υπάρχει δικαίωμα αντίρρηση συνείδησης στην Ελλάδα. Από τη μια θύμισε τις συλλήψεις και φυλακίσεις παλαιών αντιρρησιών συνείδησης και ολικών αρνητών στράτευσης και από την άλλη ανέφερε χαρακτηριστικά ότι φέτος από τα οκτώ αιτήματα ιδεολογικών αντιρρησιών συνείδησης για εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία, απορρίφθηκαν τα επτά και εγκρίθηκε μόνο το ένα. Ζήτησε την ανεμπόδιστη άσκηση του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης και την κατάργηση της ειδικής επιτροπής του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας που γνωμοδοτεί στον Υπουργό για την αποδοχή ή όχι των αιτήσεων για εναλλακτική υπηρεσία, δεδομένου ότι κανείς δεν μπορεί να κρίνει τη συνείδηση κάποιου ατόμου. Έθιξε, επίσης, το απαράδεκτο ζήτημα των στρατοδικείων που δικάζουν πολίτες, και μάλιστα πολλαπλώς για την ίδια πράξη. Ανέδειξε, επιπλέον, το γεγονός ότι οι πεποιθήσεις των αντιρρησιών συνείδησης καταγράφονται από τις ελληνικές αρχές στα ατομικά φύλλα μητρώου, επιβάλλοντας “φακέλωμα” έως την ηλικία των 45 ετών, μέχρι την οποία ισχύει η υποχρέωση στρατιωτικής θητείας. Απέρριψε, τέλος, την επιλογή του «τρελόχαρτου», καθώς δεν αποτελεί δημόσια και υπεύθυνη πολιτική στάση και δεν προάγει τις αξίες της άρνησης στράτευσης για λόγους συνείδησης.

Η πρώτη ενότητα, συντονιστής της οποίας ήταν ο ευρωβουλευτής Νίκος Χρυσόγελος, ολοκληρώθηκε με παρέμβαση του Θανάση Μακρή, Εκπροσώπου Τύπου των Οικολόγων Πράσινων και ιστορικής προσωπικότητας στο κίνημα των αντιρρησιών συνείδησης στην Ελλάδα. Ο Θανάσης Μακρής, από τους πρώτους αντιρρησίες συνείδησης για ιδεολογικούς λόγους στην Ελλάδα, αφού σημείωσε ότι οι Οικολόγοι Πράσινοι ήταν ανέκαθεν στενά δεμένοι με το κίνημα των αντιρρησιών συνείδησης, υπογράμμισε ότι η αντίρρηση συνείδησης είναι μια ουσιαστική μορφή οικοδόμησης της ειρήνης και προωθεί ένα εναλλακτικό μοντέλο ασφάλειας. Τόνισε ότι το μεγάλο κύμα διώξεων των αντιρρησιών συνείδησης φέτος αποτελεί άλλη μια απόδειξη της ύπαρξης ακροδεξιών στοιχείων στην ελληνική κυβέρνηση. Σημείωσε ότι αυτά τα στοιχεία πρέπει να εκλείψουν και ζήτησε επειγόντως την αμνήστευση των παλαιών αντιρρησιών συνείδησης, την κατάργηση της επιτροπής ελέγχου συνείδησης, την κατάργηση του υπέρογκου και ταξικού προστίμου, την εξίσωση της διάρκειας της κοινωνικής υπηρεσίας με αυτή της στρατιωτικής και την επανεξέταση του χαρακτήρα της κοινωνικής υπηρεσίας συνολικά.

Στη συνέχεια ξεκίνησε η δεύτερη ενότητα με συντονίστρια την Ιωάννα Σωτήρχου, γνωστή δημοσιογράφο και υποστηρίκτρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία σημείωσε ότι δεν είναι καθόλου τυχαία η κλιμάκωση των διώξεων εναντίον των αντιρρησιών συνείδησης που προωθούν την άρνηση στράτευσης και τη μη βία, τη στιγμή που μέλη ναζιστικών μορφωμάτων στην Ελλάδα εγκληματούν και δηλώνουν απλά ακτιβιστές.

Ο Πέτρος Μάστακας, Αναπληρωτής Υπεύθυνος Προστασίας στο Γραφείο Ελλάδας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, εστίασε στο πώς σχετίζεται το διεθνές προσφυγικό δίκαιο με την αντίρρηση συνείδησης και στο κατά πόσο παρέχει προστασία στους πρόσφυγες η Ελλάδα. Εξήγησε ότι όταν οι συνέπειες της παραβίασης του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης είναι σοβαρές και συνιστούν δίωξη, μπορεί ο αντιρρησίας συνείδησης να θεωρηθεί πρόσφυγας και θα πρέπει να του χορηγηθεί διεθνής προστασία. Όπως ανέφερε, οι αιτήσεις των αιτούντων άσυλο που επικαλούνται αντίρρηση συνείδησης απορρίπτονται στη χώρα μας, αλλά κάτι τέτοια δεν συμβαίνει ειδικά για τους αντιρρησίες συνείδησης. Η Ελλάδα μέχρι προσφάτως απέρριπτε σχεδόν στο σύνολό τους τις αιτήσεις ασύλου σε πρώτο βαθμό και συγκεκριμένα κατά την πρώτη τους εξέταση από την ελληνική αστυνομία απορριπτόταν το 99,9% των αιτήσεων. Ωστόσο, ο εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες υπογράμμισε ότι από τον Ιούνιο έχει αλλάξει η υπηρεσία εξέτασης των αιτήσεων και η νέα υπηρεσία στελεχώνεται από πολιτικό προσωπικό. Η κατάσταση βελτιώνεται και θα βελτιωθεί ακόμα περισσότερο. Αλλά σε κάθε περίπτωση, η προστασία των προσφύγων στην Ελλάδα, δεν είναι μόνο εθνική υπόθεση, υπερβαίνει καθεμιά χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είναι ταυτόχρονα ευρωπαϊκό ζήτημα.

Κατά την ομιλία του, ο Μιχάλης Τσαπόγας, ειδικός επιστήμονας στον Κύκλο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του Συνηγόρου του Πολίτη, σημείωσε την πρόοδο που σημειώθηκε από το 1998, όταν αναγνωρίστηκε το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης στη στρατιωτική θητεία, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια παρατηρείται το φαινόμενο του “θεσμικού εκδικητισμού”, με απτά παραδείγματα αυτής της παλινόρθωσης και εμφανή τάση για εκδίκηση από την πλευρά της ελληνικής πολιτείας. Ως αποτέλεσμα έχουμε οπισθοδρομήσει στην προ του 1997 νοοτροπία και παρατηρούμε μια υστέρηση στη θεσμική και κοινωνική αποδοχή του θεσμού, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την διοίκηση των ιδρυμάτων όπου μπορούν να υπηρετήσουν οι αντιρρησίες συνείδησης. Τα μείζονα ζητήματα στη φάση αυτή είναι η νέα άνθιση των στρατοδικείων και η επιβολή του υπέρογκου προστίμου για ανυποταξία, ενώ παραμένει πάντα το πρόβλημα της μη ανεξάρτητης εποπτεύουσας αρχής που είναι ακόμα το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Όσον αφορά τη διαδικασία υπαγωγής, το μείζον πρόβλημα παραμένει ο έλεγχος συνείδησης των υποψηφίων και ειδικά η προφορική διαδικασία πιστοποίησης της ειλικρίνειας των αιτούντων.

Ο Γιώργος Καρατζάς, συντονιστής του Δικτύου για το Δικαίωμα στην Αντίρρηση Συνείδησης του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, διατύπωσε τις θέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας, τονίζοντας ότι το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης ισχύει και για όσους έχουν ήδη στρατευθεί ή είναι επαγγελματίες στρατιωτικοί και ότι η εναλλακτική υπηρεσία πρέπει να είναι δίκαιη και μη τιμωρητική και να υπάγεται σε ανεξάρτητη αρχή. Υπογράμμισε ότι οι αντιρρησίες συνείδησης δεν θα πρέπει να υφίστανται διώξεις, συλλήψεις, πρόστιμα και διακρίσεις και σημείωσε τη σημασία της επαρκούς και έγκαιρης ενημέρωσης για το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης και τον τρόπο άσκησής του. Ο εκπρόσωπος της διεθνούς οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφέρθηκε, επίσης, στη μεταχείριση των αντιρρησιών συνείδησης στην Τουρκία και την επιδείνωση της μεταχείρισης των αντιρρησιών συνείδησης στην Ελλάδα το τελευταίο διάστημα, με την αύξηση των συλλήψεων και μάλιστα επ’ αυτοφώρω, των διώξεων ακόμα και παλαιών αντιρρησιών συνείδησης που δεν είναι πλέον υπόχρεοι στράτευσης, των υψηλών προστίμων και των μαζικών απορρίψεων αιτημάτων ιδεολογικών αντιρρησιών συνείδησης για εκπλήρωση εναλλακτικής υπηρεσίας.

Οι συνήγοροι Ελλήνων αντιρρησιών συνείδησης Τιμόθεος Σιγάλας και Χάρης Λαδής αναφέρθηκαν σε αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ που αναγνωρίζουν σαφώς το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης ως τμήμα του δικαιώματος στην ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας. Σημείωσαν όμως ότι, παρόλα αυτά, τα ελληνικά στρατοδικεία, αλλά και το Συμβούλιο της Επικρατείας, δεν εναρμονίζονται με τα διεθνή αυτά πρότυπα ακόμα, παρότι έχει υπάρξει κάποια πρόοδος σε ορισμένα ζητήματα. Κατά συνέπεια, αυτή τη στιγμή υπάρχουν εκκρεμείς υποθέσεις Ελλήνων αντιρρησιών συνείδησης τόσο ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας όσο και ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπως καταγράφονται και στην έκθεση του EBCO. Οι δύο συνήγοροι έθιξαν τα προβλήματα που δημιουργούνται από την ερμηνεία της απαίτησης του νόμου για «τεκμηριωμένη» αντίρρηση συνείδησης, τις συνεχείς ποινικές διώξεις για την ίδια πράξη, τα εξοντωτικά πρόστιμα για ανυποταξία, την αναρμοδιότητα των στρατιωτικών δικαστηρίων, καθώς και το νέο “φακέλωμα” των ιδεολογικών αντιρρησιών συνείδησης μέσα στα ατομικά φύλλα μητρώου, που αποτελούν θύλακα μετεμφυλιακού λόγου και μας γυρίζουν σε άλλες εποχές. Ανέδειξαν, τέλος, την αναγέννηση της αυτόφωρης δίωξης των αντιρρησιών συνείδησης, μέτρο το οποίο έχει μόνο εκδικητικό χαρακτήρα, διότι προκαλεί ολιγοήμερη κράτηση μέχρι την μεταγωγή στον στρατιωτικό εισαγγελέα και είναι ουσιαστικά μια εναλλακτική φυλάκιση, δεδομένου ότι οι άλλες ποινές έχουν ανασταλτικό χαρακτήρα.

Η συντονίστρια του προγράμματος «το Δικαίωμα να Αρνηθείς να Σκοτώσεις» της War Resisters’ International, Hannah Brock, παρουσίασε τον πρόσφατο οδηγό για νομική υπεράσπιση αντιρρησιών συνείδησης σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, που διατίθεται και στην ιστοσελίδα της οργάνωσης. Επίσης, αναφέρθηκε στο πρόγραμμα επειγουσών ενεργειών για την υποστήριξη αντιρρησιών συνείδησης που διώκονται ή φυλακίζονται σε όλο τον κόσμο και ανέλυσε το πρόγραμμα αντιμετώπισης της στρατικοποίησης της νεολαίας που έχει ξεκινήσει η War Resisters’ International, καθώς και την σχετική πρόσφατη έκδοση.

Η δεύτερη ενότητα ολοκληρώθηκε με την ομιλία της Μαριανέλλας Κλώκα, μέλους της Διεθνούς Ομάδας Συντονισμού του Οργανισμού Κόσμος χωρίς Πολέμους και Βία, η οποία αφού παρουσίασε τις πολύπλευρες δράσεις του οργανισμού για την προώθηση της ειρήνης και της μη βίας, τόνισε τη σημασία του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης και υποστήριξε την προαιρετική στρατιωτική θητεία. Ειδική αναφορά έκανε η Μαριανέλλα Κλωνά στην ανάγκη δραστικής μείωσης των υπέρογκων στρατιωτικών δαπανών, ιδίως στην Ελλάδα όπου τα τελευταία 4 χρόνια έχουν γίνει 30% περικοπές στον τομέα της υγείας.

Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η παρέμβαση του Hasno Ashraf, Γενικού Γραμματέα του Συλλόγου Σύρων Αποδήμων στην Ελλάδα, ο οποίος κατήγγειλε την απάνθρωπη αντιμετώπιση των Σύρων προσφύγων από τις ελληνικές αρχές, περιγράφοντας ένα χαρακτηριστικό πρόσφατο περιστατικό επαναπροώθησης δεκάδων προσφύγων από την Ικαρία προς την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών, το οποίο καταγράφεται και στην έκθεση του EBCO.

Δείτε φωτογραφίες από την εκδήλωση εδώ

Διαβάστε την έκθεση του EBCOεδώ