Γεύσεις από παλιά Κοζάνη

Το βιβλίο «Γεύσεις από παλιά Κοζάνη» των Ματίνας Τσικριτζή -Μόμτσιου και Φανής Φτάκα-Τσικριτζή είναι ένα δίτομο έργο. Ο πρώτος τόμος καταγράφει όλες τις κοζανίτικες συνήθειες και έθιμα γύρω από το φαγητό. Κάνει μια εκτενή αναφορά στα βασικά τρόφιμα και ποτά, στον τρόπο που παράγονταν και τους δρόμους που ακολουθούσαν για να φτάσουν στην κουζίνα του κάθε νοικοκυριού, χωρίς να παραλείπει τον τρόπο και τα σκεύη που μαγείρευαν. Περνάει από τη μια γιορτή στην άλλη, σκύβει πάνω στα εθιμικά εδέσματα, τις λατρευτικές εκδηλώσεις, τις νηστείες αλλά και τα εορταστικά γεύματα, και προσπαθεί να καταγράψει τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες που απέδιδαν μαντικές ικανότητες σε κάποιες τροφές. Ο δεύτερος τόμος είναι γεμάτος κοζανίτικες συνταγές από τις αρχές του 20^ου αιώνα μέχρι το 1960. Μερικές από αυτές μισοξεχασμένες, ενώ κάποιες άλλες φάνταζαν εντελώς άγνωστες στον πολύ κόσμο με αμφισβητούμενη την εντοπιότητα τους. Έξι ολόκληρα χρόνια χρειάστηκαν για την έρευνα και τη μελέτη, τη συγκέντρωση, σύγκριση, ταυτοποίηση και καταγραφή του ογκώδους αυτού υλικού. Εγχείρημα λοιπόν αρκετά περίπλοκο και χρονοβόρο!

Κείμενα, επίσης, γλαφυρά αναδεικνύουν το δίτομο αυτό έργο, διανθισμένα με την εύστροφη κοζανίτικη θυμοσοφία, σπάνιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό, μαρτυρίες διασταυρωμένες για την εγκυρότητα τους και αναμνήσεις αξιόπιστες, άμεση βιωματική γνώση τροφών και λειτουργικότητας εθίμων, κυρίως όμως έκδηλη αγάπη για το γενέθλιο τόπο κατορθώνουν να δώσουν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της κοινωνίας και της ζωής της Κοζάνης συμβάλλοντας στην αυτογνωσία και προβάλλοντας με την προσέγγιση της παράδοσης μια πόλη με πέντε περίπου αιώνες ζωής αλλά πλούσια ιστορική μνήμη.

Οι «Γεύσεις από παλιά Κοζάνη» πέραν της χρηστικής σημασίας τους με τις τριακόσιες συνταγές μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής αποτελούν ευρύτερη προσφορά στη λαογραφία και ιστορία της πόλης. Προσφορά με μεγάλο ενδιαφέρον και για την κοινωνιολογία, τη γλωσσολογία και άλλες συναφείς επιστήμες. Μια κιβωτός παραδοσιακών αξιών και μια πολιτιστική παρακαταθήκη, που επάξια πήρε και το βραβείο Gourmet, στην κατηγορία βραβείο γαστρονομίας Έλληνα συγγραφέα έτους 2006-2007.

Συριανές ιστορίες παραμυθένιων γεύσεων

Το βιβλίο «Συριανές ιστορίες παραμυθένιων γεύσεων» του Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού Γυναικών Σύρου «το Καστρί» περιέχει μικρές ιστορίες που διαδραματίζονται στη Σύρο, την πρωτεύουσα των Κυκλάδων που από ένα απλό νησί στα μέσα του 18^ου αιώνα, αγκαλιάζοντας το πλήθος των κατατρεγμένων προσφύγων και αργότερα τους φιλόδοξους επιχειρηματίες από όλα τα μέρη της ελεύθερης και υπόδουλης Ελλάδας, γέννησε το θαύμα της Ερμούπολης, το πρώτο εμπορικό λιμάνι της τότε εποχής που μέχρι σήμερα αποπνέει ευγένεια και πολιτισμό.

Στις ιστορίες αυτές πρωταγωνιστεί μια συνηθισμένη αστική συριανή οικογένεια. Ο παππούς, η γιαγιά, η κόρη, ο γαμπρός τους και τα εγγόνια τους που κατοικούν στο ίδιο σπίτι ή σε διπλανό ή πάνω – κάτω, όπως συνηθίζεται στον τόπο μας. Μοιράζονται δουλειές και ευθύνες και περνάνε από τη μία γενιά στην άλλη τις παραδόσεις και τις θύμησες για να μην χάνονται… Όλοι αυτοί, τις περισσότερες φορές, τρώνε σε κοινό τραπέζι, χαίρονται, λυπούνται, γελάνε και κλαίνε… Η γιαγιά και η μαμά μαγειρεύουν τα φαγητά τους με συνταγές που πήραν από τις δικές τους γιαγιάδες και μαμάδες, από γνωστές και φίλες τους και φτιάχνουν το κάθε τραπέζι με αγάπη και νοσταλγία για τα δικά τους παιδικά και νεανικά χρόνια. Τότε που η κάθε γιορτή γινόταν στο σπίτι. Τότε που την κάθε γιορτή οι νοικοκυρές, με τα πολλά ή τα λίγα υλικά που διέθεταν και με σύμμαχο τη φαντασία τους, την έκαναν ξεχωριστή.

Με βάση λοιπόν, μεγάλες ή μικρές γιορτές, παγκόσμιες ή τοπικές, ξετυλίγονται οι ιστορίες, απλές, καθημερινές, που έχουν γεύσεις από το παρελθόν και το παρόν. Αυτές οι ιστορίες αφιερώνονται σε όλες τις γυναίκες, τις ανώνυμες ή τις επώνυμες, τις σπουδαίες ή τις απλοϊκές που έζησαν και ζουν σε αυτόν τον τόπο. Σε αυτές τις γυναίκες που η αγκαλιά τους ήταν μια γλυκιά παρηγοριά, η ματιά τους, ο καλός τους ο λόγος, το χαμόγελό τους, βάλσαμο στις ψυχές μας και η προσφορά τους πηγή ζωής και γνώσης. Σε αυτές τις γυναίκες που μας έμαθαν μέσα από την καθημερινότητά τους και τις συνταγές τους, πως η ζωή πάνω από όλα χρειάζεται για ό,τι κάνεις, αγάπη, καλή διάθεση και κουράγιο για να γίνουν τα απλά πράγματα… παραμυθένια!