Χρειαζόμαστε σαφώς και μια παράλληλη μεταρρύθμιση των δομών της κεντρικής διοίκησης, ώστε αυτή να προσαρμοστεί σ' ένα νέο επιτελικό ρόλο. Θέλουμε μια αυτοδιοίκηση ισχυρή, διαφανή και συμμετοχική, ένα θεσμικό πλαίσιο με τεκμήριο αρμοδιότητας υπέρ της αυτοδιοίκησης μια κεντρική εξουσία ικανή να συνεργάζεται με την αυτοδιοίκηση στη βάση μιας νέας σχέσης.

Η καθιέρωση αυτοδιοίκησης σε επίπεδο  περιφέρειας αποτελεί βασικό βήμα δημοκρατίας και αποκέντρωσης, που στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες ισχύει εδώ και πολλές δεκαετίες. Όμως με το προτεινόμενο Πρόγραμμα «Καλλικράτης» οι περιφέρειες φαίνεται να εξελίσσονται απλώς σε διευρυμένες νομαρχίες. ενώ ταυτόχρονα χάνουν και αρμοδιότητες υπέρ των Δήμων. Οι αρμοδιότητες τους είναι περιορισμένες και ασαφείς, η παρουσία των 7 Γενικών Διοικήσεων ασφυκτική και ο τρόπος διοίκησης εξαιρετικά συγκεντρωτικός. Ο κίνδυνος να καταλήξουν συγκεντρωτικά αντίγραφα του σημερινού αθηνοκεντρικού κράτους, είναι παραπάνω από υπαρκτός αν η τοπική δημόσια ζωή συγκεντρωθεί όλη στην έδρα κάθε περιφέρειας.

Για μας, οι περιφέρειες  -για τις οποίες διεκδικούμε να προικιστούν με όλα τα θεσμικά εργαλεία δημοκρατίας που σήμερα λείπουν- μπορούν να είναι κάτι πολύ περισσότερο από έναν τρόπο αποτελεσματικότερης προσαρμογής στις απαιτήσεις των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων. Προφανώς υπάρχει ζήτημα, αλλά και τώρα -όπως μπορώ να σας διαβεβαιώσω με την ιδιότητά μου ως αντιπροέδρου της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου- υπάρχουν ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία για την αυτοδιοίκηση, που δεν αξιοποιούνται. Από τις νομαρχίες που γνωρίζω και κυρίως από την εμπειρία μου στη Νομαρχία Θεσσαλονίκης αυτό αποδεικνύεται.

Εμείς, βέβαια, μιλάμε για πράσινη οικονομία, που μπορεί να αποτελέσει και απάντηση στη σύγχρονη οικονομική κρίση. Όμως και το προτεινόμενο Πρόγραμμα «Καλλικράτης» αναφέρει για την Περιφέρεια ότι είναι θεμέλιο της Πράσινης Ανάπτυξης. Αυτός είναι ο τίτλος σχετικού κεφαλαίου, όπου όμως δεν αναφέρει τίποτε σχετικό στο περιεχόμενό της.

Σε ό,τι αφορά στη  Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, η κυβέρνηση παραδέχεται τον εκφυλισμό του ρόλου της σε γραφειοκρατικό και διεκπεραιωτικό, λόγω των περιορισμένων μέσων και προσωπικού. Τι και ποιος εγγυάται ότι αυτά θα διασφαλιστούν στις αιρετές Περιφέρειες; Μήπως το άθροισμα της εδαφικής περιοχής των καταργούμενων Ν.Α. θα επιφέρει αθροιστικά και τη μεταφορά των οικονομικών εκκρεμοτήτων και παθογενειών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης στο νέο θεσμό; Μήπως τελικά είναι ρεαλιστική η αναβολή των εκλογών για Περιφερειακά Συμβούλια για ένα χρόνο;

Η μέχρι σήμερα αποκτηθείσα εμπειρία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης από τη σχέση της με τον πολίτη θα πρέπει να αξιοποιηθεί. Για να γίνει αυτό θα πρέπει τα νομαρχιακά συμβούλια με τη νέα τους μορφή ως “περιφερειακά διαμερίσματα” να διατηρήσουν την αιρετότητά τους, έχοντας τουλάχιστον εισηγητικό και συμβουλευτικό ρόλο.

Σχετικά με τις μητροπολιτικές λειτουργίες της Αττικής και  της Θεσσαλονίκης αυτές για μια  ακόμα φορά αποτελούν το πεδίο  πειραματισμού για την κεντρική διοίκηση. Σ΄ ολόκληρο το κείμενο διαβούλευσης η αναφορά που τους γίνεται περιορίζεται σε 14 λέξεις. Παρόλα αυτά, σε 9 μήνες, ως ψηφοφόροι αλλά και ως υποψήφιοι για τις αυτοδιοικητικές εκλογές της Αττικής και της Θεσσαλονίκης θα κληθούμε να συμμετέχουμε αξιολογώντας και έχοντας υπόψη τι; Δεδομένου ότι η διαβούλευση τυπικά τελείωσε και ο χωροταξικός σχεδιασμός δεν έχει ακόμα κατατεθεί, το πιθανότερο είναι να “συρθούμε” σε αποφάσεις της στιγμής.

Με το προσωπικό των  Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης αλλά και εκείνο των 4.000 Νομικών Προσώπων που καταργούνται τι θα γίνει; Απαιτείται ξεκάθαρο πλαίσιο για την αποκατάσταση όλων αυτών των υπαλλήλων.

Για όλους αυτούς -και όχι μόνον- τους λόγους, εμείς θέλουμε:

* Εκλογή των περιφερειακών συμβουλίων με απλή αναλογική
* Μετεκλογικές συνεργασίες σε προγραμματική βάση, εκλογή του επικεφαλής της περιφέρειας από το περιφερειακό συμβούλιο
* Mετεξέλιξη των νομαρχιών σε «περιφερειακά διαμερίσματα» με αιρετούς θεσμούς στο εσωτερικό των περιφερειών
* Διατήρηση των διοικητικών υπηρεσιών των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων στις σημερινές έδρες των νομών ως παραρτήματα της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης
* Θεσμούς δημοψηφισμάτων, με υπογραφές πολιτών
* Θεσμούς ανοικτής διαβούλευσης με έμφαση στα περιβαλλοντικά ζητήματα και τη διαχείριση των φυσικών πόρων, όπως «σχέδια περιφερειακής βιωσιμότητας (Agenda 21)», «κοινοβούλια νερού σε επίπεδο  υδρολογικής λεκάνης» ή «φόρουμ ακτών» κλπ.
* Οικονομική ανεξαρτησία από την κεντρική εξουσία, με τμήμα των δημόσιων εσόδων να παραμένει στην περιφέρεια όπου εισπράχθηκε, και με ένα ακόμη μέρος να αναδιανέμεται προς τις λιγότερο ευνοημένες περιφέρειες
* Χωριστούς θεσμούς Ελεγκτικού Συνεδρίου και Νομικού Συμβουλίου για την αυτοδιοίκηση ή ακόμη και ο θεσμός της Ανεξάρτητης Αρχής Εποπτείας Πράξεων της Αυτοδιοίκησης που λέγαμε παλιότερα. Αντίθετα, ο περιφερειακός συνήγορος θα προτείναμε να είναι ενταγμένος στο Συνήγορο του Πολίτη, ως περιφερειακό του Παράρτημα.

Η αποκεντρωμένη αυτοδιοίκηση δε θα επιτευχθεί με τις αναγκαστικές  συνενώσεις, αλλά με τις κατοχυρωμένες  εκείνες αρμοδιότητες που θα της επιτρέπουν να χαράζει πρωτογενώς τοπικές πολιτικές εμπλέκοντας την αντίστοιχη τοπική κοινωνία.

Σημασία δεν έχουν μόνο οι καλές μας προθέσεις και οι αξίες που εκφράζει κάθε θεσμός, αλλά και οι πολιτικές που θα υπηρετήσει. Για μας, κεντρική θέση έχει η στροφή της τοπικής πολιτικής σε κατευθύνσεις ποιότητας ζωής, τοπικής ευημερίας, κοινωνικής αλληλεγγύης και συμφιλίωσης με το περιβάλλον. Τις κατευθύνσεις αυτές θα επιδιώξουμε να προωθήσουμε σε όλες τις μικρές και μεγάλες τοπικές μάχες που έρχονται, μέσα από εεπιδίωξη για ευρύτερες συνεργασίες γύρω από πραγματικούς πράσινους στόχους.

Φαίνεται  όμως πως ο τωρινός σχεδιασμός οδηγεί τα περιφερειακά συμβούλια στο να γίνουν υπόθεση των δυο μεγάλων κομμάτων. Κι αυτό θα το πάρουμε σοβαρά υπόψη.

Φτιάχνουμε τους καιρούς μας και η νέα 10ετία μας χρειάζεται. Χρειάζεται την πράσινη και οικολογική σκέψη και πρακτική.