάλη. Θα πρέπει να γίνουν άμεσα πολλά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και να εφαρμοστεί ένα ολιστικό μοντέλο που θα συμπεριλαμβάνει πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας, γενναίες παρεμβάσεις στο κτιριακό δυναμικό έτσι ώστε να έχουν ελάχιστες ενεργειακές ανάγκες, ανασχεδιασμό των χρηματοδοτικών εργαλείων του κράτους αλλά και μεγάλη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση της κοινωνίας ως προς αυτό το θέμα καθώς κι ενημέρωση για τους τρόπους ενεργειακής διαχείρισης της καθημερινότητας.

Έγινε εκτενής αναφορά για κλίμακα των παρεμβάσεων που απαιτούνται τόσο σε τοπικό όσο και διεθνές περιβάλλον, οι συνέργειες και συνεργασίες που αναφύονται, όπως ανάμεσα στο Ελληνικό και το Γερμανικό Ινστιτούτο Παθητικών Κτιρίων. Ο κ. Παλλαντζάς μας ενημέρωσε επίσης για το Διεθνές Συνέδριο Παθητικών Κτιρίων και Εξοικονόμησης Ενέργειας στην Κίνα, όπου τονίστηκαν οι διεθνείς εξελίξεις και τάσεις με χαρακτηριστικό παράδειγμα την κατασκευή ολόκληρου συγκροτήματος παθητικών κτηρίων πολύ μεγάλης έκτασης στην Κίνα, όχι μεμονωμένων  μόνο κτηρίων.

Στο πλαίσιο της συνάντησης συζητήθηκε και η ιδέα  να κατασκευαστεί ένα παθητικό κτήριο, το οποίο θα αποτελούσε ένα πρότυπο κοινωνικής κατοικίας για άτομα που είναι ευάλωτα. Με αυτόν τον τρόπο, θα έπνεε αέρας αλλαγής σε περιβαλλοντικό και κοινωνικό επίπεδο. Το περιβάλλον είναι συνώνυμο της ζωής και οφείλουμε να το προστατεύουμε, αλλά ταυτόχρονα το οφείλουμε και στους ανθρώπους. Επομένως, κρίνονται αναγκαίες οι παρεμβάσεις για τη βελτίωση και αναβάθμιση του περιβάλλοντος και κατ ’επέκταση των συνθηκών ζωής των πολιτών.

Το πρόγραμμα

Το πρόγραμμα “YESClima: Νέοι και νέες εργάζονται για την προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας”, υλοποιείται από την ΚΟΙΝΣΕΠ «Άνεμος Ανανέωσης», το Πανεπιστήμιο του Cádiz Ισπανίας (συντονιστής του προγράμματος),  την Γραμματεία Μελλοντικών Σπουδών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου και το Ενεργειακό Γραφείο Ανδαλουσίας.  Το πρόγραμμα αξιολογήθηκε κι επιλέχθηκε προς χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα (European Climate Initiative), η οποία αποτελεί ένα χρηματοδοτικό εργαλείο του Γερμανικού Υπουργείου Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας (BMUB)  που χρηματοδοτεί σχήματα συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη προστασία του κλίματος.

To πρόγραμμα στοχεύει στην:

• Προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας
• Γενικότερη προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας και του οικολογικού αποτυπώματος των σχολείων
• Εκπαίδευση με καινοτόμο τρόπο και μέσα από συνεργασίες νέων, με στόχο την απόκτηση από αυτούς, δεξιοτήτων, ικανοτήτων και γνώσεων ώστε να εργαστούν σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας και φυσικών συστημάτων κλιματισμού
• Την εξοικείωση των νέων σε επιστημονικά – τεχνικά θέματα, οικονομικά ζητήματα, επιχειρηματικότητα και νομοθεσία σχετικά με την προστασία του κλίματος και πιο ειδικά την εξοικονόμηση ενέργειας και τις ενεργειακές επιθεωρήσεις και παρεμβάσεις.

Στο πλαίσιο του προγράμματος «YESClima: Νέοι και νέες εργάζονται για την προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας» 11 νέοι/ες από την Ελλάδα και 11 νέοι/ες από την Ισπανία, οργανωμένοι σε 3 ομάδες, μέσα από την συνεκτική θεωρητική επιμόρφωση και πρακτική εξάσκησή τους για ένα 6μηνο, θα αποκτήσουν γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες ώστε να μπορούν να εργαστούν στο μέλλον επαγγελματικά σε τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας και για την προώθηση συστημάτων φυσικού κλιματισμού στα σχολεία και στα κτίρια.

Ο Δήμος Αγίου Δημητρίου, ο Δήμος Βριλησσίων και ο Δήμος Καισαριανής έχουν επιλεγεί από τον Άνεμο Ανανέωσης στο πλαίσιο της συνεργασίας του με την αυτοδιοίκηση ως Δήμοι στους οποίους οι εκπαιδευόμενοι νέοι και οι νέες θα εφαρμόσουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους σε ενεργειακούς ελέγχους σε ένα αριθμό σχολείο, διερεύνησης μορφών συνεργασίας με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς και εκπόνησης μελετών για το τι μπορεί να γίνει στα σχολεία αυτά, ώστε να αναβαθμιστούν ενεργειακά και να μετατραπούν σταδιακά σε κτίρια σχεδόν μηδενικών εκπομπών (Zero Emissions Buildings), όπως προβλέπει πλέον η νομοθεσία για τα κτίρια.