Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες φάνηκαν εντελώς ανίκανες και η Κυπριακή πολιτική ηγεσία εντελώς απροετοίμαστη τόσο για τη σύνοδο του Eurogroup όσο και για εναλλακτικές λύσεις μετά την απόρριψη της πρώτης και μετά τη δεύτερη απόφαση του Eurogroup. H απόρριψη ενός σχεδίου πρέπει να συνδέεται με την στήριξη σε ένα άλλο, καλύτερο, ώστε να μην προκαλούνται φαινόμενα όπως αυτά που βιώνει σήμερα η Κύπρος, κλειστές τράπεζες, εκ των υστέρων αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων, που αποδεικνύονται μάλλον χειρότερα, φόβος των πολιτών για την επόμενη μέρα, ανησυχία για την έκταση της ζημιάς που θα προκληθεί τόσο στην οικονομία όσο και στο τραπεζικό σύστημα λόγω της αβεβαιότητας.
Η κρίση που αντιμετωπίζει η Κύπρος οφείλεται σε σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα της χώρας αλλά και της ευρωζώνης, καθώς και στο φορολογικό και χρηματοπιστωτικό της σύστημα, στους χαμηλούς συντελεστές φορολογίας, στις χιλιάδες off-shore εταιρίες, στους περιορισμένους μηχανισμούς ελέγχου της φοροαπάτης, στη διευκόλυνση της κάλυψης της φοροδιαφυγής. Ειδικά σε σχέση με το τραπεζικό της σύστημα είναι βέβαια γεγονός ότι δεν είναι η μόνη χώρα που έχει δυσανάλογα μεγάλη εξάρτηση από ένα τέτοιου είδους τραπεζικό σύστημα (40% του ΑΕΠ). Όμως η αναβολή επί ένα και πλέον χρόνο διαμόρφωσης και εφαρμογής ενός ισορροπημένου σχεδίου οδήγησε τελικά σε βίαιες και πολύ πιο επώδυνες επιλογές. Παράλληλα διαψεύστηκαν με τραγικό τρόπο απόψεις όπως ότι η λύση θα έρθει από το “ξανθό γένος” (Ρώσοι) ή μπορεί να είναι εκτός ΕΕ.
Φορολογικοί παράδεισοι και καταφύγια για περιουσίες που δεν έχουν πληρώσει τους ανάλογους φόρους θεωρούνται και τα τραπεζικά συστήματα της Ελβετίας, της Αγγλίας, του “μικρού” Λουξεμβούργου και άλλων χωρών που μέχρι πρόσφατα αντιδρούσαν στις πολιτικές αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής και φοροαπάτης μέσω καλύτερου ελέγχου των τραπεζών (πχ Αυστρία, Λεττονία). Είναι γεγονός ότι χρειάζεται να προχωρήσουμε σε βαθιές αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα, ώστε αυτό να λειτουργεί υπεύθυνα. Όταν με ευθύνη του δημιουργούνται προβλήματα δεν πρέπει να μεταφέρεται το κόστος στους πολίτες, όπως γινόταν μέχρι σήμερα.
Είναι απόλυτα κατανοητή η οργή και παγωμάρα των Κυπρίων πολιτών καθώς και πολλών ευρωπαίων. Δεν θα μπορούσαν, ίσως, να πληρώσουν οι μεγαλοκαταθέτες και κυρίως όσοι επωφελήθηκαν τόσα χρόνια από την πλασματική ευημερία των τραπεζικών αποδόσεων και της, χωρίς σημαντική φορολόγηση, διακίνησης τεράστιων ποσών για κερδοσκοπικούς λόγους; Μια τέτοια απόφαση σίγουρα θα είχε παρενέργειες αλλά θα είχε μικρότερες κοινωνικές επιπτώσεις. Δεν θα διέλυε σε καμία περίπτωση το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου, θα προκαλούσε όμως
αρκετά προβλήματα σε αυτό.
Πάντως δεν μπορεί να υποστηριχθεί με πειστικό τρόπο ότι το κόστος διάσωσης θα πλήρωναν κάποιοι άλλοι, χωρίς να είναι μέρος της λύσης η φορολόγηση των καταθέσεων πάνω από 100.000 ευρώ σε τράπεζες που είχαν υπερβολικά υψηλές αποδόσεις (5-8%) και είχαν διασφαλίσει σε κάποιους καταφύγιο για αφορολόγητη περιουσία.
Τέτοιες αποφάσεις απαιτούν, σε κάθε περίπτωση, σωστή προετοιμασία και λογικές ρυθμίσεις. Μια τέτοια, όμως, στοχευμένη πολιτική και όχι περικοπές σε όλες τις καταθέσεις ανεξαιρέτως θα είχε μικρότερο οικονομικό και κυρίως κοινωνικό κόστος και θα έδινε επαρκή χρόνο στην κυπριακή κοινωνία να προχωρήσει στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις σε βάθος χρόνου, όχι με την πλάτη στον τοίχο μέσα σε μερικές μέρες.
Σε κάθε περίπτωση, η λύση για την κρίση στην Κύπρο αλλά και στις υπόλοιπες χώρες δεν μπορεί παρά να βασίζεται στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Το Eurogroup και οι κυβερνήσεις των χωρών θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα δεν αντέχει άλλες «ειδικές» περιπτώσεις και ευκαιριακές απαντήσεις, άλλες ασκήσεις επί χάρτου, άλλα πειράματα με απρόβλεπτες συνέπειες για τις ζωές των ανθρώπων.
Αλλά και οι πολιτικές δυνάμεις σε κάθε χώρα πρέπει να αντιληφθούν ότι κοινή πολιτική σε θέματα τραπεζικά, φορολογικά, οικονομικά και κοινωνικά, στο πλαίσιο μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας απαιτεί σημαντικές αλλαγές για να πετύχουμε αυτό ακριβώς το κοινό. Οι αλλαγές φυσικά δεν γίνονται με άνωθεν εντολές αλλά ως αποτέλεσμα ενός σωστού και ισορροπημένου σχεδιασμού, δεν γίνονται με αποσπασματικές κινήσεις και με ιδιοτελείς προσεγγίσεις και πολύ περισσότερο δεν γίνονται μέσα σε μια βραδιά, χρειάζεται επαρκής χρόνος προσαρμογής και στήριξη των αποφάσεων από τις πλειοψηφίες των κοινωνιών. Αλλιώς όλα μπορεί να καταρρεύσουν, ακόμα και οι πιο καλές προθέσεις μπορεί να οδηγήσουν στην καταστροφή.
Η ευρωζώνη αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκονται σε βαθιά κρίση και είναι η ώρα να ληφθούν δύσκολες αλλά γενναίες αποφάσεις για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας με ενισχυμένο ρόλο του Ευρωκοινοβουλίου που θα μπορεί να πάρει δίκαια και αποτελεσματικά μέτρα, προς το συμφέρον όλης της Ευρώπης και της ευρωπαϊκής κοινωνίας.
___________________________
Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο tvxs.gr στις 2/4/2013
