Ερώτηση του Ν. Χρυσόγελου στο Ευρωκοινοβούλιο για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του ναυαγίου
Καμία ουσιαστική πρόοδος σε ό,τι αφορά την ανέλκυση του SeaDiamond και την αποτροπή του κινδύνου μεγαλύτερης ρύπανσης δεν έχει σημειωθεί 5 χρόνια μετά το ναυάγιο. Ο ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων, Νίκος Χρυσόγελος, βασιζόμενος στα στοιχεία της μελέτης του Πολυτεχνείου Κρήτης επαναφέρει το ζήτημα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με γραπτή ερώτησή του προς την Κομισιόν, με στόχο να αναληφθούν επειγόντως οι απαραίτητες ενέργειες. Η Επιτροπή, απαντώντας στο παρελθόν σε ερωτήσεις ευρωβουλευτών, θεωρούσε τις επιπτώσεις «προς το παρόν αμελητέες» - βασιζόμενη σε μελέτη του ΕΛΚΕΘΕ - αλλά παρακινούσε να της γνωστοποιηθούν τυχόν νεότερα στοιχεία. Σύμφωνα, όμως, με τα συμπεράσματα πρόσφατης μελέτης του τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης, με συμμετοχή 9 επιστημόνων και υπεύθυνο τον καθηγητή κ. Γιδαράκο, που όχι μόνο κατέγραψε την κατάσταση μια δεδομένη χρονική στιγμή (2011), αλλά εκτίμησε και μελλοντικές περιβαλλοντικές συνέπειες: «Θεωρείται ήδη αναγκαιότητα, ότι το ναυάγιο του SeaDiamond θα πρέπει να ανελκυθεί και/ή απομακρυνθεί από την περιοχή της Καλντέρας ή να λάβει χώρα (με οποιονδήποτε τρόπο) εξουδετέρωσή του. Η επιβάρυνση που έχει επιφέρει στην περιοχή είναι σαφής και τον μοναδικό τρόπο αποτροπής της συνέχισής της αποτελεί η απομάκρυνσή του. Κάθε άλλη καθυστέρηση ή ενέργεια θα έχει ως αποτέλεσμα την οικολογική και όχι μόνον καταστροφή της Καλντέρας».
Όπως δείχνουν οι απαντήσεις σε προηγούμενες ερωτήσεις, η Επιτροπή θεωρεί ότι το πλοίο εάν δεν ανελκυθεί και παραμείνει ως έχει, μπορεί να θεωρηθεί απόβλητο, λαμβάνοντας υπόψη τον κίνδυνο πιθανής υποβάθμισης του περιβάλλοντος που μπορεί να προκαλέσει. Ο ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων επισημαίνει το ζήτημα του χρονικού διαστήματος που απαιτείται για να θεωρηθεί το ναυάγιο «στερεό απόβλητο» και να υπάρχει ενδεχόμενο παράβασης της Οδηγίας 2006/12/ΕΚ περί των στερεών αποβλήτων.
Η συνεχιζόμενη αδράνεια της Ελληνικής κυβέρνησης να ανελκύσει το SeaDiamond και να αποκαταστήσει την περιοχή του χώρου του ναυαγίου είναι αδιανόητη. Το ναυάγιο του SeaDiamond βρίσκεται στην κυριολεξία κρεμασμένο σε μία απότομη πλαγιά του βυθού στα 120 μέτρα, με κίνδυνο κάθε στιγμή να ολισθήσει και να φτάσει στα 280 μέτρα βάθος, με δραματικές συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον και καθιστώντας την ανέλκυση από πιο δύσκολη έως ανέφικτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε απαντήσει σε σχετική ερώτηση ότι οι ενέργειες αποκατάστασης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από το ναυάγιο SeaDiamond είναι επιλέξιμες για συγχρηματοδότηση (π.χ. ΕΠΠΕΡΑΑ ή ΕΣΠΑ Κρήτης και Ν. Αιγαίου) χωρίς ωστόσο να έχει κατατεθεί από την Ελληνική πλευρά οποιοδήποτε σχετικό αίτημα. Χρήματα υπάρχουν, η πολιτική βούληση απουσιάζει.
Πρόσφατο πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη καταλόγιζε αδράνεια στο ΥΘΥΝΑΛ και στο ΥΠΕΚΑ και λαμβάνοντας υπόψη την υψηλή περιβαλλοντική σημασία της περιοχής του ναυαγίου, η οποία βρίσκεται σε απόσταση 1,1 ν.μ. από περιοχή προστασίας του δικτύου NATURA 2000 (Νέα Καμένη – Ηφαίστειο), είχε προτείνει: α) το ΥΠΕΚΑ στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, να εξετάσει την δυνατότητα να προβεί στον χαρακτηρισμό του ναυαγίου ή τμήματος αυτού ως απόβλητο, με ταυτόχρονη ανάληψη όλων των συνακόλουθων αναγκαίων μέτρων και ενεργειών για την προστασία του περιβάλλοντος, σύμφωνα με την κείμενη περιβαλλοντική νομοθεσία, β) να διερευνηθεί η δυνατότητα νομοθετικής πρωτοβουλίας από το αρμόδιο ΥΘΥΝΑΛ (ΣΣ καταργήθηκε στο μεταξύ) για τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων αντιμετώπισης παρόμοιων περιστατικών θαλάσσιας ρύπανσης στις κεντρικές υπηρεσίες των αρμόδιων υπουργείων ή στην νέα Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, λαμβάνοντας υπόψη τις διαπιστώσεις της Ανεξάρτητης Αρχής, σχετικά με τις εγγενείς αδυναμίες των Δημοτικών Λιμενικών Ταμείων.
Ο ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων, Νίκος Χρυσόγελος, που επισκέφθηκε την Σαντορίνη, την Παρασκευή 6 Απριλίου, για να συμμετάσχει στην κινητοποίηση των πολιτών για την ανέλκυση του ναυαγίου του SeaDiamond, δήλωσε σχετικά: «Το θέμα της ανέλκυσης του πλοίου, το οποίο συνεχίζει να αποτελεί απειλή για το περιβάλλον πρέπει να αφορά όχι μόνο την κοινωνία της Σαντορίνης αλλά και την περιφέρεια Ν. Αιγαίου και τη χώρα συνολικά. Θα πρέπει όμως να αφορά και την Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού στην πραγματικότητα είναι ένα απόβλητο εγκαταλειμμένο στη θάλασσα που απειλεί το θαλάσσιο οικοσύστημα της περιοχής αλλά και γιατί προσφάτως συνέβη ένα παρόμοιο ναυάγιο, αυτό του κρουαζιερόπλοιου CostaConcordia στις 14 Ιανουαρίου 2012 κοντά στην ακτή, ανοιχτά του νησιού Τζίλιο στην Ιταλία. Συνεργάστηκα με τους τοπικούς φορείς για την κατάθεση της ερώτησης αυτής προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή βασιζόμενος στο γεγονός ότι τώρα υπάρχουν νέα επιστημονικά δεδομένα που απορρέουν από τη μελέτη του Πολυτεχνείου Κρήτης. Οι επιστήμονες αποφάνθηκαν για την επικινδυνότητα της κατάστασης και για το τι πρέπει να γίνει. Πρέπει να το εφαρμόσουμε. Η κινητοποίηση των πολιτών είναι σημαντική γιατί έτσι αποτυγχάνει η πολιτική που ακολουθεί η κεντρική εξουσία στην Ελλάδα να κρύβει τα προβλήματα κάτω από το χαλί, αντί να τα λύνει. Η ανέλκυση είναι μεν ένα δύσκολο εγχείρημα αλλά δεν είναι αδύνατη ενώ είναι δεδομένο ότι θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη όσο περνάει ο χρόνος. Γι’αυτό είναι απαραίτητο να δράσουμε άμεσα. Το πρόβλημα δεν είναι οικονομικό όπως αποδεικνύουν οι απαντήσεις της Επιτροπής για διαθεσιμότητα κονδυλίων. Η χρόνια αδράνεια από τις Ελληνικές κυβερνήσεις, αποδεικνύει σε ακόμα ένα θέμα την έλλειψη πολιτικής βούλησης. Καιρός να αλλάξουμε!»
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της γραπτής ερώτησης:
Συμπληρώθηκαν 5 χρόνια από το ναυάγιο του SeaDiamond μέσα στον κόλπο της Καλντέρας της Σαντορίνης. Η Επιτροπή, απαντώντας στο παρελθόν σε ερωτήσεις συναδέλφων ευρωβουλευτών, θεωρούσε τις επιπτώσεις «προς το παρόν αμελητέες» - βασιζόμενη σε μελέτη του ΕΛΚΕΘΕ [1], [2] - αλλά παρακινούσε να της γνωστοποιηθούν τυχόν νεότερα στοιχεία. Σύμφωνα με την απάντηση στη γραπτή ερώτηση E-1944/08, η Επιτροπή θεωρεί ότι το πλοίο εάν δεν ανελκυθεί και παραμείνει ως έχει, θα θεωρηθεί απόβλητο λαμβάνοντας υπόψη τον κίνδυνο πιθανής υποβάθμισης του περιβάλλοντος που μπορεί να προκαλέσει. Από τη νομολογία του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων [3], προκύπτει ότι τα μεταφερόμενα εντός δεξαμενόπλοιου καύσιμα καθίστανται απόβλητα κατά την έννοια των Ευρωπαϊκών Οδηγιών από τη στιγμή που διαρρεύσουν στη θάλασσα έπειτα από ναυάγιο και δεν μπορούν πλέον να είναι εμπορικώς εκμεταλλεύσιμα. Μελέτη [4] του τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης όχι μόνο κατέγραψε την κατάσταση μια δεδομένη χρονική στιγμή (2011) αλλά κι εκτίμησε μελλοντικές περιβαλλοντικές συνέπειες, έτσι ώστε να μπορέσει να ακολουθηθεί συγκεκριμένη μεθοδολογία αποκατάστασης της περιοχής. Η μελέτη καταλήγει στο ότι «Η επιβάρυνση που έχει επιφέρει στην περιοχή είναι σαφής και μοναδικός τρόπος αποτροπής της συνέχισής της αποτελεί η απομάκρυνσή του. Κάθε άλλη καθυστέρηση ή ενέργεια θα έχει ως αποτέλεσμα την οικολογική και όχι μόνον καταστροφή της Καλντέρας». Λαμβάνοντας υπόψη ότι το ναυάγιο βρίσκεται κρεμασμένο σε μία απότομη πλαγιά του βυθού στα 120 μέτρα, με κίνδυνο κάθε στιγμή να ολισθήσει και να φτάσει στα 280 μέτρα βάθος, με δραματικές συνέπειες για το ιδιαιτέρου κάλλους φυσικό περιβάλλον του νησιού που αποτελεί και μοναδικό ευρωπαϊκό φυσικό πλούτο και καθιστώντας την ανέλκυση πιο δύσκολη έως ανέφικτη,
Ερωτάται η Επιτροπή:
- Ποιος είναι ο κρίσιμος χρόνος για να θεωρηθεί το ναυάγιο «στερεό απόβλητο» και να υπάρχει ενδεχόμενο παράβασης της Οδηγίας 2006/12/ΕΚ [5] περί των στερεών αποβλήτων;
- Θεωρεί επαρκείς τις ενέργειες των ελληνικών αρχών μέχρι σήμερα; Αν όχι, θα προβεί σε συγκεκριμένες ενέργειες, ώστε να υποχρεωθεί η ελληνική κυβέρνηση να αναλάβει δράση και να ληφθούν μέτρα για την απομάκρυνση – ανέλκυση του ναυαγίου ώστε να προστατευθεί το θαλάσσιο οικοσύστημα της Καλντέρας;
_________________________________
[1] Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών
[3] υπόθεση C-188/07/24.06.2008
[5] Οδηγία 2006/12/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Απριλίου 2006 περί των στερεών αποβλήτων, ΕΕ L 114 της 27.4.2006.
