επαναπροωθήσεις

04 Αυγούστου 2022

Επίτροπος Johansson: Σταματήστε τις βίαιες και παράνομες επαναπροωθήσεις. Οι χρηματοδοτήσεις συνδέονται με τη σωστή εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Θεμελιωδών Δικαιωμάτων

Διεθνείς οργανισμοί, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έγκυρα Διεθνή ΜΜΕ καθώς και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν τεκμηριώσει τις παράνομες επαναπροωθήσεις αιτούντων άσυλο από ελληνικά κρατικά όργανα προς την Τουρκία. Ήταν περίπου αναμενόμενο ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή – και λόγω πιέσεων αλλά και λόγω του κινδύνου να βρεθεί και αυτή κατηγορούμενη για παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων και συγκάλυψη των παράνομων πρακτικών – άρχισε να προειδοποιεί την ελληνική κυβέρνηση ότι δεν θα γίνονται πλέον ανεκτές οι επαναπροωθήσεις (pushback) αιτούντων άσυλο.

Η Επιτροπή LIBE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προσκάλεσε μάλιστα τον Έλληνα υπουργό Ασύλου και Μετανάστευσης σε ακρόαση και του έθεσε ένα σύνολο ερωτημάτων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άλλαξε πρόσφατα στάση και τώρα προειδοποιεί την ελληνική κυβέρνηση ότι δεν θα γίνονται πλέον ανεκτές παράνομες επαναπροωθήσεις αιτούντων άσυλο. Είχαμε προβλέψει ότι η στάση της ΕΕ θα άλλαζε μετά το μαζικό κύμα φυγής των Ουκρανών λόγω της εισβολής του Πούτιν και θα αναγκάζονταν να ακολουθήσει το ρεύμα αλληλεγγύης των πολιτών, δεν θα αποδέχονταν πλέον τις παράνομες και ενάντια στις ευρωπαϊκές αξίες πρακτικές, πολύ περισσότερο όταν διεθνή ΜΜΕ αποκαλύπτουν παρακρατικές δομές εν γνώση και ίσως και με την καθοδήγηση – συνεργασία των κυβερνητικών αρχών.

Για πρώτη φορά δημοσίως η Επίτροπος Ylva Johansson δηλώνει με αφορμή τις συναντήσεις της με Έλληνες υπουργούς ότι “η προστασία από τα Ευρωπαϊκά εξωτερικά σύνορα από παράνομη είσοδο είναι μια υποχρέωση. Oι βίαιες και παράνομες επαναπροωθήσεις (deportations) μεταναστών πρέπει να σταματήσουν τώρα. Οι υπουργοί παρουσίασαν νέα πρόταση για την κυριαρχία των θεμελιωδών δικαιωμάτων μέσα στο σύστημα σύλου (Protecting EU external border from illegal entry is an obligation. Violent and illegal deportations of migrants must stop, now. Ministers outlined new proposal to mainstream fundamental rights within asylum system…”).

Για να μην αφήσει καμία αμφιβολία, στο μήνυμά της στο twitter διευκρινήζει Γ@EUHomeAffairs funding is linked to EU fundamental rights being correctly applied”, δηλάδή ξεκάθαρα ότι οι χρηματοδοτήσεις – τουλάχιστον από το δικό της χαρτοφυλάκιο – συνδέονται με την σωστή εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Θεμελιωδών Δικαιωμάτων” .

Το θέμα είχε πρώτη φορά αποκαλύψει το γερμανικό περιοδικό DER SPIEGEL και πολλοί είχαν βιαστεί να το αντιμετωπίσουν ως …τουρκική προπαγάνδα, απορρίπτοντας ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Όμως ήρθε η ίδια η Επίτροπός να δημοσιοποιήσει την προειδοποίηση που είναι προφανές ότι πλέον εκφράζει συνολικά την Ευρωπαική Επιτροπή και δεν είναι απλώς άποψη της συγκεκριμένης Επιτρόπου. Οι καιροί άλλαξαν (ξανά) και η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται ότι δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι η χώρα κινδυνεύει να βρεθεί δίπλα στον Ορμπάν της Ουγγαρίας και την κυβέρνηση της Πολώνιας, ενώ και οι χρηματοδοτήσεις τουλάχιστον ορισμένων προγραμμάτων μπορεί να παγώσουν: “οι χρηματοδοτήσεις συνδέονται με την σωστή εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Θεμελιωδών Δικαιωμάτων” .

ΠΡΑΣΙΝΟΙ: Να διαλευκανθούν και να αποδοθούν ευθύνες για την ανάπτυξη παρακρατικών μηχανισμών και παράνομες επαναπροωθήσεις αιτούντων άσυλο

Το νέο κόμμα ΠΡΑΣΙΝΟΙ καλεί την ελληνική κυβέρνηση, τον πρωθυπουργό και ιδιαίτερα τους δύο αρμόδιους υπουργούς, Μετανάστευσης και Ασύλου Νότη Μηταράκη και Προστασίας του Πολίτη, Παναγιώτη (Τάκη) Θεοδωρικάκο να ρίξουν άπλετο φως στις καταγγελίες διεθνών οργανισμών (Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Επιτροπή LIEBE του Ευρωκοινοβουλίου, Ειδικός Απεσταλμένος του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, έκθεση της Mary Lawlor UN Special Rapporteur Human Rights Defenders, Διεθνής Αμνηστία, Human Rights Watch, διεθνή ΜΜΕ) για παράνομες επαναπροωθήσεις (και θανάτους) αιτούντων ασύλου αλλά και για τις νέες καταγγελίες για δημιουργία ενός παράνομου μηχανισμού εκτέλεσης των επαναπροωθήσεων από “σκλάβους – μετανάστες” με αντάλλαγμα να μπορούν να πάρουν ένα χαρτί για να προχωρήσουν στο εσωτερικό της χώρας. Οι πρακτικές αυτές είναι όχι μόνο παράνομες, πολιτικά καταδικαστές και δεν αρμόζουν σε ευρωπαϊκή χώρα αλλά είναι και βαριά ποινικά αδικήματα.

Οι αποκαλύψεις έγκυρων διεθνών μέσων για τις παράνομες επαναπροωθήσεις ήταν από το 2015 αλλά με πολύ μεγαλύτερη ένταση από την κυβέρνηση της ΝΔ ήταν πολλές και βαριές. Η κυβέρνηση αρνιόταν τις καταγγελίες ακόμα και όταν ο επικεφαλής της FRΟΝΤΕΧ αναγκάστηκε να παραιτηθεί μετά τις τεκμηριωμένες αποκαλύψεις από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το μπλοκάρισμα του προϋπολογισμού του ειδικού αυτού ευρωπαϊκού σώματος φύλαξης των συνόρων λόγω παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αποκαλύψεων για κακή διαχείριση των πόρων. Μια σειρά διεθνών οργανισμών, θεωρούν πλέον δεδομένη την πρακτικών παράνομων επαναπροωθήσεων αιτούντων άσυλο και τους θανάτους που συνδέονται με παρόμοιες πρακτικές. Ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Μεταναστών, Felipe González Morales, με την έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ “Human rights violations at international borders: trends, prevention and accountability Report of the Special Rapporteur on the human rights of migrants” εκθέτει την ελληνική κυβέρνηση ότι στην πραγματικότητα ψεύδεται ισχυριζόμενη ότι δεν γίνονται παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων από τις ελληνικές αρχές στην Τουρκία. Μάλιστα επιβεβαιώνει ότι υπάρχουν και νεκροί. Η έκθεση επιβεβαιώνει ότι γίνονται επαναπροωθήσεις και μάλιστα με την ανοχή ή συμμετοχή της FRΟΝΤΕΧ. Και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι παράνομες επαναπροωθήσεις παραμένουν μια de facto πρακτική πολλών κυβερνήσεων, μεταξύ των οποίων και η ελληνική: “The Special Rapporteur concludes that pushbacks remain the de facto general policy in many States and continue to seriously impede the enjoyment of the human rights of migrants who cross international borders”.

Οι νέες όμως καταγγελίες που τεκμηριώνονται μετά από πολύμηνη έρευνα με τη συνεργασία διεθνών ΜΜΕ, του Lighthouse Reports, της Monde, του Spiegel, του ARD και του Guardian, αποκλειστικά στην Ελλάδα από το Reporters United, είναι ακόμα πιο βαριές: Καταγγέλλεται πως “το ελληνικό κράτος συναλλάσσεται με διακινητές και εισάγει στη χώρα μετανάστες, με σκοπό να τους αναθέσει επαναπροωθήσεις προσφύγων στον Έβρο, pushbacks, τη βίαιη επαναπροώθηση χιλιάδων αιτούντων ασύλου: Οι «σκλάβοι», όπως αποκαλούν τον εαυτό τους, δουλεύουν σε μεθοριακά αστυνομικά τμήματα απ’ όπου δρουν, συχνά με τη χρήση βίας, κατά των συμπατριωτών τους, περνώντας τους τη νύχτα στην τουρκική όχθη του ποταμού.”

Σύμφωνα με τις καταγγελίες, “η ανάθεση της «βρόμικης δουλειάς» σε μετανάστες είναι εν γνώσει τόσο των επιτελών της αστυνομίας όσο και πολιτικών προσώπων, αν όχι στις επιχειρησιακές της λεπτομέρειες, τουλάχιστον στις γενικές γραμμές της. (Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως δηλώνουν οι αστυνομικοί, ο στρατός αρνήθηκε να συμμετάσχει στις επιχειρήσεις pushbacks). Η αστυνομική πηγή αναφέρει πως η ιδέα προτάθηκε προς τους πολιτικούς ως ένας τρόπος προστασίας των αξιωματικών από το να εκτίθενται οι ίδιοι στις επαναπροωθήσεις, καθώς φοβούνται την έκθεσή τους σε κινδύνους από τις συμπλοκές με τις τουρκικές δυνάμεις ή τους λαθρέμπορους (από την έρευνα, ενδεικτικά, προκύπτει ότι είναι συχνά τα περιστατικά με πυροβολισμούς στην περιοχή)”.

Η έκταση του φαινομένου (επιχειρήσεις με τη συμμετοχή τριών τουλάχιστον αστυνομικών τμημάτων, Νέου Χειμωνίου, Τυχερού, Ισαάκιου διάρκειας τουλάχιστον δύο ετών, “οδήγησε σε επαναπροωθήσεις χιλιάδων αιτούντων άσυλο αν ληφθεί υπόψη ότι κατά τις μαρτυρίες ορισμένες νύχτες τα pushbacks αφορούσαν πάνω από 100 άτομα) καθιστά αμφίβολη την έλλειψη γνώσης εκ μέρους των αστυνομικών επιτελών αλλά και των πολιτικών προϊσταμένων τους”..

Διεθνείς οργανισμοί, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Γερμανίδα Υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock ζητούν πλήρη διαλεύκανση των καταγγελιών. Οι Πράσινοι ζητάμε να αποδοθούν ευθύνες σε όσους σχεδίασαν, υλοποίησαν ακόμα και συγκάλυψαν αυτόν τον παράνομο μηχανισμό, όσο και υψηλά και αν είναι. Δεν ανεχόμαστε αξιωματούχοι ή και πολιτικοί να στήνουν παρακρατικούς μηχανισμούς και να χρησιμοποιούν μεθόδους μαφίας.

Επίσης, είναι σημαντικό η Ελλάδα να υιοθετήσει πολιτικές συμβατές με το διεθνές δίκαιο και να συμμορφωθεί με τα θεμελιώδη δικαιώματα όσον αφορά τους πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο και να σταματήσει τις παράνομες επαναπροωθήσεις – συχνά ιδιαίτερα βίαιες- προς την Τουρκία αλλά και την πίεση προς τις οργανώσεις που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Διαφορετικά – και ήδη συζητιέται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και στα διεθνή ΜΜΕ- η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί στον ίδιο κατάλογο μαζί με άλλες χώρες που ακολουθούν πρακτικές παράνομων επαναπροωθήσεων ή δεν σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα – καθώς και στον κατάλογο με τα Κράτη Μέλη που ΔΕΝ θα μπορούν να λάβουν χρηματοδοτήσεις από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. ¨Ηδη το θέμα έχει απασχολήσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε σχέση με την παραβίαση του κράτους δικαίου και τη μη συμμόρφωση με τα θεμελιώδη δικαιώματα όσον αφορά την Ουγγαρία και την Πολωνία. Τώρα είναι μεγάλος ο κίνδυνος να μπει και η Ελλάδα στην ίδια κατηγορία. Ήδη η έκθεση που παρουσιάστηκε στις 30.6.2022 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από την ευρωβουλευτή των Πράσινω ν Tineke Strik κάνει ορατό αυτόν τον κίνδυνο αν συνεχιστεί η ίδια πρακτική.

Μέχρι σήμερα η Ελλάδα λαμβάνει πολύ σημαντικούς πόρους από τα ευρωπαϊκά ταμεία για τα θέματα της μετανάστευσης και των προσφύγων. Η Κομισιόν οφείλει να υποβάλλει ενδιάμεση έκθεση μέχρι τον Μάρτη 2024 για την διαχείριση των πόρων από τα ταμεία Asylum and Migration Fund (AMIF), Internal Security Fund (ISF) και Border Management and Visa Instrument Fund (BMVI). Μόνο εφόσον εγκριθεί η έκθεση αυτή θα απελευθερωθούν πόροι για τα προγράμματα των κρατών μελών. Εκτός από το γεγονός ότι η Ελλάδα μπορεί να μπει γενικά στην κατηγορία χωρών όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, η χρηματοδότηση των οποίων είναι υπό συνεχή έλεγχο και αμφισβήτηση, είναι πολύ πιθανό να αποκλειστεί και από χρηματοδοτήσεις για το προσφυγικό και τη μετανάστευση αφού η έκθεση υποδεικνύει σαφώς ότι οι χώρες που εφαρμόζουν τις παράνομες επαναπροωθήσεις, όπως η Ελλάδα, δεν θα μπορούν να λάβουν ευρωπαϊκούς πόρους (σύνδεση των χρηματοδοτήσεων με την υποχρέωση της εφαρμογής των θεμελιωδών δικαιωμάτων), ιδιαίτερα από τα συγκεκριμένα ταμεία, από τα οποία η Ελλάδα έχει επωφεληθεί μερικά δις ευρώ τα τελευταία χρόνια. Τα συγκεκριμένα ταμεία θα διαθέσουν υπό όρους στα κράτη μέλη – μετά την αποδοχή της ενδιάμεσης έκθεσης – 1.045.000.000 (AMIF), 225.000.000 (ISF) και 611.000.000 (BMVI).