Των

Νίκου Χρυσόγελου

(πρώην Ευρωβουλευτή

& Περιφερειακού Συμβούλου Ν. Αιγαίου)

και Νικόλα Στεφάνου

(επιχειρηματίας διαδικτύου)

Τα θέματα που απασχολούν τις κοινωνίες δεν μπορεί να είναι άσπρο-μαύρο. Για παράδειγμα, μπορούμε να απορρίψουμε μια πρόταση αλλά δεν είναι απαραίτητο να διατηρήσουμε μια κατάσταση. Aν αυτή δεν είναι συμβατή πλέον με τις ανάγκες και αξίες της κοινωνίας, υπάρχει η δυνατότητα να επιλέξουμε μια άλλη καλύτερη που θα είναι προς το συμφέρον της τοπικής κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, με το θέμα των ανεμογεννητριών στην Πάρο ή και σε άλλες περιοχές.

Οι κοινωνίες πρέπει να συζητάνε δημοκρατικά και με επιχειρήματα τις διαφορετικές επιλογές που υπάρχουν και να αναζητούν αυτή που είναι πιο ωφέλιμη για την κοινωνία και το περιβάλλον, συγκεντρώνει ευρύτερη συναίνεση κι αντιμετωπίζει τα υπαρκτά, μεγάλα περιβαλλοντικά και κλιματικά προβλήματα. Χρειάζεται προσοχή, όταν απορρίπτουμε μια επιλογή, να μην πετάμε με τα απόνερα και το μωρό.

Στην παθιασμένη ατμόσφαιρα που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην Πάρο όπου κάθε γνώμη έστω και λίγο διαφοροποιημένη θεωρείτε «προδοσία», δεν είναι εύκολο να ακουστεί, ακόμα περισσότερο να κατανοηθεί, μια θέση διαφορετική τόσο από το σχέδιο που προωθείτε όσο και από την επικρατούσα θέση που αρκείται σε ένα ξερό «όχι στις ανεμογεννήτριες».

 Είναι βέβαιο ωστόσο ότι η μεγάλη κινητοποίηση του κόσμου που επιτεύχθηκε στην Πάρο είναι απαραίτητη για να εμποδιστεί το συγκεκριμένο (απαράδεκτο!) επενδυτικό σχέδιο ανάπτυξης αιολικών πάρκων που πάει να υλοποιηθεί στο νησί. Η αντίθεση, όμως, προς αυτό το σχέδιο δεν μπορεί να οδηγήσει στην διατήρηση της σημερινής, επίσης απαράδεκτης κατάστασης, αφού η ενέργεια που χρειάζεται η Πάρος παράγεται σήμερα από «βρώμικες», μη ανανεώσιμες πηγές, όπως το πετρέλαιο. Το αποτέλεσμα είναι προβληματικό και ορατό: ρυπαίνεται το περιβάλλον και συμβάλλουμε στην επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, η εισαγωγή πετρελαίου επιβαρύνει τα δημοσιονομικά και την οικονομία των νοικοκυριών και της χώρας. Κατά συνέπεια, χρειάζεται ένα πραγματικά εναλλακτικό σχέδιο αειφόρου ανάπτυξης που θα αφορά τη θέση της Πάρου στο νέο ενεργειακό τοπίο και τη συμμέτοχή της στην μείωση των εκπομπών CO2 που αλλάζει, όπως όλοι πλέον γνωρίζουν, ραγδαία το κλίμα.

Γιατί λέμε «όχι στο προτεινόμενο σχέδιο»: Το προτεινόμενο σχέδιο είναι καταρχάς προκλητικό αφού είναι αδιανόητο να πιστεύουν κάποιοι ότι τέτοια σχέδια, με τόσο μεγάλες παρεμβάσεις στο τοπίο και στο περιβάλλον, μπορούν να υλοποιηθούν σε κράτος μέλος της ΕΕ χωρίς διαφάνεια και συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων. Εδώ και πολλά χρόνια υπάρχει σε ευρωπαϊκό επίπεδο η υποχρέωση να ακολουθούνται διαδικασίες που διασφαλίζουν ότι κάθε σχέδιο που ενδέχεται να έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον υπόκειται σε διαβούλευση που πραγματοποιείται σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας, όχι όταν τα έργα έχουν αποφασιστεί.

 Ενώ η μετάβαση σε ένα άλλο ενεργειακό μοντέλο είναι απαραίτητη για περιβαλλοντικούς και οικονομικούς λόγους, ο τρόπος που θα προωθηθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να λαμβάνει υπόψη ότι οι τοπικές κοινωνίες δεν λένε ένα απλό ναι ή όχι. Πρέπει να είναι αυτές που έχουν την πλήρη ιδιοκτησία ή σημαντικό ποσοστό ιδιοκτησίας των επενδύσεων ΑΠΕ που γίνονται, αποφασίζουν για την έκταση και την χωροθέτηση των επενδύσεων, επωφελούνται περιβαλλοντικά και οικονομικά από την αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου. Στο κυρίαρχο ενεργειακό μοντέλο, η ενέργεια παράγονταν από μεγάλες επιχειρήσεις που συγκέντρωναν εκείνες όλο τον πλούτο, αλλά η νέα «ενεργειακή επανάσταση» στοχεύει στο να περάσει η ενέργεια στις κοινότητες (communityenergy) και να βασίζεται αποκλειστικά σε ανανεώσιμες πηγές. Σημειωτέο ότι τουριστικοί προορισμοί που ακολουθούν αυτό το μοντέλο πετυχαίνουν βελτίωση του τουριστικού προϊόντος και της προβολής τους στις πιο προνομιακές τουριστικές αγορές.

Το προτεινόμενο σχέδιο δεν συμμορφώνεται με αυτές τις βασικές επιλογές. Το να απορρίψουμε, όμως, συνολικά την ανάγκη προώθησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας εξαιτίας μιας μονόπλευρης ενημέρωσης, που αγνοεί την αναγκαιότητα της ενεργειακής μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας λόγω της κλιματικής αλλαγής, είναι μια επιλογή που διατηρεί το σημερινό απαράδεκτο, επίσης, καθεστώς.

 Ασκούμε κριτική στο επενδυτικό σχέδιο που προωθείται σήμερα αλλά όχι με λάθος, αντιεπιστημονικά επιχειρήματα που μας εκθέτουν, όπως για κάποιες συνωμοτικές θεωρίες περί της «πράσινης ανάπτυξης», περί της δήθεν ανικανότητας της αιολικής και γενικότερα της ανανεώσιμης ενεργείας να αντικαταστήσει την ενέργεια από ορυκτά καύσιμα, για δήθεν επιπτώσεις στην υγεία κα. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι όλες οι χώρες με την Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα (2015) δεσμεύτηκαν να σταματήσουν πλήρως τη χρήση ορυκτών καυσίμων μέχρι το αργότερο το 2050. Χώρες, όπως η Γερμανία, η Σκωτία, η Νορβηγία, η Δανία έχουν ήδη παρουσιάσει τα σχέδια τους, ενώ και η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να το κάνει.

 Όταν πρωτο-συζητήθηκε το θέμα στο τότε Περιφερειακό Συμβούλιο Ν. Αιγαίου, ο Νίκος Χρυσόγελος (Περιφερειακός Σύμβουλος με τον Οικολογικό Άνεμο κι ευρωβουλευτής τότε) υπέβαλε ένα σχέδιο απόφασης που υπερψηφίστηκε «για απόρριψη της συγκεκριμένης επένδυσης». Αλλά η απόφαση συνοδεύονταν από θετική πρόταση, για ανάληψη πρωτοβουλιών από την περιφέρεια και τις τοπικές κοινωνίες για προώθηση συνεργατικών ενεργειακών σχημάτων για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα νησιά προς όφελος των νησιωτικών κοινωνιών και του περιβάλλοντος.

 Προφανώς δεν θα δεχθεί μια τοπική κοινωνία μια πρόχειρη τεχνική μελέτη που ορίζει την «φέρουσα ικανότητα» της Πάρου σε 100 ανεμογεννήτριες, χωρίς να έχει πάρει υπόψη την κλίμακα και τις ιδιαίτερες πολιτισμικές και περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες των Κυκλάδων. Το ενεργειακό μοντέλο της Πάρου και του Ν. Αιγαίου πρέπει να διαμορφωθεί με συμμετοχικό τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις αλλά και τις δεσμεύσεις που έχουμε ως κοινωνία να προστατέψουμε το κλίμα για τα παιδιά μας. Ας μην ξεχνάμε ότι τα νησιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

 Ο κόσμος είναι εξοργισμένος κι αρνητικός, δικαιολογημένα, αλλά η οργή πρέπει να μετατραπεί σε συνειδητή επιλογή ενός διαφορετικού ενεργειακού μοντέλου. Κάποια στιγμή θα έρθουν σίγουρα να μας μιλήσουν για την αναγκαιότητα των επενδύσεων, για τις δεσμεύσεις μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, για το σημαντικό αιολικό δυναμικό των Κυκλάδων και για αντισταθμιστικά οφέλη. Τότε το ξερό «όχι στις ανεμογεννήτριες» δεν θα είναι αξιόπιστος λόγος! Πρέπει να έχουμε διαμορφώσει το δικό μας όραμα και το δικό μας εναλλακτικό σχέδιο. Ποια πρέπει να είναι αυτά;

Το όραμά μας λοιπόν μπορεί να περιλαμβάνει αντί για έργα σαν τα προτεινόμενα του «σχεδίου Κοπελούζου/ENEL» για τα νησιά Άνδρο, Τήνο, Πάρο και Νάξο, ένα διαφορετικό, εναλλακτικό σχέδιο που θα έχει ως πρωταγωνιστές τις τοπικές κοινωνίες. Προτείνουμε τη δημιουργία δημοκρατικά οργανωμένης «συμμετοχικής Εταιρίας Παραγωγής Πράσινης Ενέργειας» (ενεργειακός συνεταιρισμός, όπως οι 2500 που υπάρχουν σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και χιλιάδες άλλοι στις ΗΠΑ), με μέλη πολίτες και, πιθανόν, σε συνεργασία με την Περιφέρεια, τους Δήμους, τη τοπική ΔΕΗ, επαγγελματικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς φορείς, εμπορικούς συλλόγους, εργατικά κέντρα και σωματεία, εργαζόμενους στο ΝΕΩΡΙΟ, τουριστικούς φορείς, ιδιωτικές επιχειρήσεις. Μια τέτοια συνεργατική/συνεταιριστική επιχείρηση μπορεί να προωθήσει τις επενδύσεις στις ΑΠΕ (αιολική, ηλιακή, βιομάζα, γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας, κυματική κα) στην Πάρο. Ένα τέτοιο μοντέλο μπορεί να βοηθήσει να απεξαρτηθούν τα νησιά από τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο) και ταυτοχρόνως να διατηρήσει τα οικονομικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες.

Τέτοια σχήματα δεν μπορούν να ελεγχθούν από κάποιους που θα συγκέντρωναν «μετοχές», αλλά, αντιθέτως, διασφαλίζουν ότι θα παραμείνουν υπό τον έλεγχο των τοπικών κοινωνιών που θα κατευθύνουν τις επενδύσεις, λαμβάνοντας υπόψη το τοπικό περιβάλλον, τις ανάγκες της κοινωνίας και την προσπάθεια προστασίας του κλίματος.

 Είμαστε πρόθυμοι να βοηθήσουμε την Παριανή κοινωνία να προχωρήσει προς μια τέτοια κατεύθυνση αξιοποιώντας την ευρωπαϊκή τεχνογνωσία.

Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία των "Φίλων της Πάρου" στην Πάρο, το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου για τα θέματα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των ενεργειακών συνεταιρισμών, με την συμμετοχή εκπροσώπων: του Ανέμου Ανανέωσης (Nίκος Χρυσόγελος, πρόεδρος), της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ενεργειακών Συνεταιρισμών REScoop (Dirk Vansintjan, προέδρου), του ισπανικού ενεργειακού συνεταιρισμού SOM ENERGIA (Jaume Aliaga) και της Συνεταιριστικής Εταιρίας Σίφνου.

Οι πολίτες της Πάρου νοιώθουν αγανάκτηση κι οργή γιατί για ένα μεγάλο επενδυτικό σχέδιο που είναι να προωθηθεί στο νησί δεν ρώτησαν καν τη γνώμη τους, δεν συμμετέχουν οι ίδιοι αν και τους αφορά. Η αντίθεση σε ένα σχέδιο που δεν λαμβάνει υπόψη τις τοπικές κοινωνίες είναι κάτι σχεδόν αναπόφευκτο, αυτό, όμως, δεν πρέπει να οδηγήσει στην απόρριψη της ανάγκης να μεταβούμε σε ένα νέο ενεργειακό μοντέλο αλλά με την συμμετοχή των πολιτών. 
Ο Άνεμος Ανανέωσης ανταποκρίθηκε αμέσως στην πρόταση των "Φίλων της Πάρου" να προσκαλέσει εκπροσώπους ενεργειακών συνεταιρισμών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και να συμμετάσχει εκπρόσωπός του στην ενημερωτική συζήτηση.
Και πραγματικά έγινε μια ζωντανή και ενδιαφέρουσα συζήτηση με "Παραδείγματα Ενεργειακών Συνεταιρισμών και Ενεργειακών Κοινοτήτων” και για το τι θα μπορούσε να γίνει στην Πάρο προς την κατεύθυνση αυτή.

Στη συζήτηση πήραν μέρος ως ομιλητές οι:
- Dirk Vansintjan – πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ενεργειακών Συνεταιρισμών και Ομίλων Πολιτών RESCOOP, που εκπροσωπεί 2.300 ενεργειακούς συνεταιρισμούς. Είναι επίσης πρόεδρος του Βελγικού Συνεταιρισμού ECOPOWER.
- Jaume Aliaga – μέλος του Δ.Σ. της SOM ENERGIA, ενεργειακός συνεταιρισμός της Καταλανίας, Ισπανία, που απαριθμεί πάνω από 32.000 μέλη.
- Νίκος Χρυσόγελος, χημικός–περιβαλλοντολόγος με μεγάλη οικολογική και περιβαλλοντική δράση, ιδιαίτερα στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας, και πρόεδρος της ΚοινΣΕπ “Άνεμος Ανανέωσης“
ενώ με skype συμμετείχαν
- ο Απόστολος Δημόπουλος, πρόεδρος της Συνεταιριστικής Εταιρίας Σίφνου (ΣΕΣ) και η Ρόνια Αναστασιάδη, μέλος του ΔΣ της Συνεταιριστικής Εταιρίας Σίφνου.

Η συζήτηση νομίζουμε ότι αποτελεί το ξεκίνημα για την ανάπτυξη και προώθηση μιας εναλλακτικής πρότασης, απέναντι τόσο στην σημερινή κατάσταση στο νησί της Πάρου (εξάρτηση από το πετρέλαιο, δαπάνη πάνω από 20.000.000 Ευρώ για εισαγωγή πετρελαίου, μεγάλο κόστος παραγωγής ενέργειας, παθητικότητα τοπικής κοινωνίας) όσο και απέναντι σε ένα σχέδιο που αδιαφορεί για την τοπική κοινωνία και το κυκλαδίτικο περιβάλλον. 

Η εναλλακτική πρόταση αφορά στην ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στην μετάβαση σε ένα άλλο ενεργειακό μοντέλο που θα είναι ταυτοχρόνως προς όφελος του περιβάλλοντος, του κλίματος, της κοινωνίας και της υπεύθυνης οικονομίας. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από την δημιουργία ενός ενεργειακού συνεταιρισμού με την συμμετοχή των πολιτών και των φίλων της Πάρου, που θα συζητήσουν και θα συνδιαμορφώσουν το δικό τους σχέδιο για το μείγμα των ΑΠΕ, για το που θα χωροθετηθούν, για το πώς θα στηριχθούν οι άλλες ανάγκες της κοινωνίας μέσα από την διαχείριση της ενέργειας σε τοπικό επίπεδο.

Όπως συνόψισαν οι συμμετέχοντες, πολλοί πρωτοστάτες της αντίθεσης στο προωθούμε μέχρι σήμερα σχέδιο: "φαίνεται ότι θα ξεκινήσουμε την συζήτηση για την δημιουργία ενεργειακού συνεταιρισμού ως μια διαφορετική λύση. Χρειαζόμαστε χρόνο και συζήτηση ακόμα και για τα τεχνικά θέματα".

Το πλαίσιο που είχαν θέσει από την αρχή οι "Φίλοι της Πάρου" ήταν σαφές: 
"Οι Φίλοι της Πάρου συμμεριζόμαστε τις ανησυχίες της κοινωνίας σχετικά με το σχέδιο εγκατάστασης Α/Γ στην Πάρο αφού η εγκατάσταση 22 Α/Γ και τα συνοδευτικά έργα τους θα αλλοιώσουν επικίνδυνα τον ιδιαίτερο κυκλαδίτικο χαρακτήρα που έκανε το νησί μας παγκοσμίως ελκυστικό.

Ωστόσο δεν θα μπορούσαμε να είμαστε αντίθετοι στις ΑΠΕ όταν η υπερθέρμανση του πλανήτη μας λόγου των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου έχουν υποχρεώσει την διεθνή κοινότητα να προγραμματίσει το μέλλον της χωρίς ορυκτά καύσιμα.

Παρατηρούμε ότι σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής η ενεργειακή μετάβαση σε ΑΠΕ αποδείχτηκε να αποτελεί μία ευκαιρία για τις τοπικές κοινωνίες ώστε αυτές να διεκδικήσουν την ιδιοκτησία του κοινωνικού αγαθού της ενέργειας μέσω συνεταιριστικών σχημάτων.

Πιστεύοντας ότι θα ήταν χρήσιμο να συμπεριληφθούν οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί στην δημόσια συζήτηση, πήραμε την πρωτοβουλία να καλέσουμε μερικά άτομα με πολύ μεγάλη εμπειρία και γνώση σε αυτόν τον τομέα, για την καλύτερη ενημέρωση των μελών μας αλλά και της Παριανής κοινωνίας γενικότερα".

Ο Άνεμος Ανανέωσης αλλά και οι συμμετέχοντες φορείς εξέφρασαν την δέσμευσή τους να βοηθήσουν τους παριανούς και τις παριανές να προχωρήσουν σε μια τέτοια κατεύθυνση με τεχνογνωσία και κάθε είδους βοήθεια που θα απαιτηθεί. Κρατάμε και την δέσμευση του Δημάρχου είναι είναι θετικός για μια τέτοια κατεύθυνση.  

Από κοινού με τον Νικόλα Στεφάνου, μέλος του προεδρείου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ και αντιπροέδρου των Φίλων της Πάρου είχαμε συντάξει μια ανοικτή επιστολή για το θέμα "Αιολικά στην Πάρο: Το όχι πρέπει να συνοδεύεται από ένα εναλλακτικό σχέδιο για αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου" όπου αναφέραμε μεταξύ άλλων: 

" Ενώ η μετάβαση σε ένα άλλο ενεργειακό μοντέλο είναι απαραίτητη για περιβαλλοντικούς και οικονομικούς λόγους, ο τρόπος που θα προωθηθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να λαμβάνει υπόψη ότι οι τοπικές κοινωνίες δεν λένε ένα απλό ναι ή όχι. Πρέπει να είναι αυτές που έχουν την πλήρη ιδιοκτησία ή σημαντικό ποσοστό ιδιοκτησίας των επενδύσεων ΑΠΕ που γίνονται, αποφασίζουν για την έκταση και την χωροθέτηση των επενδύσεων, επωφελούνται περιβαλλοντικά και οικονομικά από την αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου. Στο κυρίαρχο ενεργειακό μοντέλο, η ενέργεια παράγονταν από μεγάλες επιχειρήσεις που συγκέντρωναν εκείνες όλο τον πλούτο, αλλά η νέα «ενεργειακή επανάσταση» στοχεύει στο να περάσει η ενέργεια στις κοινότητες (community energy) και να βασίζεται αποκλειστικά σε ανανεώσιμες πηγές. Σημειωτέο ότι τουριστικοί προορισμοί που ακολουθούν αυτό το μοντέλο πετυχαίνουν βελτίωση του τουριστικού προϊόντος και της προβολής τους στις πιο προνομιακές τουριστικές αγορές... "  

Το διήμερο που βρέθηκα στην Πάρο, 2 και 3 Δεκεμβρίου, είχα την ευκαιρία και τη χαρά να συμμετάσχω σε 3 δράσεις στο νησί:

- στην προαναφερθείσα εκδήλωση για τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς

- στην ημερίδα που διοργανώθηκε στον Αρχίλοχο για τις πλαστικές σακούλες και την ανάγκη περιορισμού κι εξάλειψης της χρήσης τους. Εκεί απεύθυνα και σύντομο χαιρετισμό μετά από πρόσκληση των διοργανωτών, μια και τόσο ως ενεργό στέλεχος περιβαλλοντικών οργανώσεων (Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης) εργαζόμουν χρόνια για τη μείωση της χρήσης της πλαστικής σακούλας, αλλά και ως ευρωβουλευτής των Πράσινων στήριξα την κινητοποίηση χιλιάδων ευρωπαίων πολιτών για την κατάργηση της πλαστικής σακούλας, αίτημα που αποτυπώθηκε στο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου με εισηγήτρια την φίλη πράσινη ευρωβουλευτή (Δανία) Margrete Auken

- στον εθελοντικό καθαρισμό των ακτών στο Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης Αγ. Γιάννη που διοργάνωσε μια πολύ δραστήρια παρέα εθελοντών της Πάρου, που κατάγονται από διάφορες χώρες αλλά επέλεξαν να ζουν στην Πάρο αλλά και να συμβάλλουν στην αειφορία μέσα από ένα σύνολο οικολογικών δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων. 

Των

Νίκου Χρυσόγελου

(πρώην Ευρωβουλευτή

& Περιφερειακού Συμβούλου Ν. Αιγαίου)

και Νικόλα Στεφάνου

(επιχειρηματία διαδικτύου)

Τα θέματα που απασχολούν τις κοινωνίες δεν μπορεί να είναι άσπρο-μαύρο. Για παράδειγμα, μπορούμε να απορρίψουμε μια πρόταση αλλά δεν είναι απαραίτητο να διατηρήσουμε μια κατάσταση. Aν αυτή δεν είναι συμβατή πλέον με τις ανάγκες και αξίες της κοινωνίας, υπάρχει η δυνατότητα να επιλέξουμε μια άλλη καλύτερη που θα είναι προς το συμφέρον της τοπικής κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, με το θέμα των ανεμογεννητριών στην Πάρο ή και σε άλλες περιοχές.

Οι κοινωνίες πρέπει να συζητάνε δημοκρατικά και με επιχειρήματα τις διαφορετικές επιλογές που υπάρχουν και να αναζητούν αυτή που είναι πιο ωφέλιμη για την κοινωνία και το περιβάλλον, συγκεντρώνει ευρύτερη συναίνεση κι αντιμετωπίζει τα υπαρκτά, μεγάλα περιβαλλοντικά και κλιματικά προβλήματα. Χρειάζεται προσοχή, όταν απορρίπτουμε μια επιλογή, να μην πετάμε με τα απόνερα και το μωρό.

Στην παθιασμένη ατμόσφαιρα που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην Πάρο όπου κάθε γνώμη έστω και λίγο διαφοροποιημένη θεωρείτε «προδοσία», δεν είναι εύκολο να ακουστεί, ακόμα περισσότερο να κατανοηθεί, μια θέση διαφορετική τόσο από το σχέδιο που προωθείτε όσο και από την επικρατούσα θέση που αρκείται σε ένα ξερό «όχι στις ανεμογεννήτριες».

Είναι βέβαιο ωστόσο ότι η μεγάλη κινητοποίηση του κόσμου που επιτεύχθηκε στην Πάρο είναι απαραίτητη για να εμποδιστεί το συγκεκριμένο (απαράδεκτο!) επενδυτικό σχέδιο ανάπτυξης αιολικών πάρκων που πάει να υλοποιηθεί στο νησί. Η αντίθεση, όμως, προς αυτό το σχέδιο δεν μπορεί να οδηγήσει στην διατήρηση της σημερινής, επίσης απαράδεκτης κατάστασης, αφού η ενέργεια που χρειάζεται η Πάρος παράγεται σήμερα από «βρώμικες», μη ανανεώσιμες πηγές, όπως το πετρέλαιο. Το αποτέλεσμα είναι προβληματικό και ορατό: ρυπαίνεται το περιβάλλον και συμβάλλουμε στην επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, η εισαγωγή πετρελαίου επιβαρύνει τα δημοσιονομικά και την οικονομία των νοικοκυριών και της χώρας. Κατά συνέπεια, χρειάζεται ένα πραγματικά εναλλακτικό σχέδιο αειφόρου ανάπτυξης που θα αφορά τη θέση της Πάρου στο νέο ενεργειακό τοπίο και τη συμμέτοχή της στην μείωση των εκπομπών CO2 που αλλάζει, όπως όλοι πλέον γνωρίζουν, ραγδαία το κλίμα.

Γιατί λέμε «όχι στο προτεινόμενο σχέδιο»: Το προτεινόμενο σχέδιο είναι καταρχάς προκλητικό αφού είναι αδιανόητο να πιστεύουν κάποιοι ότι τέτοια σχέδια, με τόσο μεγάλες παρεμβάσεις στο τοπίο και στο περιβάλλον, μπορούν να υλοποιηθούν σε κράτος μέλος της ΕΕ χωρίς διαφάνεια και συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων. Εδώ και πολλά χρόνια υπάρχει σε ευρωπαϊκό επίπεδο η υποχρέωση να ακολουθούνται διαδικασίες που διασφαλίζουν ότι κάθε σχέδιο που ενδέχεται να έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον υπόκειται σε διαβούλευση που πραγματοποιείται σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας, όχι όταν τα έργα έχουν αποφασιστεί.

Ενώ η μετάβαση σε ένα άλλο ενεργειακό μοντέλο είναι απαραίτητη για περιβαλλοντικούς και οικονομικούς λόγους, ο τρόπος που θα προωθηθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να λαμβάνει υπόψη ότι οι τοπικές κοινωνίες δεν λένε ένα απλό ναι ή όχι. Πρέπει να είναι αυτές που έχουν την πλήρη ιδιοκτησία ή σημαντικό ποσοστό ιδιοκτησίας των επενδύσεων ΑΠΕ που γίνονται,  αποφασίζουν για την έκταση και την χωροθέτηση των επενδύσεων, επωφελούνται περιβαλλοντικά και οικονομικά από την αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου. Στο κυρίαρχο ενεργειακό μοντέλο, η ενέργεια παράγονταν από μεγάλες επιχειρήσεις που συγκέντρωναν εκείνες όλο τον πλούτο, αλλά η νέα «ενεργειακή επανάσταση» στοχεύει στο να περάσει η ενέργεια στις κοινότητες (communityenergy) και να βασίζεται αποκλειστικά σε ανανεώσιμες πηγές. Σημειωτέο ότι τουριστικοί προορισμοί που ακολουθούν αυτό το μοντέλο πετυχαίνουν βελτίωση του τουριστικού προϊόντος και της προβολής τους στις πιο προνομιακές τουριστικές αγορές.   

Το προτεινόμενο σχέδιο δεν συμμορφώνεται με αυτές τις βασικές επιλογές. Το να απορρίψουμε, όμως, συνολικά την ανάγκη προώθησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας εξαιτίας μιας μονόπλευρης ενημέρωσης, που αγνοεί την αναγκαιότητα της ενεργειακής μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας λόγω της κλιματικής αλλαγής, είναι μια επιλογή που διατηρεί το σημερινό απαράδεκτο, επίσης, καθεστώς.

Ασκούμε κριτική στο επενδυτικό σχέδιο που προωθείται σήμερα αλλά όχι με λάθος, αντιεπιστημονικά επιχειρήματα που μας εκθέτουν, όπως για κάποιες συνωμοτικές θεωρίες περί της «πράσινης ανάπτυξης», περί της δήθεν ανικανότητας της αιολικής και γενικότερα της ανανεώσιμης ενεργείας να αντικαταστήσει την ενέργεια από ορυκτά καύσιμα, για δήθεν επιπτώσεις στην υγεία κα. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι  όλες οι χώρες με την Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα (2015) δεσμεύτηκαν να σταματήσουν πλήρως τη χρήση ορυκτών καυσίμων μέχρι το αργότερο το 2050. Χώρες, όπως η Γερμανία, η Σκωτία, η Νορβηγία, η Δανία έχουν ήδη παρουσιάσει τα σχέδια τους, ενώ και η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να το κάνει.

Όταν πρωτο-συζητήθηκε το θέμα στο τότε Περιφερειακό Συμβούλιο Ν. Αιγαίου, ο  Νίκος Χρυσόγελος (Περιφερειακός Σύμβουλος με τον Οικολογικό Άνεμο κι ευρωβουλευτής τότε) υπέβαλε ένα σχέδιο απόφασης που υπερψηφίστηκε «για απόρριψη της συγκεκριμένης επένδυσης». Αλλά η απόφαση συνοδεύονταν από θετική πρόταση, για ανάληψη πρωτοβουλιών από την περιφέρεια και τις τοπικές κοινωνίες για προώθηση συνεργατικών ενεργειακών σχημάτων για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα νησιά προς όφελος των νησιωτικών κοινωνιών και του περιβάλλοντος.

Προφανώς δεν θα δεχθεί μια τοπική κοινωνία μια πρόχειρη τεχνική μελέτη που ορίζει την «φέρουσα ικανότητα» της Πάρου σε 100 ανεμογεννήτριες, χωρίς να έχει πάρει υπόψη την κλίμακα και τις ιδιαίτερες πολιτισμικές και περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες των Κυκλάδων.  Το ενεργειακό μοντέλο της Πάρου και του Ν. Αιγαίου πρέπει να διαμορφωθεί με συμμετοχικό τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις αλλά και τις δεσμεύσεις που έχουμε ως κοινωνία να προστατέψουμε το κλίμα για τα παιδιά μας. Ας μην ξεχνάμε ότι τα νησιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Ο κόσμος είναι εξοργισμένος κι αρνητικός, δικαιολογημένα, αλλά η οργή πρέπει να μετατραπεί σε συνειδητή επιλογή ενός διαφορετικού ενεργειακού μοντέλου. Κάποια στιγμή θα έρθουν σίγουρα να μας μιλήσουν για την αναγκαιότητα των επενδύσεων, για τις δεσμεύσεις μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, για το σημαντικό αιολικό δυναμικό των Κυκλάδων και για αντισταθμιστικά οφέλη. Τότε το ξερό «όχι στις ανεμογεννήτριες» δεν θα είναι αξιόπιστος λόγος! Πρέπει να έχουμε διαμορφώσει το δικό μας όραμα και το δικό μας εναλλακτικό σχέδιο. Ποια πρέπει να είναι αυτά;

Το όραμά μας λοιπόν μπορεί να περιλαμβάνει αντί για έργα σαν τα προτεινόμενα του «σχεδίου Κοπελούζου/ENEL» για τα νησιά Άνδρο, Τήνο, Πάρο και Νάξο, ένα διαφορετικό, εναλλακτικό σχέδιο που θα έχει ως πρωταγωνιστές τις τοπικές κοινωνίες. Προτείνουμε τη δημιουργία δημοκρατικά οργανωμένης «συμμετοχικής Εταιρίας Παραγωγής Πράσινης Ενέργειας» (ενεργειακός συνεταιρισμός, όπως οι 2500 που υπάρχουν σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και χιλιάδες άλλοι στις ΗΠΑ), με μέλη πολίτες και, πιθανόν, σε συνεργασία με την Περιφέρεια, τους Δήμους, τη τοπική ΔΕΗ, επαγγελματικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς φορείς, εμπορικούς συλλόγους, εργατικά κέντρα και σωματεία, εργαζόμενους στο ΝΕΩΡΙΟ, τουριστικούς φορείς, ιδιωτικές επιχειρήσεις. Μια τέτοια συνεργατική/συνεταιριστική επιχείρηση μπορεί να προωθήσει τις επενδύσεις στις ΑΠΕ (αιολική, ηλιακή, βιομάζα, γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας, κυματική κα) στην Πάρο. Ένα τέτοιο μοντέλο μπορεί να βοηθήσει να απεξαρτηθούν τα νησιά από τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο) και ταυτοχρόνως να διατηρήσει τα οικονομικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες.

Τέτοια σχήματα δεν μπορούν να ελεγχθούν από κάποιους που θα συγκέντρωναν «μετοχές», αλλά, αντιθέτως, διασφαλίζουν ότι θα παραμείνουν υπό τον έλεγχο των τοπικών κοινωνιών που θα κατευθύνουν τις επενδύσεις, λαμβάνοντας υπόψη το τοπικό περιβάλλον, τις ανάγκες της κοινωνίας και την προσπάθεια προστασίας του κλίματος.

Είμαστε πρόθυμοι να βοηθήσουμε την Παριανή κοινωνία να προχωρήσει προς μια τέτοια κατεύθυνση αξιοποιώντας την ευρωπαϊκή τεχνογνωσία.