Στεναχωρηθήκαμε σαν να ήταν δικοί μας άνθρωποι οι κάτοικοι της Μάνδρας. Εκφράσαμε σχεδόν όλοι τα συλλυπητήριά μας στους οικείους των θυμάτων της πρόσφατης καταστροφής στην Δυτ. Αττική. Πολλοί συγκέντρωσαν τρόφιμα και άλλα είδη για να βοηθήσουν. Όμως αυτό δεν αρκεί. Όπως αναφέρει και η ανακοίνωση των ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ, η αλληλεγγύη και η στήριξη προς τους κατοίκους τους Δυτικής Αττικής που επλήγησαν από τις πλημμύρες πρέπει να στοχεύει στην αντιμετώπιση δύο βασικών αναγκών:

– άμεση ανακούφισή τους, ώστε να μπορέσουν να διασφαλίσουν την διαμονή τους με αξιοπρέπεια, αλλά και να ξεκινήσουν ξανά τη ζωή τους, να οργανώσουν τις δουλειές τους, να πάνε τα παιδιά στο σχολείο,

– διασφάλιση ότι όσα συνέβησαν τώρα δεν θα επαναληφθούν ξανά, δηλαδή θα έπρεπε να δοθεί έμφαση στην μακροχρόνια ασφάλεια του οικισμού και στην αποτροπή νέων πλημμυρών στο μέλλον.

Η αλληλεγγύη που έχει υπάρξει προς τους πολίτες δεν άρει την ανάγκη ενός οργανωμένου σχεδίου στοχευμένης κοινωνικό-ψυχολογικής υποστήριξης από κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό. Η χώρα οφείλει γενικότερα να διαθέτει παρόμοιες κοινωνικές υποδομές αφού πλήττεται συχνά από περιστατικά που δημιουργούν τραύματα (πχ πυρκαγιές, πλημμύρες, σεισμοί κα).

Η καταστροφή στην Μάνδρα δεν είναι, όμως, όπως συνηθίζουν κάποιοι να λένε αποτέλεσμα φυσικών φαινομένων (ή “εκδίκηση της φύσης”) ή "θεομηνίας", αλλά κυρίως του συνδυασμού της ανατροπής του κλίματος και της τραγικής περιβαλλοντικής υποβάθμισης στην Αττική, του μπαζώματος ρεμάτων, πολεοδομικών αυθαιρεσιών κ.α.

Η αναβάθμιση – και μέσα από ενίσχυση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών υποδομών – “ξεχασμένων” περιοχών, όπως η Δυτική Αττική, είναι μια σωστή πολιτική κοινωνικής δικαιοσύνης, περιβαλλοντικής σοφίας και οικονομικής αποτελεσματικότητας.  Δεν είναι τυχαίο ότι οι περιοχές όπου σημειώθηκαν οι μεγάλες καταστροφές τα τελευταία χρόνια είναι από τις περισσότερο υποβαθμισμένες περιβαλλοντικά και κοινωνικά περιοχές, οι φυσικές άμυνες έχουν καταστραφεί, τα ρέματα έχουν μπαζωθεί, οι δρόμοι του νερού είναι πλέον ανύπαρκτοι με αποτέλεσμα να πλημμυρίζουν είτε μετά από μια συνηθισμένη βροχόπτωση είτε, πολύ περισσότερο, από μια έντονη καταιγίδα. Παράλληλα, όμως, αυτές οι περιοχές είναι ανοχύρωτες και κοινωνικά. 

Τα ρέματα που μπαζώθηκαν ή καλύφθηκαν για να χτιστούν οι πόλεις μας

Πόσα ήταν τα ρέματα κάποτε στην Αττική; Πόσα είναι σήμερα; Ποιοι κλείσανε τους δρόμους του νερού; Ποιοι συνεχίζουν να νομιμοποιούν (!) αυθαίρετα όπου και αν είναι? Υπάρχουν πολιτικοί και ηθικοί αυτουργοί για τους νέους θανάτους στην Αττική λόγω πλημμυρών. Αλλά δεν θα βγει κάποιος να ζητήσει συγνώμη και να πει αλλάζουμε. Και συνεχίζουμε τα ίδια λάθη.

Μελέτη του ΕΜΠ, δείχνει ότι τα ρέματα το 1945 είχαν μήκος 1.280 χιλιόμετρα, ενώ σήμερα, μόλις, 434 χιλιόμετρα, μειώθηκαν, δηλαδή, κατά 66%. Από μελέτη του ΙΓΜΕ, πριν από μερικά χρόνια, φαίνεται ότι το 80% των νερών της βροχής το απορροφούσε το έδαφος - μόλις το 20% έφτανε στη θάλασσα. Σήμερα το νερό ακολουθεί τους τσιμεντένιους και ασφάλτινους δρόμους μέχρι να βρει κάπου να εκτονωθεί, συχνά βίαια. Η άσφαλτος και το τσιμέντο το εμποδίζουν να περάσει προς το υπέδαφος. Δεν είναι τα ρέματα που πνίγουν τους ανθρώπους, είναι οι ανθρώπινες παρεμβάσεις ενάντια στο οικοσύστημα και τα ρέματα που οδηγούν σε μεγάλες καταστροφές. Πιστέψαμε ότι μπορούμε να υποτάξουμε τη φύση, αντί να μάθουμε και να συνεργαστούμε με αυτήν, όπως έκαναν πιο σοφές κοινωνίες, και τώρα αυτοκαταστρεφόμαστε.

Είναι υπεύθυνη η κλιματική αλλαγή για τις καταστροφές στην Μάνδρα; 

Ξαφνικά πολλοί ανακάλυψαν την κλιματική αλλαγή για να δικαιολογήσουν την "έκταση των καταστροφών", αν και στο πολιτικό επίπεδο η χώρα έχει κακές επιδόσεις ως προς την συμμετοχή της σε δράσεις προστασίας του κλίματος. 

Όσοι πετάνε σήμερα το μπαλάκι στις κλιματικές αλλαγές και μόνο για τις πρόσφατες καταστροφές το κάνουν γιατί θέλουν να απαλλαγούν από τις ευθύνες τους. Αλλά και όσοι θέλουν συνειδητά να αγνοούν ότι η κλιματική αλλαγή είναι εδώ, έχουν ελάχιστη γνώση του τι πραγματικά συμβαίνει σήμερα στον πλανήτη μας, αγνοούν όσα πλέον τεκμηριώνουν οι επιστημονικές έρευνες, συζητάνε στα διεθνή φόρα όπως στο COP23 στη Βόννη.

Αν τα ρέματα δεν είχαν κλείσει και μπαζωθεί πιθανόν τα θύματα να ζούσαν ακόμα. Αλλά και η κλιματική αλλαγή ίσως παίζει και σε αυτή την περίπτωση ρόλο συνδυαστικά με το μπάζωμα των ρεμάτων. Δεν έχουμε τρόπο να αποδείξουμε ότι η συγκεκριμένη βροχή είναι ευθέως το αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. Δεν μπορεί να αποδείξει κάποιος ότι αυτό το φαινόμενο των έντονων βροχοπτώσεων μέσα σε ελάχιστα λεπτά είναι άμεση συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Δεν μπορεί να το πει κανείς 100% όπως και για πολλά άλλα θέματα (πχ αν ένας καρκίνος είναι ακριβώς αποτέλεσμα πχ της έκθεσης κάποιου σε ραδιενέργεια ή σε τοξικά).

Αλλά αυτή είναι η τάση όπως εκτιμούσαν τα διάφορα μοντέλα για την εξέλιξη του κλίματος αλλά κι αποδεικνύεται στην πράξη μέσα από τις έρευνες που ανακοινώνονται από διεθνείς οργανισμούς που καταγράφουν την εξέλιξη των ακραίων καιρικών φαινομένων και του κλίματος.

Προκαλεί η κλιματική αλλαγή - αναρωτιέται κάποιος (καλόπιστα ή κακόπιστα) - τους τυφώνες ή την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας; Είναι απόλυτα συνδεδεμένη η εμφάνιση και η ένταση των τυφώνων με την κλιματική αλλαγή; Είναι μια εξαιρετικά ζεστή χρονιά αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής ή οι άγριες πυρκαγιές σε δάση σε κάποιες χώρες οφείλονται σε αλλαγές στο παγκόσμιο κλίμα;

Οι επιστήμονες βλέπουν τα σενάρια να γίνονται εφιαλτική πραγματικότητα, δεν ξέρουν πόσο συχνές θα είναι οι πυρκαγιές αλλά γνωρίζουν τον μηχανισμό που τις κάνει πιο άγριες πλέον, δεν ξέρουν αν η κλιματική αλλαγή θα οδηγήσει σε πιο πολλούς τυφώνες αλλά κατανόησαν γιατί και μέσω ποιων μηχανισμών - που συνδέονται με την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της θάλασσας - γίνονται πιο άγριοι, γιατί συμπυκνώνουν περισσότερη ενέργεια, αλλά κι εμφανίζονται και σε περιοχές όπου ήταν ανύπαρκτοι ή πολύ σπάνιοι.

Τρομάζω όταν διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ και η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας μιλάνε για 250.000 επιπλέον θανάτους και εμείς εδώ τσακωνόμαστε για τον αν φταίνε μόνο τα μπαζωμένα ρέματα ή μόνο το κλίμα ενώ κατά τα άλλα η συνήθης αδράνεια συνεχίζεται: οι μηχανικοί θα εκτιμήσουν τις ζημιές, οι αρχές θα δώσουν κάποιες αποζημιώσεις και όλα θα επιστρέψουν στην ίδια...κανονικότητα μέχρι την επόμενη καταστροφή.

Είτε ότι συνέβη στην Μάνδρα, στη Σύμη και σε άλλες περιοχές είναι ένα "συνηθισμένο" φαινόμενο μέσα σε έναν δεδομένο χρόνο είτε είναι ένα από τα σημάδια της αλλαγής του κλίματος που καταγράφεται πλέον με στοιχεία, είναι γεγονός ότι τα επόμενα χρόνια θα έχουμε περισσότερα και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα. Άρα με δεδομένο ότι έχουμε καταστρέψει τις φυσικές άμυνες (ρέματα, αμμόλοφους, υγρότοπους, φύση μέσα στις πόλεις) ΠΡΕΠΕΙ άμεσα να επανασχεδιάσουμε τις υποδομές μας μέσα από την οπτική των πράσινων τεχνικών (και όχι των γκρίζων, βαριών τσιμεντένιων κατασκευών) μέσα στις πόλεις αλλά και στα νησιά και στα ορεινά χωριά ώστε να αντέξουν τις μεγαλύτερες πιέσεις που θα δεχθούν από τις αλλαγές του κλίματος. 

Δεν πετάμε το μπαλάκι στην εξέδρα, θεωρώντας
- είτε ότι οι θάνατοι και οι καταστροφές είναι αποτέλεσμα μόνο της κλιματικές αλλαγής (ώστε να συνεχίσουμε τη ζωή μας ήσυχα αφού είναι πλέον ...μοιραίο να συμβεί), για να απαλλαγούν οι ηθικοί και πολιτικοί αυτουργοί από τις εγκληματικές παρεμβάσεις στα ρέματα και στους δρόμους του νερού (κυβέρνηση, περιφέρεια και πολλοί δήμοι συνεχίζουν στο ίδιο μοτίβο),
- είτε ότι δεν πρέπει να συζητάμε καθόλου για την κλιματική αλλαγή γιατί αυτή δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τις καταστροφές.

Η σωστή προσέγγιση είναι, νομίζω, απλή και ταυτοχρόνως σαφής: τις προηγούμενες δεκαετίες καταστρέψαμε το περιβάλλον, μπαζώσαμε τα ρέματα και τα κάναμε τσιμεντένιους αγωγούς ή αυτοκινητοδρόμους και τώρα κάποιες έντονες βροχοπτώσεις στο πλαίσιο είτε της περιοδικής εμφάνισης αυτών των φαινομένων είτε της πιο συχνής και πιο ακραίας εμφάνισής τους λόγω κλιματικής αλλαγής (εγώ είμαι πεισμένος για αυτό από όσα μελετάω σε επιστημονικό επίπεδο και από όσα λένε επισήμως πλέον διεθνείς οργανισμοί) ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΜΕ περισσότερο.

Ποιο θα είναι το μέλλον της Μάνδρας; 

Ευκαιρία τώρα να εξεταστεί από την αρχή το πώς θα μπορούσαν να αποκατασταθούν οι φυσικές άμυνες της περιοχής, να ανοίξουν τα ρέματα, να μεταφερθούν αλλού (με κοινωνική και οικονομική υποστήριξη) όσοι τα σπίτια τους είναι αυθαίρετα ή τυπικά "νόμιμα" μέσα σε ρέματα, μέσα σε δρόμους του νερού. Και να ξεκινήσουν από περιοχές που πνίγονται, όπως η Μάνδρα, οι "πράσινοι διάδρομοι" ώστε να προστατευθούν και οι υπόλοιποι κάτοικοι, οι περιουσίες, αλλά κυρίως οι ζωές. Δεν λέμε μόνο εμείς παρόμοιες προτάσεις, τις κάνουν πράξεις πόλεις όπως η Βαρκελώνη και το Freiburg, τις λένε οι ευρωπαϊκές Οδηγίες, διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ και το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον (UNEP), η Κομισιόν αλλά και η Υπηρεσία Περιβάλλοντος των ΗΠΑ. Υπάρχουν όμως και προτάσεις όπως αυτή του Πολυτεχνείου ή όπως του Ηρακλή Παπαϊωάννου αρχιτέκτονα και εκπροσώπου των οικολογικών προτάσεων στη Δράμα για μετατροπή σε πράσινο διαδρόμο της οδού 19ης Μαϊου στην Δράμα.

Το εκπληκτικό είναι ότι έχουν γίνει τόσα συνέδρια, έχει αναγνωριστεί ο ρόλος των ρεμάτων από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και τις Περιφέρειες, μάλιστα η Περιφέρεια Αττικής έχει στα χέρια της μελέτη για πράσινους διαδρόμους. Έχουμε πλέον πολλά παραδείγματα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ για μια νέα προσέγγιση σε σχέση με τις πράσινες υποδομές, ότι είναι αποτελεσματικές, έξυπνες, αποδοτικές. Και τελικά όταν έρχεται η ώρα του σχεδιασμού γίνονται εντελώς διαφορετικά πράγματα (πχ Ρέμα Αγ. Αικατερίνης, Ρέμα Πικροδάφνης, Ρέμα Ραφήνας κα). Μάλιστα, η πρόσφατη νομοθεσία νομιμοποιεί τα αυθαίρετα αν έχει καλυφθεί το ρέμα αρκεί το αυθαίρετο να είναι λίγο πιο πέρα, όχι ακριβώς πάνω στο καλυμμένο ρέμα...

Το να πηγαίνουν οι μηχανικοί στην Μάνδρα, να καταγράφουν τις ζημιές και να προτείνουν ύψος αποζημιώσεων δεν φτάνει πλέον. Πρέπει να αρχίσουμε να αποκαθιστούμε τις οικολογικά κατεστραμμένες περιοχές, να ανοίγουμε ξανά τα ρέματα, να διαμορφώνουμε ανθεκτικές πόλεις απέναντι στις κλιματικές αλλαγές που είναι έτσι κι αλλιώς εδώ. Η λύση προφανής αλλά δεν είναι αυτή που συζητιέται σήμερα, όπως σε πολλές άλλες περιπτώσεις.

Καλή η συζήτηση και πρέπει να γίνει για το ποιος ευθύνεται για την "εξαφάνιση" των ρεμάτων, όπως έχει γίνει στην Μάνδρα, με τη βούλα της διοίκησης. Αλλά πρέπει να συζητήσουμε και για το μέλλον της περιοχής. Για να μην ξαναζήσει η περιοχή μια νέα καταστροφή στο άμεσο μέλλον.

Δεν είναι καθόλου σοφό να παραμείνουν επί μακρόν χωρίς βοήθεια οι πληγέντες σε κατεστραμμένες περιοχές αλλά ούτε να χτιστούν ξανά τα σπίτια πάνω στους δρόμους του νερού. Οι τόσο μεγάλες καταστροφές στην Δυτική Αττική και οι θάνατοι δεκάδων ανθρώπων είναι αποτέλεσμα του τρόπου που αναπτύχθηκαν οι πόλεις μας και της απουσίας πολιτικών πρόβλεψης κι αποτροπής φυσικών καταστροφών που οφείλονται σε ανθρωπογενείς αιτίες (καταστροφή δασών, κάλυψη ρεμάτων, κλείσιμο δρόμων νερού, κα). Κατά συνέπεια δεν αρκεί να αποζημιωθούν οι πληγέντες και να επιστρέψουν όλα στην προηγούμενη κατάσταση.

Η αποκατάσταση της Μάνδρας θα πρέπει να συνδυάζει τις πιο σύγχρονες πράσινες αντιλήψεις για την αποκατάσταση περιοχών (“πράσινες υποδομές” αντί βαριών γκρίζων έργων, ενεργειακά αποτελεσματικά κτίρια κα) με την ανάγκη να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή της περιοχής και να αναπτυχθούν νέες, σύγχρονες κοινωνικές υποδομές.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ είμαστε σαφείς. Απαιτείται χρηματοδότηση αλλά και πολύπλευρη υποστήριξη για τον επανασχεδιασμό της πόλης, την επανακατασκευή αλλά σε άλλες, ασφαλείς περιοχές κτιρίων και εγκαταστάσεων που βρίσκονται μέσα στους δρόμους του νερού, είτε με τυπική νομιμοποίηση είτε με εντελώς αυθαίρετο τρόπο. Οι αποζημιώσεις και οι ενισχύσεις προς τους πληγέντες πρέπει να συνδυαστούν με προσπάθεια αποκατάστασης των δρόμων του νερού, το άνοιγμα των ρεμάτων, την προστασίας – με οικολογικά συμβατές πρακτικές – των εδαφών στις δασικές εκτάσεις που έχουν καεί. Κι αυτό όχι μόνο για οικολογικούς λόγους αλλά για λόγους ασφάλειας και προστασίας των πολιτών και των περιουσιών τους.

Η καταστροφή προκάλεσε μεγάλα τραύματα στους κατοίκους, η αναγέννηση της περιοχής μπορεί όμως να γίνει με τρόπο που θα την αναδείξει σε μια οικολογικά, κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμη περιοχή, πρότυπο και για άλλες πόλεις.

Ειδικότερες προτάσεις των ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΥΗ

Ψυχο-κοινωνική υποστήριξη κι επαγγελματική συμβουλευτική: Στο πλαίσιο των αναγκαίων παρεμβάσεων για την άμεση ανακούφιση των πληγέντων, χρειάζεται οργανωμένη παροχή ψυχολογικής και κοινωνικής υποστήριξης προς τους πληθυσμούς που πλήττονται, πολύ περισσότερο που κάποιοι έχασαν με τραγικό τρόπο τους δικούς τους. Χρειάζεται επίσης κι επαγγελματική συμβουλευτική. Μόνο έτσι θα αντιμετωπιστούν τα σύνθετα κοινωνικά, ψυχολογικά και επαγγελματικά προβλήματα που αναδύθηκαν με τις καταστροφές. Μετά από παρόμοιες καταστάσεις δεν μπορεί να αφήνονται οι άνθρωποι μόνοι τους με βαθιά τραύματα.

Οικονομική υποστήριξη: Χρειάζονται ουσιαστικές λύσεις μέσα από την συνεργασία κεντρικής διοίκησης – περιφέρειας – αυτοδιοίκησης και κατοίκων για την εξασφάλιση χώρων διαμονής των πληγέντων, κυρίως μέσω άμεσης ενίσχυσης για την κάλυψη του κόστους ενοικίασης χώρων – για ένα χρόνο – από τους ίδιους τους κατοίκους, παράλληλα με την χρηματοδότηση της αγοράς βασικού εξοπλισμού που διαθέτει ένα μέσο σπίτι (οικοσυσκευή) καθώς και την παροχή αποζημίωσης σε σχέση με την απώλεια της εργασίας ή του επαγγελματικού χώρου.

Μεσοπρόθεσμα μέτρα: Σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο, χρειάζονται πολιτικές και σειρά μέτρων που θα αντιμετωπίσουν τις αιτίες που οδήγησαν στις εκτεταμένες καταστροφές. Είτε έπαιξε ρόλο σε αυτές τις συγκεκριμένες καταστροφές η κλιματική αλλαγή είτε οι καταστροφές ήταν αποτέλεσμα καιρικών φαινομένων που εναλλάσσονται μέσα στους φυσικούς κύκλους, είναι δεδομένο ότι στο μέλλον θα έχουμε όλο και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω κλιματικής αλλαγής. Άρα πρέπει να λάβουμε μέτρα για την προσαρμογή των πόλεων, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων περιοχών τους, στα νέα κλιματικά δεδομένα για να περιορίσουμε την έκταση των καταστροφών.

Χάρτες επικινδυνότητας: Οι χάρτες επικινδυνότητας είναι ευρωπαϊκό υποχρέωση της χώρας αλλά πρέπει να συνδέονται με την ιεράρχηση και υλοποίηση δέσμης παρεμβάσεων στις περιοχές που κινδυνεύουν περισσότερο, και μια από αυτές ήταν και παραμένει και στο μέλλον η Μάνδρα.

Αλλαγές πολιτικών “συνεργασία με τη φύση, αντί για κόντρα στη φύση”

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΥΗ καλούμε σε σημαντικές αλλαγές πολιτικών:

– Πρέπει να αλλάξει, ο τρόπος ανάπτυξης των πόλεων,

– Να διαμορφωθούν αλλά και να εφαρμόζονται ολοκληρωμένα σχέδια πρόληψης πλημμυρών λαμβάνοντας υπόψη τα πολλά παθήματα του παρελθόντος (και δεν είναι μόνο η Μάνδρα) αλλά και όσα οι πόλεις μαθαίνουν από τα σχέδια προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

– Να σχεδιάζονται ή να επιδιορθώνονται τα τεχνικά έργα με βάση νέες πλέον επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις (πχ υποθέσεις για παροχές νερού, διαστάσεις αγωγών) και στη βάση της συνεργασίας με την φύση, των πράσινων υποδομών, κι όχι ελέγχου της φύσης με βαριά τεχνικά έργα. Αυτό έχει μεγάλη σημασία ιδιαίτερα σε σχέση με τον ρόλο και την αντιμετώπιση των ρεμάτων αλλά και τον τρόπο αποκατάστασης των περιοχών που πλήττονται. Οι στρατηγικές για “πράσινες υποδομές” ως εργαλείο για την επιστροφή της φύσης στην πόλη, την άμυνα απέναντι στις πλημμύρες και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, προωθούνται από πολλές πόλεις.

Η σύγχρονη επιστήμη θα μπορούσε να έχει συμβάλλει στην πρόβλεψη αλλά και στον περιορισμό των καταστροφών και των απωλειών ζωής, αλλά σίγουρα μπορεί να συμβάλλει στην αποκατάσταση της Μάνδρας μέσα από την αξιοποίηση υπάρχουσας γνώσης και κατάλληλων επιστημονικών εργαλείων

Η οικολογική, κοινωνική και οικονομική αναγέννηση της πόλης

Η Μάνδρα χτίστηκε πάνω σε ρέματα και δρόμους τους νερού γενικότερα. Για να μην έχουμε ξανά καταστροφικές πλημμύρες πρέπει παρεμβάσεις να γίνουν και στις καμένες περιοχές του βουνού αλλά και μέσα στην πόλη, ώστε να περιορίζονται οι όγκοι του νερού που διασχίζουν την πόλη αλλά κι αυτό, το νερό, να ξαναβρεί τους φυσικούς του δρόμους προς τη θάλασσα. Είναι – όπως φάνηκε – υπόθεση ζωής ή θανάτου. Το να χτιστούν ξανά τα σπίτια και τα μαγαζιά πάνω στους δρόμους του νερού, πάνω στα καλυμμένα ρέματα θα είναι πράξη αφροσύνης, αφού αργά ή γρήγορα θα επαναληφθούν παρόμοιες καταστροφές.

Να μην ξεχνάμε ότι η Μάνδρα παραμένει μια φτωχή περιοχή αλλά κυρίως διαθέτει φτωχές κοινωνικές υποδομές, αλλά από την άλλη οι κάτοικοι έχουν αναπτύξει σημαντικές ικανότητες επιβίωσης στα δύσκολα. Σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της ποιότητας ζωής των κατοίκων θα μπορούσε να είναι τόσο η ενδυνάμωση της τοπικής κοινωνίας όσο και η σύνδεση της χρηματοδότησης της αποκατάστασης της περιοχής με πρακτικές κοινωνικής και πράσινης καινοτομίας, ώστε να μετατραπεί η πόλη σε ένα πρότυπο “πράσινης” πόλης αλλά και σε ένα πρότυπο πόλης με ισχυρή κοινωνική συνοχή και καινοτόμες κοινωνικές υποδομές.

Η Ελλάδα οφείλει και μπορεί να χρησιμοποιήσει τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά κι Επενδυτικά Ταμεία (νέο “ΕΣΠΑ”) για την αποκατάσταση της περιοχής μετά την φυσική καταστροφή, όπως είναι γνωστό κι όπως επιβεβαίωσε πρόσφατα και η Ίσκρα Μιχαήλοβα, Πρόεδρος της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης “REGI”. Υποστηρίζουμε τις πρωτοβουλίες για να συζητηθεί προφορικά το θέμα στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου αλλά γνωρίζουμε ήδη τι μπορεί να γίνει με ευρωπαϊκούς πόρους και τι δεν μπορεί να περιμένει κάποιος από το ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η κυβέρνηση, η περιφέρεια, ο Δήμος αλλά και η τοπική κοινωνία πρέπει να συζητήσουν και διαμορφώσουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που θα περιλαμβάνει και ολοκληρωμένα οικονομικά εργαλεία για να φτιαχτεί αλλά σε νέες οικολογικές κι ασφαλείς βάσεις η πόλη της Μάνδρας.

Σωστά με μια πρώτη ματιά, κάποιοι ευρωβουλευτές και η κυβέρνηση ζητάνε οικονομική βοήθεια από το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής ΄Ένωσης. Αλλά ξεχνάνε όμως κάτι πολύ σημαντικό, ότι ο Κανονισμός του προβλέπει να υπάρχει και σχέδιο για αποτροπή επανάληψης παρόμοιων καταστροφών στο μέλλον και σχέδιο που θα βελτιώνει την ανθεκτικότητα των περιοχών απέναντι σε παρόμοια φαινόμενα στο μέλλον. Γιατί παρόμοιες καταστροφές είχαν συμβεί πολλές φορές από την δεκαετία του ’60, μετά από βροχοπτώσεις, σε περιοχές που είχαν μπαζωθεί και κλείσει τα ρέματα, γενικά είχαν υποβαθμιστεί τα φυσικά συστήματα, ιδιαίτερα Οκτώβριο και Νοέμβριο με πολλά θύματα συνολικά.  

Η ενεργοποίηση του Ταμείου Αλληλεγγύης της ΕΕ για την Ελλάδα προϋποθέτει, πάντως, μεγέθη καταστροφής που ξεπερνάνε την οικονομική ζημιά που προκλήθηκε. Υπάρχουν, όμως, ευρωπαϊκοί πόροι από άλλα Ταμεία που είναι διαθέσιμοι με την προϋπόθεση ότι υπάρχουν σωστά σχέδια και οργανωμένη κινητοποίηση της διοίκησης σε όλα τα επίπεδα για την αποκατάσταση περιοχών μετά από φυσικές καταστροφές. Είναι σημαντικό – στη βάση ολοκληρωμένου σχεδίου – να αξιοποιηθούν πόροι από διαφορετικά ταμεία, όπως από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (για την αποκατάσταση κι αναβάθμιση των δημόσιων υποδομών), το Ταμείο Συνοχής (για την επαναδημιουργία των δρόμων του νερού, την περιβαλλοντική αποκατάσταση, την στήριξη κατασκευής νέων κατοικιών που θα είναι μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας κα) ή το Κοινωνικό Ταμείο (πχ για την εκπαίδευση κι ενδυνάμωση των κατοίκων της περιοχής, την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας κα). Σε κάθε περίπτωση η χρηματοδότηση από το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ ή (και) από άλλα ευρωπαϊκά Ταμεία προϋποθέτει πλέον σχέδια που θα ελαχιστοποιούν την περίπτωση επανάληψης παρόμοιων περιστατικών που οφείλονται σε ανθρωπογενείς αιτίες. Κια σε αυτό συνέβαλα σε κάποιο βαθμό και εγώ με τις τροπολογίες μου που έγιναν δεκτές, όταν ήμους ευρωβουλευτής των Πράσινων.

Να μην ξεχνάμε την κλιματική αλλαγή που είναι πραγματικότητα

Δεν είναι πλέον θέμα που θα μας απασχολήσει στο μέλλον, η κλιματική αλλαγή είναι ήδη εδώ. Το ερώτημα είναι θα περιορίσουμε την αλλαγή του κλίματος σε επίπεδα που θα είναι έστω και δύσκολα εφικτή η προσαρμογή των κοινωνιών μας (μέγιστη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου) ή η ανατροπή του κλίματος θα είναι ανεξέλεγκτη και θα σαρώσει τις ανθρώπινες κοινωνίες. Αλλά την ίδια στιγμή να ξαναδούμε τι σημαίνει σχεδιασμός στο χώρο, πολεοδομική πολιτική, προστασία από τις φυσικές καταστροφές, πολιτική προστασία, αποκατάσταση περιοχών που επλήγησαν. Θα επιστρέφουμε κάθε φορά στα ίδια ή θα διορθώνουμε τα λάθη μας;