Φωτογραφία του Nikos Chrysogelos.
Η ρύπανση του Σαρωνικού από το ναυάγιο του δ/π "Αγ. Ζώνη ΙΙ" μου θύμισε μια παρόμοια περίπτωση ρύπανσης του Ν. Ευβοϊκού από το ναυάγιο του πλοίου Eurobulker X στο Λευκαντί της Εύβοιας αλλά κυρίως τον τρόπο που συμμετείχαμε οργανωμένα εκατοντάδες εθελοντές στην προσπάθεια καθαρισμού των ακτών από το πετρέλαιο. To ναυάγιο αυτό δεν είναι το πρώτο ούτε δυστυχώς θα είναι το τελευταίο. Σημασία έχει λοιπόν να δούμε τι μαθήματα πήραμε (πήραν οι υπηρεσίες και οι φορείς) και αν και πώς έχουμε οργανωθεί και για να περιορίσουμε τα ατυχήματα τέτοιοι είδους (που αποτρέπονται εύκολα με σωστή λειτουργία των υπηρεσιών ελέγχου, με κατάλληλη εκπαίδευση και με τήρηση της νομοθεσίας) αλλά και έγκαιρης κι αποτελεσματικής κινητοποίησης υπηρεσιών αλλά κι εθελοντών για τον περιορισμό της έκτασης της ζημιάς στο περιβάλλον και στην οικονομία.
Τότε είχα συμμετάσχει και προσωπικά στο μεγάλο καθαρισμό των ακτών στο Ν. Ευβοϊκό από το πετρέλαιο του Eurobulker X, Μαζί με πολλούς εθελοντές, που είχαμε κινητοποιήσει τόσο εμείς από το Δίκτυο MΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS όσο κι άλλοι φορείς. Ήταν, αν δεν κάνω λάθος, η πρώτη (και μόνη μάλλον) πολύ οργανωμένη μαζική συμμετοχή εθελοντών στον καθαρισμό ακτών από πετρέλαιο στην Ελλάδα. Η εμπειρία όμως εκείνης της μαζικής συμμετοχής δεν αξιοποιήθηκε ούτε από την κεντρική διοίκηση ούτε από την αυτοδιοίκηση για την οργάνωση παρόμοιων ομάδων σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.
 
 Φωτογραφία του Nikos Chrysogelos.
Στις 1 Σεπτεμβρίου 2000 το πλοίο Eurobulker X ,που ετοιμάζονταν για αναχώρηση από τον κόλπα του Λευκαντί Ευβοίας φορτωμένο με τσιμέντο για παράδοση στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, κόπηκε στα δύο. Διέρρευσαν στη θάλασσα κάπου 700 τόνοι μαζούτ και λιπαντικών, καθώς και τσιμέντου που απλώθηκαν στις γύρω περιοχές του Νότιου Ευβοϊκού. Εκτός από τη θαλάσσια περιοχή, η πετρελαιοκηλίδα έπληξε και τις βοιωτικές ακτές και ακτές της Αττικής, Λευκαντί, Χαλκούτσι, Αυλίδα, Δήλεσι, Χαλκούτσι, Άγ. Κωνσταντίνος, Παλάτια και Ωρωπός, σε μήκος 25 χιλιομέτρων. Τότε σκοτώθηκε ένας ναυτεργάτης, ενώ άλλοι πέντε τραυματίστηκαν. Και τότε γίνονταν προσπάθεια να περιοριστεί η ρύπανση με πλωτά φράγματα γύρω από το ναυάγιο, ενώ είχαν χρησιμοποιηθεί και χημικά για την καταβύθιση της πετρελαιοκηλίδας, μια πρακτική που σίγουρα δημιουργεί άλλα προβλήματα στο θαλάσσιο οικοσύστημα και κυρίως στο βυθό, όπου το μαζούτ διαλύεται με πολύ πιο αργούς ρυθμούς και πλήττει τους οργανισμούς που είναι προσκολλημένοι στο βυθό και δεν μπορούν να μετακινηθούν.
 
Τα καύσιμα και το μαζούτ καθαρίστηκαν από τις παραλίες με τη βοήθεια πολλών συνεργείων αλλά και μερικών δεκάδων εκατοντάδων εθελοντών. Το ναυάγιο ήταν κεντρικό θέμα των δελτίων ειδήσεων της εποχής ενώ το μαζούτ που χύθηκε προκάλεσε μεγάλο πρόβλημα στην θαλάσσια πανίδα και χλωρίδα του κόλπου και οι θαλάσσιοι οργανισμοί άρχισαν αν επανέρχονται μετά από 1,5 χρόνο.
Η συμμετοχή όμως εθελοντών σε δράσης απορρύπανσης περιοχών που έχουν πληγεί από μαζούτ δεν είναι μια απλή υπόθεση, απαιτεί τεχνογνωσία και εξοπλισμό που πρέπει να προϋπάρχει, με δεδομένο ότι το μαζούτ δεν είναι ένα πλαστικό μπουκάλι που μπορείς να μαζέψεις εύκολα έστω φορώντας απλώς γάντια. Η συμμετοχή εθελοντών σε περίπτωση καθαρισμού παραλιών από μαζούτ απαιτεί τόσο κατάλληλο ρουχισμό όσο και σχετικό εξοπλισμό, όπως μπορεί να διαπιστώσει εύκολα κάποιος και από άλλες παρόμοιες κινητοποιήσεις όπως για παράδειγμα στην Ισπανία ή στις ΗΠΑ μετά από περιστατικά ρύπανσης. Αλλά το διαπιστώνει κάποιος και από τον τρόπο που συμμετέχουν οι όποιοι εθελοντές στον καθαρισμό των ακτών στη Σαλαμίνα και στην Αττική. Η οικολογικές οργανώσεις που συμμετέχουν τώρα στον καθαρισμό ακτών στη Σαλαμίνα κι άλλες περιοχές προσπαθούν να συγκεντρώσουν πόρους για να αποκτηθεί ο σχετικός εξοπλισμός και ρουχισμός. Αυτό όμως καθυστερεί ακόμα περισσότερο την προσπάθεια κινητοποίησης (και) εθελοντών, έπρεπε έτσι κι αλλιώς στο πλαίσιο των σχεδίων έγκαιρης αντιμετώπισης της ρύπανσης από πετρελαιοειδή να υπάρχει στην περιφέρεια, στους δήμους και στα λιμεναρχεία σχετικός εξοπλισμός για τους εθελοντές, αφού όλα τα σχέδια περιλαμβάνουν και τη συμμετοχή εθελοντών στις προσπάθειες αντιμετώπισης της πετρελαιοκηλίδας (κυρίως του καθαρισμού των ακτών - είτε είναι αμμώδεις είτε βραχώδεις)
Νομίζω ότι η υπόθεση του ναυαγίου του Eurobulker X βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη στα δικαστήρια. Αν κάποιος ξέρει πιο συγκεκριμένα στοιχεία ας τα δημοσιοποιήσει, έχει ενδιαφέρον να γνωρίζουμε όλοι πόσο αποτελεσματικά λειτουργεί η δικαιοσύνη στην Ελλάδα και σε τέτοια περιστατικά που έχουν σημαντικές κοινωνικές, οικολογικές και οικονομικές επιπτώσεις. Ιδιοκτήτης του σκάφους ήταν ο ιδιοκτήτης των ναυπηγείων Χαλκίδας
Μερικά από τα περιστατικά ρύπανσης από πετρέλαιο στην Ελλάδα που οφείλονται σε σκάφη καταγράφει η Greenpeace; http://www.greenpeace.org/greece/el/news/newstories-archive/oil-pump/oilspills-in-greece/
 

deh-thumb-large

ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ: Αλλού βγαίνουν από τα ορυκτά καύσιμα, εμείς δανειζόμαστε για μεγαλύτερη πρόσδεση!

Δανεισμός  από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων 190.000.000 € για 3 πετρελαϊκές μονάδες ΔΕΗ στα νησιά, 270.000.000 € για καλώδιο μεταφορά ρεύματος στα νησιά από μονάδες ορυκτών καυσίμων.

Επίσης, 700.000.000 € από kFW για νέα λιγνιτική μονάδα ΠΤΟΛΕΜΑΙΔΑ 5!

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ εκφράζουν την έντονη διαφωνία τους για την  υπογραφή, στις 3 Νοεμβρίου, συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ΔΕΗ και Ελληνικής κυβέρνησης για παροχή δανείου συνολικού ύψους 190.000.000 Ευρώ (σε ένα ενεργειακό πακέτο 250 εκατ. για 4 ενεργειακά προγράμματα) για την εγκατάσταση νέων πετρελαϊκών μονάδων της ΔΕΗ στα νησιά Ρόδο, Σαντορίνη και Μύκονο[1]. Αυτή η συμφωνία, έρχεται σε συνέχεια μιας άλλης συμφωνίας  δανεισμού περίπου 700 εκατ Ευρώ από την γερμανική τράπεζα KfW-IPEX, με την εγγύηση του Γερμανικού Οργανισμού Εξαγωγικών Πιστώσεων Euler-Hermes, και προορίζεται για την αγορά μηχανημάτων γερμανικής κατασκευής, για την νέα λιγνιτική μονάδα Πτολεμαΐδα 5, κόστους 1,4 δις Ευρώ.

Παρά το γεγονός ότι στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων αναφέρει ότι η χρηματοδότηση θα «αυξήσει την περιβαλλοντικά φιλική ενεργειακή ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα», τα σχέδια τα οποία χρηματοδοτούνται αφορούν για άλλη μια φορά πετρελαϊκές μονάδες που:

- ρυπαίνουν σοβαρά, ακόμα και αν χρησιμοποιείται πιο σύγχρονη τεχνολογία, που όμως δεν μηδενίζει τους ρύπους όπως αποδεικνύεται και από τις πρόσφατες αποφάσεις έγκρισης των Μελετών Περιβαλλοντικών Όρων για τις συγκεκριμένες μονάδες,

- συμβάλλουν στις εκπομπές αερίων που αλλάζουν το κλίμα- ενώ σε λίγες μέρες πραγματοποιείται στο Παρίσι η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για το κλίμα COP21 και η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να υποβάλει τις προβλέψεις της για τον περιορισμό των εκπομπών της,

- αποτελούν μια ανεπίτρεπτη σπατάλη οικονομικών πόρων για εισαγωγή πετρελαίου, κάτι που επιβαρύνει τόσο τα δημοσιονομικά όσο και  το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας,

- δεν διασφαλίζουν την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, αφού οι εισαγωγές ορυκτών καυσίμων ενισχύουν την εξάρτηση και την ανασφάλεια.

Ανησυχητικό όμως είναι στο πακέτο συμφωνίας περιλαμβάνεται και δάνειο 270.000.000 Ευρώ που χρηματοδοτεί την κατασκευή καλωδίου σύνδεσης νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα, και αιτιολογία αναφέρεται «η υποκατάσταση της τοπικής παραγωγής στα κύρια νησιά των Κυκλάδων με την παραγωγή ενέργειας από το πιο φτηνό και λιγότερο ρυπογόνο δίκτυο συνδυασμένου κύκλου φυσικού αερίου», που στην πραγματικότητα όμως σημαίνει στο μεγαλύτερο μέρος του ενίσχυση της λιγνιτικής παραγωγής, όπως επιδιώκει ο νέος πρόεδρος της ΔΕΗ ή έστω της μεταφοράς ρεύματος που θα παράγεται από φυσικό αέριο. Δηλαδή στα νησιά θα εισάγεται μέσω της διασύνδεσης ηλεκτρική ενέργεια που θα παράγεται από ορυκτά καύσιμα, την στιγμή που η τάση παγκοσμίως λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι η απεξάρτηση από αυτά.

Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ έχουμε τονίσει επανειλημμένα ότι η εμμονή σε πετρελαϊκούς σταθμούς για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα νησιά προκαλεί πέρα από τα περιβαλλοντικά προβλήματα,  μια ανεπίτρεπτη, επιπλέον οικονομική επιβάρυνση ύψους 700 εκατ-1 δις Ευρώ ετησίως για την κοινωνία - που πληρώνεται μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικού - ακόμα κι αν αυτή κατανέμεται σε όλους τους πελάτες της ΔΕΗ, όχι μόνο στους νησιώτες. Σε μια εποχή κρίσης και περικοπών, η αφαίρεση κάθε χρόνο αυτού του ποσού από τις τσέπες των πολιτών είναι απαράδεκτη. 

Βιώσιμη λύση για το ενεργειακό στα νησιά αποτελεί η ενεργειακή μεταστροφή τους κατά 100% σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας - μέσα από ένα μείγμα τοπικά διαθέσιμων πηγών, η διασύνδεση μεταξύ τους για καλύτερη σταθεροποίηση του δικτύου, η ανάπτυξη έξυπνων δικτύων (smartgrids) και η αποθήκευση ενέργειας σε μπαταρίες, ηλεκτρικά αυτοκίνητα, λεωφορεία και σκάφη, σε συνδυασμό με εκτεταμένα προγράμματα εξοικονόμησης κι αποτελεσματικής χρήσης της ενέργειας. Για να ανακυκλώνονται τα οικονομικά οφέλη στις ίδιες τις νησιωτικές κοινωνίες, θα έπρεπε ενεργειακοί συνεταιρισμοί με συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών να αναλάβουν την ενεργειακή μετάβαση από το σημερινό σπάταλο και αντι-οικολογικό μοντέλο προς ένα υπεύθυνο, βιώσιμο και πράσινο.

Σε όλη τον κόσμο οι πολίτες κινητοποιούνται για την απόσυρση των επενδύσεων από τα ορυκτά καύσιμα (divest)  και την μεταφορά των επενδύσεων (reinvest) σε υγιή οικονομία και πράσινα προγράμματα. Στην Ελλάδα το σύνολο των παλιών και «νέων» πολιτικών δυνάμεων επιμένει σε καταστροφικές επενδύσεις σε πετρελαϊκές μονάδες στα νησιά, εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου, συνέχιση της εξόρυξης λιγνίτη και κατασκευή νέας λιγνιτικής μονάδας (Πτολεμαΐδα 5), ακόμα και εκεί που είναι προφανές ότι αυτό δεν συμφέρει έστω και με στενά οικονομικούς όρους. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η νέα μονάδα της ΔΕΗ της Ρόδου κατασκευάζεται κοντά στο Πρασονήσι, μια σημαντική φυσική περιοχή, ενώ η νέα μονάδα δεν θα οδηγήσει σε κλείσιμο της παλιάς και ρυπογόνου μονάδας της ΔΕΗ, που βρίσκεται κοντά στο αεροδρόμιο και σε χωριά της Ρόδου. Η νέα μονάδα κοστίζει πάνω από 180 εκατ.  ενώ το ετήσιο κόστος εισαγωγής πετρελαίου για την λειτουργία της παλιάς φτάνει μέχρι και 110 εκατ ευρώ ετησίως.

Παρόμοιες αποφάσεις αποδεικνύουν ότι το «παλιό» συνεχίζει να καθορίζει το μέλλον της χώρας, ενώ η όποια επίκληση «της οικολογίας» από την κυβέρνηση γίνεται για να συσκοτίζεται η πραγματικότητα. Τεράστιες ευθύνες έχουν κι όσοι «οικολόγοι-πράσινοι» συμμετέχουν σε αυτή την κυβερνητική πλειοψηφία και στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, νομιμοποιώντας και συνυπογράφοντας παρόμοιες αποφάσεις που βρίσκονται ακριβώς στον αντίποδα πράσινων πολιτικών για την ενέργεια και των υποχρεώσεων της χώρας να σχεδιάσει την έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα.

Τα νησιά έχουν όλες τις προϋποθέσεις να στραφούν πλήρως και προς όφελος των τοπικών κοινωνιών και της οικονομίας στην πράσινη ενέργεια και να ξεμπερδεύουμε με το παλιό. Η πρόσδεσή τους στα ορυκτά καύσιμα είναι από κάθε άποψη απαράδεκτη εμμονή σε ξεπερασμένες πολιτικές και πρακτικές.