- Στη Βεγορίτιδα παρατηρείται δραματική πτώση της στάθμης κατά 30 μέτρα, η οποία οφείλεται σε προγενέστερες λαθεμένες διαχειριστικές πρακτικές και στις ανεξέλεγκτες αρδευτικές γεωτρήσεις. Οι παράνομες επεκτάσεις των γεωργικών εκμεταλλεύσεων σε εκτάσεις από τις οποίες έχουν αποσυρθεί τα ύδατα οδηγούν σε συρρίκνωση σημαντικά οικοσυστήματα, όπως υγρά λιβάδια και καλαμιώνες.
- Στη Χειμαδίτιδα παρατηρείται το αντίθετο πρόβλημα, δηλαδή η ταχεία επέκταση που καλαμιώνα σε ποσοστό 85%, με αρνητικές συνέπειες στην ορνιθοπανίδα αλλά και στην παραγωγή των ψαριών.
- Στη Ζάζαρη (αλλά και στη Χειμαδίτιδα) παρατηρούνται φαινόμενα ευτροφισμού από υπολείμματα λιπασμάτων, που καταλήγουν εκεί μέσω των αποστραγγιστικών τάφρων, καθώς και ρύπανση από κτηνοτροφικές μονάδες, ενώ σημαντικό είναι και το πρόβλημα των φερτών υλών.
- Η λίμνη Πετρών αντιμετωπίζει προβλήματα καταπατήσεων, διαχείρισης των καλαμιώνων, καθώς και ρύπανσης από αστικά και βιομηχανικά λύματα, τα οποία μεταφέρονται μέσω συνδετήριας τάφρου και στη Βεγορίτιδα.
Για την προστασία τους έχουν κατασπαταληθεί κοινοτικοί πόροι. Στη Χειμαδίτιδα για παράδειγμα, μετά από μελέτες στο πλαίσιο προγράμματος LIFE, (το οποίο διακόπηκε με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), κατασκευάστηκε ανάχωμα που αυξάνει την στάθμη, με χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Δυτ. Μακεδονίας. Το αποτέλεσμα ήταν κατακλυσμός των καλαμιώνων σε ποσοστό 80% και εξαφάνιση πολλών τύπων οικοτόπων για τα οποία η περιοχή εντάχθηκε στο δίκτυο NATURA 2000.
Το καθεστώς προστασίας στις λίμνες Πετρών και Βεγορίτιδα είναι ελλιπές, καθώς δεν έχει εκπονηθεί ακόμα η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ), δεν έχει γίνει επέκταση των Ζωνών Ειδικής Προστασίας, δεν έχει καθορισθεί επίσημα το μέγιστο και ελάχιστο της στάθμης στη Βεγορίτιδα και δεν έχουν σταματήσει οι καταπατήσεις των εκτάσεων που αποκαλύπτονται.
Το ζήτημα της προστασίας των λιμνών του Αμυνταίου τέθηκε στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο με ερώτηση που κατέθεσε ο Ευρωβουλευτής Μιχ. Τρεμόπουλος, ο οποίος δήλωσε για το θέμα: «Οι επιδόσεις της χώρας μας στο ζήτημα της προστασίας των περιοχών NATURAείναι απαράδεκτες και ήδη έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αρκετές φορές. Ειδικά όμως στις λίμνες της περιοχής του Αμυνταίου φαίνεται να υλοποιείται μια συνειδητή πολιτική αδιαφορίας για το φυσικό περιβάλλον, τη στιγμή που σπαταλούνται κοινοτικοί πόροι που διατίθενται γι΄ αυτό το σκοπό».
Ο υποψήφιος αντιπεριφερειάρχης Φλώρινας με την Εναλλακτική Δράση Μιχάλης Πετράκος δήλωσε: «Η υποβάθμιση των λιμνών του Αμυνταίου στερεί από την Περιφέρεια Δ. Μακεδονίας βασικό κομμάτι του φυσικού πλούτου της. Η νομαρχιακή αυτοδιοίκηση έχει αποτύχει όχι μόνο να προστατεύσει επαρκώς τις λίμνες αλλά και να εκτελέσει τα έργα που έχει αναλάβει για το σκοπό για τον οποίο δρομολογήθηκαν. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το ανάχωμα της Χειμαδίτιδας, που ενώ χρηματοδοτήθηκε ως περιβαλλοντικό έργο, οι περιβαλλοντικές παράμετροι αγνοήθηκαν, (πχ. το πρόγραμμα παρακολούθησης δεν εκτελέστηκε) με αποτέλεσμα να έχουν χαθεί πολύτιμοι οικότοποι. Η αποτελεσματική προστασία των φυσικών μας πόρων είναι επένδυση στο μέλλον της περιφέρειάς μας και απαιτεί τη συνεργασία μιας αποτελεσματικής τοπικής αυτοδιοίκησης, των ΜΚΟ και των πολιτών».
(ακολουθεί το κείμενο της ερώτησης)
Θέμα: Συνεχιζόμενη υποβάθμιση των λιμνών Ζάζαρη, Χειμαδίτιδα, Πετρών, Βεγορίτιδα
Τέσσερις λίμνες στο οροπέδιο του Αμυνταίου εντάσσονται στο δίκτυο NATURA 2000 ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας και Τόποι Κοινοτικής Σημασίας. Επικοινωνούν μεταξύ τους υδρολογικά και φιλοξενούν σημαντικούς πληθυσμούς πουλιών. Ωστόσο, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Στη Βεγορίτιδα παρατηρείται δραματική πτώση της στάθμης κατά 30 μέτρα, η οποία οφείλεται σε προγενέστερες λαθεμένες διαχειριστικές πρακτικές(1) και στις ανεξέλεγκτες αρδευτικές γεωτρήσεις.
Το καθεστώς προστασίας στις λίμνες Πετρών και Βεγορίτιδα είναι ελλιπές, καθώς δεν έχει εκπονηθεί Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ), δεν έχει γίνει επέκταση των Ζωνών Ειδικής Προστασίας(2), δεν έχει καθορισθεί επίσημα το μέγιστο και ελάχιστο της στάθμης στην Βεγορίτιδα όπως απαιτείται για την διατήρηση των κρίσιμων ενδιαιτημάτων του SCI και δεν έχουν σταματήσει οι καταπατήσεις των εκτάσεων που αποκαλύπτονται. Στη Χειμαδίτιδα, μετά από μελέτες στο πλαίσιο προγράμματος LIFE (3), το οποίο διακόπηκε από την ΕΕ, ολοκληρώθηκε πρόσφατα η κατασκευή αναχώματος που αυξάνει την στάθμη, με χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Δυτ. Μακεδονίας (4). Δυστυχώς όμως το έργο αντιμετωπίζεται από την ΝΑ Φλώρινας αποκλειστικά ως αρδευτικό και έχει σταματήσει το παράλληλο πρόγραμμα παρακολούθησης της επίδρασης της παρέμβασης στην ποιότητα των υδάτων, στην ορνιθοπανίδα και τα ψάρια. Το αποτέλεσμα είναι η εξαφάνιση πολλών τύπων οικοτόπων και ειδών της ορνιθοπανίδας για τα οποία η περιοχή εντάχθηκε στο δίκτυο NATURA 2000.
Ερωτάται η Επιτροπή:
Ποια μέτρα προτίθεται να λάβει για να αντιμετωπίσει τα παραπάνω προβλήματα των περιοχών NATURA 2000, που σχετίζονται με έργα τα οποία έχουν συγχρηματοδοτηθεί με κοινοτικά κονδύλια;
(1) Απόληψη και παροχέτευση τεράστιων ποσοτήτων νερού μέσω σήραγγας στον υδρο-ηλεκτρικό ταμιευτήρα Άγρα, (μέχρι το 1991) και άντληση μεγάλων ποσοτήτων νερού για την ψύξη των θερμοηλεκτρικών εργοστασίων της Δ.Ε.Η. (μέχρι το 1997).
(2) Αν και σύμφωνα με μελέτη της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και του Δήμου Αμυνταίου έχουν εντοπιστεί σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας, κυρίως μεταξύ των δύο λιμνών. Μπούσμπουρας Δημήτρης 2004. Έκθεση παρακολούθησης της ορνιθοπανίδας στην περιοχή των λιμνών Βεγορίτιδα και Πετρών 2003. Πρόγραμμα ΕΤΕΡΠΣ – Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη «Προστασία των λιμνών Βεγορίτιδας και Πετρών» ΥΠΕΧΩΔΕ – Δήμος Αμυνταίου σελ.38, χάρτες. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
(3) LIFE00NAT/GR/7242 «Διατήρηση - διαχείριση των λιμνών Χειμαδίτιδα - Ζάζαρη»
(4) Προστασία και ανόρθωση υγροτόπων Ζάζαρης – Χειμαδίτιδας του Ν. Φλώρινας
