Η Βραζιλία αποτελεί την δέκατη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο σε δυναμικό αγοράς, την ένατη σε αγοραστική δύναμη, ενώ είναι η τρίτη μεγαλύτερη εξαγωγέας αγροτικών προϊόντων. Την ίδια στιγμή είναι, όμως, και μια κοινωνία με μεγάλες ανισότητες και οικονομική φτώχεια. Τρεις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις ελέγχουν την παραγωγή βοδινού κρέατος και ελάχιστες άλλες πολυεθνικές τις καλλιέργειες. Τα εκατομμύρια των φτωχών της Βραζιλίας πέφτουν εύκολα θύματα των υποσχέσεων οργανωμένων συμφερόντων, στο βαθμό που δεν μπορούν να εξασφαλίζουν μια αξιοπρεπή ζωή με άλλο τρόπο, ότι η εισβολή στο δάσος θα τους εξασφαλίσει μια καλύτερη ζωή. Η προστασία του Αμαζόνιου δεν θα επιτευχθεί αν η παγκόσμια κοινότητα δεν επεξεργαστεί και προωθήσει μια στρατηγική μείωσης των ανισοτήτων και βελτίωσης της ζωής μεγάλου τμήματος της βραζιλιάνικης κοινωνίας, σε ανταπόδοση μιας ουσιαστικής δέσμευσης της χώρας για πολιτικές και πρακτικές προστασίας του Αμαζόνιου αλλά και αν δεν συμβάλει με κίνητρα (και όχι επεμβάσεις) στον εκδημοκρατισμό της πολιτικής και οικονομικής ζωής της χώρας. Πολλές οργανώσεις έχουν προγράμματα υποστήριξης των κατοίκων του Αμαζόνιου (πάνω από 1.000.000 αυτόχθονες) και των οικοσυστημάτων που κινδυνεύουν αλλά αυτό δεν αρκεί.
Είναι, επίσης, γεγονός ότι χρειάζεται, να αλλάξουμε και εμείς στον αναπτυγμένο και πλούσιο κόσμο καθημερινές μας συνήθειες αλλά και το ίδιο το μοντέλο της δήθεν αέναης και “βιώσιμης” ανάπτυξης, αν θέλουμε να μειώσουμε τις πιέσεις στον Αμαζόνιο και στη Γη. Ο πλανήτης δεν μπορεί να στηρίξει πλέον μοντέλα οικονομίας και ζωής που στηρίζονται σε όλο και μεγαλύτερη κατανάλωση. Έχουμε ξεπεράσει κατά πολύ τις αντοχές του πλανητικού οικοσυστήματος, βρισκόμαστε ήδη μπροστά σε μια κλιματική και οικολογική κατάρρευση, που σύντομα δεν θα μπορούμε να ελέγξουμε. Η ευημερία και η οικονομία μας πρέπει να απεξαρτηθούν από την αυξανόμενη κατανάλωση πρώτων υλών, ενέργειας και φυσικών πόρων, και να στηριχθεί σε άλλες αξίες και σε μοντέλα που έχουν μικρότερο οικολογικό και κοινωνικό αποτύπωμα, όπως: σύνδεση της οικονομίας με την επίτευξη κοινωνικής συνοχής και οικολογικής σταθερότητας, μετακίνηση από μια γραμμική οικονομία προς μια κυκλική και πράσινη, μείωση της σπατάλης και επανάχρηση πρώτων υλών και προϊόντων στο πλαίσιο μια στρατηγικής μηδενικών αποβλήτων, στροφή από την κατανάλωση προϊόντων που αχρηστεύονται ή αντικαθίστανται όλο και πιο γρήγορα προς χρήση υπηρεσιών και προϊόντων μεγάλης διάρκειας ζωής και ενεργειακής αποτελεσματικότητας.
Ας λάβουμε, επίσης, υπόψη ότι κάποιες νέες συνήθειές μας έχουν αντικαταστήσει τα ισορροπημένα, υγιεινά, οικολογικά και πιο υπεύθυνα μοντέλα διατροφής. Αυτό έχει, όμως, σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο στην υγεία των ανθρώπων και στα τοπικά συστήματα, αλλά και σε πλανητικό επίπεδο (συνεισφορά στην κλιματική κρίση, καταστροφή δασών και εξάντληση εδαφών). Εκτός από τις εξορύξεις και την διάνοιξη μεγάλων αυτοκινητοδρόμων, σημαντικές αιτίες της αποψίλωσης του Αμαζονίου είναι η μετατροπή του σε εκτάσεις βιομηχανικής κλίμακας εκτροφής βοοειδών και η βιομηχανικής κλίμακας γεωργία (μονοκαλλιέργειες, κυρίως σόγιας για ζωοτροφές αλλά και ανθρώπινη κατανάλωση καθώς και ζαχαρότευτλων για ζάχαρη και αιθανόλη). Το 60% περίπου της παγκόσμιας γεωργικής γης χρησιμοποιείται άμεσα ή έμμεσα (καλλιέργεια ζωοτροφών, κυρίως σόγια, συχνά γενετικά τροποποιημένης – μεταλλαγμένης) για την παραγωγή βοδινού κρέατος.Για την κάλυψη της αυξημένης ζήτησης, οι φυτείες σόγιας στη Βραζιλία αυξήθηκαν κατά 20 εκατ. στρέμματα την τελευταία διετία, κυρίως για την χρήση της ως ζωοτροφή. Από αυτά, μόνο 4 εκατομμύρια προήλθαν από εδάφη τα οποία καλλιεργούνταν ήδη (κυρίως με ζαχαρότευτλα). H Βραζιλία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εξαγωγέας βοδινού κρέατος παγκοσμίως, οι εξαγωγές έφτασαν τους 1.640.000 τόνους. Σύμφωνα με στοιχεία της Greenpeace, περισσότερο από το 65% των αποψιλωμένων εκτάσεων στον Αμαζόνιο χρησιμοποιούνται πλέον ως βοσκοτόπια για αγελάδες. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγές βοδινού κρέατος, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο τρίτος σε μέγεθος εισαγωγέας.
Είναι σημαντικό, λοιπόν, να μειώσουμε κατά πολύ την κατανάλωση κόκκινου κρέατος – εξάλλου στο εύκρατο κλίμα και στο μεσογειακό / κρητικό μοντέλο διατροφής η κατανάλωση κόκκινου κρέατος ήταν πολύ περιορισμένη και ισορροπημένη, δεν είχε σχέση με την σημερινή υπερβολική κατανάλωση. Αν και αυξάνεται συνεχώς η κατανάλωση κόκκινου κρέατος, πολλοί νέοι και νέες, αλλά και μεγαλύτεροι, επιλέγουν, κυρίως για “ηθικούς λόγους”, να γίνουν vegetarian ή και vegan. Θα πρέπει, όμως, ανεξαρτήτως του αν τρώμε (σε λογικά επίπεδα) ή όχι κρέας, να στηρίξουμε την τοπική κυρίως παραγωγή, γιατί διαφορετικά η αύξηση της ζήτησης είτε κρέατος είτε (και) σόγιας (για ζωοτροφή ή ανθρώπινη κατανάλωση) έχει παρόμοια αποτελέσματα στο δάσος, ακόμα και αν αναλογικά η απαίτηση σε εδάφη για καλλιέργεια σόγιας γι άμεση ανθρώπινη κατανάλωση είναι μικρότερη σε σχέση με την εκτροφή βοοειδών, ανά 1 κιλό τροφής. Αυτό προϋποθέτει παράλληλα αλλαγές και στα καλλιεργητικά μοντέλα, ώστε η γεωργία να στηρίζει την κτηνοτροφία σε τοπικό επίπεδο, και οι δύο μαζί την διαχείριση των δασών, μέσα από νέα αγρο-δασικά μοντέλα και συστήματα.
Σημαντική πίεση στον Αμαζόνιο ασκεί και η ζήτηση ξυλείας και χαρτιού. Μπορούμε να συμβάλουμε στην προστασία των δασών χρησιμοποιώντας μόνο πιστοποιημένη ξυλεία που διασφαλίζει τη βιώσιμη διαχείριση των δασών, καθώς και μειώνοντας την σπατάλη χαρτιού και χρησιμοποιώντας μόνο χαρτί από ανακύκλωση.
Ο Αμαζόνιος μας υπενθυμίζει ότι όλα πλέον είναι αλληλένδετα, ότι συμβαίνει κάπου αλλού έχει επιπτώσεις στη ζωή μας, ότι κάνουμε εμείς έχει επιπτώσεις στην κοινωνία και στο περιβάλλον ευρύτερα. Καιρός να αλλάξουμε προς οικολογικά και κοινωνικά δίκαια μοντέλα.
Ενημερωτικό κι Οπτικοακουστικό υλικό:
https://www.facebook.com/ecosia/videos/2101065206856847/
https://www.youtube.com/watch?v=F0Cu6RdE2bs
https://www.youtube.com/watch?v=I6IdC8cmfjI
