Έχουμε μια πολύ όμορφη χώρα, με τόσο διαφορετικά τοπία και πάρα πολύ μεγάλη ποικιλία οικοσυστημάτων. Μια χώρα, όμως, που την πληγώνουμε και την καταστρέφουμε αντί να προστατεύουμε και να διατηρούμε τον πλούτο της μακροχρόνια.
Δεν θα γράψω για τις ακτές λόγω καλοκαιριού. Γράφω αυτό το σύντομο σημείωμα για το τι μπορείς να δεις μέσα σε μια ώρα ξεκινώντας από την παραλία, στην περιοχή του Λεωνιδίου, της Νότιας Κυνουρίας, ακολουθώντας μια εξαιρετική διαδρομή προς το χωριό Κοσμάς.
Αλλαγή τοπίου, αλλαγή κλίματος, αλλαγή οικοσυστήματος. Από το χερσαίο μεσογειακό κλίμα περνάς μέσα σε λίγη ώρα στο ορεινό μεσογειακό. Μέσα σε λίγη λεπτά αλλάζει το τοπίο, οι ελιές, τα πουρνάρια, οι αγριελιές δίνουν τη θέση τους, από τα 700 μέτρα και πάνω, στα δασικά οικοσυστήματα (κωνοφόρα), δάση μαύρης πεύκης, κεφαλλονίτικο έλατο, κέδρους.
Εντυπωσιακά βράχια πάνω από το Λεωνίδιο, τα έχουν ανακαλύψει οι ορειβάτες από διάφορες γωνιές του πλανήτη. Εντυπωσιάζουν όμως και σε άλλα σημεία της διαδρομής τα βράχια.
Η πέτρα κυριαρχεί και στην αρχιτεκτονική στην περιοχή, που είναι ιδιαίτερη, από τα καλύβια των βοσκών μέχρι τα σπίτια και τα δημόσια κτίσματα ή τους ανεμόμυλους του Λεωνιδίου (από μόνο του ένα ολόκληρο θέμα). Όπως και η γλώσσα και η κουλτούρα της περιοχής (η περιοχή της Νοτιανατολικής Κυνουρίας είναι η Τσακωνιά).
Σημαντικά τα πολιτισμικά και αρχαιολογικά στοιχεία της περιοχής, χρειάζεσαι μέρες για να τα επισκεφθείς. Μεταξύ άλλων μου προκάλεσε την περιέργεια τη αρχαία Πολίχνη με τα τειχη της κοντά στα Πούλιθρα, όπως και το μοναστήρι της Έλωνας μέσα στο βράχο..
Στο ωραίο χωριό Κοσμάς - ιστορικό χωριό - βρίσκεσαι ξαφνικά σε μια πλατεία με τεράστια πλατάνια και νερά να τρέχουν από βρύσες. Και λίγο έξω από το χωρίο ένας μεγάλο δάσος από καστανιές.
Είμαστε μέσα στον Πάρνωνα και το Εθνικό Πάρκο.
Άντε να βρεις αυτή την εναλλαγή σε άλλες χώρες.
Συνειδητοποιείς ότι η προστασία και μόνο αυτού του θαυμάσιου πλούτου προσφέρει τη δυνατότητα για θέσεις εργασίας στο πλαίσιο μια πιο πράσινης οικονομίας. Προσπάθειες γίνονται βέβαια, χρειάζεται να γίνουν πολύ περισσότερα. Και από τις τοπικές κοινωνίες που χρειάζεται να εκπαιδευτούν στο πώς μπορούν να συνδυάσουν την σοφία του παρελθόντος με την σύγχρονη γνώση και τις δυνατότητες μιας οικολογικής οικονομίας, αλλά κυρίως της κεντρικής διοίκησης που αδυνατεί να διαμορφώσει ένα πλαίσιο που αναδεικνύει και προστατεύει αυτό τον πλούτο με σημαντικό ρόλο των φορέων διαχείρισης παρόμοιων περιοχών καθώς και των τοπικών κοινωνιών. Προς το παρόν το Υπουργείο φαίνεται να (ξανα) προκηρύσσει μελέτες (επί μελετών), αν και έχουν γίνει πολλές.
Τα αρχοντικά του Λεωνιδίου, μια πρόκληση για να γνωρίσουμε καλύτερα το χθες και το σήμερα
Στο Λεωνίδιο Κυνουρίας διασώζονται σήμερα πολλά κτίρια ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής που περιγράφουν μια ολόκληρη εποχή από τα μέσα του 18ου αιώνα μέχρι τα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Τα κτίρια έχουν φυσικά ενδιαφέρον από αρχιτεκτονική άποψη αλλά και δίνουν πληροφορίες για μια ολόκληρη εποχή πριν την ελληνική επανάσταση του 1821, στη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης αλλά και μέχρι τον μεσοπόλεμο.
Μπορεί να συναντήσει κάποιος από απλά καλύβια (όπου οι άνθρωποι κοιμόντουσαν στον ίδιο περιορισμένο χώρο μαζί με τα ζώα), μέχρι αρχοντικά σπίτια με πολεμίστρες, σπίτια με επιρροές από τις Σπέτσες μέχρι την Κωνσταντινούπολη αλλά και νεοκλασικά, προφανώς μεταγενέστερης επιρροής από τα αστικά κέντρα. Είναι κατασκευές μαστόρων(ποιητών) της πέτρας από την Ήπειρο μέχρι τα νησιά αλλά και ντόπιων Τσακώνων μαστόρων.
Σε πολλά δεσπόζουν οι υψηλοί τοίχοι που περιβάλλουν την αυλή, Χαρακτηριστικά σχέδια με βότσαλα στις αυλές, σκαλιστά και ζωγραφιστά ταβάνια, χαγάτια, εσωτερικός διάκοσμος με πολλαπλές επιρροές.
Σε εντυπωσιάζουν οι πολεμίστρες ακόμα και οι πύργοι των αρχοντικών που είχαν φτιαχτεί για προστασία από επιδρομές πειρατών, ληστών και συρράξεων.
Μια επίσκεψη στο αρχοντικό του Τσικαλιώτη, που έχει μετατραπεί από τον Δήμο σε μουσείο - σας ξεναγεί εθελόντρια - για να μπορέσετε να δείτε την εσωτερική οργάνωση του "πύργου" και να να κατανοήσετε πολλά "μυστικά" του σπιτιού
- από την ασυμμετρία των σκαλιών στο πλαίσιο του ¨αμυντικού σχεδίου" απέναντι στους εισβολείς μέχρι την οργάνωση της αυλής με τους φούρνους, τις στέρνες, το χώρο του προσωπικού
- τις επιρροές που αποτυπώνονται στα διακοσμημένα ταβάνια, στον εξοπλισμό της κουζίνας, στα δωμάτια και στον γυναικωνίτη,
- αλλά και πολλά στοιχεία που σχετίζονται με την κοινωνική οργάνωση.
Ευτυχώς είτε ως μουσείο, είτε ως ξενώνες είτε ως ιδιοκτησίες διασώζονται πολλά αρχοντικά στο Λεωνίδιο και σε γύρω χωριά.
Ενδιαφέρον θα είχε μια σε βάθος έρευνα για την οικονομική και εμπορική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής στην προεπαναστατική εποχή, ιδιαίτερα από τα μέσα του 18ου μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα.
Τα περισσότερα αρχοντικά ανήκαν σε εμπόρους που είχαν αναπτύξει δραστηριότητες σε με μια πολύ μεγάλη γεωγραφική ενότητα, που έφτανε μέχρι την Οδησσό, την Κωνσταντινούπολη και την Βενετία. Έχει ενδιαφέρον και από την άποψη μιας νέας προσέγγισης της ιστορίας που ξεκινάει από τις λεπτομέρειες και την καθημερινότητα - όχι μόνο από τα μεγάλα γεγονότα - για να ανασυνθέσει τις πληροφορίες μιας ολόκληρης εποχής.
