Στο ερώτημα για το αν υπάρχει πιθανότητα να προξενήσει περισσότερο κακό το «πρόγραμμα αποκατάστασης» στη λιμνοθάλασσα της Επανομής, που είχε καταθέσει τον Ιούλιο ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων, η απάντηση της Κομισιόν ήταν σε γενικές γραμμές ότι όλα έχουν καλώς. Επειδή, ωστόσο, τα στοιχεία του ευρωβουλευτή ήταν διαφορετικά, κατέθεσε νέα ερώτηση, με την οποία ζητά περισσότερες διευκρινήσεις.
Πιο συγκεκριμένα, η δήλωση της Κομισιόν ότι «Οι επιδόσεις της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ), που προβλέπονται στη δράση A7, ολοκληρώθηκαν σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και υποβλήθηκαν από την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας για έγκριση στο Υπουργείο Περιβάλλοντος» είναι αμφισβητήσιμη. Το ΥΠΕΚΑ πρόσφατα επέστρεψε τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), απαντώντας ότι απαιτείται άλλη διαδικασία η οποία και δεν έχει ακολουθηθεί. Επομένως, όχι μόνο δεν υφίσταται απόφαση έγκρισης ΣΜΠΕ η οποία εκπονείται στη ΣΠΕ, αλλά δεν έχει πραγματοποιηθεί και η προβλεπόμενη διαδικασία διαβούλευσης με το ενδιαφερόμενο κοινό. Έτσι, η άδεια που εκδόθηκε από την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας για τα έργα στον οικότοπο προτεραιότητας ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος ούτε απόφαση έγκρισης ΣΜΠΕ έχει λάβει υπόψη, ούτε είναι εναρμονισμένη με τις δράσεις Α και τις εγκρίσεις αυτών βάση της νομοθεσίας, γιατί τέτοιες δεν υφίστανται.
Επίσης, στην απάντηση της Κομισιόν αναφέρεται ότι «Οι εργασίες που προτείνονται στο πλαίσιο της δράσης C2 είναι σύμφωνες με τις προτάσεις της διαχειριστικής μελέτης για την περιοχή που εκπονήθηκε το 2002 από την ΕΟΕ για λογαριασμό της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Α.Ε.». Ωστόσο στη σελίδα 31 της συγκεκριμένης μελέτης αναφέρεται ότι «Οι στραγγιστικές τάφροι που διανοίχτηκαν τη δεκαετία του 1950 αλλοίωσαν την υδρολογική ισορροπία της περιοχής» και στη σελ. 91 ότι «Κύρια αιτία της επιδείνωσης θεωρείται η παρέμβαση στο υδρολογικό καθεστώς της περιοχής με την δημιουργία στραγγιστικών καναλιών στη δεκαετία του 1950. Η παρέμβαση αυτή διατάραξε την υδρολογία του υγροτόπου, επηρεάζοντας τόσο την εποχικότητα της κατάκλυσης των διάφορων τμημάτων του όσο και τη διαβάθμιση της αλατότητας στην περιοχή. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής ήταν η αλλαγή στην κατανομή και σύνθεση των φυτικών διαπλάσεων που επακόλουθα επηρέασε τα ενδιαιτήματα της πανίδας και της ορνιθοπανίδας». Γι’ αυτό στη νέα του ερώτηση ο Ν. Χρυσόγελος ρωτά την Κομισιόν α) εάν επιμένει ότι τηρήθηκαν όλες οι νόμιμες διαδικασίες όπως αυτές περιγράφονται και χρηματοδοτήθηκαν από την Ε.Ε. και β) ποιες τεκμηριωμένες διαβεβαιώσεις μπορεί να παράσχει για το ότι οι παρεμβάσεις της δράσης C2 δεν θα οδηγήσουν στην αποστράγγιση και ολοκληρωτική αλλοίωση του χαρακτήρα του συγκεκριμένου οικότοπου προτεραιότητας, παραβιάζοντας τις Οδηγίες 92/43 και 2009/147.
Όπως δήλωσε ο Νίκος Χρυσόγελος «Στην προηγούμενη ερώτησή μου είχα εκφράσει την ελπίδα ότι η έρευνα που θα διεξαχθεί για τη συγκεκριμένη περίπτωση από την Κομισιόν θα λάβει υπόψη όλες τις ανησυχίες από έναν δημόσιο διάλογο που δεν έγινε. Δυστυχώς διαψεύστηκα και γι’ αυτό επανέρχομαι για νέες διευκρινήσεις. Τα ερωτήματά μας για την αποστράγγιση της περιοχής και τη σταδιακή απόδοσή της σε άλλες χρήσεις είναι σαφή και πρέπει να απαντηθούν γιατί τα συγκεκριμένα έργα θα πληρωθούν με ευρωπαϊκά χρήματα. Στην εποχή μας δεν υπάρχει πλέον άλλη ανοχή για αστοχίες και σπατάλες σε έργα που αντί να βοηθήσουν ενδέχεται να προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα».
Ακολουθούν το κείμενο της πρώτης ερώτησης, της απάντησης της Κομισιόν και της νέας ερώτησης:
Θέμα: Ακατάλληλο πρόγραμμα αποκατάστασης στη λιμνοθάλασσα Επανομής (GR1220011 και GR1220012) χρηματοδοτούμενο από το πρόγραμμα Life+
Η λιμνοθάλασσα Επανομής είναι ενταγμένη στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο NATURA 2000, με τους κωδικούς GR1220011 (SPA) και GR1220012 (SAC), αποτελεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής και είναι οικότοπος προτεραιότητας με είδη προτεραιότητας. Πρόσφατα δόθηκε Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων [1] των έργων της δράσης C.2 Αποκατάσταση των λειτουργιών της λιμνοθάλασσας Επανομής του προγράμματος Life09 ΝΑΤ/GR/000343 με τίτλο «ACCOLAGOONS» η οποία περιλαμβάνει έντονες παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον, όπως διάνοιξη διωρύγων, εγκατάσταση τεσσάρων υδατοφραχτών, σταθεροποίηση των κλίσεων σε περιοχή περίπου 3000 m2, κατασκευή νησίδων κ.α. [2], χωρίς α) να έχει ακολουθηθεί η διαδικασία Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης που προβλέπεται ως δράση Α.7 [3], για την υλοποίηση των τεχνικών έργων της δράσης C.2 και να έχει εκφραστεί η δημόσια γνώμη, β) να έχει γνωμοδοτήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι παρεμβάσεις της δράσης C.2 θεωρούνται απαράδεκτες διότι θα οδηγήσουν στην αποστράγγιση και ολοκληρωτική αλλοίωση του χαρακτήρα της περιοχής, κάτι που έχει επιχειρηθεί και στο παρελθόν, αλλά αποτράπηκε από τις παρεμβάσεις Περιβαλλοντικών ΜΚΟ. Μια ιδιαίτερα αξιόλογη διαχειριστική μελέτη για την περιοχή, η οποία εκπονήθηκε το 2002 από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία για λογαριασμό της Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε. [6], κατέληγε σε σοβαρές διαχειριστικές προτάσεις, οι οποίες καταστρατηγούνται στην πράξη από τα έργα της δράσης C.2 του συγκεκριμένου προγράμματος Life.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Έχει σχετική πληροφόρηση από τις αρμόδιες αρχές;
2. Συμφωνεί ότι τα προαναφερθέντα έργα έρχονται σε αντίθεση, αντιστοίχως,
α) με την Οδηγία 2001/42/ΕΚ και τη σχετική ελληνική νομοθεσία [4];
β) με την Οδηγία 92/43 (άρθρο 6, 7, 8, 11 κ.α.) και τη σχετική ελληνική νομοθεσία [5];
3. Εάν ναι, τι μέτρα προτίθεται να λάβει προκειμένου το πρόγραμμα να μη λάβει κοινοτική χρηματοδότηση;
_____________________________________________________
[1] http://et.diavgeia.gov.gr/f/pkm/ada/%CE%92%CE%95%CE%96%CE%A37%CE%9B%CE%9B-%CE%9F%CE%97%CE%96[2] http://www.accolagoons.gr/Drasi-C.2.aspx
[3] http://www.accolagoons.gr/Drasi-A.7.aspx
[4] Αριθ. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ.107017/06 (ΦΕΚ-1225Β/2006) http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=DL%2fEqFqSv1c%3d&tabid=840&language=el-GR
[5] Αριθ. 33318/3028/98 (ΦΕΚ-1289Β/1998), άρθρο 6 παράγραφος 2 http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=U%2bLLPDOBRhU%3d&tabid=236&language=el-GR
& N. 4014/11 (ΦΕΚ-209Α/2011), άρθρο 10 παράγραφος 4 http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=Y1xOrJ90MSE%3d&tabid=506&language=el-GR
[6] Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. 2002. ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΓΡΟΤΟΠΟΥ ΕΠΑΝΩΜΗΣ. 184 σελ. + χάρτες. Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε. και Αγροτουριστική Α.Ε.
Απάντηση του κ. Potočnik εξ ονόματος της Επιτροπής (30.8.2013)
- Οι επιδόσεις της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ), που προβλέπονται στη δράση A7, ολοκληρώθηκαν σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και υποβλήθηκαν από την Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας για έγκριση στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Η ΣΠΕ εξέτασε και ενέκρινε τον σχεδιασμό των προτεινόμενων εργασιών, αλλά όχι την υλοποίησή τους. Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, για τον σκοπό αυτό απαιτείται περαιτέρω άδεια και σχετική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, καθώς και ειδική οικολογική εκτίμηση. Οι ανωτέρω απαιτήσεις εκπληρώθηκαν και η άδεια εκδόθηκε από την Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας.
Στην περίπτωση της ACCOLAGOONS και της δράσης C2, στη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων δεν διαπιστώνονται δυνητικές αρνητικές επιπτώσεις, αλλά μόνο θετικές επιπτώσεις στην υδρολογία και στην ποιότητα των υδάτων της λιμνοθάλασσας.
Η δράση A3, που αποτελεί την προπαρασκευαστική δράση για την δράση C2, περιλάμβανε εκτίμηση των λειτουργιών της λιμνοθάλασσας. Στο πλαίσιο αυτής της δράσης, επισημάνθηκε η μείωση των λειτουργιών του υγροτόπου και εκπονήθηκε σχέδιο αποκατάστασης της λιμνοθάλασσας για τη βελτίωσή τους. Η υλοποίηση του έργου αναμένεται να έχει σειρά θετικών επιπτώσεων όσον αφορά τη διατήρηση των οικοτόπων και των ειδών της λιμνοθάλασσας, καθώς και όσον αφορά το περιβάλλον.
Οι εργασίες που προτείνονται στο πλαίσιο της δράσης C2 είναι σύμφωνες με τις προτάσεις της διαχειριστικής μελέτης για την περιοχή που εκπονήθηκε το 2002 από την ΕΟΕ για λογαριασμό της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Α.Ε..
- Η Επιτροπή κατανοεί ότι η εκπονηθείσα μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων πληροί τις προϋποθέσεις για κατάλληλη αξιολόγηση των επιπτώσεων σχετικά με τους στόχους διατήρησης του τόπου σύμφωνα με το άρθρο 6 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους.
- Συνεπώς, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να υποστηρίζει το έργο και να παρακολουθεί τα θέματα αυτά εκ του σύνεγγυς.
Θέμα: Περαιτέρω διευκρινήσεις για το πρόγραμμα αποκατάστασης στη λιμνοθάλασσα Επανομής.
Στην απάντηση της Επιτροπής στην ερώτησή μου (E-008076/2013) σχετικά με το πρόγραμμα Life09 ΝΑΤ/GR/000343 «ACCOLAGOONS» στη λιμνοθάλασσα Επανομής (Δίκτυο NATURA 2000, SPA GR1220011 και SAC GR1220012), αναφέρεται ότι «Οι επιδόσεις της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ), που προβλέπονται στη δράση A7, ολοκληρώθηκαν σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και υποβλήθηκαν από την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας για έγκριση στο Υπουργείο Περιβάλλοντος». Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Το ΥΠΕΚΑ πρόσφατα επέστρεψε τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) [1], αναφέροντας ότι, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία ενσωμάτωσης της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ [2], η δράση Α7 συνδέεται άμεσα με τη διαχείριση και προστασία περιοχών NATURA 2000 και επομένως για το έργο οφείλει να ακολουθηθεί η διαδικασία του Ν.1650/1986 [3]. Διαδικασία που οφείλει να ακολουθηθεί και για τις δράσεις Α2, Α3 και Α5. Επομένως, όχι μόνο δεν υφίσταται απόφαση έγκρισης ΣΜΠΕ η οποία εκπονείται στη ΣΠΕ (άρθρο 6, παρ. 1) και δεν έχει πραγματοποιηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία διαβούλευσης με το ενδιαφερόμενο κοινό (άρθρο 7, παρ. 4), αλλά οι δράσεις Α2, Α3, Α5 και Α7 έχουν ολοκληρωθεί κατά παράβαση της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας. Τελικά, η άδεια που εκδόθηκε από την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας για τα έργα στον οικότοπο προτεραιότητας ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος ουδεμία απόφαση έγκρισης ΣΜΠΕ έχει λάβει υπόψη και ουδόλως είναι πλήρως εναρμονισμένη με τις δράσεις Α και τις εγκρίσεις αυτών βάση της νομοθεσίας γιατί τέτοιες δεν υφίστανται. Επίσης, στην απάντηση αναφέρεται ότι «Οι εργασίες που προτείνονται στο πλαίσιο της δράσης C2 είναι σύμφωνες με τις προτάσεις της διαχειριστικής μελέτης για την περιοχή που εκπονήθηκε το 2002 από την ΕΟΕ για λογαριασμό της ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Α.Ε.». Ωστόσο στις σελίδες 31 και 91 της μελέτης αναφέρονται ακριβώς τα αντίθετα [4].
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Επιμένει ότι τηρήθηκαν όλες οι νόμιμες διαδικασίες όπως αυτές περιγράφονται και χρηματοδοτήθηκαν από την Ε.Ε.;
2. Ποιες τεκμηριωμένες διαβεβαιώσεις μπορεί να παράσχει για το ότι οι παρεμβάσεις της δράσης C2 δεν θα οδηγήσουν στην αποστράγγιση και ολοκληρωτική αλλοίωση του χαρακτήρα του συγκεκριμένου οικότοπου προτεραιότητας, παραβιάζοντας τις Οδηγίες 92/43 και 2009/147;
________________________________
[1] Αριθ. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/Τμήμα Β’ 168820/16-10-2013
[2] Αριθ. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ.107017/06 (ΦΕΚ-1225Β/2006) http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=DL%2fEqFqSv1c%3d&tabid=840&language=el-GR
[3] Άρθρο 18, παρ. 5 του Ν. 1650/1986 «Για την προστασία του περιβάλλοντος» (ΦΕΚ-160Α/1986)
http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=2NPaI%2fPq1t0%3d&tabid=330&language=el-GR,
Άρθρο 15, παρ. 1γ του Ν.2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη & άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ-207Α/1999) http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=S%2fiw8LI060s%3d&tabid=323&language=el-GR , Άρθρο 4, παρ. 5 του Ν.3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ-60Α/2011) http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=VZbL6W%2f0OL4%3d&tabid=506&language=el-GR
[4] Σύμφωνα με τη μελέτη «Διαχειριστικό Σχέδιο για τη λιμνοθάλασσα της Επανομής (2002)»: Οι στραγγιστικές τάφροι που διανοίχτηκαν τη δεκαετία του 1950 αλλοίωσαν την υδρολογική ισορροπία της περιοχής (σελ. 31). Κύρια αιτία της επιδείνωσης θεωρείται η παρέμβαση στο υδρολογικό καθεστώς της περιοχής με την δημιουργία στραγγιστικών καναλιών στη δεκαετία του 1950. Η παρέμβαση αυτή διατάραξε την υδρολογία του υγροτόπου, επηρεάζοντας τόσο την εποχικότητα της κατάκλυσης των διάφορων τμημάτων του όσο και τη διαβάθμιση της αλατότητας στην περιοχή. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής ήταν η αλλαγή στην κατανομή και σύνθεση των φυτικών διαπλάσεων που επακόλουθα επηρέασε τα ενδιαιτήματα της πανίδας και της ορνιθοπανίδας (σελ. 91).
