Είναι αλήθεια ότι τα θέματα άμυνας και εξοπλισμών δεν είναι αυτά που βρίσκονται στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου, ούτε τα χαρακτηρίζει η διαφάνεια. Βλέποντας όμως τις εξοπλιστικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ σε σύγκριση με τα αντίστοιχα ποσοστά άλλων χωρών μελών του ΝΑΤΟ της ΕΕ, καθώς και τα επίσημα στοιχεία για το συνολικό ποσό που δαπανήθηκε σε εξοπλιστικά προγράμματα από τη μεταπολίτευση ως το 2010, είναι αναπόφευκτο να αρχίσουμε να κατανοούμε το ρόλο των πολιτικών αυτών επιλογών στην πρωτοφανή οικονομική κρίση που βιώνουμε σήμερα.

Για το λόγο αυτό η ομάδα του Νίκου Χρυσόγελου συγκέντρωσε τα επίσημα στοιχεία και τα ανέλυσε σε μια μελέτη με σκοπό να ανοίξει μια πολιτική συζήτηση για ένα θέμα ταμπού με δεδομένο ότι η κοινή γνώμη ήταν πεισμένη ότι όλες οι στρατιωτικές δαπάνες, ανεξαρτήτως του ύψους τους, ήταν αναγκαίες για την άμυνα, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας. Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τα επίσημα δεδομένα του ΝΑΤΟ, προκύπτει ότι οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας σε σταθερές τιμές 2005 ήταν πάνω από 250 δις ευρώ, όταν το δημόσιο χρέος της πριν την είσοδο της χώρας στο μηχανισμό στήριξης, στις 31/3/2010 ήταν 310 δις ευρώ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών. Το πιο εντυπωσιακό όμως εύρημα της ανάλυσης είναι ότι αν η Ελλάδα ακολουθούσε απλώς τον μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ ως ποσοστό των αμυντικών δαπανών επί του ΑΕΠ της για την περίοδο 1974-2010, τότε σε σταθερές τιμές 2005 θα είχε εξοικονομήσει 108.1 δις ευρώ.  Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, η μείωση του δημοσίου χρέος της χώρας από το PSIανέρχεται  σε 106 δις, χωρίς να υπολογίζεται η δημοσιονομική ζημιά από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Μάλιστα τα στοιχεία αυτά αποτέλεσαν το πρωτογενές υλικό για ένα άρθρο στην Guardian που συνέβαλε στην ενημέρωση σε διεθνές επίπεδο γύρω από το ζήτημα.

Οι παρεμβάσεις του Νίκου Χρυσόγελου είτε με τη μορφή ερωτήσεων, είτε σε τοποθετήσεις στην Ολομέλεια του ΕΚ, είτε σε δημόσιες ακροάσεις, είτε σε συνεντεύξεις, είχαν ως στόχο να αναδείξουν και να αποσαφηνίσουν την οικονομική διάσταση του θέματος και το ρόλο διεθνών συμφερόντων στη διαμόρφωση της κατάστασης συμβάλλοντας έτσι σε μια αλλαγή πολιτικής που θα αναζητήσει και θα διαμορφώσει εναλλακτικές λύσεις για την επίτευξη της ασφάλειας που θα συνδυάζονται με περιορισμό των στρατιωτικών δαπανών.

Διαβάστε αναλυτικά τις παρεμβάσεις για τις εξοπλιστικές δαπάνες

Νέα στοιχεία για αγορά οπλικών συστημάτων σε περίοδο περικοπών - Ερώτηση του Ν. Χρυσόγελου στο Ευρωκοινοβούλιο για την αγορά οπλικών συστημάτων

Το ζήτημα της αγοράς το 2010, από ευρωπαϊκές χώρες, οπλικών συστημάτων, αξίας 1 δισεκατομμυρίων Ευρώ, πιθανώς με αντάλλαγμα την παροχή του Πακέτου Στήριξης το 2010, ενώ ασκούνταν πιέσεις από τις κυβερνήσεις αυτών των χωρών για περικοπές μισθών και συντάξεων, επαναφέρει στο Ευρωκοινοβούλιο, ο Ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων Νίκος Χρυσόγελος, μέσα από γραπτή ερώτησή του προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η σύλληψη Τσοχατζόπουλου θα γίνει αφετηρία για κάθαρση;

«Να είναι η σύλληψη του πρώην υπουργού Άμυνας η πρώτη πράξη μιας έρευνας σε βάθος για το μαύρο χρήμα των εξοπλιστικών προγραμμάτων που κατέληξε στις τσέπες πολιτικών αλλά και στελεχών της διοίκησης», ζήτησε ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων. «Ένα σημαντικό ποσοστό του σημερινού τεράστιου δημόσιου χρέους της χώρας (360 δισ ευρώ) οφείλεται στη σπατάλη 218 δισεκατομμύριων δολαρίων σε υπερβολικά ή και παράλογα εξοπλιστικά προγράμματα την περίοδο 1974 έως 2011, στο όνομα “της ασφάλειας και της εθνικής ανεξαρτησίας”»

Αμυντικές Δαπάνες: Ανάλυση δεδομένων και πολιτικά συμπεράσματα

Είναι αλήθεια ότι τα θέματα άμυνας και εξοπλισμών δεν είναι αυτά που βρίσκονται στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου, ούτε τα χαρακτηρίζει η διαφάνεια. Όμως, η βαθιά κρίση την οποία βιώνει η χώρα μας αναγκάζει όλους να ανοίξουμε επιτέλους τη συζήτηση και για αυτό το τόσο σοβαρό θέμα των αμυντικών δαπανών που έμενε όμως σχεδόν εκτός πολιτικής συζήτησης για πολλές δεκαετίες. Κατά πόσο οι δαπάνες για την άμυνα και τα διάφορα εξοπλιστικά προγράμματα έχουν συμβάλει στην εκτίναξη του δημόσιου χρέους σε αστρονομικά ύψη; Ήταν υπερβολικές; Αν ναι ποιος επωφελήθηκε; Θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν χρήματα ακολουθώντας άλλη αμυντική και εξωτερική πολιτική;

Αμυντικές Δαπάνες: 218 δισεκατομμύρια δολάρια από το 1974-2010. Ασφάλεια και ανεξαρτησία ή επιβάρυνση χρέους και διαφθορά;

Παρέμβαση γύρω από το ζήτημα των εξοπλιστικών/αμυντικών δαπανών στην Ελλάδα έκανε ο Ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων Νίκος Χρυσόγελος στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο την Τρίτη 17 Απριλίου, παγκόσμια μέρα μείωσης των εξοπλισμών. Στην ομιλία του ανέφερε πως η χώρα από τη μεταπολίτευση ως σήμερα έχει ξοδέψει συνολικά 218 δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτικές και εξοπλιστικές δαπάνες συνεισφέροντας έτσι στη διόγκωση του δημοσίου χρέους. Παρέθεσε σειρά στοιχείων που αναδεικνύουν ότι αυτού του είδους οι δαπάνες κλιμακώθηκαν τα τελευταία χρόνια και συνεχίζονται ακόμα σε αξιοσημείωτα επίπεδα και σήμερα, σε μια περίοδο πρωτοφανούς δημοσιονομικής κρίσης που διανύει η χώρα.

Διεθνής Συνθήκη Εμπορίου Όπλων: Το ΕΚ ζητά από τον ΟΗΕ μια εύρωστη συμφωνία

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε στις 12 Ιουνίου μια πολύ ισχυρή θέση για τις επερχόμενες διαπραγματεύσεις στον ΟΗΕ σχετικά με την Συνθήκη Εμπορίου Όπλων. Για περισσότερα από 10 χρόνια οι Πράσινοι πίεζαν υπέρ της σύναψης μιας Συνθήκης για την ρύθμιση του διεθνούς εμπορίου όπλων και το σημερινό ψήφισμα θα δώσει περαιτέρω ώθηση στις προσπάθειες της αντιπροσωπείας της ΕΕ και στην προετοιμασία της για δύο εβδομάδες σκληρών διαπραγματεύσεων.

Ελλάδα: πρώτη σε εξοπλισμούς και τελευταία σε ανθρώπινα δικαιώματα

Η ετήσια έκθεση του EBCO προς την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (LIBE) για το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάστηκε σε δημόσια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, υπό την αιγίδα του Νίκου Χρυσόγελου ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο. Παράλληλα, νέα στοιχεία προέκυψαν για τις στρατιωτικές δαπάνες της Ελλάδας.

                        Συνέντευξη στην Ολλανδική τηλεόραση

Συνέντευξη στην εκπομπή της Ολλανδικής τηλεόρασης News Hour (NOS/NTR) που προβλήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2012 σχετικά με τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς και την εξαγωγή οπλικών συστημάτων προς την Ελλάδα. Μια εκπομπή που προκάλεσε πολιτικό σάλο στην Ολλανδία και ερωτήσεις στο κοινοβούλιο της χώρας. Η εκπομπή χρησιμοποίησε πολλά στοιχεία από την έκθεση μας για τις στρατιωτικές δαπάνες στην Ελλάδα: Αμυντικές Δαπάνες: Ανάλυση δεδομένων και πολιτικά συμπεράσματα

Αμυντικές Δαπάνες: Ανάλυση δεδομένων και πολιτικά συμπεράσματα

• 108 δις ευρώ πάνω από το μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ το διάστημα 1974-2010
• 250 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά το διάστημα 1974-2010

του Νίκου Χρυσόγελου,

ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων

Κατεβάστε ολόκληρο το άρθρο σε μορφή pdf εδώ

• Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων SIPRI & IISS, οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας στο διάστημα 1974-2010 ανέρχονται σε 218 δις δολάρια. Yπολογίζοντας τις ίδιες δαπάνες για το ίδιο διάστημαμε βάση τα δεδομένα του ΝΑΤΟ, προκύπτει ότι οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας σε σταθερές τιμές 2005 ήταν πάνω από 250 δις ευρώ, όταν το δημόσιο χρέος της πριν την είσοδο της χώρας στο μηχανισμό στήριξης, στις 31/3/2010 ήταν 310 δις ευρώ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών.
• Σύμφωνα επίσης με τα δεδομένα του ΝΑΤΟ αν η Ελλάδα ακολουθούσε απλώς τον μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ ως ποσοστό των αμυντικών δαπανών επί του ΑΕΠ της για την περίοδο 1974-2010, τότε σε σταθερές τιμές 2005 θα είχε εξοικονομήσει 108.1 δις ευρώ. Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, η μείωση του δημοσίου χρέος της χώρας από το PSIανέρχεται σε 106 δις, χωρίς να υπολογίζεται η δημοσιονομική ζημιά από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
• Την περίοδο 2001-2011, και παρά τη μείωση των αμυντικών / εξοπλιστικών δαπανών το 2011 λόγω της δημοσιονομικής προσαρμογής, η Ελλάδα υπήρξε ο πέμπτος μεγαλύτερος εισαγωγέας όπλων / στρατιωτικού εξοπλισμού (10,3 δις δολάρια) στον κόσμο μετά τις: Κίνα (24 δις), Ινδία (23 δις), Νότια Κορέα (12,6 δις) και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (10,9 δις).
• Την πενταετία 2007-2011, η Ελλάδα ήταν ο μεγαλύτερος παραλήπτης Γερμανικών και ο δεύτερος μεγαλύτερος παραλήπτης γαλλικών εξοπλιστικών, αντιπροσωπεύοντας το 13% του όγκου των Γερμανικών και το 10% των Γαλλικών εξαγωγών μεγάλων συμβατικών όπλων, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI).
• Σε παγκόσμιο επίπεδο η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ στις εξαγωγές οπλικών συστημάτων προς την Ελλάδα με ποσοστό 48% είναι αδιαμφισβήτητη.
• Ακόμα και στην κορύφωση της κρίσης, Ευρωπαϊκές χώρες πούλησαν στην Ελλάδα στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας μεγαλύτερης του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, την ίδια περίοδο που διαπραγματεύονταν το πρώτο πακέτο στήριξης, το 2010.Σύμφωνα με την "Δέκατη τρίτη ετήσια έκθεση του Συμβουλίου για τον καθορισμό κοινών κανόνων που διέπουν τον έλεγχο των εξαγωγών στρατιωτικής τεχνολογίας και εξοπλισμού", η Γαλλία ήταν ο μεγαλύτερος προμηθευτής στρατιωτικού εξοπλισμού (876 εκ. ευρώ), ενώ ακολουθούν η Γερμανία (36 εκ. Ευρώ), Ολλανδία (53 εκ. ευρώ), η Ιταλία (54 εκ. ευρώ) και η Ισπανία (33 εκ. Ευρώ) (έχω καταθέσει σχετική ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

Για πόσο ακόμα οι αμυντικές δαπάνες θα παραμένουν εκτός πολιτικής συζήτησης;

Είναι αλήθεια ότι τα θέματα άμυνας και εξοπλισμών δεν είναι αυτά που βρίσκονται στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου ούτε τα χαρακτηρίζει η διαφάνεια. Σύμφωνα με την ετήσια έκδοση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI Yearbook, 2011), οι προμήθειες αμυντικών εξοπλισμών αντιπροσωπεύουν το 40% του συνόλου των διεφθαρμένων συναλαγών παγκοσμίως. Ακόμα και εκπρόσωποι των κοινοβουλίων δύσκολα έχουν πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία.

Οι αμυντικές δαπάνες, ανεξαρτήτως ακόμα και του ύψους τους, σπάνια αμφισβητήθηκαν. Ήταν ένα θέμα ταμπού, με δεδομένο ότι η κοινή γνώμη ήταν πεισμένη ότι αυτές ήταν αναγκαίες για την άμυνα, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας, συνδέοντας τις έννοιες αυτές απολύτως με την στρατιωτική ενίσχυση της χώρας. Οι προτάσεις για αναζήτηση εναλλακτικών για την επίτευξη της ασφάλειας που θα συνδυάζονταν με περιορισμό των στρατιωτικών δαπανών, αντιμετωπίζονταν ως εκτός πραγματικότητας.

Στον απόηχο της εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974, η Ελλάδα είχε επαναπροσδιορίσει την πολιτική ασφάλειας και άμυνας της, αποχωρώντας από το ΝΑΤΟ (στο οποίο επανήλθε το 1980) και επενδύοντας, για κάποια χρόνια, σε μεγάλο βαθμό, στη δημιουργία εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Παράλληλα, όμως, παρά τις όποιες διακυμάνσεις, η χώρα σχεδίαζε και υλοποιούσε εξαιρετικά μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα. Η στρατηγική προμήθειας εξοπλισμών επηρεάστηκε συχνά από διαφοροποιούμενες, κατά καιρούς, πολιτικές επιλογές, ανάλογα με το κλίμα κάθε εποχής. Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ είχε κι αυτή τη δική της, σημαντική συμβολή στην εκτίναξη των αμυντικών δαπανών της χώρας.

Πολλοί υποπτεύονταν πελατειακές σχέσεις της εκάστοτε κυβέρνησης και της διοίκησης των κρατικών αμυντικών επιχειρήσεων. Για ορισμένα προγράμματα υπήρξαν υποψίες για μαύρο χρήμα. Ελάχιστες, όμως, έρευνες διεξήχθησαν και πολύ περισσότερο έφτασαν σε κάποιο αποτέλεσμα. Η σύλληψη του πρώην υπουργού άμυνας κ Τσοχατζόπουλου είναι, ίσως, η κορυφή του παγόβουνου.

Ένα ενδιαφέρον ποιοτικό στοιχείο που προκύπτει από την συσχέτιση των αμυντικών δαπανών 1968-1998 με την πολιτική κατάσταση στη χώρα, και απεικονίζεται στο Διάγραμμα 1, είναι ότι οι κεντροαριστερές κυβερνήσεις της χώρας από τη δεκαετία του 1960 ευθύνονται σε πολύ μεγάλο βαθμό για την αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά την περίοδο 1968-1998. Hπρώτη "αγορά του αιώνα", το 1985, αποδίδεται στον Ανδρέα Παπανδρέου. Η κυβέρνηση Σημίτη ακολούθησε το ίδιο μοτίβο στα εξοπλιστικά, με πρωτοστάτη τον Άκη Τσοχατζόπουλο (4 τρις δρχ. το 1996).

Διάγραμμα 1: Αμυντικές Δαπάνες και πολιτικό φάσμα Ελληνικών Κυβερνήσεων (1960-1998) Kollias, Christos. "Military Expenditure and Government Debt in Greece: Some Preliminary Empirical Findings." DefenceandPeaceEconomics15.2 (2004): 195

Η βαθιά κρίση την οποία βιώνει η χώρα μας αναγκάζει όλους να ανοίξουμε επιτέλους τη συζήτηση και για αυτό το τόσο σοβαρό θέμα των αμυντικών δαπανών που έμενε όμως σχεδόν εκτός πολιτικής συζήτησης για πολλές δεκαετίες. Κατά πόσο οι δαπάνες για την άμυνα και τα διάφορα εξοπλιστικά προγράμματα έχουν συμβάλει στην εκτίναξη του δημόσιου χρέους σε αστρονομικά ύψη; Ήταν υπερβολικές; Αν ναι ποιος επωφελήθηκε; Θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν χρήματα ακολουθώντας άλλη αμυντική και εξωτερική πολιτική;

Είναι αλήθεια ότι αυτός που το έθεσε με πολύ δυνατή φωνή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κατηγορώντας για υποκρισία και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ήταν ο Ντάνυ Κον Μπεντίτ, συν-πρόεδρος της Ομάδας των Πρασίνων στο Ευρωκοινοβούλιο. Κατά καιρούς κι άλλοι έθεταν το θέμα αλλά συνήθως παρέμεναν στο περιθώριο της πολιτικής συζήτησης.

Ως αποτέλεσμα της ανάγκης να σταματήσουμε επιτέλους να στηριζόμαστε σε αποσπασματικές εκτιμήσεις, ομάδα συνεργατών μου (Κατερίνα Τσουκαλά, ειδικός σε θέματα αμυντικής στρατηγικής και σπουδών για αφοπλισμό, και Δημήτρης Μπουρίκος, ειδικός σε θέματα οικονομίας) συγκέντρωσε στοιχεία για το πραγματικό ύψος των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας, ώστε να μπορούμε να δίνουμε τεκμηριωμένες απαντήσεις στα ερωτήματα των υπόλοιπων πράσινων ευρωβουλευτών, των ευρωβουλευτών από άλλες πολιτικές ομάδες, ευρωπαϊκών οργανισμών αλλά και δημοσιογράφων.

Τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε και επεξεργαστήκαμε δείχνουν ότι το ύψος των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας από το 1974 έως το 2010, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων SIPRI & IISS, είναι πάνω από 218 δις δολάρια ενώ υπολογίζοντας με βάση τα δεδομένα του ΝΑΤΟ κι αξιοποιώντας τα ποσοστά επί του ΑΕΠ, οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας υπολογίζονται σε σταθερές τιμές 2005 για το ίδιο διάστημα σε πάνω από 250 δις ευρώ, όταν το δημόσιο χρέος της Ελλάδας πριν την είσοδο της χώρας στο μηχανισμό στήριξης, το 2010 ήταν 310 δις ευρώ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών.

Δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένει κάποιος ότι μια χώρα σαν την Ελλάδα θα είχε τη δυνατότητα να έχει μηδενικές δαπάνες για την άμυνά της. Θα μπορούσε, όμως, να διασφαλίσει την άμυνά της με πολύ λιγότερα χρήματα, αφού μέχρι σήμερα δαπανάει πολύ περισσότερα, αναλογικά, χρήματα από τον μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ. Πάρθηκαν, άραγε, όλες οι αποφάσεις για αμυντικές δαπάνες και εξοπλιστικά προγράμματα χωρίς την πίεση λόμπυ; Οι σχετικές αποφάσεις ελήφθησαν χωρίς την παρέμβαση συμφερόντων που συνδέονταν με μαύρο χρήμα (μίζες); Όσα έχουν φτάσει στο φως της δημοσιότητας, πείθουν για το ακριβώς αντίθετο.

Πάντως σε κάθε περίπτωση δεν τεκμηριώνεται από πουθενά ότι αυτές οι δαπάνες έπρεπε να φτάσουν σε τόσο μεγάλα ύψη. Η συγκριτική ανάλυση των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας και των Ευρωπαικών χωρών του ΝΑΤΟ αποδεικνύει ότι αν η Ελλάδα ακολουθούσε απλώς τον μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ (συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας) ως ποσοστό των εξοπλιστικών δαπανών επί του ΑΕΠ της για την περίοδο 1974-2010, τότε σε σταθερές τιμές 2005 θα είχε εξοικονομήσει 108,1 δις ευρώ. Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, η μείωση του δημοσίου χρέος της χώρας από το PSIανέρχεται σε 106 δις, χωρίς να υπολογίζεται η δημοσιονομική ζημιά από την ανακεφαλαιοίηση των τραπεζών.

Ανάλυση δεδομένων- Παρουσίαση αποτελεσμάτων

Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων SIPRI & IISS, η Ελλάδα έχει δαπανήσει από το 1974 έως το 2010 πάνω από 218 δις δολάρια για αμυντικές δαπάνες, όπως φαίνεται στον Πίνακα 1. Τα ποσά των δαπανών σε αυτόν τον υπολογισμό σε εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (US$) από το 1974 έως το 1987 είναι σε σταθερές τιμές και ισοτιμία 1985, ενώ τα ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ από 1988 έως 2012 είναι σε σταθερές τιμές και ισοτιμία 2009 και σε τρέχουσες τιμές δολ.για το 2010. Η χρονική εξέλιξη αυτών των δαπανών απεικονίζεται στο Διάγραμμα 2.

Πίνακας 1: Αμυντικές Δαπάνες Ελλάδος 1974-2010.Τα ποσά των δαπανών σε εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (US$) από το 1974 έως το 1987 είναι σε σταθερές τιμές και ισοτιμία 1985. Τα ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ από το 1988 έως το 2012 είναι σε σταθερές τιμές και ισοτιμία 2009 και σε τρέχουσες τιμές δολαρίου για το 2010. Πηγές: (1974-1987) The Military Balance και (1988-2010) SIPRI Military Expenditure Database

Διάγραμμα 2: Αμυντικές Δαπάνες περιόδου 1974-2010 (TheMilitaryBalance, SIPRI)

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκριση με αμυντικές δαπάνες άλλων χωρών στο ίδιο χρονικό διάστημα. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε η βάση δεδομένων του ΝΑΤΟ, η οποία επίσης παρέχει στοιχεία για την ποσοστιαία συμμετοχή των αμυντικών δαπανών στο ΑΕΠ. Πλεονέκτημα της βάσης δεδομένων του ΝΑΤΟ είναι ότι, όποιον ορισμό ή όποια μέθοδο επιλέγει για να διακρίνει τις δαπάνες σε αμυντικές (αμοιβές προσωπικού, εξοπλισμοί, υποδομές, λοιπές δαπάνες), προσφέρει συγκριτικά στοιχεία για το σύνολο των χωρών του ΝΑΤΟ. Ως εκ τούτου, η επεξεργασία των συγκεκριμένων στοιχείων μας οδηγεί σε έγκυρες διαπιστώσεις για τη θέση της Ελλάδας συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες, ιδιαίτερα δε με τις ευρωπαϊκές χώρες που είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στον Πίνακα 2 και στο Διάγραμμα 3, όπου είναι προφανής η σημαντικά αυξημένη συμμετοχή των αμυντικών δαπανών στο Ελληνικό ΑΕΠ σε σχέση με το μέσο όρο του ποσοστού συμμετοχής των αμυντικών δαπανών στο ΑΕΠ των Ευρωπαϊκών χωρών-μελών του ΝΑΤΟ.

Πίνακας 2: Ελλάδα: Αμυντικές δαπάνες (ως % του ΑΕΠ) συγκριτικά με το ΝΑΤΟ και τις ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ (ΝΑΤΟ Ευρώπη), 1974-2010

*ΝΑΤΟ Ευρώπη: ΝΑΤΟ εξαιρουμένων Καναδά & ΗΠΑ

Πηγή: NATO,Financial and economic data relating to NATO defence(www.nato.int)

Διάγραμμα 3: Αμυντικές δαπάνες ως % ΑΕΠ συγκριτικά με ΝΑΤΟ και ΝΑΤΟ Ευρώπη

Εφαρμόζοντας αυτά τα ποσοστά επί του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές 2005 (ecu/euro), όπως παρέχονται από τη βάση δεδομένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής AMECO, συνάγονται σε απόλυτους αριθμούς οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας σε ecu/euro. Σε αυτή τη βάση είναι δυνατόν να συγκριθούν οι πραγματικές Ελληνικές αμυντικές δαπάνες με τις υποθετικές αν δαπανούσε το ίδιο ποσοστό ΑΕΠ με το μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών μελών του ΝΑΤΟ και κατά συνέπεια είναι δυνατόν να υπολογιστεί η εν δυνάμει εξοικονόμηση πόρων. Τα αποτελέσματα αυτών των υπολογισμών παρουσιάζονται στον Πίνακα 3 και στο Διάγραμμα 4.

Πίνακας 3: Ελλάδα: Αμυντικές δαπάνες (σε σταθερές τιμές 2005, εκατ. ευρώ) και εξοικονόμηση πόρων με βάση το μ.ο. ΝΑΤΟ Ευρώπη, 1974-2010

*ΝΑΤΟ Ευρώπη: ΝΑΤΟ εξαιρουμένων Καναδά & ΗΠΑ[i]

Πηγές: NATO, Financial and economic data relating to NATO defence (www.nato.int)

European Commission, AMECO database (GDP)

Διάγραμμα 4:Εξοικονόμηση πόρων αν η Ελλάδα δαπανούσε όσο ο μ.ο. του ΝΑΤΟ Ευρώπη

Σύμφωνα με τα επίσημα δεδομένα του ΝΑΤΟ λοιπόν, παρατηρούμε ότι οι συνολικές σωρευτικές αμυντικές δαπάνες την περίοδο 1974-2010, σε σταθερές τιμές 2005, ξεπέρασαν τα 250 δις ευρώ, ποσό που είναι άμεσα συγκρίσιμο με τα επίπεδα του δημοσίου χρέους την κρίσιμη περίοδο που πάρθηκε η απόφαση να μπει η Ελλάδα στο μηχανισμό στήριξης, πράγμα που αποτελεί μια ένδειξη των διαχρονικών επιπτώσεων των αμυντικών δαπανών στη σημερινή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.

Ο αριθμός, όμως, αυτός από μόνος του δεν είναι ικανός να τεκμηριώσει επαρκώς την ανάγκη μεταρρύθμισής της αμυντικής πολιτικής δεδομένου ότι σπανίως στην εκφορά πολιτικού λόγου στην Ελλάδα αμφισβητείται η αναγκαιότητα των αμυντικών δαπανών για τη διασφάλιση της εθνικής κυριαρχίας.

Όμως, η σύγκριση των δεδομένων της Ελλάδας με αυτά άλλων χωρών του ΝΑΤΟ είναι πολύ πιο αποκαλυπτική, καθώς δείχνει ότι αν η Ελλάδα ακολουθούσε τον μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ ως ποσοστό των εξοπλιστικών δαπανών επί του ΑΕΠ της για την περίοδο 1974-2010, τότε σε σταθερές τιμές 2005 θα εξοικονομούσε 108.1 δις ευρώ.

Το ποσό αυτό είναι μεγαλύτερο από τα 106 δις του δημοσιονομικού οφέλους από την εφαρμογή του PSI, ποσό φυσικά που δε συμπεριλαμβάνει την καθαρή δημοσιονομική ζημία για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Σύμφωνα με το ΔΝΤ (IMF, CountryReport12/57, March2012 (p.88)), εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν 50 δις για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ενώ προβλέπεται ότι το Ελληνικό δημόσιο θα ανακτήσει 16 δις όταν θα επανα-ιδιωτικοποιηθούν οι τράπεζες. Επομένως η εκτίμηση για την ζημιά από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι 34 δις και άρα το καθαρό δημοσιονομικό όφελος από το PSI είναι περίπου 72 δις ευρώ. Αυτός ο αριθμός δεν αντικατοπτρίζει σε κανένα σημείο τις αιματηρές θυσίες που έχει ήδη κάνει και πρέπει να συνεχίσει να κάνει ο Ελληνικός λαός ή τις δεσμεύσεις που έχουν υπογραφεί από την ελληνική κυβέρνηση στο πλαίσιο της νέας δανειακής σύμβασης.

Σημειώνεται, επίσης, ότι στον υπολογισμό της εξοικονόμησης των 108.1 δις δεν συμπεριλαμβάνεται καμία απολύτως απόρρητη δαπάνη του Υπουργείου Αμύνης, Εξωτερικών και Προστασίας του Πολίτη και κανένα ασφαλές συμπέρασμα δεν μπορεί να εξαχθεί, ελλείψει στοιχείων, για τις επιπτώσεις της διαφθοράς, αποκορύφωμα της οποίας αποτελεί η πρόσφατη σύλληψη του πρώην υπουργού Άκη Τσοχατζόπουλου. Είναι δυνατόν, όμως, να αποκτήσει κανείς μια αίσθηση της σημασίας της διάστασης της διαφθοράς, αν ληφθεί υπόψη ότι σύμφωνα με την ετήσια έκδοση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI Yearbook, 2011), οι προμήθειες αμυντικών εξοπλισμών αντιπροσωπεύουν το 40% του συνόλου των διεφθαρμένων συναλλαγών παγκοσμίως.

Αλλά πέρα από το ζήτημα της διαφάνειας και της αντιμετώπισης της διαφθοράς που αποτελεί πάγιο αίτημα των Οικολόγων Πράσινων, τα παραπάνω στοιχεία αποδεικνύουν ότι υπάρχει ένα σαφές ζήτημα επιλογών στη χάραξη της αμυντικής πολιτικής που πρέπει να αλλάξει επειγόντως. Εθνική ασφάλεια και εθνική ανεξαρτησία σημαίνει και διασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, και αυτοδιαχείριση των φυσικών μας πόρων, και σωστό κοινωνικό κράτος και διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής(Security Sector Reform)

Όμως, ποιος επωφελήθηκε από αυτές τις υπέρογκες (σε σύγκριση με άλλες χώρες) αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας; Κυρίως ευρωπαϊκές, ρωσικές και αμερικάνικες πολεμικές βιομηχανίες καθώς και στελέχη της ελληνικής διοίκησης και έλληνες πολιτικοί που είχαν την ευθύνη αποφάσεων για την επιλογή διαφόρων εξοπλιστικών προγραμμάτων. Κορυφή του παγόβουνου είναι η πρόσφατη σύλληψη του πρώην υπουργού άμυνας της Ελλάδας για ξέπλυμα μαύρου χρήματος.

Το Διάγραμμα 6 και ο Πίνακας 4 δείχνουν τα ποσά αλλά και τα ποσοστά εξαγωγών μεγάλων συμβατικών οπλικών συστημάτων στην Ελλάδα από χώρες της ΕΕ την περίοδο 1974-2010, όπου φαίνεται καθαρά ότι την μερίδα του λέοντος είχαν η Γερμανία με ποσοστό 43% και η Γαλλία με ποσοστό 27%. Το Διάγραμμα 7 και ο Πίνακας 5 δείχνουν τα αντίστοιχα στοιχεία αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο, όπου η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ με ποσοστό 48% είναι αδιαμφισβήτητη, αφήνοντας μακράν δεύτερη τη Γερμανία με 20%, ενώ οι εξαγωγές των ΗΠΑ προς την Ελλάδα την ίδια περίοδο είναι μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες όλων των ευρωπαϊκών χωρών μαζί (15 δις δολάρια σε σταθερές τιμές 1990).

Διάγραμμα 5: Ποσοστά Εξαγωγών Μεγάλων Συμβατικών Οπλικών Συστημάτων στην Ελλάδα από χώρες της ΕΕ, 1974-2010 σύμφωνα με τον Δείκτη Τάσης Τιμής SIPRI[ii]

Πίνακας 4: Ποσά και Ποσοστά Εξαγωγών Μεγάλων Συμβατικών Οπλικών Συστημάτων στην Ελλάδα από χώρες της ΕΕ, 1974-2010, σύμφωνα με τον Δείκτη Τάσης Τιμής SIPRI σε σταθερά δολαρίου 1990

Διάγραμμα 6: Παγκόσμιες Εξαγωγές Μεγάλων Οπλικών Συστημάτων προς την Ελλάδα (1974-2010) σύμφωνα με τον Δείκτη Τάσης Τιμής

Πίνακας 5: Παγκόσμιες Εξαγωγές Μεγάλων Οπλικών Συστημάτων προς την Ελλάδα (1974-2010) σύμφωνα με τον Δείκτη Τάσης Τιμής SIPRI

Συμπέρασμα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να στηρίξει την Ελλάδα για επανασχεδιασμό της πολιτικής ασφάλειας και άμυνάς της με την διασφάλιση των συνόρων της ως ευρωπαϊκών συνόρων, με ενίσχυση των πρωτοβουλιών δημιουργίας ενός χώρου συνεργασίας και καλής γειτονίας στην ευρύτερη περιοχή. Επιπλέον, η Κομισιόν πρέπει να βοηθήσει ώστε να έρθουν στο φως της δημοσιότητας όλες οι περιπτώσεις διακίνησης μαύρου χρήματος για εξοπλιστικά προγράμματα ιδιαίτερα όταν εμπλέκονται ευρωπαϊκές εταιρίες σε αυτή.

Δείτε πρόσφατες παρεμβάσεις μου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο:

1. http://www.chrysogelos.gr/index.php?limitstart=11&lang=en
2. http://www.chrysogelos.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=952:the-arrest-tsohatzopoulos-will-become-the-base-for-clearance&Itemid=75&lang=en
3. http://www.chrysogelos.gr/index.php?limitstart=99&lang=en

[ii] Ο δείκτης τάσης τιμής SIPRI (Trend Indicator Value - TIV) δεν αντιπροσωπεύει την τιμή πώλησης των εισαγωγών και εξαγωγών όπλων. Επομένως, δεν θα πρέπει να συγκρίνεται άμεσα με το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ), τις στρατιωτικές δαπάνες, τις τιμές πώλησης ή της οικονομικής αξίας των αδειών εξαγωγής, σε προσπάθεια υπολογισμού της οικονομικής επιβάρυνσης των εισαγωγών όπλων ή των οικονομικών οφελών των εξαγωγών. Είναι καλύτερο να χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό των τάσεων στη διακίνηση μεγάλων οπλικών συστημάτων παγκοσμίως για ορισμένα χρονικά διαστήματα, η των τάσεων των παγκόσμιων ποσοστών προμηθευτών και αγοραστών καθώς και για τα ποσοστά του όγκου των μεταφορών προς ή από συγκεκριμένα κράτη.

Πηγές:

1. (1974): Tables and analyses, The Military Balance, 74:1, 73-103

2. (1975): Tables and analyses, The Military Balance, 75:1, 71-103

3. (1976): Tables and analyses, The Military Balance, 76:1, 73-110

4. (1977): Tables and analysis, The Military Balance, 77:1, 77-110

5. (1979): Tables and analyses, The Military Balance, 79:1, 86-119

6. (1980): Tables, The Military Balance, 80:1, 88-107

7. (1981): Tables, The Military Balance, 81:1, 104-118

8. (1982): Tables, The Military Balance, 82:1, 112-125

9. (1983): Tables, The Military Balance, 83:1, 118-131

10. (1984): Tables, The Military Balance, 84:1, 130-145

11. (1985): Tables and analyses, The Military Balance, 85:1, 158-199

12. (1986): Tables, The Military Balance, 86:1, 200-215

13. (1987): Tables, The Military Balance, 87:1, 201-222

14. (1988): Tables, The Military Balance, 88:1, 210-227

15. (1989): Tables and analyses, The Military Balance, 89:1, 206-254

16. (1990): Tables and analyses, The Military Balance, 90:1, 208-245

17. (1991): Table and analyses, The Military Balance, 91:1, 210-250

18. (1992): Tables and analyses, The Military Balance, 92:1, 216-258

19. (1993): Tables and analyses, The Military Balance, 93:1, 224-269

20. (1994): Tables and analysis, The Military Balance, 94:1, 256-290

21. (2011): Chapter Ten: Country comparisons – commitments, force levels and economics, The

Military Balance, 111:1, 451-482

22. The SIPRI Military Expenditure Database, http://milexdata.sipri.org/

23. NATO Information on Defence Expenditures,http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_49198.htm

24. Kollias, Christos. "Country Survey VII: Military Spending in Greece." Defence and Peace Economics, Vol. 6 (1995): 305-319

25. Kollias, Christos. "Military Expenditure and Government Debt in Greece: Some Preliminary Empirical Findings." Defence and Peace Economics 15.2 (2004): 189-97

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ