Στην Ελλάδα δημιουργήθηκαν πάνω από 5000 σκουπιδότοποι κι ανεξέλεγκτες χωματερές, ΧΑΔΑ τις τελευταίες δεκαετίες. Ήταν η "εύκολη λύση". Για ένα μέρος από αυτές, που παραμένουν σε λειτουργία και δεν έχουν αποκατασταθεί, η χώρα πληρώνει - μετά από δυο καταδικαστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου - 11.000.000 Ευρώ εφάπαξ πρόστιμο και ανά εξάμηνο 14.500.000 Ευρώ με βάση τον αριθμό των ΧΑΔΑ που δεν έχουν κλείσει ή/και δεν έχουν αποκατασταθεί.

Οι χώροι αυτοί θα έπρεπε να έχουν κλείσει για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος. Θα μπορούσαν όμως - κάτι που πολλοί αγνοούν - να αποτελούν και πηγές ανάκτησης υλικών στο πλαίσιο μιας νέας στρατηγικής για τις πρώτες ύλες, που περιλαμβάνει και την "εξόρυξη αποβλήτων". Δηλαδή αντί να εξάγουμε συνεχώς πρώτες ύλες από τη γη, εντείνουμε την ανάκτηση πρώτων υλών από εκεί που έχουν πεταχθεί ως απόβλητα.

Χρειάζεται για τον σκοπό αυτό να γίνουν εκσκαφές, να διαχωριστούν υλικά με διάφορους τρόπους. Όταν ολοκληρωθεί η "εξόρυξη" μπορούν να αποδοθούν οι χώροι για άλλες χρήσεις, ή να μετατραπούν σε οργανωμένους χώρους ταφής των υπολειμμάτων.

Με μια τέτοια στρατηγική, παρόμοιοι χώροι που απειλούν το περιβάλλον θα περιοριστούν και από την άλλη θα εξαλειφθεί η ανάγκη να αναζητούνται τρόποι μεταφοράς απορριμμάτων από την μια άκρη της χώρας στην άλλη. Ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος είχε παρουσιάσει για παράδειγμα ως λύση τη μεταφορά των απορριμμάτων της Τρίπολης στα ορυχεία της...Κοζάνης ή των σκουπιδιών της Σαντορίνης και της Μήλου στον ΧΥΤΑ των Χανίων!

Κι όμως παρόμοια λύση, με ευρωπαϊκή μάλιστα χρηματοδότηση, υπάρχει. Υλοποιείται στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE+ και λέγεται RECLAIM. Αφορά εκσκαφές στην χωματερή του Πολύγυρου και ανάκτηση υλικών από τα θαμμένα εκεί σκουπίδια http://www.reclaim.gr/#!newsletter-june-2015/c1vh8

Για να πώ την αλήθεια δεν είναι καμία ιδιαίτερα πρωτότυπη μέθοδος, δουλεύει εδώ και χρόνια σε πολλές χώρες. Αλλά για την Ελλάδα καινοτομία είναι ακόμα κι αν ανακαλύπτουμε τον τροχό, μάλλον. Την πρακτική αυτή την είχα δει να "δουλεύει" αποτελεσματικά στον Λίβανο, όταν στις αρχές της δεκαετίας 2000-2010 βοηθούσα να διαμορφώσει η χώρα αυτή μια στρατηγική για τη βιώσιμη διαχείριση της παράκτιας ζώνης της. Τότε έτρεχε και ένα πρόγραμμα για την εξυγίανση χωματερών που είχαν δημιουργηθεί πάνω σε παραλίες του Λιβάνου, από την απόθεση βουνών από σκουπίδια στη διάρκεια του εμφυλίου και των πολέμων: διαχωρισμός μετάλλων, πλαστικών, αλουμινίου και επεξεργασία του οργανικού υλικού για να μειωθεί ο όγκος του.

Θα μπορούσαν οι τοπικές κοινωνίες - με χρηματοδότηση από διάφορα ευρωπαϊκά προγράμμα, είτε απευθείας είτε μέσω ΠΕΠ και επιχειρησιακών -  να αναπύξουν την υπάρχουσα τεχνογνωσία αλλά και να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματα του προγράμματος που τρέχει στη χωματερή Πολύγυρου που απότι λένε οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα θα είναι σε πλήρη λειτουργία από τον Ιούλιο 2015.

Υπάρχει διάθεση για νέες ιδέες και "καινοτομία" ή προτιμάμε ως κοινωνία να βουλιάζουμε στον βούρκο όλο και περισσότερο;