20 Φεβρουαρίου 2013

Δώστε σε μελισσοκόμους και μέλισσες μια ευκαιρία!

Συμπεράσματα από τη συνάντηση του Ν. Χρυσόγελου με μελισσοκομικούς φορείς κατά την επίσκεψή του στη Θεσσαλονίκη

 
Οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι μέλισσες στο οικοσύστημα, στη γεωργία και στην οικονομία είναι ανυπολόγιστες, δεν προσφέρουν μόνο ένα εισόδημα στους μελισσοκόμους. Αυτές οι υπηρεσίες – με όρους οικονομικούς έχουν αποτιμηθεί σε 25 δις ευρώ ετησίως μόνο για την Ευρώπη – προσφέρονται σήμερα δωρεάν. Η δραματική μείωση ή και εξόντωση των μελισσών πέρα από ανυπολόγιστη οικολογική ζημιά θα σημάνει και μεγάλη οικονομική ζημιά για τους γεωργούς που θα πρέπει να καταβάλλουν το υψηλός κόστος για την επικονίαση και άλλες υπηρεσίες που τους προσφέρουν σήμερα δωρεάν οι μέλισσες. Η συνεργασία μελισσοκόμων, γεωργών, επιστημόνων και περιβαλλοντικών φορέων για να αποφεύγονται προβλήματα στα μελίσσια είναι προς όφελος όλων.
 
 
Την Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε συνάντηση του Νίκου Χρυσόγελου, ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο, με εκπροσώπους μελισσοκομικών φορέων της Χαλκιδικής, τον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας, κ. Ντούρα Βασίλειο, τον Καθηγητή Μελισσοκομίας του ΑΠΘ, κ. Θρασυβούλου και τον Τάσο Μπόγρη, μέλος της «Επιτροπής Αγώνα για τη Διάσωση της Μελισσοκομίας από την Μεταλλευτική Δραστηριότητα». Συζητήθηκαν:
  1. Τα αιτήματα των μελισσοκομικών φορέων της Χαλκιδικής ενάντια στην εξόρυξη χρυσού
  2. Οι νέες εξελίξεις σε σχέση με τα νεονικοτινοειδή, αλλά και τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς
  3. Ζητήματα συνύπαρξης μελισσοκομίας-γεωργίας και αγροτοπεριβαλλοντικά μέτρα για την ενίσχυση της μελισσοκομίας
Από τον κ. Ντούρα τέθηκε καταρχάς το θέμα της άμεσης κατάργησης των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων, ιδιαίτερα μετά τις διαπιστώσεις μεγάλων απωλειών μελισσοσμηνών που προκλήθηκαν από τη χρήση των εγκεκριμένων από το ΥΠΑΑΤ σχετικών σκευασμάτων για την καταπολέμηση του Rynchophorus ferrugineus στα φοινικοειδή, αλλά και τη χρήση σχετικών ουσιών για την εμβάπτιση σπόρων και την παραμονή τους στο αναπτυσσόμενο φυτό για τρία χρόνια, με αποτέλεσμα να εντοπίζονται και στη γύρη και να δηλητηριάζουν έντομα όπως οι μέλισσες. Στο ζήτημα αυτό υπήρξε γενικότερη συμφωνία, καθώς υπήρξαν και πρόσφατες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για απαγόρευση τριών νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων (imidacloprid, thiamethoxam και clothianidin), ενώ μια πρόσφατη εκστρατεία στο διαδίκτυο (Avaaz) κατόρθωσε και συγκέντρωσε πάνω από 2,2 εκατομμύρια υπογραφές για μια συνολική απαγόρευση αυτής της κατηγορίας φυτοφαρμάκων. Ειδική εκστρατεία με τίτλο “Give bees a chance” έχει ξεκινήσει και από το Ευρωπαϊκό Πράσινο Κόμμα. Επιπρόσθετα στοιχεία τοξικότητας παρουσίασε και ο κ. Θρασυβούλου. Επίσης τονίστηκε το γεγονός ότι στο έδαφος τα νεονικοτινοειδή είναι πάρα πολύ σταθερά (έως 17 χρόνια το imidacloprid σε βαριά εδάφη) και μολύνουν και το νερό, ενώ υπήρξε συμφωνία σχετικά με την ανάγκη παράλληλης ανάδειξης των υπαρκτών εναλλακτικών λύσεων για τη γεωργία και τις μεγάλες καλλιέργειες.
 
 
Επίσης, τέθηκε το θέμα των Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών (ΓΤΟ), για τους οποίους οι μελισσοκόμοι έχουν εκφράσει επανειλημμένα την ανησυχία τους για τις επιπτώσεις τους στις μέλισσες. Η χρήση των ΓΤΟ, στο 99% των περιπτώσεων, συνδέεται με τη χρήση ενός φυτοφαρμάκου και ενός γεωργικού προτύπου που δεν συνάδει με την ευζωία της μέλισσας.  Η Ελλάδα βρίσκεται εκτεθειμένη μέσα από την ελεύθερη εισαγωγή μελιού και μελισσοκομικών προϊόντων από άλλες ευρωπαϊκές και τρίτες χώρες, που πιθανά έχουν επιμολυνθεί από γύρη ΓΤΟ. Στις 6 Σεπτεμβρίου 2011, στην υπόθεση Bablok, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι το μέλι που είχε ρυπανθεί με γύρη αραβόσιτου MON810 δεν μπορεί να διατεθεί στην αγορά, δεδομένου ότι αυτή η γύρη δεν έχει έγκριση για ανθρώπινη κατανάλωση. Ωστόσο, η Επιτροπή ζήτησε από τα κράτη μέλη να περιμένουν πριν ενεργήσουν, και πρότεινε μια νομοθετική τροποποίηση, στοχεύοντας να εφαρμόσει μόνο μερικώς τη συγκεκριμένη δικαστική απόφαση, έτσι ώστε το μέλι που περιέχει τη γύρη από ΓΤΟ να μην επισημαίνεται προκειμένου να αποφευχθούν τα μέτρα συνύπαρξης που θα προστάτευαν τη μελισσοκομία!
Οι μελισσοκόμοι απαιτούν αυστηρή αξιολόγηση κινδύνου των ΓΤΟ στα μελίσσια, συμπεριλαμβανομένου του γόνου, των βασιλισσών και των χειμερινών μελισσών, και τη δημοσιοποίηση όλων των πρωτοκόλλων αξιολόγησης ΓΤΟ και των αποτελεσμάτων. Η γύρη δεν πρέπει να θεωρείται «συστατικό» όπως αποφάνθηκε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο  αλλά «φυσικό στοιχείο» το οποίο βρίσκεται τυχαία στο μέλι μέσα από την προσπάθεια των μελισσών να συλλέξουν το νέκταρ από τα λουλούδια και άρα καλύπτεται πλήρως από τις διατάξεις του Καν. 1829/2003.  Ο Ν. Χρυσόγελος συμφώνησε και προσφέρθηκε να προωθήσει αυτά τα αιτήματα στο ευρωκοινοβούλιο, όπως και την ενίσχυση του ευρωπαϊκού μορατόριουμ στους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς και μέτρων προστασίας του μελιού από τις επιμολύνσεις με γενετικά τροποποιημένη γύρη.
 
 
Συζητήθηκαν, ακόμη, θέματα ενίσχυσης της ελληνικής μελισσοκομίας από ευρωπαϊκούς πόρους, αλλά και μέσα από τη θεσμική αναβάθμιση της παραγωγής, τυποποίησης και προώθησης του ελληνικού μελιού. Κοινή ήταν η ανησυχία για την προσπάθεια που επιχειρείται με την αναδιατύπωση του Τελωνειακού Κώδικα, να βαφτίζονται ως ευρωπαϊκά προϊόντα, προϊόντα τρίτων χωρών, σαφώς κατώτερης ποιότητας, παραγόμενα από πάμφθηνο εργατικό δυναμικό και χωρίς τις προδιαγραφές παραγωγής και ποιότητας και προστασίας του περιβάλλοντος που ισχύουν στην  ΕΕ. Υπήρξε συμφωνία στο ότι η χώρα συγκομιδής του τροφίμου ή των πρώτων υλών που χρησιμοποιήθηκαν στην παρασκευή του, πρέπει να αναφέρεται ρητά στην ετικέτα και δη στο ίδιο οπτικό πεδίο με τη χώρα τυποποίησης – συσκευασίας.  Ακόμη και στο ζήτημα των ελέγχων των προϊόντων που διατίθενται τελευταία από πρωτοβουλίες απευθείας διάθεσης αγροτικών προϊόντων, υπήρξαν κοινοί προβληματισμοί ότι πρέπει να διασφαλίζονται σφαιρικά οι καταναλωτές. 
 
 
Τέλος, έγινε ενημέρωση από την «Επιτροπή Αγώνα για τη Διάσωση της Μελισσοκομίας από την Μεταλλευτική Δραστηριότητα», η απόφαση για τη συγκρότηση της οποίας λήφθηκε στην ημερίδα που έγινε στις 10 Νοεμβρίου 2012, με θέμα «Επιπτώσεις των Νεονικοτινοειδών σκευασμάτων και της μεταλλευτικής δραστηριότητας στη Μελισσοκομία». Η επιτροπή αποτελείται από μελισσοκόμους και επιστήμονες οι οποίοι ανέλαβαν να συντονίσουν την προσπάθεια του κλάδου να συμμετάσχει ενεργά στην προσπάθεια να σωθεί το περιβάλλον από τη σχεδιαζόμενη καταστροφή. Από τον Τάσο Μπόγρη, μέλος της Επιτροπής και μελισσοκόμο από την Ουρανούπολη, τονίστηκε ότι η μεταλλευτική δραστηριότητα στη Χαλκιδική εκτός της αποψίλωσης των 3238 στρεμ. δάσους, των τοξικών αποβλήτων και της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, θα παράγει 3.116 τόνους σκόνης ανά ώρα, επιβαρυμένης με θειούχες ενώσεις βαρέων μετάλλων. Η σκόνη αυτή θα μετακινείται με τον άνεμο σε αποστάσεις μεγαλύτερες από 150 χιλιόμετρα και μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να καλύψει Χαλκιδική, Θάσο, Καβάλα, Θεσσαλονίκη ακόμα και Εύβοια. Η τοξική αυτή σκόνη η οποία θα σκεπάζει πεύκα, καστανιές, βαλανιδιές, ρείκια και άλλα φυτά, θα ρυπάνει επίσης το επιφανειακό νερό και τον αέρα. Η αποστράγγιση του νερού από τις 9 γεωτρήσεις που προγραμματίζονται θα επιφέρει επιφανειακή ξήρανση αυτοφυών φυτών, απώλεια μελισσοκομικών φυτών όπως είναι τα ρείκια, οι κουμαριές, τα παλιούρια και οι καστανιές. Η ρύπανση της ατμόσφαιρας, η τοξική σκόνη και η ξήρανση του εδάφους θα προκαλέσουν δηλητηριάσεις μελισσών, θανάτωση του εντόμου Marchalina hellenica («εργάτη») και οριστική απώλεια των μελιτοεκκρίσεων της Χαλκιδικής και Θάσου, περιοχών που αποτελούν τις κύριες πηγές παραγωγής πευκόμελου.
 
 
Οι παραπάνω διαπιστώσεις τονίστηκαν επίσης και από τον  Καθηγητή Μελισσοκομίας του ΑΠΘ, κ. Θρασυβούλου, ο οποίος είναι μέλος της Επιτροπής και έχει συγγράψει ειδική μελέτη για τις επιπτώσεις που θα έχει στη μελισσοκομία η πιθανή επιφανειακή επέκταση και εντατικοποίηση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων στη Β. Χαλκιδική, όπως και οι ευρύτερες επιπτώσεις στην ελληνική παραγωγή μελιού. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Θρασυβούλου, στην Περιφερειακή Ενότητα (ΠΕ) Χαλκιδικής υπάρχουν περίπου 814 μελισσοκόμοι οι οποίοι κατέχουν 152.385 κυψέλες δηλαδή το 9,7% του συνόλου της χώρας. Από αυτούς οι 389 (48 %) είναι επαγγελματίες και ζουν αποκλειστικά από τα εισοδήματα της μελισσοκομικής εκμετάλλευσης. Οι υπόλοιποι είναι ερασιτέχνες μελισσοκόμοι οι οποίοι ενισχύουν το εισόδημά τους ασκώντας μελισσοκομία με μεγάλο αριθμό κυψελών. Στη Χαλκιδική υπάρχουν 84 κυψέλες ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο όταν ο μέσος όρος πυκνότητας κυψελών στην Ελλάδα, η οποία κατατάσσεται πρώτη στην Ευρώπη, είναι μόλις 11 κυψέλες ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Ο αριθμός των κυψελών στην Χαλκιδική αυξάνεται σημαντικά το Φθινόπωρο, όταν κυψέλες από την υπόλοιπη Ελλάδα μεταφέρονται για την εκμετάλλευση των μελιτωδών εκκρίσεων του εντόμου Marchalina hellenca το οποίο παρασιτεί στη χαλέπιο και τραχεία πεύκη. Υπολογίζεται ότι το 65% της ετήσιας παραγωγής μελιού στην Ελλάδα παράγεται από τα πευκοδάση και ότι η Χαλκιδική μαζί με τη Θάσο είναι οι κυριότερες μελισσοκομικές περιοχές της χώρας μας για την παραγωγή πευκόμελου. Παράλληλα με την πεύκη, ο Χολομώντας καλύπτεται από πυκνή βλάστηση φυλλοβόλων δένδρων (δρυός και άλλων πλατύφυλλων), την οποία επίσης χρησιμοποιούν οι μέλισσες. Η μελισσοκομική χλωρίδα της περιοχής συμπληρώνεται με καστανιές, αγριοφουντουκιές, ανοιξιάτικα ρείκια, κουμαριές, κουτσουπιές, σμυρνιές και πολλά άλλα φυτά τα οποία όχι μόνο προσφέρουν και συντηρούν ένα μεγάλο αριθμό μελισσών αλλά και αποτελούν καταφύγιο για τις κυψέλες ολόκληρης της Χαλκιδικής αλλά και άλλων περιοχών.
 
 
Ο Ν. Χρυσόγελος δήλωσε ότι θεωρεί το συγκεκριμένο ζήτημα εξαιρετικής σημασίας και δεσμεύτηκε να το φέρει στο ευρωκοινοβούλιο.