υπέρβαση των ορίων είναι σταθερή από το 2005 που άρχισαν να συγκεντρώνονται στοιχεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ δεν έχουν τεκμηριωθεί οι ισχυρισμοί των ελληνικών αρχών για μερική συμμόρφωση με τα ευρωπαϊκά όρια σε ορισμένες μόνο περιοχές, από το 2009 και μετά. Στο πλαίσιο αυτό παραμένει ανοικτό και το ενδεχόμενο παραπομπής της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, αν δεν υπάρξει συμμόρφωση ή χορήγηση παράτασης.
Μικροσωματίδια, όπως τα PM 2,5 ή τα PM10, προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από την οδική κυκλοφορία και την καύση πετρελαίου ντήζελ και είναι εξαιρετικά επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία. Το απειροελάχιστο μέγεθός τους, τα επιτρέπει να διεισδύουν στους πνεύμονες, προκαλώντας αυξημένη θνησιμότητα, καρκίνο, αναπνευστικά προβλήματα κ.α.
Στην απάντησή του ο Επίτροπος Περιβάλλοντος σημειώνει, επίσης, ότι παρά την απουσία δεσμευτικών κανόνων για τους τρόπους επίτευξης των ευρωπαϊκών στόχων για την ατμοσφαιρική ρύπανση και τα μικροσωματίδια, η Κομισιόν συνιστά στα κράτη μέλη να επανεξετάσουν τις προτεραιότητες στα συγχρηματοδοτούμενα έργα και να επενδύσουν, μεταξύ άλλων, στις καθαρές μεταφορές και στην οικολογική καινοτομία.
«Σε εποχές οικονομικής κρίσης, η προσπάθεια να εξαλείψουμε όσα μας αρωσταίνουν, αποτελεί την καλύτερη επένδυση για το μέλλον», δήλωσε ο Μιχάλης Τρεμόπουλος. «Παράλληλα με τα τεχνικά μέτρα, όπως αποτελεσματικό έλεγχο της ποιότητας των καυσίμων και επαρκή συντήρηση των κινητήρων, χρειαζόμαστε αλλαγή προτεραιοτήτων και ριζικότερες πολιτικές για ενίσχυση της δημόσιας συγκοινωνίας και ιδιαίτερα των μέσων σταθερής τροχιάς, διεύρυνση του ρόλου του σιδηροδρόμου, επέκταση του πρασίνου που απορροφά τα μικροσωματίδια, μόνωση των κτιρίων ώστε να καταναλώνουν λιγότερο πετρέλαιο για θέρμανση, πόλεις φιλικότερες στο ποδήλατο και τους πεζούς: δεν πρόκειται για πολυτέλειες, αλλά για απαραίτητη επένδυση στην πρόληψη σοβαρότατων προβλημάτων υγείας που κοστίζουν πολύ περισσότερο. Αποτελούν λοιπόν παραλογισμό οι σημερινές πολιτικές που οδηγούν σε λιγότερα τρένα και περισσότερα φορτηγά και ταξί, υποβαθμίζουν κι άλλο τη δημόσια συγκοινωνία, απαιτούν εκποίηση της δημόσιας γης που θα μπορούσε να αμβλύνει το έλλειμμα πρασίνου. Παραλογισμό αποτελούν και τα σχέδια να επιτραπεί η πετρελαιοκίνηση και των ΙΧ χωρίς να έχουν αντιμετωπιστεί σοβαρά προβλήματα: αν τα μικροσωματίδια από ντηζελοκίνητα ταξί, λεωφορεία και φορτηγά δημιουργούν ήδη τόσο σοβαρές καταστάσεις, εύκολα καταλαβαίνει κανείς τι προβλήματα θα δημιουργούσε η ανεξέλεγκτη επέκταση της πετρελαιοκίνησης και στα ΙΧ. Το πρόβλημα που εντοπίζεται στους πετρελαιοκινητήρες παλαιάς τεχνολογίας (φορτηγά, λεωφορεία, αγροτικά, τρακτέρ, ταξί και ΙΧ), είναι ικανό να δημιουργήσει έκρηξη των βλαπτικών συνεπειών τόσο στον άνθρωπο όσο και στο περιβάλλον. Οι έλεγχοι πρέπει να γίνουν αυστηροί και αποτελεσματικοί κι αφού πρώτα εξασφαλιστούν αυτές οι προϋποθέσεις, τότε να εξετάσουμε την αξιοποίηση των συγκριτικά λιγότερο επιβαρυντικών πετρελαιοκινητήρων».
(ακολουθούν τα κείμενα της ερώτησης του Μ. Τρεμόπουλου και της απάντησης της Κομισιόν)
Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης E-005618/2011 προς την Επιτροπή
Άρθρο 117 του Κανονισμού Michail Tremopoulos (Verts/ALE)
Θέμα: Ατμοσφαιρική επιβάρυνση ευρωπαϊκών πόλεων με μικροσωματίδια
Πολλές ελληνικές πόλεις, μεταξύ των οποίων η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και ο Βόλος, ανήκουν στις πόλεις με υψηλή συγκέντρωση μικροσωματιδίων στον αέρα. Στη Θεσσαλονίκη ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελούν τα σωματίδια PM2,5, με κύρια πηγή προέλευσης την οδική κυκλοφορία, για τα οποία καταγράφονται τιμές που ξεπερνούν δύο φορές τα ανώτερα επιτρεπτά όρια της ΕΕ. Στις 24 Ιουνίου 2010, η Επιτροπή ζητούσε από το Βέλγιο, την Ελλάδα και τη Ρουμανία να εφαρμόσουν τους ευρωπαϊκούς κανόνες για την ποιότητα του αέρα, καθώς δεν είχαν κατορθώσει να ρυθμίσουν το πρόβλημα των υπερβολικών εκπομπών των PM10. Τα εν λόγω κράτη μέλη είχαν δύο μήνες στη διάθεσή τους για να συμμορφωθούν προς τις υποδείξεις, διαφορετικά υπήρχε το ενδεχόμενο παραπομπής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Εκπρόσωπος Τύπου του Επιτρόπου Περιβάλλοντος δήλωσε πέρυσι τον Οκτώβριο ότι έχει αποφασιστεί η παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των 25 από τις 27 χώρες της ΕΕ, για παραβίαση της Οδηγίας 2008/50/EΚ. Στο μεταξύ, χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν εξασφαλίσει εξαιρέσεις για να πετύχουν τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ποιότητας έως τις 11 Ιουνίου 2011.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Διαθέτει στοιχεία που δείχνουν διαρκή επιδείνωση των συγκεντρώσεων μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα των κυριότερων ελληνικών πόλεων;
2. Πόσες χώρες πρόκειται τελικά να παραπεμφθούν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο;
3. Εφόσον έχει ήδη αποφασίσει την αναθεώρηση της ευρωπαϊκής πολιτικής για την ποιότητα του αέρα, και με βεβαιωμένη μια τόσο εκτεταμένη απόκλιση από τους ευρωπαϊκούς στόχους, δέχεται ότι η σχετική ευρωπαϊκή πολιτική ήταν αποτυχημένη; Έχει καταλήξει για τους βασικότερους λόγους αυτής της αποτυχίας;
4. Θεωρεί ότι στα υπό εξέταση νέα μέτρα πρέπει να περιληφθούν και οι ενιαίοι ευρωπαϊκοί κανόνες απαγόρευσης ή περιορισμών της οδικής κυκλοφορίας σε περιπτώσεις υπέρβασης των ορίων;
5. Σχεδιάζει χρηματοδοτικά προγράμματα που θα ενισχύσουν περαιτέρω πολιτικές μείωσης των μετακινήσεων με ΙΧ στις πιο επιβαρυμένες ευρωπαϊκές πόλεις;
EL E-005618/2011 Απάντηση του κ. Potočnik εξ ονόματος της Επιτροπής
1. Τα κράτη μέλη πρέπει να υποβάλλουν εκθέσεις για την ποιότητα του αέρα κάθε έτος. Σύμφωνα με τις εκθέσεις που υπέβαλαν οι ελληνικές αρχές, σημειώθηκε υπέρβαση των οριακών τιμών των σωματιδίων PM10 σε όλες τις ζώνες ποιότητας του αέρα από την έναρξη ισχύος τους το 2005. Σημειώθηκε ελαφρά βελτίωση το 2009 και προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι μία ζώνη συμμορφώνεται με τις ημερήσιες και ετήσιες οριακές τιμές PM10 αφού αφαιρεθούν οι φυσικές πηγές (Νότια Ελλάδα). Επίσης, υποστηρίζεται ότι οι τρεις άλλες ζώνες συμμορφώνονται με την ημερήσια (Βόρεια Ελλάδα) ή την ετήσια οριακή τιμή (πολεοδομικά συγκροτήματα Αθήνας και Θεσσαλονίκης), αφού αφαιρεθούν οι φυσικές πηγές. Ωστόσο, οι ελληνικές αρχές δεν έχουν ακόμη παράσχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για να αποδείξουν ότι οι υπερβάσεις αυτές οφείλονται σε φυσικές πηγές. Η Επιτροπή αναμένει από τις ελληνικές αρχές να παράσχουν τις πληροφορίες αυτές στο εγγύς μέλλον.
2. Δεν είναι δυνατόν να λεχθεί εκ των προτέρων πόσα κράτη μέλη θα παραπεμφθούν ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πολιτική της Επιτροπής είναι να κινεί τις διαδικασίες επί παραβάσει που σχετίζονται με υπερβάσεις των οριακών τιμών PM10 εφόσον:
- τα κράτη μέλη δεν είχαν υποβάλει αίτημα παράτασης της προθεσμίας, ή/και
- η Επιτροπή είχε αποφανθεί ότι δεν πληρούνταν οι ελάχιστες προϋποθέσεις για τη χορήγηση παράτασης.
Σε περίπτωση επίτευξης συμμόρφωσης δεν κινείται η διαδικασία επί παραβάσει.
3. Η αναθεώρηση της πολιτικής για την ποιότητα του αέρα αποτελεί μέρος της τακτικής διαδικασίας αναθεώρησης της Επιτροπής και, επίσης, αποτελεί αίτημα των οδηγιών 2008/50/ΕΚ, 2004/107/ΕΚ και 2001/81/ΕΚ. Οι ετήσιες εκθέσεις για την ποιότητα του αέρα που υποβάλλουν τα κράτη μέλη καταδεικνύουν ότι η ποιότητα του αέρα έχει βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου μετά την έγκριση της ειδικής νομοθεσίας για την πηγή και της γενικής νομοθεσίας για την ποιότητα του αέρα. Παρ’όλα, αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν ελλείψεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν, ιδίως όσον αφορά τη συμμόρφωση με τις οριακές τιμές PM10. Η αναθεώρηση θα εξετάσει, μεταξύ άλλων θεμάτων, τους λόγους των εν λόγω ελλείψεων. Η Επιτροπή δεν έχει την πρόθεση να συζητήσει εκ νέου τις αρχές και τους στόχους της πολιτικής της ΕΕ για τον αέρα των οποίων ο ρόλος ήταν θετικός. Η Επιτροπή επιδιώκει μάλλον τη βελτίωση και την περαιτέρω ανάπτυξη των στρατηγικών στόχων και των συνοδευτικών μέτρων που βασίζονται στις αρχές της έξυπνης νομοθεσίας.
4. Το προπαρασκευαστικό έργο για την αναθεώρηση που πρόκειται να ολοκληρωθεί το αργότερο το 2013 έχει μόλις ξεκινήσει. Αναμένεται να αναθεωρηθεί η θεματική στρατηγική για την ατμοσφαιρική ρύπανση και να εξεταστούν οι οδηγίες για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και η οδηγία για τα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών (2008/50/ΕΚ, 2004/107/ΕΚ και 2001/81/ΕΚ). Οι εν λόγω οδηγίες καθιερώνουν ορισμένα πρότυπα για την ποιότητα του αέρα και την ατμοσφαιρική ρύπανση. Δεν καθορίζουν τον συνδυασμό των μέτρων που πρέπει να ληφθούν από τα κράτη μέλη για την επίτευξη αυτών των προτύπων. Περισσότερες πληροφορίες για την αναθεώρηση διατίθενται στον ακόλουθο ιστότοπο:
5. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει πρόθεση εκπόνησης ειδικού προγράμματος χρηματοδότησης τέτοιων δράσεων. Ωστόσο, στο πλαίσιο των υφιστάμενων χρηματοδοτικών μέσων, όπως των διαρθρωτικών ταμείων, η χρηματοδότηση των εν λόγω μέτρων είναι δυνατή. Η Επιτροπή έχει επισημάνει στην ανακοίνωσή της «Συμβολή της περιφερειακής πολιτικής στη βιώσιμη ανάπτυξη στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020» ότι με βάση τα δεδομένα του Σεπτεμβρίου 2009 τα κράτη μέλη δεν είχαν ακόμη κατανείμει το σύνολο των διαθέσιμων κονδυλίων. Η Επιτροπή συνιστά στα κράτη μέλη να επανεξετάσουν τις προτεραιότητες όσον αφορά τα έργα και να δρομολογήσουν νέα έργα υπό την προϋπόθεση ότι η ευελιξία των επιχειρησιακών προγραμμάτων τους επιτρέπει να το πράξουν. Η Επιτροπή συνιστά επίσης τις επενδύσεις, μεταξύ άλλων τομέων, στις καθαρές μεταφορές και στην οικολογική καινοτομία.
