Η σκεπή από αμιαντοτσιμέντο (Ελλενίτ) στο προσωρινό Κέντρο Καταγραφής και Πιστοποίησης προσφύγων και μεταναστών, στα παλιά Βυρσοδεψεία της Χίου, είναι η αιτία της αποχής της Frontex από την διαδικασία καταγραφής στο νησί αυτό.

Πριν από μερικές εβδομάδες, οι αδελφοί Παντελής και Γιάννης Ζαφειράκης παραχώρησαν στην Περιφέρεια κτήριο για να χρησιμοποιηθεί προσωρινά, για ένα τρίμηνο, ως Κέντρο Ταυτοποίησης και Καταγραφής Προσφύγων και Μεταναστών. Στον βιομηχανικό αυτό χώρο τοποθετήθηκαν πλαστικές καρέκλες και μερικά διαχωριστικά, φτιάχτηκαν πρόχειρα τα σπασμένα παράθυρα και τοποθετήθηκαν σόμπες υγραερίου. Το κτήριο, όμως, αυτό έχει σκεπή από αμιαντοτσιμέντο (κυμματοειδές φύλλο ελλενίτ).  

Είναι γνωστό ότι οι ίνες αμιάντου είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για την υγεία [1], ιδιαίτερα μέσω της εισπνοής, και δεν υπάρχει ασφαλές όριο έκθεσης στον αμίαντο για τους ανθρώπους. Έστω και λίγες ίνες αμιάντου μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές παθήσεις όπως αμιάντωση (χρόνια ίνωση-φλεγμονή των πνευμόνων) που είναι θανατηφόρα ή και  καρκίνο του πνεύμονα (υπεζωκότα) και μεσοθηλίωματος.

Η εξόρυξη και η χρήση του αμιάντου έχουν σταματήσει πλέον στην Ευρώπη από τον Ιανουάριο 2005 [2], σύμφωνα με τις Οδηγίες 1999/77/ΕΚ και 2003/18/ΕΚ αλλά ακόμα καταγράφονται σε παγκόσμιο κι ευρωπαϊκό επίπεδο σημαντικές επιπτώσεις από την χρήση αμιάντου [3]. Ο αμίαντος αφαιρέθηκε από χιλιάδες κτήρια σε ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων σχολεία, δημόσια κτήρια, γραφεία της Κομισιόν κα, ενώ ελήφθησαν ιδιαίτερα μέτρα για προστασία των εργαζομένων από την έκθεσή τους στον αμίαντο (Οδηγία 2009/148) [4].

Στην Ελλάδα υπήρξε, όμως για χρόνια, μεγάλη αντιπαράθεση γύρω από τον αμίαντο, μια και εκτός από τα Μεταλλεία Αμιάντου Βορείου Ελλάδος (ΜΑΒΕ) λειτούργησαν και ορισμένες βιομηχανίες, όπως αυτή της ΕΛΛΕΝΙΤ και της ΑΜΙΑΝΤΙΤ που παρήγαγαν μεγάλες ποσότητες κυματοειδών πλακών αμιαντοτσιμέντου "Ελλενίτ" που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στην Ελλάδα κυρίως ως στέγες δημόσιων κτηρίων, κατοικιών, αποθηκών, ακόμα και σχολείων. Τελικά, όμως, και η Ελλάδα αναγκάστηκε να εφαρμόσει την απαγόρευση εξόρυξης και χρήσης του αμιάντου, αν και αρχικά είχαν επιβληθεί μόνο κάποια περιοριστικά μέτρα σχετικά με τη χρήση του (ΠΔ 70α/1988, ΠΔ 175/97) [5].

Το αμιαντοτσιμέντο αν δεν έχει φθαρεί και έχει καλυφθεί με ειδικό χρώμα κρατάει τις ίνες αμιάντου (περιεκτικότητα περίπου 10-15%) παγιδευμένες μέσα στο τσιμέντο. Αλλά το πιο πιθανό είναι ότι με το πέρασμα του χρόνου και την φθορά, οι ίνες αμιάντου να απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα. Μπορεί έτσι να εισπνευστούν και να καταστούν επικίνδυνες για την υγεία των ανθρώπων [6]. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε χώρους εργασίας και κατοικίες που διαθέτουν σκεπές από αμιαντοτσιμέντο, πολύ περισσότερο όταν δεν υπάρχει άλλη διαχωριστική οροφή. Οι άνθρωποι που παραμένουν στους χώρους αυτούς για πολλές ώρες μπορεί να εισπνέουν ίνες αμιάντου λόγω φθοράς της ψευτο-οροφής.

Ο αμίαντος πρέπει να απομακρύνεται από τα κτήρια και τις συσκευές στις οποίες περιέχεται με βάση καθορισμένες διαδικασίες και χειρισμούς [7]  ώστε να διασφαλίζεται η προστασία τόσο των περιοίκων όσο και των εργαζομένων, ενώ η διαχείρισή του μετά την αποξήλωση πρέπει να γίνει  με βάση το γεγονός ότι είναι επικίνδυνο κι εξαιρετικά καρκινογόνο υλικό[8].

Τα φύλλα αμιαντοτσιμέντου δεν πρέπει να τεμαχίζονται ή να φθείρονται, πολύ περισσότερο δεν πρέπει να απορρίπτονται στο περιβάλλον ή έστω σε έναν χώρο ταφής αλλά θα πρέπει να οδηγούνται σε ειδικούς χώρους αδειοδοτημένους για διαχείριση τοξικών αποβλήτων.

Είναι προφανές ότι οι επικεφαλής της Frontexήταν ενήμεροι για τους κινδύνους για την υγεία από την τυχόν παρουσία αμιάντου στο εσωτερικό του κτηρίου που χρησιμοποιείται ως προσωρινό Κέντρο Ταυτοποίησης και Καταγραφής Προσφύγων και Μεταναστών. Ζήτησαν, λοιπόν, πριν 2 εβδομάδες να γίνει έρευνα και να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν στον χώρο ίνες αμιάντου λόγω φθοράς της σκεπής. Μέχρι τότε το προσωπικό της Frontexαπέχει από την καταγραφή και το έργο αυτό έχει αναλάβει εξολοκλήρου η Ελληνική Αστυνομία. Όμως, η τυχόν ύπαρξη ινών αμιάντου αποτελεί κίνδυνο και για τους αστυνομικούς και για τους πρόσφυγες και μετανάστες που παραμένουν στον χώρο. Η Περιφέρεια έχει ζητήσει από τον Δημόκριτο να κάνει έλεγχο και αναμένονται τα αποτελέσματα.