Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ προτείνουμε να διαχωριστεί η επίλυση των άμεσων δημοσιονομικών προβλημάτων (δημοσιονομικό κενό στο σύστημα για την τριετία 2016-2018) από την επεξεργασία, μέσα από έναν ουσιαστικό διάλογο από μηδενική βάση, μιας πραγματικής μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος. Ζητάμε παράλληλα να διασφαλιστεί ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε δίκαιες υπηρεσίες υγείας ανεξαρτήτως αν είναι ασφαλισμένοι πλέον ή όχι αλλά και να ρυθμιστούν τα σοβαρά προβλήματα πολλών ανασφάλιστων, σήμερα, που δεν έχουν σοβαρές επιπτώσεις στα δημοσιονομικά. Παράλληλα με την συζήτηση για την μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού πρέπει να ανοίξει η συζήτηση για την άμεση αναζωογόνηση της οικονομίας και την δημιουργία βιώσιμων και αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, γιατί μόνο έτσι μπορεί να διασωθεί το ασφαλιστικό και να επιτευχθεί η κοινωνική συνοχή καθώς και για την διαμόρφωση μιας καινοτόμου κοινωνικής πολιτικής που συμβάλλει στην κοινωνική ένταξη και στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας καθώς και την αξιοπρεπή και υγιή γήρανση των πολιτών.
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ δεν μπορούν να μην επισημάνουν ότι σήμερα έχουμε φτάσει σε αδιέξοδο σε σχέση με την κοινωνική ασφάλιση γιατί οι πολιτικοί αλλά και οι κοινωνικοί φορείς δεν προσπάθησαν και δεν μπόρεσαν να προστατεύσουν το ασφαλιστικό σύστημα εγκαίρως, μέσα από διάλογο και με βάση δεδομένα και τεκμηριωμένες προτάσεις. Έτσι τώρα βρισκόμαστε σε όλο και πιο επώδυνες και δύσκολες αποφάσεις, που είναι έτσι κι αλλιώς είναι αμφίβολο αν θα διασφαλίσουν την διάσωσή του, την δικαιοσύνη, ισοτιμία και λειτουργικότητά του.
Και η σημερινή κυβέρνηση συνεχίζει μια εξίσου καταστροφική πολιτική σαν κι αυτές που ακολούθησαν και οι προηγούμενες. Είναι σε λάθος κατεύθυνση η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών, η υποβάθμιση των κοινωνικών παροχών, παράλληλα μάλιστα με την αύξηση της φορολογίας. Ακόμα και αν αποφέρει προσωρινά έσοδα στα ταμεία, θα διαιωνίσει την ήδη κακή αναλογία εργαζόμενων προς συνταξιούχους, που είναι το καθοριστικό πρόβλημα του ασφαλιστικού.
Αν και οι μεγάλες ανισότητες του συστήματος έχουν μειωθεί στη διάρκεια της κρίσης, σημαντικό πρόβλημα σε σχέση με τη βιωσιμότητά του είναι η γήρανση του πληθυσμού και η αναλογία εργαζόμενων προς συνταξιούχους, που έχει πέσει στο 1,2 : 1, μία από τις χειρότερες αναλογίες, που καθιστούν αδύνατη την επιβίωση του συστήματος με τη σημερινή μορφή του. Το πρόβλημα επιδεινώνεται γιατί έχουμε τεράστια μείωση όσων πληρώνουν ή είναι σε θέση να καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές, αύξηση της άτυπης/αδήλωτης εργασίας καθώς και δραματική μείωση του ΑΕΠ και κατάρρευση της πραγματικής οικονομίας. Καμία κοινωνία δεν μπορεί να επιβιώσει αν τα μισά νοικοκυριά έχουν – όπως συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα- εισόδημα μόνο από συντάξεις.
Το ασφαλιστικό είναι μία από τις κύριες αιτίες δημοσιονομικού εκτροχιασμού και γενικότερης χρεοκοπίας της χώρας, ιδιαίτερα την δεκαετία 2000-2010. Χαρακτηρίζονταν από μεγάλες ανισότητες και διαφορές που επιδείνωσαν τα προβλήματά του και οδήγησαν στην χρεοκοπία του. Τα ανησυχητικά σημάδια υπήρξαν ήδη από τη δεκαετία του ’90 αλλά - όπως και αρκετά χρόνια αργότερα - δεν έγινε κατορθωτή μια ισορροπημένη μεταρρύθμιση του συστήματος ώστε να καταστεί αυτό βιώσιμο μακροχρόνια. Και η σημερινή κυβέρνηση – συνεχίζοντας την παράδοση των προηγούμενων έδωσε ψεύτικες υποσχέσεις όταν ήταν στην αντιπολίτευση και δεν προώθησε εγκαίρως έναν δομημένο και ουσιαστικό διάλογο με τους κοινωνικούς και πολιτικούς φορείς. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο που όλες οι κοινωνικές ομάδες έχουν ξεσηκωθεί εναντίον της κυβέρνησης.
Οι αλλεπάλληλες περικοπές των συντάξεων τα τελευταία χρόνια δεν αποτελούν ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις αλλά δημοσιονομικού χαρακτήρα μέτρα, με αποτέλεσμα να χρειάζονται κι άλλες περικοπές τώρα, ίσως και στο μέλλον. Κάτω από την πίεση, όμως, της δημοσιονομικής προσαρμογής, οι όποιες αλλαγές στο ασφαλιστικό είναι πολύ πιο βίαιες και απότομες, χωρίς κοινωνικό διάλογο και κατά συνέπεια χωρίς κοινωνική αποδοχή. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι σημαντικές περικοπές των συντάξεων και η απότομη αύξηση των ορίων ηλικίας αλλά και η αδιαφορία για τις μελλοντικές γενιές. Από την άλλη πάνω από το 20% των πολιτών ηλικίας μεγαλύτερης των 65 χρόνων δεν λαμβάνει καμία σύνταξη.
Η κοινωνική ασφάλιση πρέπει κατά την γνώμη μας να βασίζεται σε μερικές βασικές αρχές:
- να είναι ένα εργαλείο κοινωνικής προστασίας των μεγαλύτερων ηλικιών αλλά χωρίς να γίνεται αυτό σε βάρος των νεώτερων ή αυτών που δεν έχουν γεννηθεί,
- να εκπληρώνει το ρόλο της για ισοτιμία και κοινωνική δικαιοσύνη στο εσωτερικό των γενεών και μεταξύ των γενεών,
- να είναι βιώσιμη μακροχρόνια αλλά και να μην πνίγει την οικονομία και τα δημόσια έσοδα, γιατί αυτό οδηγεί τελικά σε χρεοκοπία και το ίδιο το σύστημα,
- να είναι εργαλείο δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και βιώσιμης οικονομίας,
- να είναι προϊόν ουσιαστικού και τεκμηριωμένου κοινωνικού διαλόγου, αλλά και οι εξελίξεις σε αυτήν να παρακολουθούνται και να συζητιούνται στο πλαίσιο ενός αντιπροσωπευτικού φόρουμ.
Δεν θα βγούμε από την πολύπλευρη και βαθιά πλέον κρίση, αν δεν κατανοήσουμε ότι το πρόβλημα είναι πολύ-πολύ πιο ευρύ και ότι η πηγή του προβλήματος βρίσκεται σε ένα αποτυχημένο σε όλα τα επίπεδα σύστημα (πολιτική, οικονομία, κοινωνική οργάνωση, παραγωγικό-καταναλωτικό μοντέλο) που οδήγησε τελικά στη χρεοκοπία. Δεν θα βγούμε από την χρεοκοπία ψάχνοντας εξιλαστήρια θύματα αλλά μόνο αν κατανοήσουμε τα εγκληματικά λάθη και τις αποτυχίες και σχεδιάσουμε μια νέα στρατηγική για την επιβίωση της χώρας μας που θα είναι «ιδιοκτησία» της κοινωνίας, γιατί θα έχει διαμορφωθεί με συμμετοχή όλων μας αλλά και θα υπάρχει δέσμευση ότι θα εφαρμοστεί δυναμικά.
Βλέποντας η κυβέρνηση αλλά και οι κοινωνικές ομάδες μόνο το δέντρο και όχι και το δάσος, χάνεται άλλη μια φορά η ευκαιρία για διαρθρωτικές και συστημικές αλλαγές, για να επιλυθεί οριστικά ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα. Η πραγματική επίλυση του ασφαλιστικού προβλήματος θα δημιουργούσε μια νέα δυναμική και για την οικονομία και για ουσιαστική διαπραγμάτευση για άλλα θέματα.
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ διοργανώσαμε πρόσφατα ένα στρογγυλό τραπέζι για το ασφαλιστικό με σημαντική συμμετοχή κοινωνικών φορέων, και θα συνεχίσουμε σε αυτή την κατεύθυνση. Το υλικό μπορείτε να το βρείτε στην ιστοσελίδα μας www.prasinoi.gr και στο κανάλι μας στο youtube. Θα παρουσιάσουμε σύντομα για δημόσιο διάλογο μια αναλυτική εναλλακτική πρόταση για ένα βιώσιμο, δίκαιο και κοινωνικά αποδοτικό ασφαλιστικό σύστημα.
