Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία των Πολιτών γεννιέται την 1η Απριλίου 2012 για να δώσει στους πολίτες της ΕΕ το δικαίωμα να ζητήσουν επισήμως νομοθετική ρύθμιση ζητήματος της επιλογής τους. Μπορεί να είναι οποιοδήποτε ζήτημα αρκεί η πρωτοβουλία να στηριχθεί από τουλάχιστον 1 εκατομμύριο πολίτες και να αφορά κάτι για το οποίο η ΕΕ έχει δικαίωμα να παρέμβει νομοθετικά.
Όπως το θέτει ο συν-εισηγητής του ΕΚ, Γάλλος ευρωβουλευτής του ΕΛΚ, Alain Lamassoure, στόχος της Πρωτοβουλίας είναι "να μπορέσουν οι πολίτες να θέσουν υπ' όψιν της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ζητήματα και αιτήματα που τους απασχολούν". Συμπληρώνει η επίσης εισηγήτρια του ΕΚ, Zita Gurmai (Σοσιαλιστές, Ουγγαρία) "Αν οι πολίτες πιστεύουν ότι πρέπει να γίνουμε αποτελεσματικότεροι ή να ακολουθήσουμε άλλη κατεύθυνση τότε έχουν πλέον τη δυνατότητα να μας το δηλώσουν και τα θεσμικά όργανα της Ένωσης δεν έχουν καμία δυνατότητα να αγνοήσουν τη φωνή αυτή, να ανταποκριθούν και να εξηγήσουν"...
Η Πρωτοβουλία των Πολιτών κυοφορείται ήδη από τις αρχές της περασμένης δεκαετίες και τις συζητήσεις για το Σύνταγμα της Ένωσης. Η αρχική νομοθετική πρόταση ήταν, όπως προβλέπεται, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ωστόσο το ΕΚ παρενέβη για να βελτιώσει και να απλουστεύσει σειρά σημείων. σημειώνει έτσι ο κ. Lamassoure "δουλέψαμε με σκοπό να περιορίσουμε τα εμπόδια που υπήρχαν στην οργάνωση Πρωτοβουλίας" με στόχο να γίνει όσο απλή μπορεί να είναι μια διαδικασία που εν τέλει και φύσει πολύπλοκη είναι και εξαιρετικά σοβαρή πολιτικά.
"Εκείνοι που θα οργανώνουν τις Πρωτοβουλίες θα έχουν το δικαίωμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας, ένα νέο δικαίωμα αλλά και μια τεράστια δύναμη. Είναι μια προσθήκη του συμμετοχικού στις δημοκρατικές μας παραδόσεις που θα προσθέσει ένα νέο στάδιο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ένα στάδιο εντελώς απαραίτητο", εξηγεί η κ. Gurmai.
- Για να θεωρηθεί έγκυρη και να εξετασθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μια Πρωτοβουλία πρέπει να εκπληρώνει ορισμένες προϋποθέσεις:
- Θα πρέπει να αφορά ζήτημα για το οποίο τα κράτη μέλη έχουν παράσχει αρμοδιότητα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως είναι, για παράδειγμα, η διεύρυνση, το περιβάλλον, η γεωργία, οι μεταφορές ή η δημόσια υγεία.
- Θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα εκατομμύριο υπογραφές πολιτών με δικαίωμα ψήφου στη χώρα τους, οι οποίοι να προέρχονται από τουλάχιστον το ένα τέταρτο ή εν προκειμένω επτά, κράτη μέλη.
- Οι υπογραφές αυτές πρέπει να συγκεντρωθούν εντός ενός έτους από την επίσημη παρουσίαση της κάθε Πρωτοβουλίας από επιτροπή αποτελούμενη από τουλάχιστον επτά πολίτες επτά διαφορετικών κρατών μελών.
- Η συλλογή των υπογραφών μπορεί να γίνει και ηλεκτρονικά μέσω ειδικού εργαλείου που έχει ετοιμάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η γνησιότητα των υπογραφών θα πιστοποιείται από κάθε κράτος μέλος χωριστά αναλόγως των προβλέψεων της νομοθεσίας του.
"Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διασφάλισε πως θα απαιτούνται υπογραφές πολιτών από μόνο επτά κράτη μέλη και όχι εννέα (ή το ένα τρίτο του συνόλου), όπως αρχικά προβλεπόταν. Διασφάλισε ότι θα γίνεται έλεγχος του κατά πόσον η Πρωτοβουλία μπορεί να γίνει δεκτή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν καν αρχίσει η συλλογή υπογραφών ώστε να μην υπάρχει εμπλοκή των πολιτών πριν πιστοποιηθεί η νομιμότητα του εγχειρήματος. Φρόντισε τέλος να δημιουργήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το λογισμικό συλλογής των υπογραφών στο ίντερνετ αλλά και να συντάξει απλές και κατανοητές "οδηγίες χρήσης" της Πρωτοβουλίας ώστε να μπορεί οποιοδήποτε να συμμετάσχει πραγματικά", εξηγεί ο κ. Lamassoure.
- Μόλις συγκεντρωθεί ο απαραίτητος αριθμός υπογραφών και η Πρωτοβουλία κριθεί παραδεκτή από την Επιτροπή, τότε εκείνοι που την οργάνωσαν συναντώνται με στελέχη της Επιτροπής για να εξηγήσουν αναλυτικά το περιεχόμενο της Πρωτοβουλίας τους και παρουσιάζουν την Πρωτοβουλία σε δημόσια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διορία τριών μηνών για να ανακοινώσει επισήμως τι προτίθεται να πράξει σχετικά εξηγώντας αναλυτικά τους λόγους για τους οποίους θα προχωρήσει ή όχι σε νομοθετική ρύθμιση του θέματος.
"Η Πρωτοβουλία των Πολιτών είναι μοναδική ευκαιρία γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ πολιτών και θεσμικών οργάνων της Ένωσης", σημειώνει η Zita Gurmai, για να συμπληρώσει με μια προειδοποίηση: "Μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά. Πιστεύουμε ότι κάναμε ότι καλύτερο μπορούσε να γίνει για να είναι βατή για τον πολίτη η νομοθεσία της Πρωτοβουλίας και να διασφαλίζει τον κατάλληλο βαθμό συμμετοχής των πολιτών στη νομοθετική διαδικασία παρέχοντάς τους και κίνητρα για να το πράξουν. Ωστόσο αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι είμαστε υποχρεωμένοι να παρακολουθήσουμε με μεγάλη προσοχή το πώς θα λειτουργήσει το σύστημα και να είμαστε έτοιμοι αν χρειαστεί, να τροποποιήσουμε με το σωστό τρόπο και μάλιστα σύντομα το νομικό πλαίσιο".
Για περισσότερες πληροφορίες:
- Η ιστοσελίδα της Πρωτοβουλίας των Πολιτών
- Πρωτοβουλία ων Πολιτών: ερωτήσεις και απαντήσεις
- Οδηγός για την Πρωτοβουλία των Πολιτών
- Ενημερωτικό υλικό του ΕΚ για την Πρωτοβουλία των Πολιτών
