Άρθρο μου που δημοσιεύθηκε στις 18/8 στο tvxs
Μια σειρά κυβερνητικά στελέχη προετοιμάζουν το κλίμα για την διεξαγωγή εκλογών με διαδικασία εξπρές. Τα επιχειρήματα που ακούγονται μέχρι τώρα από πολλές πλευρές τονίζουν τον ρόλο που θα παίξουν οι εκλογές «για δημοκρατική διέξοδο από τα προβλήματα» που δημιουργεί κυρίως η διαφοροποίηση μεγάλου αριθμού βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ. Οι σύμβουλοι του πρωθυπουργού πιστεύουν ότι και χωρίς το αντιμνημονιακό προφίλ, χωρίς το ¼ των σημερινών βουλευτών του και χωρίς το 30-40% της οργανωμένης βάσης του, ο νέος ΣΥΡΙΖΑ θα «σαρώσει» πάλι και …«μπορεί να πάρει και αυτοδυναμία»!
Οι ψηφοφόροι θα ακολουθήσουν χωρίς απώλειες τις μεταμορφώσεις του ΣΥΡΙΖΑ;
Καταρχάς, θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε πώς ο ΣΥΡΙΖΑ αν και θα χάσει τη μισή οργανωμένη βάση και το πολιτικό προφίλ που τον εκτίναξε από το 3% στο 37%, θα καταφέρει όχι μόνο να κρατήσει το εκλογικό ποσοστό του αλλά και να το αυξήσει, στηριζόμενο στην αρνητική διάθεση της κοινωνίας απέναντι σε ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και στην δημοσκοπική δημοφιλία (?) ενός πρωθυπουργού που δεν έσκισε το μνημόνιο, όπως υπόσχονταν, αλλά θα το (εξ)ασκήσει και μάλιστα στην πιο σκληρή εκδοχή του.
Φυσικά, όλα μπορεί να συμβούν σε μια χώρα όπου οι πολίτες αντί να επιλέγουν με πολιτικά κριτήρια, περιμένουν πάντα έναν σωτήρα εξ ουρανών, ακολουθούν τα συναισθήματά τους και, συχνά, αυτόν που τους μοιράζει τις πιο απίθανες υποσχέσεις (εδώ και ο Λεβέντης διεκδικεί - και με πιθανότητες - είσοδο όχι μόνο στην Βουλή αλλά και… στην κυβέρνηση).
Τα νέα αδιέξοδα θα προκύψουν αμέσως μετά τις εκλογές
Είτε όμως ο Αλ Τσίπρας καταφέρει να κερδίσει αυτοδυναμία είτε σχηματίσει κυβέρνηση με την συνεργασία Καμμένου-Λεβέντη είτε Θεοδωράκη-Καμμένου (ίσως και Λεβέντη), υπάρχει ο κίνδυνος η χώρα να διαλυθεί ολοκληρωτικά μέσα στο επόμενο εξάμηνο.
Οι εκλογές τώρα, με δεδομένη την κατάσταση, θα επιφέρουν νέο πλήγμα στην οικονομία. Δεν θα επιλύσουν τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία. Είναι πλέον φανερό ότι ένα μόνο κόμμα δεν μπορεί να βγάλει τη χώρα από την κρίση, ούτε καν μόνο τα κόμματα. Η κατάσταση σήμερα απαιτεί ευρύτερη συνεννόηση όχι μόνο μεταξύ των κομμάτων αλλά κυρίως με τους κοινωνικούς και επαγγελματικούς φορείς.
Μια λογική πρόταση από τους ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
Η χώρα χρειάζεται μια περίοδο ηρεμίας ώστε να ανοίξει ένας ψύχραιμος διάλογος για το τι πρέπει να αλλάξουμε. Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ προτείνουμε να υπάρξει ένας ουσιαστικός πολιτικός και κοινωνικός διάλογος με στόχο να διαμορφωθεί ένα Πράσινο Κοινωνικό Συμβόλαιο (μια συμφωνία με στόχους και μέτρα) που θα αφορά κυρίως στην αναζωογόνηση και αλλαγή της οικονομίας, στην δημιουργία θέσεων εργασίας και στην δραστική μείωση της φτώχειας. Αυτή η συμφωνία πρέπει να εξισορροπήσει τα σκληρά μέτρα που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του Μνημονίου 3 #ΣΥΡΙΖΑ, να συνοδεύεται από δέσμευση όλων των κομμάτων για εκλογές μετά τον Νοέμβριο του 2016, αλλαγή του εκλογικού νόμου προς το αναλογικότερο (συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης του δώρου των 50 εδρών) καθώς και διευκόλυνση της συνεργασίας των κομμάτων προεκλογικά και μετεκλογικά αυστηρά όμως στη βάση προγραμματικών συμφωνιών.
Μπορεί να φέρει σταθερότητα και αλλαγές μια κυβέρνηση μειοψηφίας;
Η επίσημη ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ επικαλείται το γεγονός ότι οι εκλογές είναι ο μόνος δημοκρατικός τρόπος για να ξεκαθαριστεί το πολιτικό τοπίο αλλά αυτό αφορά σχεδόν αποκλειστικά το εσωκομματικό τοπίο του κυβερνώντος κόμματος.
Με δεδομένο ότι σχεδόν κανένα κόμμα δεν προβλέπεται να έχει κέρδη από τις εκλογές, ο πρωθυπουργός θα μπορούσε να κυβερνήσει ακόμα και αν η κυβέρνησή του είναι μειοψηφίας, στηρίζεται, για παράδειγμα, από 115-120 δικούς της βουλευτές. Μπορεί να έχει την υποστήριξη της κοινωνίας και την ανοχή των άλλων πολιτικών κομμάτων για το διάστημα μέχρι τουλάχιστον τον Νοέμβριο 2016, εφόσον μέσα από τον διάλογο δεσμευθεί να προωθήσει το "συμβόλαιο" αυτό.
Ο πρωθυπουργός έχει έτσι κι αλλιώς την ευθύνη να καθορίσει ποια θα είναι η κυβέρνησή του. Δεν νομίζουμε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει κάποιο από τα κόμματα που ψήφισαν τη Συμφωνία που να θέτει θέμα αλλαγής του πρωθυπουργού ή συμμετοχής στελεχών του στην κυβέρνηση ή θα θελήσει να «ρίξει» την κυβέρνηση Τσίπρα. Άρα ο πρωθυπουργός δεν θα ξαναβρεί στο μέλλον τόσο «ευνοϊκές» για αυτόν συνθήκες για να κυβερνήσει χωρίς τεράστια αντίδραση.
Το καθοριστικό είναι, όμως, να διαμορφωθεί ένα πρόγραμμα που θα συμφωνηθεί μετά από διάλογο όχι μόνο με άλλα κόμματα αλλά κυρίως με κοινωνικούς, επαγγελματικούς, περιβαλλοντικούς κι άλλους φορείς. Μέχρι τώρα η κοινωνία δεν έχει συμμετάσχει στο όποιο σχέδιο εξόδου από την κρίση αλλά στο τέλος είναι αυτή που πληρώνει τον βαρύ λογαριασμό. Τώρα πρέπει να έρθουν στο προσκήνιο δημιουργικές κοινωνικές (και πολιτικές) δυνάμεις και να συνδιαμορφώσουν τουλάχιστον ένα μέρος των πολιτικών.
Εκλογές ως εκβιασμός, όχι ως δημοκρατική διέξοδος
Οι εκλογές εξπρές και μάλιστα με τον υπάρχοντα εκλογικό νόμο μόνο ως εκβιασμός μπορεί να εκληφθούν. Δεν θα βοηθήσουν τον πολιτικό διάλογο, οι εκλογείς δεν θα προλάβουν καν να συνειδητοποιήσουν ότι καλούνται να απαντήσουν σε ένα πανομοιότυπο ερώτημα για 8η φορά από το 2009 μέχρι σήμερα (ευρωεκλογές και εθνικές εκλογές 2009, διπλές εθνικές 2012, ευρωεκλογές 2014, εθνικές 2015, δημοψήφισμα 2015 και τώρα εκλογές 2015). Ένα ερώτημα, όπως, στο οποίο κάθε φορά τα πολιτικά κόμματα της Βουλής (εκτός ΚΚΕ-ΧΑ) απαντούν με εντελώς διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τη θέση στην οποία βρίσκονταν ως προς την εξουσία. Μάλιστα, ΟΛΑ τα κόμματα εξουσίας αποδείχτηκαν ανίκανα να παρουσιάσουν ένα σοβαρό σχέδιο μεταρρυθμίσεων για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της χώρας.
Πολλοί είχαν προειδοποιήσει – μεταξύ άλλων και εμείς οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ και όχι μόνο στην προεκλογική περίοδο ότι οι ιδεοληψίες που προέβαλε ο ΣΥΡΙΖΑ προεκλογικά σε συνδυασμό με την απουσία σοβαρού, ισορροπημένου σχεδίου διεξόδου από την κρίση μέσα από οικολογικές, κοινωνικές, οικονομικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις θα οδηγούσαν σε απότομη προσγείωση και ίσως σε καταστροφή. Την τελευταία στιγμή ο πρωθυπουργός κατάλαβε που οδηγούσε τη χώρα η αλλοπρόσαλλη πολιτική και κατέληξε σε μια «συμφωνία» λίγο πριν πέσουμε στον γκρεμό. Η συμφωνία αυτή – παρά το γεγονός ότι έχει κάποια θετικά σημεία – σε γενικές γραμμές είναι πολύ σκληρή και συνεπάγεται μεγάλο κοινωνικό κόστος, αν λάβουμε υπόψη ότι θα μπορούσε να έχει επιτευχθεί μια πολύ πιο ισορροπημένη συμφωνία είτε μέσα στο 2014, αν υπήρχε μια ευρύτερη συνεννόηση των κομμάτων, είτε έστω τον Φεβρουάριο 2015.
Όπως ο Γ. Παπανδρέου το 2009 και ο Α. Σαμαράς το 2012, έτσι και ο Α. Τσίπρας το 2014 επέλεξε τη στρατηγική κατάληψης της πολυπόθητης εξουσίας με κάθε μέσο, αντί να διαμορφώσει ευρύτερες συμμαχίες για τις αναγκαίες αλλαγές - με δίκαιες πολιτικές - του παραγωγικού, οικονομικού, κοινωνικού και αξιακού μοντέλου της χώρας που είχε χρεοκοπήσει.
Κι αν αποτύχει η νέα κυβέρνηση που θα έχει προκύψει από τις εκλογές;
Ο πρωθυπουργός πρόκειται να κάνει άλλο ένα τραγικό λάθος, όπως έκανε το 2014 με το θέμα της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. Αν δεν επιδιώξει μια ευρύτερη συμφωνία, τώρα που αυτό είναι εφικτό, είναι πολύ πιθανόν σε 6 μήνες να καταρρεύσει πλήρως η χώρα είτε, ως αποτέλεσμα των εκλογών, έχουμε αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ είτε μια κυβέρνηση συνεργασίας με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ και συμμάχους του κάποιον είτε όλους μαζί Καμμένο, Θεοδωράκη και Λεβέντη.
Χρειάζεται ψύχραιμη ανάλυση των δεδομένων. Μέσα στις συνθήκες που επικρατούν, μια μονοκομματική κυβέρνηση μετά από εκλογές θα έχει να αντιμετωπίσει την εχθρότητα και την επιθετικότητα όλων των υπόλοιπων κομμάτων, όχι μόνο της αριστερής πλατφόρμας, του ΚΚΕ και της ΧΑ. Με την κοινωνία να έχει κάθε λόγο να δυσανασχετεί όταν θα συνειδητοποιήσει τον λογαριασμό που θα κληθεί να πληρώσει, τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα θελήσουν γρήγορα να καρπωθούν κάθε δυσαρέσκεια. Δεν θα έχουν κανένα λόγο να ανέχονται ή να δίνουν την υποστήριξή τους στα σκληρά μέτρα που θα είναι υποχρεωμένη η κυβέρνηση να φέρει στην Βουλή αλλά κυρίως να επιβάλει – ακόμα και με πολύ αυταρχικά μέσα – στην κοινωνία. Τα 5 χρόνια κρίσης μας έχουν διδάξει ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα θα βάζει το κομματικό συμφέρον πάνω από το συμφέρον της κοινωνίας, κάτι που εξάλλου δίδαξε με επιτυχία ο ΣΥΡΙΖΑ. Μέσα σε 6 μήνες ο Τσίπρας θα είναι εξίσου μισητός με τον Γ. Παπανδρέου (που ας μην ξεχνάμε είχε εξίσου υψηλά ποσοστά δημοφιλίας για ένα διάστημα), ασχέτως αν η «ρεαλιστική» (ή κυνική) στροφή του ήταν πλέον μονόδρομος, όπως έφτασαν τα πράγματα και με δική του ευθύνη. Τίποτα δεν πείθει ότι μετά από 6 μήνες και μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, δεν θα χάσει εκ νέου 10-15 βουλευτές και ο νέος ΣΥΡΙΖΑ.
Αλλά στο δεύτερο μετεκλογικό σενάριο, αυτός της κυβέρνησης συνεργασίας του (νέου) ΣΥΡΙΖΑ με Καμμένο είτε/και Θεοδωράκη, Λεβέντη, μια τέτοια κυβέρνηση δεν θα πάει πολύ μακριά. Τόσο απότομες μεταλλάξεις – όσο τυχοδιωκτικό κι αν είναι το πολιτικό σύστημα - δεν είναι βιώσιμες για πολλούς μήνες, αφού δεν βασίζονται σε πολιτικά προγράμματα και πολιτικές συμφωνίες. Με βάση, λοιπόν, κι αυτό το σενάριο, προβλέπουμε ότι η κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές του 2015, θα αναγκαστεί να πάει σε νέες εκλογές μέχρι τα μέσα του 2016.
Όμως νέες εκλογές ή κατάρρευση της κυβέρνησης μέσα σε 6 μήνες (όπως πολλοί είχαμε υπολογίσει ότι θα συμβεί αντιλαμβανόμενοι τις αστοχίες του ΣΥΡΙΖΑ και τις εκτός πραγματικότητας απόψεις του), θα οδηγήσει την χώρα σε πλήρη διάλυση.
Φαίνεται ότι το πολιτικό σύστημα δεν έμαθε από τα παθήματα του παρελθόντος. Πήγαμε σε διπλές εκλογές το 2012, ενώ θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί τουλάχιστον η δεύτερη εκλογή. Θα ήταν αλλιώς τα πράγματα, αν αντί για εκλογές τον Ιανουάριο 2015, αυτές είχαν γίνει αργότερα, ίσως και μετά τον Οκτώβριο 2015 και αφού είχε κλείσει με ευρύτερη συμμετοχή μια πιο ισορροπημένη συμφωνία. Το πρόβλημα δεν είναι φυσικά χρονικό, είναι εξόχως πολιτικό.
Να μην επαναληφθεί το ίδιος λάθος
Αν είχε λιγότερο πάθος για να καταλάβει την πρωθυπουργική καρέκλα, Ο Αλ Τσίπρας θα μπορούσε να διασφαλίσει την ομαλή και ήπια μετάβαση σε μια εποχή πιο δίκαιων πολιτικών, δεσμεύοντας την προηγούμενη κυβέρνηση σε ένα σύνολο αλλαγών της σκληρής λιτότητας, με αντάλλαγμα, εκ μέρους του, την ψήφιση ενός προέδρου όπως ο Στ. Δήμας και δέσμευση για εκλογές αργότερα, πχ τον Οκτώβριο 2015. Ήταν μια πρόταση που είχαμε καταθέσει δημόσια οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ, προτείνοντας μάλιστα να αναλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ τον συντονισμό μιας διευρυμένης «επιτροπής διαπραγμάτευσης» με τους «θεσμούς» ώστε να προετοιμαστεί η μετά την λιτότητα εποχή. Θα αποκτούσε έτσι ο ΣΥΡΙΖΑ επίγνωση των πραγματικών προβλημάτων και θα διασφάλιζε την «πιο αποφασιστική διαπραγμάτευση» – όπως υπόσχονταν – χωρίς παράλληλα να «ξεπουλήσει» την διάθεση της κοινωνίας για πολιτική αλλαγή. Πιθανόν μια τέτοια πρόταση να γίνονταν αποδεκτή και από την κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ που έτσι κι αλλιώς έβλεπε να έρχεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Το πιο σημαντικό είναι, όμως, ότι αν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε υιοθετήσει μια τέτοια στρατηγική για την κατάκτηση της εξουσίας, θα προετοίμαζε την μετάβαση σε ένα πιο δίκαιο και ισορροπημένο σχέδιο, με πολύ μικρότερο κοινωνικό και οικονομικό κόστος σε σχέση με αυτό που έφερε η 6μηνη «διαπραγμάτευση» αλά Βαρουφάκη και λοιπών.
Αν ο πρωθυπουργός οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές εξπρές, θα δείξει ότι δεν έμαθε από τα λάθη του. Και ίσως συνδέσει το όνομά του όχι με την διάσωση της χώρας, όπως προφανώς θα ήθελε, αλλά με την διάλυσή της. Ελπίζουμε να μην επιβεβαιωθούμε.
