Απάντηση σε ερώτηση του Ν. Χρυσόγελου για την περιβαλλοντική οπισθοχώρηση της ΕΕ

«Τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής δεν καλύπτονται από τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη στρατηγική και περιβαλλοντική εκτίμηση των επιπτώσεών τους», παραδέχεται η Κομισιόν στην απάντησή της σε ερώτηση του Ν. Χρυσόγελου, ευρωβουλευτή των Πράσινων, αντιπροέδρου της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης, για το ζήτημα της περιβαλλοντικής υποχώρησης της ΕΕ που είχε θέσει με άρθρο της η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση WWF. Όσο για την πρόσφατη Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία “REFIT-Fit for Growth”, απλά διατυπώνει ένα ευχολόγιο: «Το REFIT δεν πρέπει να οδηγεί σε χαλάρωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί προστασίας του περιβάλλοντος». Και ...εύχεται τα κράτη μέλη της ΕΕ να επιτύχουν τους στόχους του προγράμματος «Ευρώπη 2020».

Όπως δήλωσε ο Ν. Χρυσόγελος: «Είναι εντυπωσιακό που η Κομισιόν παραδέχεται επισήμως ότι τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής δεν καλύπτονται από την νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη στρατηγική και περιβαλλοντική εκτίμηση των επιπτώσεών τους. Τα μεγαλύτερα προγράμματα αλλαγών στην οικονομία δεν έχουν εξεταστεί από την άποψη των κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους, αν και - σωστά - απαιτείται αξιολόγηση,   εκτίμηση και πρόληψη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από έργα που μπορεί να έχουν πολύ μικρότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον! Με άλλα λόγια, για τις χώρες που ακολουθούν προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής δεν εφαρμόζεται το Ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό κεκτημένο! Κι όμως, πολλά έγγραφα της Κομισιόν και αποφάσεις του Ευρωκοινοβουλίου επισημαίνουν ότι η οικολογική καινοτομία είναι εργαλείο αντιμετώπισης της δημοσιονομικής κρίσης. Κι όμως, η στροφή της οικονομίας προς πράσινη κατεύθυνση, όπως αναφέρουν πολλές εκθέσεις της ίδιας της Κομισιόν, μπορεί να δημιουργήσει 20.000.000 θέσεις εργασίας μέχρι το 2020 στην ΕΕ.

Δυστυχώς, επιβεβαιώνεται η κριτική περιβαλλοντικών οργανώσεων, όπως το WWF, αλλά και των Πράσινων, ότι οι πολιτικές που κυριαρχούν σήμερα στην Ευρώπη και οι πολιτικές ισορροπίες στην Κομισιόν πιέζουν για βήμα- βήμα κατεδάφιση του ευρωπαϊκού κοινωνικού και περιβαλλοντικού κεκτημένου.

Αυτή η απάντηση της Κομισιόν αποτελεί ευκαιρία για να συνειδητοποιήσουν όλοι προς ποιον ολισθηρό δρόμο βαδίζει η Ευρώπη με την κυριαρχία παρόμοιων απόψεων ώστε να αλλάξουμε κατεύθυνση και πολιτικούς συσχετισμούς όσο είναι καιρός. Οι ευρωεκλογές του Μαΐου μπορούν να αποτελέσουν μια διέξοδο, εάν οι πολίτες υποστηρίξουν εκείνες τις πολιτικές δημιουργικές δυνάμεις που έχουν νέες ιδέες για την αντιμετώπιση της κρίσης και όχι τις οπισθοδρομικές, καταστροφικές δυνάμεις που απειλούν να βυθίσουν την Ευρώπη σε νέες περιπέτειες, σπρώχνοντάς την προς τα πίσω, αποδομώντας όσα οικοδομήθηκαν με μεγάλη προσπάθεια κι αγώνες».

Ακολουθεί η ερώτηση του Νίκου Χρυσόγελου και η απάντηση του κ. Potočnik:

Θέμα: Προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής υπερχρεωμένων χωρών και περιβαλλοντική υποχώρηση της ΕΕ

Σε πρόσφατο άρθρο-τοποθέτηση[1], η Διεθνής Περιβαλλοντική Οργάνωση WWF διαπιστώνει ότι "Στην θλιβερή πραγματικότητα της εντεινόμενης οικονομικής κρίσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η στυγνή εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος θεωρείται από τα πληττόμενα κράτη μέλη ως μια γρήγορη λύση, λύση για την ταχεία οικονομική ανάκαμψη. Μετά από δεκαετίες τεράστιων δαπανών σε ένα μη-βιώσιμο, μη-αειφόρο οικονομικό και αναπτυξιακό μοντέλο, η πολιτική απάντηση της ΕΕ είναι ουσιαστικά μια συνταγή για μια πολύ πιο βαθιά και μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική κρίση" και θέτει το εξής ερώτημα: "Γιατί τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής που επιβάλλονται στις υπερχρεωμένες χώρες δεν αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας σύμφωνα με τα όσα προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων;". Στην πρόσφατη πρωτοβουλία “REFIT-Fit for Growth”, που ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 2 Οκτωβρίου[2], εγείρονται επίσης σοβαρές ανησυχίες για την περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ. Εντός των αντικειμένων που επιλέχθηκαν για "ελέγχους καταλληλότητας" (fitness checks) περιλαμβάνονται και οι εξαγωγές αποβλήτων, το δίκτυο Natura 2000, ολόκληρο το ευρωπαϊκό κεκτημένο για την υγεία και την ασφάλεια στους χώρους εργασίας, τα καταναλωτικά δικαιώματα, η διατροφική νομοθεσία και η προστασία των θαλάσσιων οργανισμών. Ωστόσο, οργανώσεις όπως το WWF και πάλι εγείρουν σοβαρές επιφυλάξεις[3].

Ερωτάται η Επιτροπή:

1.     Τι απάντηση έχει να δώσει στο ερώτημα του WWF σχετικά με την τήρηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τη στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σε σχέση με τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής που επιβάλλονται στις υπερχρεωμένες χώρες;

2.     Πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι πρωτοβουλίες όπως η REFIT θα ενισχύσουν αντί να χαλαρώσουν τις προστατευτικές ευρωπαϊκές νομοθεσίες για το περιβάλλον;

3.     Θεωρεί ότι τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής που εφαρμόζονται στις χώρες κρίσης, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, είναι εναρμονισμένα με τους στόχους της Στρατηγικής Ευρώπη 2020;

Απάντηση του κ. Potočnik εξ ονόματος της Επιτροπής (16.1.2014)

1.      Τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής δεν καλύπτονται από τη νομοθεσία της ΕΕ σχετικά με τη στρατηγική και περιβαλλοντική εκτίμηση των επιπτώσεων. Ωστόσο, τα μεμονωμένα έργα που υλοποιούνται στα κράτη μέλη καλύπτονται από τις διατάξεις της οδηγίας 2011/92/ΕΕ,[4] όπως ορίζεται στο άρθρο 1 παράγραφοι 1 και 2 στοιχείο α) της οδηγίας. Επιπλέον, η οδηγία 2001/42/ΕΚ[5] εφαρμόζεται σε έργα και προγράμματα, όπως ορίζεται στο άρθρο 2, στοιχείο α) της οδηγίας.

2.      Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναλάβει τη δέσμευση να φροντίζει ότι το κανονιστικό πλαίσιο και άλλα όργανα εξασφαλίζουν υψηλού επιπέδου αλλά και αποτελεσματική προστασία για το περιβάλλον. Σκοπός του προγράμματος REFIT είναι να διασφαλίσει ότι η νομοθεσία μας είναι κατάλληλη για το σκοπό αυτό και ανταποκρίνεται στους στόχους μας με έξυπνο τρόπο. Η ευφυέστερη και απλούστερη νομοθεσία κάνει φθηνότερη και ευκολότερη για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς τη συμμόρφωση και αυτό στην πράξη οδηγεί σε ένα καλύτερο περιβάλλον. Το REFIT δεν πρέπει να οδηγεί σε χαλάρωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί προστασίας του περιβάλλοντος.

3.     Τα προγράμματα οικονομικής προσαρμογής συνεπάγονται ανάληψη δεσμεύσεων από τις εθνικές κυβερνήσεις για την πραγματοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που αφορούν, συνεπώς, την εθνική πολιτική. Η Επιτροπή εξακολουθεί να αναμένει οτι τα εν λόγω κράτη μέλη θα επιτύχουν τους στόχους του προγράμματος «Ευρώπη 2020».