Συμπέρασμα: Η οικονομική βιωσιμότητα της ακτοπλοϊας και η βελτίωση των περιβαλλοντικών κι ενεργειακών επιδόσεων των πλοίων μπορούν να διασφαλιστούν με μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων, προώθηση εναλλακτικών καυσίμων και ιδιαίτερα ΑΠΕ, αλλαγές στην τεχνολογία των πλοίων αλλά και των μηχανών. Με δεδομένο ότι υπάρχει πολιτική και νομοθετικές ρυθμίσεις για πρασίνισμα πλοίων, ηΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειές της για βελτίωση της αποδοτικότητας και περιβαλλοντικής συμπεριφοράς του κλάδου της ναυτιλίας, μέσα από δράσεις συνεργασίας και αξιοποίηση των καλών πρακτικών.

Εισηγήσεις στην Ενότητα “Πράσινη ναυτιλία”

1. Torsten Klimke (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Μεταφορών), με θέμα τη βιωσιμότητα –πρασίνισμα της Ευρωπαϊκής Ναυτιλίας και του τομέα Ναυπήγησης.Δείτε τη παρουσίαση εδώ
2. Antoine Kedzierski, εκπροσώπου της περιβαλλοντικής ΜΚΟ Transport & Environment, σχετικά με την άποψη των περιβαλλοντικών οργανώσεων για τη Πράσινη Ναυτιλία. Δείτε τη παρουσίαση εδώ
3. Chris Carol, εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΜΚΟ «Seas at Risk», που ανέλυσε την «Πολιτική για Καθαρά Πλοία». Δείτε τη παρουσίαση εδώ
4. Merijn Hougee,από το CleanShipping Project, σχετικά με τον «Δείκτη Καθαρής Ναυτιλίας» (Clean Shipping Index). Δείτε τη παρουσίαση εδώ
5. Ο Ευρωβουλευτής κ. Γ. Κουμουτσάκος, σχετικά με τον Κανονισμό Ενιαίας Θαλάσσιας Πολιτικής, του οποίου είναι εισηγητής για το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα
6. Ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου Αιγαίου κ. Νικήτας Νικητάκος για «Λιμάνια μηδενικών εκπομπών με τη χρήση πλωτών ανεμογεννητριών». Δείτε τη παρουσίαση εδώ

Αναλυτικά:

Η 2^η ενότητα άρχισε με εισήγηση του Torsten Klimke (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Μεταφορών), με θέμα τη βιωσιμότητα –πρασίνισμα της Ευρωπαϊκής Ναυτιλίας. Ο εισηγητής παρουσίασε αρχικά τη σημασία της ναυτιλίας για το εσωτερικό και εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ (40% και 90% αντίστοιχα), αλλά και τις δυνατότητες ανάπτυξης θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων. Τη σημαία της ΕΕ φέρει το 25% της παγκόσμιας χωρητικότητα, ενώ η ιδιοκτησία ανέρχεται στο 49%.

Αναφέρθηκε, επίσης, στο Στρατηγικό Πλαίσιο σχετικά με τη Ναυτιλία που ισχύει στην ΕΕ, και αναλυτικά στη Λευκή Βίβλο της ΕΕ για τις Μεταφορές (2011), που προβλέπει:

• Μείωση των εκπομπών CO2 στην ΕΕ από καύσιμα πλοίων κατά 40% -50% έως το 2050.
• Στροφή του 30% των οδικών εμπορευματικών μεταφορών πάνω από 300 χλμ σε άλλους τρόπους μεταφοράς όπως ο σιδηρόδρομος ή πλωτές μεταφορές μέχρι το 2030, και πάνω από 50% έως το 2050 και δημιουργία της κατάλληλης υποδομής, ενός δικτύου πλήρως λειτουργικού και πολυτροπικού /TEN -T, Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών ‘core network’
• Ανάπτυξη πλωτών συστημάτων διαχείρισης των μεταφορών και εξασφάλιση του ηγετικού ρόλου της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας των μεταφορών
• Μετακίνηση προς την πλήρη εφαρμογή των αρχών "ο χρήστης πληρώνει και «ο ρυπαίνων πληρώνει»

Ο Torsten Klimke παρουσίασε,επίσης, την “καθαρή ναυτιλία”, με εκπομπές CO2 10-40 γραμμάρια ανά τόνο-χιλιόμετρα, σε σχέση με άλλα μέσα μεταφοράς, όπως τα φορτηγά (60 – 150) και το τραίνο (30-100), αλλά και το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, ο Ευρωπαϊκός ναυτιλιακός κλάδος έχει καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των θαλάσσιων μεταφορών. Το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ έχει ενισχυθεί και η συνεργασία με τα κράτη μέλη αυξήθηκε για την αντιμετώπιση θεμάτων όπως η πρόληψη των ατυχημάτων και συμβάντων, οι ατμοσφαιρικές εκπομπές και οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, η κατεργασία του έρματος των πλοίων και η ανακύκλωση.

Τέλος, αναφέρθηκε στους μελλοντικούς στόχους στον τομέα της ναυτιλίας για:

• μια ισορροπία ανάμεσα στην προστασία του περιβάλλοντος (εκπομπές θείου, αερίων του θερμοκηπίου, διάλυση πλοίων κλπ.) και την ανταγωνιστικότητα,
• ισορροπία μεταξύ παγκόσμιας διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων (ΙΜΟ) και περιφερειακές λύσεις (ΕΕ),
• ενδυνάμωση του ρόλου της κοινοτικής ναυτιλίας στηναπασχόληση, την κοινωνία και την πρόσβαση στην αγορά,
• προώθηση της ποιοτικής ναυτιλίαςκαι της διατήρησηςυψηλών προτύπων ασφαλείας (επιβατηγών πλοίων,  EMSA, ...).

Ακολούθησε παρέμβαση του Ευρωβουλευτή κ. Γ. Κουμουτσάκου, σχετικά με τον Κανονισμό Ενιαίας Θαλάσσιας Πολιτικής, του οποίου είναι εισηγητής για το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και την περαιτέρω ανάπτυξη και χρηματοδότηση της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής.

Ο Antoine Kedzierski ανέλυσε αρχικά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ναυτιλίας (θόρυβος, βιοποικιλότητα, απόβλητα, αέριες εκπομπές, κλιματική αλλαγή, πετρελαιοκηλίδες) και τόνισε τη σημασία του γεγονότος ότι οι επιπτώσεις αυτές συμβαίνουν κατά 70-80% πολύ κοντά στις ακτές. Έτσι, η ατμοσφαιρική ρύπανση από τη ναυτιλία εκτιμάται ότι προκαλεί 50.000 πρόωρους θανάτους από πνευμονικές και καρδιολογικές ασθένειες, ενώ αποτελεί σημαντική αιτία (15-30%) του ευτροφισμού υδάτινων σωμάτων και της οξίνισης των εδαφών.

Αναφέρθηκε επίσης στην προσωρινή συμφωνία για μείωση του περιεχομένου σε θείο των καυσίμων για πλοία κατά 85%, και την ανάγκη για μέτρα περιορισμού των εκπομπών οξειδίου του αζώτου και της αιθάλης με αλλαγές στα καύσιμα αλλά και στην τεχνολογία των μηχανών, που απαιτούν τη συνεργασία των ναυτιλιακών εταιρειών αλλά και των λιμενικών αρχών. 

Στη συνέχεια ο Antoine Kedzierski αναφέρθηκε στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από τη ναυτιλία που έχουν αυξηθεί κατά 90% από το 1990 και αναμένονται να τριπλασιαστούν μέχρι το 2050, ενώ οι παγκόσμιοι στόχοι επιβάλλουν μείωσή τους κατά 12- 18%. Ως μέθοδοι περιορισμού των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τη ναυτιλία έχουν προσδιοριστεί:

• η αλλαγή των καυσίμων και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (μέχρι και 15% μείωση)
• τροποποιήσεις στον σχεδιασμό /τεχνολογία των πλοίων και τις μεθόδους προώθησης (εκτιμώμενη μείωση μέχρι 50%) 
• διαχείριση του στόλου και εφαρμογή της μείωσης ταχύτητας (εκτιμώμενη μείωση μέχρι 50%). 

Τέλος, ο εισηγητής παρουσίασε τις καλές πρακτικές που έχουν εφαρμοστεί ήδη από τους εφοπλιστές με μειωμένες ταχύτητες, ιδιαίτερα μέσα στα λιμάνια, όπου 10% μείωση της ταχύτητας αντιστοιχεί σε 19% μείωση των εκπομπών. Κατέληξε, δε, με την επισήμανση ότι η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειές της για βελτίωση της αποδοτικότητας και περιβαλλοντικής συμπεριφοράς του κλάδου της ναυτιλίας, μέσα από δράσεις συνεργασίας και αξιοποίηση των καλών πρακτικών.

O Chris Carol, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΜΚΟ «Seas at Risk», παρουσίασε αρχικά τον ορισμό του «Καθαρού Πλοίου» που θεσμοθετήθηκε πριν 10 χρόνια, με συμφωνία των Υπουργών της Βόρειας Θάλασσας, ως «το πλοίο που σχεδιάστηκε και λειτουργεί με έναν ολοκληρωμένο τρόπο για την εξάλειψη των επιβλαβών λειτουργικών απορρίψεων κι εκπομπών, που έχει κατασκευαστεί και μπορεί τελικά να ανακυκλωθεί κατά περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο, και που εξασφαλίζει αποδοτική αξιοποίηση της ενέργειας και άλλων πόρων στην καθημερινή λειτουργία του». Αναφέρθηκε πιο αναλυτικά στον απαραίτητο εξοπλισμό των καθαρών πλοίων  με συμπιεστές, που εξασφαλίζουν τον διαχωρισμό των απορριμμάτων για ανακύκλωση στη στεριά και την αποφυγή της καύσης των απορριμμάτων του πλοίου, αλλά και στις ανάγκες  υποστήριξής τους από κατάλληλο εξοπλισμό των λιμανιών.

Ο εισηγητής αναφέρθηκε στη σημασία της λειτουργίας των πλοίων ως «καθαρών», ώστε να περιοριστούν οι απορρίψεις πετρελαιοειδών και άλλων απορριμμάτων στην θάλασσα, που σήμερα φθάνουν το 50% σε επίπεδο ΕΕ. Το εκτιμώμενο κόστος της απόρριψης πετρελαιοειδών στη θάλασσα ανέρχεται σε 8 δις Ευρώ, ενώ το κόστος απορρύπανσης των ακτών από τα μεταφερόμενα απορρίμματα των πλοίων είναι ιδιαίτερα υψηλό για τους παράκτιους Δήμους. 

Τέλος, ο Chris Carol τόνισε τη σημασία της βελτίωσης των διεθνών συνθηκών (όπως η υιοθέτηση του νέου Παρατήματος Vτου Κανονισμού ΙΜΟ το 2011) αλλά και της υπό αναθεώρηση Οδηγίας για τις Υποδομές των Ευρωπαϊκών Λιμένων  (PRF Directive), στην ολοκλήρωση της οποίας ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ιδιαίτερα σημαντικός, ώστε να διαμορφωθεί ένα ξεκάθαρο και πιο ενιαίο σύστημα με αυστηρότερους ελέγχους, κατάλληλες υποδομές, καλύτερη παρακολούθηση και συστήματα αναφορών, υποχρεωτική εκπαίδευση των ναυτικών, αλλά και οικονομικά κίνητρα. Η αναλυτική πρόταση της οργάνωσης Seas at Risk για την αναθεώρηση της Οδηγίας μπορεί να αναζητηθεί στο www.seas-at-risk.org.

Κλείνοντας την Ενότητα 2, ο Merijn Hougee, από το Clean Shipping Project, παρουσίασε τον «Δείκτη Καθαρής Ναυτιλίας» (Clean Shipping Index), που βασίζεται σε κριτήρια όπως: τα χημικά, η διαχείριση του νερού και αποβλήτων, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, οξειδίων του αζώτου, θείου αλλά και αιωρούμενων σωματιδίων και παίρνει τιμές: χαμηλή, μέση ή υψηλή απόδοση. Πρόκειται για ένα απλό στον υπολογισμό του δείκτη, που μπορεί να υπολογιστεί από τους ιδιοκτήτες των φορτηγών πλοίων απαντώντας σε 20 ερωτήσεις ανά πλοίο στο διαδίκτυο, χωρίς κόστος και πέρα από κανονισμούς, αλλά αποτελεί ένα ισχυρό κίνητρο για τη διεκδίκηση καλύτερων εσόδων και μεταχείρισης των φορτηγών πλοίων.

Ο εισηγητής αναφέρθηκε επίσης στο υφιστάμενο δίκτυο Clean Shipping Network, αλλά και το ηλεκτρονικό Clean Shipping Forum. Συμπλήρωσε, επίσης, ότι ήδη έξι διεθνείς Οργανισμοί Πιστοποίησης παρέχουν πιστοποιητικά με βάση τον Environmental Index for Shipping.

Στη συζήτηση που ακολούθησε σύντομη παρέμβαση έκανε και ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου Αιγαίου κ. Νικήτας Νικητάκος με θέμα «Λιμάνια μηδενικών εκπομπών με τη χρήση πλωτών ανεμογεννητριών».