Εκτός πραγματικότητας οι αντιλήψεις για εθνικό έλεγχο κι επιστροφή σε εθνικό νόμισμα σε εποχή παγκοσμιοποίησης
Το άρθρο μου αυτό δημοσιεύθηκε και στο Press Publica
Το πρωί της Παρασκευής βρισκόμουν έξω από δυο τράπεζες, τέρμα Πατησίων, η μία δίπλα από την άλλη. Τεράστιες ουρές σχηματίζονταν από ανθρώπους που περίμεναν είτε να μπουν στην τράπεζα είτε να κάνουν ανάληψη από τα ΑΤΜ. Σκέφθηκα τη συζήτηση που γίνεται για επιστροφή στη δραχμή και εθνικό έλεγχο. Μελαγχόλησα. Ακόμα και ο πρωθυπουργός με αφορμή τα 41 χρόνια μεταπολίτευσης μίλησε για ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας αντί να μιλήσει για το να μπορούμε να συναποφασίζουμε για όσα μας αφορούν! Γιατί αυτό είναι πλέον το ζητούμενο.
Σε μια εποχή παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, είναι εξωπραγματικό να πιστεύει κάποιος ότι μπορούμε να επιβιώσουμε ως οικονομία και κοινωνία, επιστρέφοντας σε μια εποχή εθνικού νομίσματος και εθνικής απομόνωσης. Είναι εκτός τόπου και χρόνου απόψεις που ισχυρίζονται ότι οι χώρες μπορούν να επιστρέψουν σε μια εποχή εθνικής κυριαρχίας χωρίς μάλιστα να θέτουν θέμα κλεισίματος συνόρων, αγνοώντας ότι πολλές επιχειρήσεις έχουν πλέον πολύ μεγαλύτερη οικονομική δύναμη σε σχέση με πολλές χώρες και ότι η παγκοσμιοποίηση έχει αλλάξει όλα τα δεδομένα ακόμα και σε επίπεδο δημοκρατίας και λήψεις αποφάσεων.
Η μόνη προοπτική για να μπορέσουμε να συμμετέχουμε και εμείς στις αποφάσεις που μας αφορούν είναι να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή ενοποίηση αλλά και η δημοκρατία στην ΕΕ (με ενίσχυση του ευρωκοινοβουλίου και των εκλεγμένων θεσμών σε βάρος της διακυβερνητικής συνεργασίας), ώστε να υπάρχει μια συλλογική πολιτική οντότητα που εν δυνάμει, τουλάχιστον, να μπορεί να θέσει κανόνες και πλαίσιο ρύθμισης των ανεξέλεγκτων αγορών και του χρηματιστηριακού κεφαλαίου – εφόσον βέβαια υπάρχει ενισχυμένη πολιτική βούληση. Αλλά και να μπορεί να προστατέψει αγαθά όπως είναι το κλίμα, το περιβάλλον, το κοινωνικό μοντέλο, η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Είναι γεγονός ότι πολλοί στην Ελλάδα ονειρεύονται ή επαγγέλλονται (επι)στροφή σε έναν εθνικό απομονωτισμό και «ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας», τη στιγμή μάλιστα που οι εξελίξεις είναι εντελώς αλλού. Αυτό δείχνει πλήρη αδυναμία κατανόησης του που βρισκόμαστε αλλά και το πώς μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα.
Είναι κατανοητό ότι η συμμετοχή μας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο έχει σοβαρά προβλήματα λόγω άστοχων επιλογών του ελληνικού πολιτικού συστήματος αλλά και λαθών και προβλημάτων στην αρχιτεκτονική της ευρωζώνης. Παρόλα αυτά δεν θα ζήσουμε καλύτερα εκτός της ευρωζώνης. Όχι μόνο αυτό, στην πραγματικότητα δεν θα μπορούσαμε καν να σταθούμε στα πόδια μας και να αποφασίζουμε μάλιστα μόνοι μας, μια μικρή χώρα απομονωμένη και με δραχμή.
Όσοι/ες ονειρεύονται να βάλουμε μπροστά τα μηχανήματα για να τυπώνουν δραχμές έχουν πλήρη άγνοια της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Ποτέ δεν μοιράζονταν χρήματα επειδή οι μηχανές τύπωναν δραχμές, φαίνεται το έχουν ξεχάσει πολλοί/ες. Αν τυχόν μοιράζονταν με αυτόν τον τρόπο δραχμές, δεν θα είχαν αξία μεγαλύτερη ούτε από αυτή του χαρτιού και των μελανιών εκτύπωσης (εισαγόμενα πάντως θα ήταν, αν μπορούσαμε βέβαια να τα αγοράσουμε).
Είναι σημαντικό να μάθουμε από την επιβολή των capital controls και να τελειώσουμε με ψευδαισθήσεις ή επιφανειακές συναισθηματικές προσεγγίσεις που δεν βασίζονται σε τεκμηριωμένες αναλύσεις και δεδομένα.
Η χώρα χρειάζεται αυτόν τον καιρό, σε μια εποχή μεγάλης ύφεσης, τουλάχιστον 4-5 δις τον μήνα για να χρηματοδοτήσει εισαγωγές πρώτων υλών και προϊόντων. Τις τελευταίες μέρες δίνονται (αυξημένες) εγκρίσεις για περίπου 300.000.000 τον μήνα (λιγότερο δηλαδή από το 10% των αναγκών) παρά την ρευστότητα από τον ELA! Αν επιστρέφαμε σε μια (νέα) δραχμή δεν θα είχαμε καν την ρευστότητα μέσω ELA, άρα θα πάγωναν σχεδόν πλήρως οι εισαγωγές πρώτων υλών και κατά συνέπεια η όποια παραγωγική δραστηριότητα.
Ναι, αλλά, θα πουν κάποιοι, τότε θα "αρχίσουμε να παράγουμε εκ νέου". Θα βάλουμε, πιστεύετε, μπροστά βαριές βιομηχανίες και βιομηχανίες που θα παράγουν όσα καταναλωτικά προϊόντα χρειαζόμαστε σήμερα; Αναφέρονται πολλοί σε μια άλλη εποχή που έχει τελειώσει για ΠΑΝΤΑ, σε μια εποχή όπου ΔΕΝ υπήρχαν καν τα περισσότερα καταναλωτικά προϊόντα που χρησιμοποιούμε σήμερα. Τουλάχιστον πρέπει να είναι ειλικρινείς και να εξηγήσουν ότι δεν είναι δυνατόν το μεγάλο τμήμα των σημερινών καταναλωτικών προϊόντων να παραχθεί σε προσιτές τιμές για όλους στη χώρα, ακόμα και αν κλείναμε τα σύνορα και αποφασίζαμε να μην εισάγουμε τίποτα. Ούτε καν τα τρόφιμα που καταναλώνουμε σήμερα δεν θα μπορούσαμε να παράγουμε, με δεδομένο ότι σήμερα η αγροτική παραγωγή βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε εισαγόμενους σπόρους, εισαγόμενα μηχανήματα, εισαγόμενο πετρέλαιο, εισαγόμενα χημικά για την καλλιέργεια, για να μην μιλήσουμε για τους μετανάστες που δουλεύουν – συχνά υπό άθλιες συνθήκες – στα θερμοκήπια (αλλά παίρνουν σήμερα ευρώ, κι έτσι είναι αμφίβολο αν θα βρίσκαμε έστω μετανάστες για να δουλεύουν για δραχμές που θα έχαναν καθημερινά την αξία τους).
Αν επιστρέφαμε σε εθνικό νόμισμα θα χρειαζόμασταν άμεσα (και όχι σε βάθος χρόνου)-σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις - ενίσχυση με πάνω από 50 δις, μια και δεν έχουμε σημαντικά συναλλαγματικά αποθέματα για στήριξη της μετάβασης στη δραχμή. Ακόμα και αν λύναμε όλα τα προβλήματα χρόνου, που απαιτείται για τη μετάβαση, και υποδομών (εκτυπωτικές μηχανές, ειδικό χαρτί, προετοιμασία προσωπικού κα) το πιο πιθανό είναι ότι θα απαιτούνταν μήνες για να φτάσει αυτή η νέα δραχμή στην «αγορά». Μέχρι τότε;
Στο ήδη σημαντικό χρέος θα προσθέταμε νέο χρέος, ακόμα και αν γίνονταν ένα κούρεμα χρέους της τάξης του 30% (όπως συζητιέται). Το τελικό αποτέλεσμα λοιπόν θα ήταν αρχικά μηδενικό όφελος ως προς το χρέος. Αλλά το χρέος - όποιο θα έμενε μετά το κούρεμα - θα έπρεπε να αποπληρωθεί με μια ισοτιμία που θα έφτανε 1 Ευρώ=500 νέες δραχμές ή ίσως και 1000 δραχμές, μετά από διαδοχικές βίαιες υποτιμήσεις, δηλαδή λόγω ισοτιμίας θα διπλασιάζονταν ή θα τριπλασιάζονταν.
Με απαξιωμένη την παραγωγική βάση της χώρας, με μηδενικά συναλλαγματικά αποθέματα, με απουσία παραγωγικής βάσης για μηχανήματα και εξοπλισμό, με εξάρτηση από εισαγωγές καυσίμων και ειδών πρώτων ανάγκης, ακόμα και τροφίμων, καμία παραγωγική ανασυγκρότηση δεν θα μπορούσε να υπάρξει (τεράστιο κόστος εισαγωγής μηχανημάτων και πρώτων υλών, ακόμα και ανταλλακτικών), ενώ για τουλάχιστον 2-3 χρόνια θα ζούσαμε σε καταστάσεις πραγματικής ανθρωπιστικής κρίσης παρόμοιες με αυτές που βιώνουν σήμερα διαλυμένα αφρικανικά κράτη (failed states). Η απόλυτη φτωχοποίηση και λιτότητα στο όνομα της αντιμετώπισης της λιτότητας!
Ναι, η έξοδος από την Ευρωζώνη θα καταργούσε τις ουρές έξω από τις τράπεζες αλλά για διαφορετικό ρόλο από αυτόν που ίσως υπονοούν οι υποστηρικτές της δραχμής. Μπορεί σήμερα να υπάρχουν ουρές στα ATM και στις τράπεζες αλλά υπάρχει ακόμα ρευστότητα που έρχεται από την Ευρώπη, από τον ELA. Πιστεύει κάποιος/α ότι θα υπήρχε λόγος να γίνονται ουρές σε κάποια τράπεζα ή ΑΤΜ αν το τραπεζικό σύστημα αδυνατούσε να δώσει έστω και ένα ευρώ ή μια δραχμή στους πολίτες από τις καταθέσεις τους;
Να το πούμε ξεκάθαρα, εμείς οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ το λέμε βέβαια από την αρχή της κρίσης: το μέλλον μας βρίσκεται στην κοινωνική-παραγωγική-οικονομική-τεχνολογική και οικολογική καινοτομία ώστε να αποκτήσουμε ρόλο σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Παρά τα όποια υπαρκτά προβλήματα της ευρωζώνης (αρχιτεκτονική, κυρίαρχες πολιτικές αντιλήψεις) το μέλλον μας είναι εκεί. Ούτε στην Eυρω-ασιατική ένωση ούτε σε ένα μοντέλο Αλβανίας την εποχής της απομόνωσης μπορούμε να στηρίξουμε τη βιώσιμη ευημερία μας ως κοινωνία.
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ απευθύνουμε κάλεσμα σε ενεργούς πολίτες, κοινωνικούς και επαγγελματικούς φορείς αλλά και ζωντανές πολιτικές δυνάμεις για να δουλέψουμε από κοινού μέσα στην κοινωνία αλλά και σε πολιτικό επίπεδο, ώστε να έρθουν αυτές οι ιδέες και απόψεις στο προσκήνιο. Αλλιώς θα βλέπουμε συνεχώς να εγκαταλείπουν τη χώρα μας τα πιο δυναμικά κομμάτια της κοινωνίας που ξενιτεύονται, συνεισφέροντας με γνώσεις, δεξιότητες και δυναμική στην ανάπτυξη άλλων χωρών.
