Τα προβληματικά σημεία της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νέο Κανονισμό του ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού προγράμματος LIFE
, θέτει με ερώτησή του στο ευρωκοινοβούλιο ο
Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων. Το LIFE είναι το μοναδικό χρηματοδοτικό εργαλείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στην προστασία του περιβάλλοντος και της φύσης και συνεισφέρει στην εφαρμογή της σχετικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, υποστηρίζοντας ιδιαίτερα τους κανονισμούς για τα πουλιά και τους οικοτόπους, αλλά και το ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000. Έχει χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερα επιτυχημένο από διεθνείς οργανώσεις όπως η BirdLife, το ΕΕΒ ή το WWF, καθώς έχει δημιουργήσει πράσινες θέσεις εργασίας, έχει υποστηρίξει καινοτόμες πρακτικές και έχει ενισχύσει προγράμματα σε υποβαθμισμένες και απομονωμένες περιοχές της ευρωπαϊκής υπαίθρου.
Η ερώτηση που κατέθεσε ο Νίκος Χρυσόγελος εστιάζει κυρίως στον ιδιαίτερα χαμηλό προϋπολογισμό που προβλέπει η πρόταση της Επιτροπής (0,3% επί του συνολικού προϋπολογισμού της Ένωσης), στην διαφαινόμενη προτίμηση σε μεγάλα κυβερνητικά έργα αλλά και στη μειωμένη δυνατότητα των τοπικών φορέων, των MKO και χωρών σε κρίση, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, που δε διαθέτουν πλέον δυνατότητες για την απαιτούμενη συγχρηματοδότηση, να συνεχίσουν να επωφελούνται με δίκαιο τρόπο από τα προγράμματα LIFE.
«Λόγω της οικονομικής κρίσης, η Ελλάδα έχει δεχθεί ένα ισχυρό πλήγμα οπισθοχώρησης σε επίπεδο εθνικής περιβαλλοντικής πολιτικής» δήλωσε ο Ν. Χρυσόγελος. «Νόμοι που καταργούν ισχύοντα καθεστώτα προστασίας ψηφίζονται συνέχεια, η περιβαλλοντική αδειοδότηση έχει χαλαρώσει, μη συμβατές με την προστασία δραστηριότητες επιτρέπονται όλο και περισσότερο εντός των προστατευόμενων περιοχών με πρόσχημα την κρίση. Η Ελλάδα χάνει έτσι την δυνατότητα να πετύχει εξυγίανση των δημοσιονομικών της παράλληλα με, αλλά και μέσω της προώθησης μιας πράσινης οικονομίας και δημιουργίας θέσεων εργασίας σε τομείς όπως η προστασία του περιβάλλοντος. Το να χάσουμε και τα προγράμματα LIFE θα αποτελέσει ισχυρό πλήγμα γιατί αποτελούν τη μόνη καθαρή χρηματοδότηση για θετικά μέτρα προστασίας της σημαντικής για την ΕΕ βιοποικιλότητας, ώστε η προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος να συμβάλλει σε κοινωνικά - περιβαλλοντικά υπεύθυνες οικονομικές δραστηριότητες και σε θέσεις εργασίας, ιδιαίτερα για νέους. Ωστόσο, το LIFE αποτελεί μια πρόκληση και για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα πιο πετυχημένα προγράμματα είναι συνήθως αυτά στα οποία εμπλέκονται περιβαλλοντικοί και τοπικοί φορείς, όπως έχει αποδειχθεί και από την πανευρωπαϊκή διαβούλευση που οργάνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και από έρευνες. Χρειάζεται, όμως, απλοποίηση των διαδικασιών, επικέντρωση στα αποτελέσματα, μεγαλύτερη συμμετοχή των περιβαλλοντικών και κοινωνικών φορέων, ευέλικτα εργαλεία αντιμετώπισης των δυσκολιών εξεύρεσης συγχρηματοδότησης ή έστω άτοκου δανεισμού για χώρες σε κρίση, περιβαλλοντικούς και αυτοδιοικητικούς φορείς ώστε να μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα. Εδώ θα φανεί εάν η Ευρώπη θα παραμείνει στην παγκόσμια πρωτοπορία της περιβαλλοντικής προστασίας ή αν θα θυσιάσει αυτό της το πλεονέκτημα στο βωμό της λιτότητας και των λάθος αναπτυξιακών επιλογών.»
(ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ερώτησης)
Θέμα: Διευκρινήσεις σχετικά με τις προτάσεις της Επιτροπής για το πρόγραμμα LIFE
H πρόταση της Επιτροπής για νέο Κανονισμό του προγράμματος LIFE για την περίοδο 2014-2020, χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα χαμηλό προϋπολογισμό. Ενόψει της δημιουργίας νέων υποπρογραμμάτων όπως αυτό για την κλιματική αλλαγή, εκτιμάται [1] ότι το αναιμικό 0,3% επί του συνολικού προϋπολογισμού της Ένωσης, δε θα είναι σε θέση να ανταπεξέλθει στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών του μοναδικού αυτού χρηματοδοτικού εργαλείου για το περιβάλλον. H πρόταση φαίνεται να δίνει βάρος σε μεγάλα κυβερνητικά σχέδια και μειώνει κατά το ήμισυ τα πολυάριθμα μικρά, αλλά επιτυχημένα προγράμματα που πραγματοποιούνται κυρίως από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) σε συνεργασία συνήθως με τοπικές αρχές [2-4]. Η κατάργηση της χρηματοδότησης του μη ανακτώμενου ΦΠΑ και η μη επιλεξιμότητα μόνιμων θέσεων εργασίας μπορεί να κάνουν απαγορευτική τη συμμετοχή τοπικών φορέων, μικρών εταιρειών και ΜΚΟ στα προγράμματα LIFE, ακόμα και με τα υψηλότερα επίπεδα συγχρηματοδότησης.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Πόσα από τα πετυχημένα προγράμματα είχαν δικαιούχους MKO και τοπικούς φορείς στο σύνολο προγραμμάτων που έτυχαν ενίσχυσης από το πρόγραμμα LIFE;
2. Υπάρχει δυνατότητα αύξησης του προϋπολογισμού του LIFE 2014-2020;
3. Πώς διασφαλίζεται από τον νέο Κανονισμό η δυνατότητα των τοπικών φορέων, των MKO και χωρών σε κρίση, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, που δε διαθέτουν πλέον δυνατότητες για την απαιτούμενη συγχρηματοδότηση, να συνεχίσουν να επωφελούνται με δίκαιο τρόπο από τα προγράμματα LIFE;
4. Πως διασφαλίζεται ταυτοχρόνως η ενίσχυση: (α) δράσεων σε θεματικούς τομείς προτεραιότητας και δράσεων που εστιάζουν σε τοπικές και περιφερειακές ιδιαιτερότητες και (β) προγραμμάτων που αφορούν σε προστασία απειλούμενων ειδών και σημαντικών οικοσυστημάτων προστατευόμενων από διεθνείς συμβάσεις, αλλά και περιοχών με ιδιαιτερότητες, όπως πχ νησιά και ορεινές περιοχές;
__________________________________
[4] BirdLife – EEB – WWF. Eligibility and co-financing under LIFE: Case studies from Member States, 2nd February 2012.
Απάντηση του κ. Potočnik εξ ονόματος της Επιτροπής
4 Μαΐου 2012
1. Από την έναρξη του προγράμματος LIFE το 1992 έχουν υλοποιηθεί 430 προγράμματα με δικαιούχους μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) και 407 με δικαιούχους τοπικούς φορείς. Ο συνολικός αριθμός των προγραμμάτων που χρηματοδοτήθηκαν αυτή την περίοδο ανέρχεται στα 3 503.
2. Ο προϋπολογισμός του προγράμματος LIFE αποτελεί αντικείμενων συζητήσεων στο πλαίσιο του γενικού πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου.
3. Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, προτεραιότητα δίνεται σε δράσεις που έχουν ως στόχο την απλοποίηση του μελλοντικού οργάνου. Για παράδειγμα, οι δαπάνες για το ΦΠΑ και το μόνιμο προσωπικό θα γίνουν μη επιλέξιμες. Ωστόσο, αυτό θα αντισταθμιστεί από την αύξηση του ποσοστού συγχρηματοδότησης της ΕΕ στο 70 % για τα παραδοσιακά προγράμματα και στο 80 % για τα ολοκληρωμένα προγράμματα.
4. α) Η πρόταση για έναν νέο κανονισμό του LIFE αναφέρει σαφώς ότι ορισμένα περιβαλλοντικά προβλήματα μπορούν να επιλυθούν καλύτερα σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο.
β) Τουλάχιστον το 50 % των δημοσιονομικών πόρων που χορηγούνται για έργα υπό την μορφή ενίσχυσης δράσεων στο πλαίσιο του υποπρογράμματος «Περιβάλλον», προορίζονται ειδικά για έργα που συμβάλλουν στη διατήρηση της φύσης και της βιοποικιλότητας. Δράσεις σε οποιαδήποτε περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση στα πλαίσια του νέου προγράμματος.
