Τα εξαιρετικά ανησυχητικά αποτελέσματα που προέκυψαν από την καταγραφή πράξεων βίας, κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2012, παρουσίασε σήμερα το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας*, σε Συνέντευξη Τύπου σε μια κατάμεστη αίθουσα.

Το Δίκτυο, που εκτός από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) και την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (Ε.Ε.Δ.Α.) περιλαμβάνει σήμερα 23 μη κυβερνητικές οργανώσεις και άλλους φορείς, κατέγραψε με βάση τις μαρτυρίες των ίδιων των θυμάτων 87 περιστατικά ρατσιστικής βίας εναντίον προσφύγων και μεταναστών από τον Ιανουάριο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2012. Περισσότερα από τα μισά αυτά περιστατικά συνδέονται με εξτρεμιστικές ομάδες που δρουν οργανωμένα και βάσει σχεδίου, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις τα θύματα ή οι μάρτυρες ανέφεραν ότι ανάμεσα στους δράστες αναγνώρισαν άτομα που συνδέονται με τη Χρυσή Αυγή. 

Ιδιαίτερα αυξημένη παρουσιάζεται η βιαιότητα των επιθέσεων που καταγράφηκαν, με χρήση όπλων όπως ρόπαλα, σιδηρολοστοί, γκλομπ, αλυσίδες, σιδηρογροθιές, μαχαίρια και σπασμένα μπουκάλια, ενώ έχει καταγραφεί η πανομοιότυπη χρήση μεγαλόσωμων σκύλων. Ειδική κατηγορία αποτελούν τα 15 περιστατικά όπου συνδέεται η αστυνομική με τη ρατσιστική βία.

Σύμφωνα με το Δίκτυο, το κυριότερο πρόβλημα που προέκυψε από την καταγραφή των περιστατικών είναι η αδυναμία ή απροθυμία των διωκτικών αρχών να καταγράψουν τα περιστατικά ρατσιστικής βίας και να προβούν σε επαρκή έρευνα και συλλήψεις, ή ακόμα και η αποθάρρυνση των θυμάτων ρατσιστικής βίας που στερούνται νομιμοποιητικών εγγράφων παραμονής να καταγγείλουν περιστατικά βίας στις αστυνομικές αρχές. 

Βάσει των συμπερασμάτων που προέκυψαν, τα μέλη του Δικτύου προχωρούν σε συγκεκριμένες προτάσεις προς την ελληνική πολιτεία (το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη και το Υπουργείο Δικαιοσύνης) για την αντιμετώπιση της ρατσιστικής βίας.

Στην παρέμβασή του, ο Επικεφαλής του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, κ. Γιώργος Τσαρμπόπουλος, επισήμανε: «Αυτό που βιώνουμε σήμερα είναι η επιστροφή στη βαρβαρότητα, η απαξία της ανθρώπινης υπόστασης, η αμφισβήτηση της συνταγματικά κατοχυρωμένης αρχής της ισότητας και των μη διακρίσεων, η πρόκληση προς το Κράτος Δικαίου και τη  δημοκρατία από οργανωμένες ομάδες κρούσης που δρουν πλέον ως παρακράτος. Γι' αυτό και υπερασπιζόμενοι τα αυτονόητα για τους πρόσφυγες και μετανάστες (το δικαίωμα στη ζωή και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια), υπερασπιζόμαστε τους δημοκρατικούς θεσμούς και τα ανθρώπινα δικαιώματα όλης της Ελληνικής κοινωνίας.»

Από τη μεριά του ο πρ. Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, κ. Κωστής Παπαϊωάννου, έκρουσε των κώδωνα του κινδύνου: «Σήμερα σημαίνουμε συναγερμό γιατί η ρατσιστική βία και η νέα ναζιστική απειλή έχουν γενικευτεί  και απειλούν την ίδια τη λειτουργία της δημοκρατίας.  Η ρατσιστική βία δεν στρέφεται μόνο κατά των μεταναστών αλλά κατά πολλών ομάδων του πληθυσμού και κατά της συνοχής της κοινωνίας.  Απευθυνόμαστε στην ελληνική κυβέρνηση και ζητάμε να αναλάβει τις ευθύνες της με πρώτη προτεραιότητα την εξάρθρωση των νεοναζιστικών κυκλωμάτων στο εσωτερικό της ΕΛ.ΑΣ.»

Αναφερόμενος στην εμπειρία των Γιατρών του Κόσμου (ΓτΚ) με θύματα ρατσιστικής βίας, ο Πρόεδρος της Οργάνωσης, κ. Νικήτας Κανάκης, τόνισε: «Τα ιατρεία των ΓτΚ αποτελούν σήμερα το έσχατο καταφύγιο για τρομαγμένους μετανάστες που στοχοποιούνται καθημερινά βιώνοντας βία, εξευτελισμό και φόβο. Η συμμετοχή μας στο Δίκτυο αποτελεί στοιχειώδη υποχρέωση μιας ανθρωπιστικής οργάνωσης που αρνείται να κλείνει τα μάτια σε ό,τι παρατηρεί.  Ενώνουμε σήμερα τη φωνή μας με όσους εναντιώνονται στον εκφασισμό της Ελληνικής κοινωνίας.  Οι ΓτΚ στέκονται απέναντι στη προσπάθεια χρησιμοποίησης της ανθρωπιστικής βοήθειας για την ανάδειξη πολιτικών μίσους που τροφοδοτούν τις ρατσιστικές επιθέσεις και επαναλαμβάνουμε, επιμένοντας σε αυτό, ότι απέναντι στο ‘μόνο για έλληνες’ εμείς αντιπαραβάλουμε το ‘όπου υπάρχουν άνθρωποι’

Ο Πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών, κ. Μοαβία Αχμέτ, κατήγγειλε ότι δέχονται επιθέσεις τα αναγνωρισμένα σωματεία των μεταναστών, «το πιο νόμιμο κομμάτι τους, το βασικό κανάλι επικοινωνίας τους με το κράτος και την κοινωνία». Είπε επίσης πως οι μετανάστες φοβούνται πολύ, αναφέροντας ως παράδειγμα ότι η κοινότητα των Μαροκινών αναβάλλει τα μαθήματα αραβικών που γίνονταν στην Αθήνα, φοβούμενη τις επιθέσεις.

Την εκδήλωση συντόνισε η δημοσιογράφος κ. Μαριλένα Κατσίμη ενώ προβλήθηκε και
βίντεο της Υ.Α.  με μαρτυρία θύματος ρατσιστικής επίθεσης.

Ολόκληρη η
Συνέντευξη Τύπου μεταδόθηκε ζωντανά μέσω της ιστοσελίδας της Υ.Α. www.unhcr.gr, καθώς και της ανανεωμένης διαδικτυακής πλατφόρμας της Υ.Α. για την εκστρατεία ενημέρωσης «Και 1 θύμα ρατσιστικής βίας είναι πολύ!», www.1againstracism.gr.

Τα αποτελέσματα του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας για την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2012 είναι διαθέσιμα στον παρακάτω σύνδεσμο:
http://goo.gl/R9rey

*Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας δημιουργήθηκε τον Οκτώβριο του 2011 με πρωτοβουλία της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα (Υ.Α.). Συμμετέχουν οι παρακάτω μη κυβερνητικές οργανώσεις και φορείς που παρέχουν νομικές, ιατρικές, κοινωνικές ή άλλες υποστηρικτικές υπηρεσίες και έρχονται σε επαφή με θύματα ρατσιστικής βίας: Αίτημα, Αντιγόνη – Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το Ρατσισμό, Άρσις, Γιατροί του Κόσμου, Διεθνής Αμνηστία, Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνικό Παρατηρητήριο Συμφωνιών του Ελσίνκι, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Δικηγορικού Συλλόγου Ρόδου, Κέντρο Ημέρας «Βαβέλ», Κίνηση Υπεράσπισης των Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών /στριών (Πάτρα), ΛΑΘΡΑ; - Επιτροπή αλληλεγγύης στους πρόσφυγες Χίου, ΜETAδραση, Κέντρο Συμπαράστασης Παλλινοστούντων Μεταναστών - Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων, Ομάδα Δικηγόρων για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών, Ομάδα Νομικών για την Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών (Θεσσαλονίκη), Σύλλογος Ενωμένων Αφγανών, Φόρουμ Μεταναστών Κρήτης, i-RED Ινστιτούτο για τα Δικαιώματα, την Ισότητα και την Ετερότητα και PRAKSIS, καθώς και ο Συνήγορος του Πολίτη ως παρατηρητής. Στόχοι του Δικτύου είναι η καταπολέμηση της ρατσιστικής βίας, η διατύπωση συστάσεων προς την πολιτεία, καθώς και η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης.

Παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης του Ευρωπαϊκού Γραφείου για την Αντίρρηση Συνείδησης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

 

 

Η ετήσια έκθεση προς την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (LIBE) για το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάστηκε σε δημόσια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, υπό την αιγίδα του Νίκου Χρυσόγελου ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινβούλιο. 
 
 
 
Ενδιαφέρον στοιχείο της έκθεσης βασισμένο σε πρόσφατα στοιχεία του Διεθνούς Ερευνητικού Ινστιτούτου για την Ειρήνη SIPRI καθώς και του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Σπουδών για τις Στρατιωτικές Δαπάνες για το έτος 2011 είναι ότι η Ελλάδα, εν μέσω οικονομικής κρίσης και μέτρων αυστηρής λιτότητας, δαπάνησε 5.85 δις Ευρώ το 2011 σε στρατιωτικούς εξοπλισμούς και δαπάνες, αυξημένες κατά 4,7%[1] σε σχέση με το 2010, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 2,6% του ελληνικού ΑΕΠ (2ο μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρώπη) και αντιστοιχούν σε 544 ευρώ κατά κεφαλήν δαπάνη για κάθε έλληνα πολίτη (3ο υψηλότερο στην Ευρώπη). ‘Αλλωστε η σχέση των συσσωρευμένων εξοπλιστικών δαπανών από τη μεταπολίτευση και μετά και της πορείας του ελληνικού δημόσιου χρέους αποτέλεσε το αντικείμενο αναλυτικής έρευνας από την ομάδα του ευρωβουλευτή Νίκου Χρυσόγελου[2].
 
Σύμφωνα με το άρθρο 10.2 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (που τέθηκε σε ισχύ από τη Συνθήκη της Λισαβόνας), "Το δικαίωμα αντίρρησης συνειδήσεως αναγνωρίζεται σύμφωνα με τις εθνικές νομοθεσίες που διέπουν την άσκηση του δικαιώματος αυτού". Αλλά ακόμα και αν δεν υπάρχουν αντίστοιχες διατάξεις στο εθνικό δίκαιο, σε μια απόφαση-ορόσημο του 2011, το Τμήμα Μείζονος Συνθέσεως του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάσισε ότι η αντίρρηση συνείδησης στη στρατιωτική θητεία, ως εκδήλωση βαθιά ριζωμένων θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, προστατεύεται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Στη συνέχεια το δικαστήριο υπογραμμίζει ότι η επαναλαμβανόμενη δίωξη και η συστηματική στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων από εκείνους που δεν έχουν εκπληρώσει τη στρατιωτική τους θητεία συνιστά απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, καθώς και ότι οι αντιρρησίες συνείδησης πρέπει να αντιμετωπίζονται ως πολίτες και δεν θα πρέπει να δικάζονται ενώπιον στρατιωτικών δικαστηρίων, αντιμετωπίζοντας στρατιωτικές πειθαρχικές ποινές.
 
Η ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Γραφείου για την Αντίρρηση Συνείδησης παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα καθώς παρουσιάζει στοιχεία για τις συνεχιζόμενες ποινικές διώξεις που αντιμετωπίζουν οι έλληνες αντιρρησίες συνείδησης, καθώς και χρήσιμα δεδομένα για τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς κατά το έτος 2011.
 
Σύμφωνα με την έκθεση στην Ελλάδα οι αντιρρησίες συνείδησης εξακολουθούν να διώκονται ποινικά και να δικάζονται από στρατιωτικά δικαστήρια. Αν και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης (κράτη μέλη, υπό ένταξη και υποψήφιες χώρες) έχει καταργηθεί ο αναχρονιστικός και δαπανηρός θεσμός της υποχρεωτικής θητείας, η Ελλάδα είναι μία από τις 7 χώρες (Αυστρία, Κύπρος, Δανία, Εσθονία, Φιλανδία, Ελλάδα και Τουρκία) που τον διατηρεί (9-μηνη θητεία) και εφαρμόζει εναλλακτική υπηρεσία με τιμωρητικό χαρακτήρα (15 μήνες). Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις επαναλαμβανόμενες διώξεις των αντιρρησιών συνείδησης Γ. Κοροναίου, Ν. Ξιάρχου και Δ. Πιτσικάλη.
 
Στη δημόσια ακρόαση σχετικά με την Αντίρρηση Συνείδησης στη στρατιωτική θητεία στην Ευρώπη που φιλοξενήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου 2012, συμμετείχαν εκτός από το Ευρωπαϊκό Γραφείο για την Αντίρρηση Συνείδησης οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών όπως η Διεθνής Αμνηστία, η Διεθνής Αντιπολεμική Κίνηση, η Διεθνής Αδελφότητα Συμφιλίωσης και το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Φοιτητών AEGEE, ενώ σύντομο χαιρετισμό απεύθυνε και ο ευρωβουλευτής των Γερμανών σοσιαλιστών Jo Leinen.
 
Η ερευνήτρια της Διεθνούς Aμνηστίας, Κονδυλία Γώγου, τόνισε ότι τα δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία καταπατώνται συστηματικά καθώς διώκονται επανειλημμένα και η εναλλακτική θητεία στην Ελλάδα και την Κύπρο (στην Τουρκία δεν ισχύει) έχει καθαρά τιμωρητικό χαρακτήρα.
 
Ο εκπρόσωπος της Διεθνούς Αντιπολεμικής Κίνησης (War Resisters International), Andreas Speck, υπογράμμισε ότι το ζήτημα της αντίρρησης συνείδησης συνδέεται άμεσα με την αποστρατικοποίηση των κοινωνιών μας, ενώ παρουσίασε ανησυχητικά στοιχεία για το ρόλο της στρατιωτικής βιομηχανίας στη προσέγγιση μαθητών και ανέργων από υποβαθμισμένες περιοχές της Ευρώπης, καθώς και για τον ολοένα αυξανόμενο μιλιταριστικό παρεμβατικό ρόλο της ΕΕ σε διάφορες περιοχές του πλανήτη (Λιβύη, Αφγανιστάν, Σομαλία).
 
Ο εκπρόσωπος της Διεθνούς Αδελφότητας Συμφιλίωσης, Francesco Candelari, εξήγησε ότι χρειαζόμαστε νέους ανθρώπους να μπουν στη πρώτη γραμμή ως πρωτοπόροι της συμφιλίωσης και της ειρήνης, αναδεικνύοντας το ζήτημα της αντίρρησης συνείδησης ως το νέο παράδειγμα και το νέο σύνορο για την αποστρατικοποίηση των σύγχρονων κοινωνιών.
Τέλος, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Φοιτητών AEGEE, Miguel Gallardo Albajar, ανέφερε ότι η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία δημιουργεί ψυχολογικά τραύματα σε πολλούς νέους ανθρώπους, οι οποίοι πρέπει να είναι σε θέση να λαμβάνουν ουσιαστική πληροφόρηση για τα βασικά τους δικαιώματα και ιδιαίτερα αυτού της αντίρρησης συνείδησης για να μπορούν να παίρνουν πιο ενημερωμένες αποφάσεις που αφορούν το μέλλον τους και τις επιλογές τους.
  
Ο Ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων, Νίκος Χρυσόγελος δήλωσε: "Η κρίση που βιώνουμε σήμερα πρέπει να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι η εμμονή σε αναχρονιστικές αντιλήψεις ότι η ασφάλεια και η προστασία της κοινωνίας διασφαλίζεται κυρίως με αυξανόμενες εξοπλιστικές δαπάνες και στρατιωτικοποίηση, όχι μόνο αποδείχθηκαν καταστροφικές για την οικονομία και την κοινωνία, αλλά και ανέδειξαν ένα ισχυρό πλέγμα διαφθοράς πολιτικών στελεχών της διοίκησης και της πολεμικής βιομηχανίας.. Αυτό το θέμα παρέμενε ταμπού και στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες. τ Δεν πρέπει πλέον να παραμένει στο περιθώριο της πολιτικής συζήτησης. Με αφορμή τη διασφάλιση των διεθνώς κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης πρέπει να αναζητήσουμε εναλλακτικούς τρόπους για να εξασφαλίσουμε ότι η κοινωνική ευημερία και η ασφάλεια των χωρών και των πολιτών θα βασίζεται κυρίως στη κοινωνική συνοχή και τη βιωσιμότητα της οικονομίας".       
 
 
Εδώ μπορείτε να δείτε το βίντεο της εκδήλωσης: http://livestre.am/49whl


[1]  Αν και λόγω μείωσης του ΑΕΠ διαφαίνεται ελαφρά μείωση των δαπανών πλήρως αναντίστοιχη όμως με άλλες δραματικές περικοπές σε άλλες κοινωνικές δαπάνες, μισθούς και συντάξεις.

 

 

 

Στις 24 Ιανουαρίου 2012, ο Halil Savda συνελήφθη για να εκτίσει ποινή 100 ημερών επειδή «αποξενώνει τους ανθρώπους από το στρατό", σύμφωνα με το άρθρο 318 του τουρκικού ποινικού κώδικα, καθώς την 1η Αυγούστου 2006 εξέφρασε δημόσια την αλληλεγγύη του στους ισραηλινούς αντιρρησίες συνείδησης Itzik Shabbat και Amir Pastar, οι οποίοι είχαν φυλακιστεί επειδή αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στον πόλεμο του Ισραήλ στον Λίβανο.
 
Τον Ιούνιο του 2008 ο Halil Savda καταδικάστηκε, η απόφαση επικυρώθηκε από το Ανώτατο Εφετείο το Νοέμβριο του 2010 και κοινοποιήθηκε σε αυτόν τον Φεβρουάριο του 2011.
 
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που ο Halil Savda φυλακίζεται για λόγους συνείδησης. Έχει κρατηθεί συνολικά 17 μήνες σε στρατιωτικές φυλακές κατά τη διάρκεια μιας περιόδου πέντε ετών για την άρνησή του να στρατευτεί το 2004. Το 2008, η Ομάδα Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών για την Αυθαίρετη Κράτηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτές οι φυλακίσεις ήταν αυθαίρετες (γνωμοδότηση 16/2008). Ο Halil Savda αντιμετωπίζει άλλη μια εξάμηνη ποινή φυλάκισης για παράβαση του άρθρου 318, που εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2010, η οποία εξετάζεται από το Ανώτατο Εφετείο, ενώ υπάρχουν και άλλες υποθέσεις που εκκρεμούν εναντίον του βάσει του άρθρου 318.
 
Λαμβάνοντας υπόψη ότι,
- Το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης έχει υιοθετηθεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 1967, όταν εγκρίθηκε ένα πρώτο ψήφισμα [1] για το θέμα από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση. Η αναγνώριση του δικαιώματος αυτού έγινε αργότερα η προϋπόθεση για τα κράτη που επιδιώκουν την ένταξη τους στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
- Πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναγνώρισε, στην υπόθεση Bayatyan κατά Αρμενίας ότι το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης κατοχυρώνεται από το άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, που προστατεύει την ελευθερία της σκέψης, συνείδησης και θρησκείας.
 
Ερωτάμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
1. Τι θα πράξει για να διασφαλιστούν τα δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης στην Τουρκία καθώς και η απελευθέρωση του Χαλίλ
Savda;
2. Λαμβάνοντας υπόψη το νομικό κεκτημένο της ΕΕ και τις απαιτήσεις ένταξης της Τουρκίας, θα ζητήσει η Επιτροπή την κατάργηση του άρθρου 318 του τουρκικού Ποινικού Κώδικα, διότι παραβιάζει το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης, την οποία εγγυάται, επίσης, το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και το άρθρο 19 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, στο οποίο η Τουρκία είναι συμβαλλόμενο μέρος;
 
 ____________________________________________________________________
[1] http://assembly.coe.int/Main.
asp?link=/Documents/AdoptedText/ta67/ERES337.htm