Το μέλλον της Θεσσαλίας και η εκτροπή του Αχελώου ήταν το κεντρικό θέμα της ημερίδας που διοργάνωσαν πρόσφατα στη Λάρισα η οργάνωση των Οικολόγων Πράσινων στην περιοχή σε συνεργασία με τη Θεματική Ομάδα Περιβάλλοντος και με τη συμμετοχή του ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων Νίκου Χρυσόγελου.

Στόχος της ημερίδας ήταν να φέρει κοντά επιστήμονες και πολιτικούς με διαφορετικές απόψεις για να συζητήσουν δημιουργικά γύρω από το ζήτημα, ενώ αφορμή της αποτέλεσαν τόσο οι νέες εξελίξεις γύρω με τις απαντήσεις του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων όσο και η συζήτηση για τα διαχειριστικά σχέδια των λεκανών απορροής που συζητώνται αυτή την περίοδο. Βασικό συμπέρασμα της ημερίδας ήταν η ανάγκη για ορθολογική διαχείριση των νερών στο πλαίσιο μιας νέας στρατηγικής για την γεωργία στη Θεσσαλία προς όφελος των γεωργών, των καταναλωτών και του περιβάλλοντος, λαμβάνοντας υπόψη και τις τάσεις της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Βασικοί εισηγητές στην πολύ πετυχημένη και γόνιμη συζήτηση ήταν οι:

• Νικήτας Μυλόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας «Η Θεσσαλική λειψυδρία και οι εμμονές μας»
• Κίμων Χατζημπίρος Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ«Η εκτροπή του Αχελώου ως προσπάθεια “διόρθωσης της φύσης”»
• Ντίνος Διαμάντος, Πρόεδρος ΤΕΕ Κεντρικής Δυτικής Θεσσαλίας«Αχελώος, ένα ποτάμι που οι πηγές και οι εκβολές του ενώνει, δεν πρέπει να χωρίζει – με καθαρό βλέμμα στο αύριο»
• Σπύρος Δανέλης, Ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ«Η εκτροπή του Αχελώου μια ιστορία υβριστικής περιφρόνησης της πραγματικότητας»
• Νίκη Φούντα, Βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας ΔΗΜΑΡαπό «Εκτροπή Αχελώου : ανεύθυνες πολιτικές αποφάσεις και ιστορία πόλωσης; Όχι πια»
• Γιώργος Χονδρός, Μέλος Γραμματείας Τομέα Περιβάλλοντος ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ«Αχελώος: το τέλος ενός μύθου»
• Νίκος Χρυσόγελος,  Ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων«Ευρωπαϊκή Πολιτική για το νερό, τη γεωργία και τη βιωσιμότητα της υπαίθρου και οι θέσεις του Ευρωκοινοβουλίου και των Πράσινων».

Στην ημερίδα συμμετείχαν επίσης ο Θωμάς Ψύρρας βουλευτής Λάρισας της ΔΗΜΑΡ, ο Γιώργος Κυρίτσης βουλευτής Τρικάλων της ΔΗΜΑΡ, ο Ρίζος Κομίτσας πρόεδρος ΠΕΔ - Δήμαρχος Κιλελερ, ο Άρης Γαλάτος Αντιδήμαρχος πρασίνου Δήμου Λαρισαίων. Χαιρετισμούς έκαναν ο Κώστας Κούτσικος Συντονιστής της ΠΚ Λάρισας των Οικολόγων Πράσινων, ο Γιώργος Τσέκος Συντονιστής της Εκτελεστικής Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων, ενώ χαιρετισμό απέστειλαν και ο Φίλιππος Σαχινίδης βουλευτής Λάρισας του ΠΑΣΟΚ και η Ρένα Καραλαριώτου Αντιπεριφερειάρχης Λάρισας. Μετά την ολοκλήρωση των εισηγήσεων έγινε διάλογος μέσα από ερωτήσεις και τοποθετήσεις των πολιτών όπου εκφράσθηκαν όλες οι απόψεις ενώ σύντομη παρέμβαση έκανε και ο Αλ. Μπέλεσης παρουσιάζοντας στοιχεία για την κατάσταση των υδάτων σε κάθε ζώνη της Θεσσαλίας.

Ο Νίκος Χρυσόγελος δήλωσε σχετικά: «Είναι αναγκαίο να μιλήσουμε τη γλώσσα της αλήθειας για την κατάσταση των νερών στη Θεσσαλία και κυρίως να βρούμε ρεαλιστικές και βιώσιμες λύσεις προς όφελος των αγροτών και του περιβάλλοντος. Η σημερινή συζήτηση ήταν μια καλή αρχή και ανέδειξε την ανάγκη συμμόρφωσης με τιςΕυρωπαικές Οδηγίες στη λογική της διαχείρισης της ζήτησης, της εξοικονόμησης νερού και της αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών.Η εκτροπή δεν είναι η λύση. Πρέπει να δούμε αναλυτικά τι πραγματικά μένει στους γεωργούς μετά τη χρήση  εισαγόμενων φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, και σπόρων καθώς και του κόστους της ενέργειας για άντληση του νερού από τόσο μεγάλα βάθη, δηλαδή τα έσοδα των γεωργών σε σχέση με τις συνολικές δαπάνες τους στο πλαίσιο του σημερινού μοντέλου. Πρέπει επίσης να δούμε αναλυτικά την πραγματική κατανάλωση νερού ανά καλλιέργεια, ανά περιοχή και ανά καλλιεργητική πρακτική. Αξιολογώντας τέτοια επιστημονικά στοιχεία, θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε πιο ολοκληρωμένα τις απαιτούμενες αλλαγές και σε καλλιέργειες και σε καλλιεργητικές πρακτικές. Έτσι θα μπορούσε  να αποδειχτεί ότι ακόμα και ξερικές ή άλλες καλλιέργειες που σήμερα μοιάζουν ασύμφορες θεωρώντας δεδομένες τις σημερινές πρακτικές, θα μπορούσαν να είναι πιο αποδοτικές για τους γεωργούς αν στηριχθούν από πολιτικές που επιτυγχάνουν μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο, μείωση των δαπανών για άρδευση και ακριβή άντληση του νερού από μεγάλα βάθη, μείωση των δαπανών και των ποσοτήτων χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.»

Αναλυτικά:

Ο Νικήτας Μυλόπουλος,  Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, εξήγησε ότι το έργο της εκτροπής του Αχελώουλειτούργησε στο παρελθόν ως η μεγάλη, μυθικών διαστάσεων υπόσχεση, πάνω στην οποία στηρίχτηκε ιδεολογικά η αδιέξοδη αγροτική ανάπτυξη στη Θεσσαλία. Σήμερα όμως τόνισε ότι το συγκεκριμένο έργο όπως και τα παρόμοια γιγάντια υδραυλικά έργα παγκοσμίως, έχει ξεπεραστεί, τόσο ως φορέας μίας παρελθούσας πολιτικής αντίληψης για το περιβάλλον και την ανάπτυξη, όσο όμως και από τα ίδια τα στοιχεία. Αν υπάρχει λύση στο αδιέξοδο, αυτή δεν μπορεί παρά να αφορά συντονισμένες παρεμβάσεις και έργα ήπιου χαρακτήρα, με στόχο την προσαρμογή της ανάπτυξης στη φέρουσα ικανότητα του οικοσυστήματος.

Ο  Κίμων Χατζημπίρος,Αναπληρωτής Καθηγητής του ΕΜΠυπογράμμισε ότι τα έργα εκτροπής του Αχελώου έχουν ήδη προκαλέσει μη αναστρέψιμη υποβάθμιση του φυσικού και πολιτιστικού τοπίου μιας ευρείας ορεινής περιοχής. Ως σχέδιο διαχείρισης υδατικών πόρων αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή. Υπάρχει εκτεταμένη έλλειψη των πολυσύνθετων υδρολογικών, οικολογικών, περιβαλλοντικών, κοινωνικών, οικονομικών, πολιτιστικών και λοιπών δεδομένων που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν σοβαρές μελέτες. Οι αξεπέραστες εκκρεμότητες ως προς την χρηματοδότηση, τις κοινωνικές αντιδράσεις, την αγροτική πολιτική, την εφαρμογή του νομικού καθεστώτος, τις δυσλειτουργίες των μηχανισμών κ.λ.π. επιμηκύνουν επ’ αόριστον τη διάρκεια εκτέλεσης του σχεδίου, ακυρώνοντας ουσιαστικά την όποια χρησιμότητα μπορεί να είχε την εποχή που ξεκίνησε.

Ο Ντίνος Διαμάντος, Πρόεδρος του ΤΕΕ Κεντρικής Δυτικής Θεσσαλίας είχε άλλη άποψη. Θεωρεί ότι η απομένουν να γίνουν λίγα για την ολοκλήρωσή των έργων της εκτροπής του Αχελώου. Η ΕΕ κατηγορηματικά, στην θεσμική της τεκμηρίωση και στην στρατηγική περιβαλλοντική πολιτική της, θεωρεί το νερό και την εξ’ αυτού παραγόμενη ενέργεια, καθαρή και ανανεώσιμη. Ταμιευτήρες που, εξελίσσονται σε σημαντικούς υγροβιότοπους, με πλούσια χλωρίδα και πανίδα αλλά, και με σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες ήπιας μορφής. Με το Αχελώο θα ικανοποιηθεί ο στόχος της «Πράσινης βίβλου» της ΕΕ (οδηγία 2001/77) για παραγωγή ΗΕ από ΑΠΕ σε ποσοστό 20% μέχρι το 2020 (από 8,6% το 1997), θα ενισχυθεί η ενεργειακή αυτονομία της χώρας, η μη εξάρτησή της από πυρηνικούς & Λιγνιτικούς σταθμούς των Βαλκανίων και, η μη οικονομική της αφαίμαξη. Επίσης είπε ότι είναι δεδομένη η «έλλειψη» στο υδατικό ισοζύγιο της Θεσσαλίας. Και στο παρελθόν και σήμερα, με επικαιροποιημένα στοιχεία, ακόμα και με τη «μετριοπαθή» εκδοχή των «Σχεδίων Διαχείρισης» που είναι προς έγκριση και, σύμφωνα με αυτά, απαιτείται μεταφορά νερού περί των 250 εκ m³, η Θεσσαλία πρέπει, όχι απλά, να μειώσει τα πλήρως ή μερικώς, 2,5 εκ περίπου, σήμερα, αρδευόμενα στρέμματα σε 1,5 εκ περίπου αλλά, και, να λύσει ταυτόχρονα, και το κορυφαίο ζήτημα της ύδρευσης αλλά, και του εμπλουτισμού των επιφανειακών και υπόγειων υδατικών υποδοχέων ώστε, να πληρούν τους κανόνες οικολογικής παροχής και υγιεινής των υδάτων που η οδηγία 2000/60 και η προσαρμοσμένη σ’ αυτήν, Εθνική νομοθεσία, έχει θεσπίσει. Η αναγκαιότητα για εξοικονόμηση νερού και αλλαγή νοοτροπιών, που τίθενται από κάθε πλευρά δεν αλλάζει την αναγκαιότητα κάλυψης του ελλείμματος. Δεν πρέπει να φρενάρουμε τον δυναμισμό της Γεωργίας, υποκύπτοντας σε δογματικές & ατεκμηρίωτες αντιλήψεις. Τέλος, έχει αποδειχθεί εδώ και πολλά χρόνια ότι είναι απολύτως αναγκαία η δημιουργία μιας «ενιαίας διοίκησης» των έργων  διαχείρισης των Π.Ε. στην  Θεσσαλία, που θα αποτελέσει την μετεξέλιξη του αναποτελεσματικού και γραφειοκρατικού υφιστάμενου διοικητικού συστήματος με την «πανσπερμία φορέων» που, όσο και φιλότιμες προσπάθειες να καταβάλλονται, αναδεικνύονται τελικά, αναποτελεσματικές.

Ο  Σπύρος Δανέλης, ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ επικεντρώθηκε στη σημασία που έχει η ορθολογική διαχείριση των πόρων και η προστασία τους για την εξασφάλιση μιας ανάπτυξης γεωργικής που να μπορεί να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα, να είναι δηλαδή βιώσιμη. Το νερό, ως αποτέλεσμα μιας πάγιας πολιτικής που αρνείται να περάσει το πραγματικό του κόστος στην τιμολόγηση της κατανάλωσης για γεωργικές δραστηριότητες, έχει γίνει αντικείμενο ανεύθυνης διαχείρισης και κατασπατάλησης. Σήμερα, που το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είναι διογκούμενο και απειλητικό, θα έπρεπε να είναι μέλημα όλων μας να καταπολεμήσουμε την αντίληψη της ανέξοδης και ανεύθυνης χρήσης του αντί να εξακολουθούμε να μιλάμε για παρεμβάσεις περαιτέρω αφαίμαξής του, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για την εξυπηρέτηση καλλιεργειών που δεν εξυπηρετούν τους σημερινούς και μελλοντικούς στόχους της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής.

Η Νίκη Φούντα, βουλευτής της ΔΗΜΑΡ από την Αιτωλοακαρνανία τόνισε τη σημασία του να αποφασίσουμε πολιτικά τι θέλουμε για τη Θεσσαλία. Γιατί όλο και πιο συχνά λέμε ότι η ανάπτυξη πρέπει να βασιστεί στην πρωτογενή παραγωγή, αλλά δεν έχουμε αποφασίσει το πως θα έχουμε τα βέλτιστα δυνατά αποτελέσματα, το τι ακριβώς θα καλλιεργήσουμε και επομένως τι ποσότητες υδάτινων πόρων χρειαζόμαστε, βάζοντας σε πρώτο πλάνο τον παράγοντα περιβάλλον. Η ΔΗΜΑΡ ήταν και ειναι αντίθετη στην εκτροπή. Είναι αντίθετη στη μεταφορά νερών από τη μια στην άλλη λεκάνη απορροής. Με απλά λόγια, όμως, υπάρχει το δεδομένο που προαναφέρθηκε : ήδη έχουν δοθεί πολλά εκατομμύρια ευρώ, ήδη έπεσαν εκατομμύρια τόνοι τσιμέντου στη Μεσοχώρα και τη Συκιά, ήδη είναι σχεδόν έτοιμα έργα που ρημάζουν πάνω στον Αχελώο. Αυτά δεν είναι δυνατό ούτε να τα ανατινάξουμε, ειδικά μέσα στις τωρινές συνθήκες κρίσης, ούτε να τα αφήσουμε στην τύχη τους. Χρειάζεται να δούμε πως θα τα εντάξουμε στο συνολικότερο σχέδιο και υπερβαίνοντας τις όποιες αγκυλώσεις, και να δώσουμε, θα επαναληφθούμε, μέσα από επικαιροποιημένες ολιστικές μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τις καλύτερες λύσεις για την Θεσσαλία και την Αιτωλοακαρνανία.

Ο Γιώργος Χονδρός, μέλος της Γραμματείας του τομέα Περιβάλλοντος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ υπογράμμισε ότι πρέπει να σταματήσουν οι μεγάλοι μύθοι της χώρας, όπως οι Ολυμπιακοί και Μεσογειακοί Αγώνες και φυσικά το έργο της εκτροπής. Σήμερα οποιαδήποτε συζήτηση για ένα έργο που έχει δαπανήσει μεγάλα εθνικά και κοινοτικά ποσά, σε συνδυασμό με την οικονομική και περιβαλλοντική κρίση που βιώνουμε είναι παράλογη. Ακόμη και άλλες παράμετροι του έργου, όπως το φράγμα της Μεσοχώρας που υποτίθεται πως μπορεί να λειτουργήσει για την παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι ανέφικτες. Λύση στο υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας δεν είναι η εκτροπή του Αχελώου, αλλά η ορθολογική χρήση των νερών και η χρήση των υφιστάμενων νερών για τη δημιουργία μικρών έργων, συμβατά με το περιβάλλον και βιώσιμα οικονομικά.

Ο Νίκος Χρυσόγελος υπογράμμισε την αντίθεση των Οικολόγων Πράσινων στην εκτροπή του Αχελώου καθώς το έργο είναι οικονομικά ασύμφορο, περιβαλλοντικά παράλογο και αντίκειται στο πνεύμα και στο γράμμα της Οδηγίας-Πλαίσιο 2000/60/ΕΚ για τα νερά, όπως άλλωστε φάνηκε και απότην πρόσφατη απάντηση του ΔΕΕ στα 14 προδικαστικά ερωτήματα του ΣτΕ το οποίοέκρινε ότι φυσικά εξακολουθούν να υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις για την ύδρευση και την άρδευση της Θεσσαλίας.

Τόνισε ότι δεν πρέπει να συνεχίσουμε να κοροιδεύουμε τις πολίτες. Λάθη έχουν γίνει στο παρελθόν αλλά το πιο σοβαρό θα ήταν να συνεχίζουμε στον ίδιο λανθασμένο αυτό δρόμο γιατί δεν υπάρχει το θάρρος να παραδεχτούμε το λάθος. Το έργο της εκτροπής του Αχελώου λειτούργησε ως ένας από τους μύθους που κυρίαρχησαν για δεκαετίες εμποδίζοντας να προχωρήσουν λύσεις πολύ πιο οικολογικές, οικονομικές και άμεσες. Με τόσα χρήματα που σπαταλήθηκαν, αν εφαρμόζονταν μια άλλη στρατηγική για το νερό, τώρα θα είχε επιλυθεί το πρόβλημα. Η εκτροπή υπόσχονταν κάτι που μετέθετε τη λύση συνεχώς προς το μέλλον σε βάρος του περιβάλλοντος, της οικονομίας και των αγροτών κι έχει ταλαιπωρήσε όχι μόνο τους Θεσσαλούς αλλά και ολόκληρη την Ελλάδα για 3 τουλάχιστον δεκαετίες.

Ποια θα ήταν η λύση για τη Θεσσαλία αν δεν υπήρχε ο Αχελώος;  Με αυτή την οπτική θα έπρεπε να σχεδιάζουμε γιατί τα ποτάμια δεν είναι αγωγοί νερού αλλά οικοσυστήματα που παίζουν πολλαπλό ρόλο για το κλίμα, την προστασία των παράκτιων περιοχών, τη ζωή σε ευρύτατες περιοχές, τον φυσικό πλούτο. Οι αντιλήψεις της δεκατετίας του '60 για την αντιμετώπιση των ποταμών ως αγωγών νερού που μπορούν οι μηχανικοί να τους αλλάζουν ροή και να τους πηγαίνουν από εδώ ή από εκεί – αντιλήψεις στις οποίες βασίστηκε το σχέδιο της εκτροπής – έχουν αναθεωρηθεί γιατί οι περιβαλλοντικές αξίες έχουν αλλάξει, οι κοινωνίες επιστρέφουν σε μια νέα πολιτική σεβασμού των ποταμών και του περιβάλλοντος.

Ηδιαδικασία που δρομολόγησε το ΣτΕ πρέπει να γίνει απολύτως σεβαστή αλλά κυρίως θα πρέπει επιτέλους να συζητήσουμε ειλικρινά και ρεαλιστικά για το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας στη βάση επικαιροποιημένων στοιχείων και μάλιστα με δεδομένη την οικονομική κρίση και τη νέα ΚΑΠ. Γνωρίζουμε από επιστημονικές έρευνες που υπάρχει ακριβώς το πρόβλημα και γιατί έχει δημιουργηθεί το πρόβλημα. Άρα λοιπόν θα πρέπει να βρούμε λύσεις για αυτές τις περιοχές με ένα σύνολο εργαλείων, που συνδυάζουν μεθόδους εξοικονόμησης νερού, έργων μικρής κλίμακας σε τοπικό επίπεδο, υιοθέτηση νέων μεθόδων άρδευσης που περιορίζουν τη σπατάλη νερού με επιλογές για τις καλλιέργειες που μποορούν να βοηθήσουν την ανάκαμψη των υδατικών αποθεμάτων.

Πρέπει να συνεχίσουμε τη συζήτηση αναλαμβάνοντας νέες πρωτοβουλίες, από κοινού με όλους τους φορείς, αγροτικούς, κοινωνικούς, αυτοδιοικητικούς, περιβαλλοντικούς, για να εξετάσουμε σοβαρά τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στη γεωργία ώστε αυτή να είναι πράγματι προς όφελος των γεωργών, των καταναλωτών και του περιβάλλοντος, και όχι απλώς προς όφελος των εταιριών εισαγωγής πετρελαίου, χημικών, των τραπεζών (δάνεια) και των πρόχων ηλεκτρικής ενέργειας, των εταιριών που κάνουν γεωτρήσεις και των εταιριών που κατασκευάζουν μεγάλα έργα εκτροπής. Σε συνεργασία με το ΥπΑΑΤ λοιπόν πρέπει να καταρτιστεί ένα μακρόπνοο, δεσμευτικό σχέδιο για την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών στη Θεσσαλία που να λαμβάνει υπόψη τη βιωσιμότητα του Θεσσαλού αγρότη και του Θεσσαλικού κάμπου, ενώοι σχετικές μελέτες διαχείρισης στα 3 υδατικά διαμερίσματα πρέπει να αποφύγουν τις σοβαρές παραλείψεις προηγουμένων.

Προτάσεις του Νίκου Χρυσόγελου μετά την επίσκεψη του στην Ήπειρο

Δείτε το σχετικό βίντεο με παρεμβάσεις του Νίκου Χρυσόγελου:http://youtu.be/36QgPTuPM6Q

Στην Ήπειρο και στην ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας του Αχελώου βρέθηκε ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων 23 και 24 Ιουλίου που διοργάνωσε ο Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη Άρτας με την υποστήριξη του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα. 

Ο Νίκος Χρυσόγελος συμμετείχε την Δευτέρα 23 Ιουνίου στη δημόσια συζήτηση, που έλαβε χώρα έλαβε χώρα στο Δημοτικό Διαμέρισμα "Μεγαλόχαρη" στην Κοιλάδα του Αχελώου, με θέμα “Περιφερειακή κι Αγροτική Ανάπτυξη”, με ομιλητές τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Αθανάσιο Τσαυτάρη, τους Ευρωβουλευτές Σπύρο Δανέλλη (Σοσιαλιστές),  Νίκο Χρυσόγελο (Πράσινοι), Χαράλαμπο Αγγουράκη (ΚΚΕ), Γιώργο Χατζημαρκάκη (Φιλελεύθεροι, Γερμανία) καθώς και τον Τάσο Χανιώτη, Διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παρεμβάσεις έκαναν ο Λεωνίδας Αντωνακόπουλος, Διευθυντής του Γραφείου του Ευρωκοινοβουλίου στην Αθήνα, ο Δημήτρης Γαλλίκας, Δήμαρχος Δήμου Γεωργίου Καραϊσκάκη Άρτας και ο Χρήστος Καναβός, Δήμαρχος Αργιθέας. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Κώστας Αργυρός.

Μέρος της ενδιαφέρουσας συζήτησης που παρακολούθησαν εκατοντάδες πολίτες που έθεσαν και πλήθος ερωτήσεων μεταδόθηκε ζωντανή από πολλούς τοπικούς τηλεοπτικούς σταθμούς μιας πολύ ευρύτερης περιοχής και από την ΝΕΤ και την ΕΡΤ World.

Ο Νίκος Χρυσόγελος συμμετείχε, επίσης, σε επισκέψεις σε χωριά της ευρύτερης περιοχής κατά μήκος του Αχελώου και συζητήσεις με πολίτες κάθε ηλικίας, εκπροσώπους της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, διαφόρων φορέων και παραγωγούς.

Λαμβάνοντας υπόψη τις συζητήσεις με τους πολίτες και τους φορείς που είχε ο Νίκος Χρυσόγελος, με την ιδιότητά του και ως ένας από τους αντιπροέδρους της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ευρωκοινοβουλίου αλλά και Περιφερειακός Σύμβουλος, παρουσίασε μιια πρόταση για την περιοχή:

“Σε όλες τις συζητήσεις με κατοίκους και φορείς της περιοχής κυρίαρχο στοιχείο ήταν η οργή για την  εγκατάλειψη της περιοχής και την απουσία ικανοποιητικών κοινωνικών υποδομών, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να παραμένει η περιοχή μια από τις πιο φτωχές περιφέρειες της Ευρώπης. Σε όλες τις συζητήσεις τόνισα ότι είναι κατανοητή και δίκαιη η οργή κι αγανάκτηση των πολιτών, αλλά η διέξοδος από την κρίση απαιτεί να περάσουν οι πρωτοβουλίες στην κοινωνία με στόχο λύσεις στα προβλήματα σήμερα. Παράλληλα με την κινητοποίηση των πολιτών για να ασκηθεί πίεση προς την κεντρική διοίκηση για μια αποτελεσματική πολιτική συνοχής στο εσωτερικό της χώρας (σύγκλιση δηλαδή μεταξύ των ελληνικών περιφερειών αλλά και σύγκλιση στο εσωτερικό κάθε περιφέρειας), είναι περισσότερο παρά ποτέ αναγκαίες πρωτοβουλίες από την ίδια την κοινωνία για να βρεθούν καινοτόμες, σύγχρονες και πράσινες/οικολογικές λύσεις για πολλά από τα προβλήματα. Σε αυτή την προσπάθεια μπορούν να αξιοποιηθούν καλές πρακτικές και παραδείγματα από την Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Τι είδους ανάπτυξη για την περιοχή; Η περιοχή διαθέτει έναν σημαντικό φυσικό και πολιτιστικό πλούτο, Στην αντίληψη που κυριάρχησε μέχρι σήμερα – και οδήγησε στην πολλαπλή κρίση – ο πλούτος αυτός είτε κακοποιήθηκε (πχ Αχελώος) είτε θεωρήθηκε ως εμπόδιο για την ανάπτυξη. Σε μια σύγχρονη, όμως, οικονομική και κοινωνική αντίληψη, στο πλαίσιο ενός βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης η διατήρηση και προστασία του πολύ σημαντικού αυτού πλούτου μπορεί να συμβάλλει στη βιώσιμη ευημερία των τοπικών κοινωνιών, στην δημιουργία θέσεων εργασίας και σε συμπληρωματικά εισοδήματα για τους κατοίκους της περιοχής αλλά και για νέους ανθρώπους που θα ήθελαν, λόγω της κρίσης, να επιστρέψουν και να ζήσουν στην περιοχή. 

Υπάρχει μέλλον χωρίς πράσινη οικονομία; Η γεωργία και η κτηνοτροφία είναι η βάση για την ευημερία, ιδιαίτερα στην περιοχή αυτή. Δεν μπορεί παρά να είναι, όμως, πράσινες (οικολογικές), να στοχεύουν στην ποιότητα των προϊόντων που παράγουν ώστε να προστατεύεται η υγεία των καταναλωτών, να προσφέρουν αξιοπρεπές εισόδημα στους παραγωγούς, δίκαιες τιμές για τους καταναλωτές και να προστατεύουν το περιβάλλον. Για να προσφέρουν, όμως, ένα ικανοποιητικό εισόδημα για τους παραγωγούς των ορεινών, κατά βάση περιοχών, χρειάζεται να δημιουργηθούν σύγχρονα δίκτυα συνεργασίας με τους καταναλωτές (δίκτυα παραγωγών – καταναλωτών), ώστε να υπάρχουν οφέλη τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τους καταναλωτές, τα προϊόντα να φτάνουν στους καταναλωτές χωρίς πολλούς μεσάζοντες αλλά και οι καταναλωτές να γνωρίσουν που και πώς παρήχθη κάθε προϊόν.

Οικολογική και κοινωνική ευημερία: Η γεωργία και η κτηνοτροφία μπορεί να συνδυαστούν και με άλλες δραστηριότητες, κυρίως μέσα από τοπικές κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (οικολογικός τουρισμός και ξεναγήσεις στα μονοπάτια, στο ποτάμι και σε διαδρομές που αξιοποιούν όλες τις αισθήσεις των συμμετεχόντων, μεταποίηση τοπικών προϊόντων με βάση πράσινες τεχνικές, προστασία και φροντίδα της υγείας, υπηρεσίες φροντίδας προς όσους έχουν ανάγκη, προστασία του περιβάλλοντος με βάση την προσέγγιση του οικοσυστήματος, πράσινη / οικολογική ενέργεια αξιοποιώντας με σωστό τρόπο τόσο τον άνεμο και τον ήλιο όσο και τα γεωργικά και δασικά υπολείμματα και την γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας) στο πλαίσιο ενός σχεδίου πράσινης οικονομίας και κοινωνικής συνοχής κατάλληλου για την περιοχή ώστε τα οφέλη να μένουν στην τοπική κοινωνία. 

Υπάρχει μέλλον για τους νέους, χωρίς τους νέους; Μια περιοχή που σήμερα κυριαρχείται από ανθρώπους κυρίως μεγάλης ηλικίας, μπορεί στο πλαίσιο ενός τέτοιου σχεδίου βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης να γίνει πόλος έλξης για νέους που κατάγονται από την περιοχή και που βρίσκονται σήμερα άνεργοι στις μεγάλες πόλεις. Η επιστροφή, ιδιαίτερα νέων, στην περιφέρεια και στην ύπαιθρο δεν μπορεί, όμως, να γίνει με όρους παρελθόντος αλλά με όρους μέλλοντος, με δημιουργία των αναγκαίων κοινωνικών, πολιτιστικών, περιβαλλοντικών υποδομών με πρωτοβουλία όμως και της ίδιας της κοινωνίας καθώς και με την ανάπτυξη αξιόπιστων υποδομών διαδικτύου και πληροφοριακών συστημάτων.

Που θα βρεθούν τα χρήματα;

Οι πόροι για μια βιώσιμη ευημερία στην περιοχή μέσω μιας πράσινης / οικολογικής οικονομίας μπορεί να προέλθουν για την περίοδο 2014-2020 από 3 τουλάχιστον από τα 5 ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία:

• Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, που εκτός από την ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής, θα ενισχύσει ιδιαίτερα τα αγροπεριβαλλοντικά σχέδια και τηβιολογική γεωργία και κτηνοτροφία  και θα περιλαμβάνει σημαντικούς πόρους για τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές της υπαίθρου (υγεία, πολιτισμός, κοινωνικές υπηρεσίες, διαχείριση και προστασία περιοχών NATURA, εκπαίδευση νέων αγροτών, δημιουργία δικτύων παραγωγών – καταναλωτών).
• Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης που θα έχει 9 θεματικές προτεραιότητες, μεταξύ των οποίων η δημιουργία θέσεων εργασίας, 
• Το Ταμείο Συνοχής που θα επικεντρώσει σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος, κλιματικής αλλαγής, εξοικονόμησης ενέργειας, προώθησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και βιώσιμων συστημάτων μεταφορών. Αν γίνουν δεκτές και οι προτάσεις των Πράσινων τότε τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (TEN-T) θα χρηματοδοτήσουν τόσο διευρωπαϊκά δίκτυα για ποδήλατα όσο και για μονοπάτια, κάτι που θα μπορούσε να αξιοποιήσει η περιοχή αναδεικνύοντας τον θαυμάσιο φυσικό πλούτο που διαθέτει .

Στοχευμένη αξιοποίηση υπαρχόντων πόρων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο αλλά και τοπικοποίηση των κεφαλαίων που δαπανάει η περιοχή για ένα σύνολο υπηρεσιών και προϊόντων που εισάγει (πχ λογαριασμοί ΔΕΗ, εισαγωγή προϊόντων για διατροφή, πληρωμές για υπηρεσίες υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών, δαπάνες για πετρέλαιο και βενζίνη) θα μπορούσαν να οδηγήσουν άμεσα σε τοπικής κλίμακας επενδύσεις που θα έδιναν τη δυνατότητα σε νέους ανθρώπους να αποκτήσουν ένα βιώσιμο επάγγελμα.

Γίνεται τίποτα χωρίς κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της περιοχής; Αυτή την περίοδο διαμορφώνονται στο ευρωκοινοβούλιο και στην ΕΕ οι πολιτικές συνοχής και οι Κανονισμοί για τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Μέσα στο 2013 θα πρέπει οι περιφέρειες και η χώρα συνολικά να έχουν διαμορφώσει, μέσα από έναν ουσιαστικό διάλογο, τα σχέδια περιφερειακής ανάπτυξης, να ιεραρχήσουν τις προτεραιότητες και να δημιουργήσουν μια νέα κοινωνική και διοικητική οργάνωση που θα ανταποκριθεί στις απαιτήσεις για αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων, εξάλειψη της διαφθοράς, των πελατειακών σχέσεων και της σπατάλης που παρατηρήθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Η έγκαιρη, λοιπόν, προετοιμασία των περιφερειακών και τοπικών κοινωνιών και η στοχευμένη αξιοποίηση των κατευθύνσεων της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ταμείου Συνοχής μπορούν να συμβάλλουν στην αναζωογόνηση της υπαίθρου, ιδιαίτερα των ορεινών και νησιωτικών περιοχών, στην κοινωνική συνοχή, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στις αλλαγές που απαιτούνται στο αδιέξοδο μοντέλο ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα στο παρελθόν.

Υπάρχει διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της εργασίας, νέες μορφές κοινωνικά υπεύθυνης επιχειρηματικότητας; Μέσα από συλλογικές μορφές οργάνωσης (αποτελεσματικές κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις) οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να αποκτήσουν επιπλέον έσοδα από παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ (περιλαμβανομένης της αξιοποίησης των υπολειμμάτων βιομάζας από γεωργικά και δασικά υπολλείματα, ανεμογεννήτριες, γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας κα), αξιοποίηση αποβλήτων από τυροκομεία, ελαιουργεία κα,  για πράσινα προϊόντα και υπηρεσίες κα.

Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι Πράσινοι αλλά κι εγώ προσωπικά: Όπως τόνισα σε όλες τις συζητήσεις, και εγώ προσωπικά και η Ομάδα των Πράσινων, αλλά και η Βούλα Τσέτση, Γενική Γραμματέας της Ομάδας των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο, που κατάγεται από την περιοχή, είμαστε στη διάθεση των τοπικών κοινωνιών και της αυτοδιοίκησης για κοινές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός σχεδίου βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης που θα αποτελέσει ρεαλιστική βάση για να μπορούν να ζουν καλύτερα οι άνθρωποι της περιοχής ενώ θα προστατεύεται μακροχρόνια ο φυσικός και πολιτιστικός πλούτος τους. Αξιοποιώντας το ανθρώπινο δυναμικό της είτε αυτό παραμένει ακόμα στην περιοχή είτε βρισκεται σε άλλες περιοχές της χώρας ή και εκτός αυτής, η περιφέρεια της Ηπείρου θα μπορούσε να αναδειχθεί σε περιφέρεια - μοντέλο πράσινης οικονομίας σε ορεινές κατά περιοχές, μια περιφέρεια που θα προσελκύσει τους νέους που σήμερα ζουν στις μεγαλουπόλεις να επιστρέψουν και να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή”. 

Δείτε επίσης για την εκδήλωση:

http://www.europarl.gr/view/el/activities/activities2012/actjuly/actjuly1.html

Παρόλο που το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο της Ελλάδας, το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), έχει προχωρήσει ήδη σε τρείς ακυρωτικές αποφάσεις (1994, 2000, 2005) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνείται τη χρηματοδότησή του, το έργο της εκτροπής του ποταμού Αχελώου, με τις ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις, θεωρείται ακόμα προτεραιότητα από τις ελληνικές κυβερνήσεις. Ο προηγούμενος Υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων δεν δίστασε να ξεπεράσει τον σκόπελο του ΣτΕ εγκρίνοντας αιφνιδιαστικά τους περιβαλλοντικούς όρους αλλά και το διαχειριστικό πρόγραμμα των λεκανών απορροής του Αχελώου και του Πηνειού, στο νόμο 3481 για το Εθνικό Κτηματολόγιο που πέρασε στη βουλή το 2006. Αν και εκκρεμεί η έκδοση της τέταρτης ακυρωτικής απόφασης (η υπόθεση δικάστηκε στις 2 Νοεμβρίου 2007 αλλά η τελική απόφαση δεν έχει ακόμα εκδοθεί παρά το σημαντικό διάστημα που έχει μεσολαβήσει), το Συμβούλιο της Επικρατείας αναμένεται να αποστείλει προδικαστικό ερώτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπως πρότεινε η αρμόδια εισηγήτρια σύμβουλος.