Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία των "Φίλων της Πάρου" στην Πάρο, το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου για τα θέματα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των ενεργειακών συνεταιρισμών, με την συμμετοχή εκπροσώπων: του Ανέμου Ανανέωσης (Nίκος Χρυσόγελος, πρόεδρος), της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ενεργειακών Συνεταιρισμών REScoop (Dirk Vansintjan, προέδρου), του ισπανικού ενεργειακού συνεταιρισμού SOM ENERGIA (Jaume Aliaga) και της Συνεταιριστικής Εταιρίας Σίφνου.

Οι πολίτες της Πάρου νοιώθουν αγανάκτηση κι οργή γιατί για ένα μεγάλο επενδυτικό σχέδιο που είναι να προωθηθεί στο νησί δεν ρώτησαν καν τη γνώμη τους, δεν συμμετέχουν οι ίδιοι αν και τους αφορά. Η αντίθεση σε ένα σχέδιο που δεν λαμβάνει υπόψη τις τοπικές κοινωνίες είναι κάτι σχεδόν αναπόφευκτο, αυτό, όμως, δεν πρέπει να οδηγήσει στην απόρριψη της ανάγκης να μεταβούμε σε ένα νέο ενεργειακό μοντέλο αλλά με την συμμετοχή των πολιτών. 
Ο Άνεμος Ανανέωσης ανταποκρίθηκε αμέσως στην πρόταση των "Φίλων της Πάρου" να προσκαλέσει εκπροσώπους ενεργειακών συνεταιρισμών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και να συμμετάσχει εκπρόσωπός του στην ενημερωτική συζήτηση.
Και πραγματικά έγινε μια ζωντανή και ενδιαφέρουσα συζήτηση με "Παραδείγματα Ενεργειακών Συνεταιρισμών και Ενεργειακών Κοινοτήτων” και για το τι θα μπορούσε να γίνει στην Πάρο προς την κατεύθυνση αυτή.

Στη συζήτηση πήραν μέρος ως ομιλητές οι:
- Dirk Vansintjan – πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ενεργειακών Συνεταιρισμών και Ομίλων Πολιτών RESCOOP, που εκπροσωπεί 2.300 ενεργειακούς συνεταιρισμούς. Είναι επίσης πρόεδρος του Βελγικού Συνεταιρισμού ECOPOWER.
- Jaume Aliaga – μέλος του Δ.Σ. της SOM ENERGIA, ενεργειακός συνεταιρισμός της Καταλανίας, Ισπανία, που απαριθμεί πάνω από 32.000 μέλη.
- Νίκος Χρυσόγελος, χημικός–περιβαλλοντολόγος με μεγάλη οικολογική και περιβαλλοντική δράση, ιδιαίτερα στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας, και πρόεδρος της ΚοινΣΕπ “Άνεμος Ανανέωσης“
ενώ με skype συμμετείχαν
- ο Απόστολος Δημόπουλος, πρόεδρος της Συνεταιριστικής Εταιρίας Σίφνου (ΣΕΣ) και η Ρόνια Αναστασιάδη, μέλος του ΔΣ της Συνεταιριστικής Εταιρίας Σίφνου.

Η συζήτηση νομίζουμε ότι αποτελεί το ξεκίνημα για την ανάπτυξη και προώθηση μιας εναλλακτικής πρότασης, απέναντι τόσο στην σημερινή κατάσταση στο νησί της Πάρου (εξάρτηση από το πετρέλαιο, δαπάνη πάνω από 20.000.000 Ευρώ για εισαγωγή πετρελαίου, μεγάλο κόστος παραγωγής ενέργειας, παθητικότητα τοπικής κοινωνίας) όσο και απέναντι σε ένα σχέδιο που αδιαφορεί για την τοπική κοινωνία και το κυκλαδίτικο περιβάλλον. 

Η εναλλακτική πρόταση αφορά στην ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στην μετάβαση σε ένα άλλο ενεργειακό μοντέλο που θα είναι ταυτοχρόνως προς όφελος του περιβάλλοντος, του κλίματος, της κοινωνίας και της υπεύθυνης οικονομίας. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από την δημιουργία ενός ενεργειακού συνεταιρισμού με την συμμετοχή των πολιτών και των φίλων της Πάρου, που θα συζητήσουν και θα συνδιαμορφώσουν το δικό τους σχέδιο για το μείγμα των ΑΠΕ, για το που θα χωροθετηθούν, για το πώς θα στηριχθούν οι άλλες ανάγκες της κοινωνίας μέσα από την διαχείριση της ενέργειας σε τοπικό επίπεδο.

Όπως συνόψισαν οι συμμετέχοντες, πολλοί πρωτοστάτες της αντίθεσης στο προωθούμε μέχρι σήμερα σχέδιο: "φαίνεται ότι θα ξεκινήσουμε την συζήτηση για την δημιουργία ενεργειακού συνεταιρισμού ως μια διαφορετική λύση. Χρειαζόμαστε χρόνο και συζήτηση ακόμα και για τα τεχνικά θέματα".

Το πλαίσιο που είχαν θέσει από την αρχή οι "Φίλοι της Πάρου" ήταν σαφές: 
"Οι Φίλοι της Πάρου συμμεριζόμαστε τις ανησυχίες της κοινωνίας σχετικά με το σχέδιο εγκατάστασης Α/Γ στην Πάρο αφού η εγκατάσταση 22 Α/Γ και τα συνοδευτικά έργα τους θα αλλοιώσουν επικίνδυνα τον ιδιαίτερο κυκλαδίτικο χαρακτήρα που έκανε το νησί μας παγκοσμίως ελκυστικό.

Ωστόσο δεν θα μπορούσαμε να είμαστε αντίθετοι στις ΑΠΕ όταν η υπερθέρμανση του πλανήτη μας λόγου των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου έχουν υποχρεώσει την διεθνή κοινότητα να προγραμματίσει το μέλλον της χωρίς ορυκτά καύσιμα.

Παρατηρούμε ότι σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής η ενεργειακή μετάβαση σε ΑΠΕ αποδείχτηκε να αποτελεί μία ευκαιρία για τις τοπικές κοινωνίες ώστε αυτές να διεκδικήσουν την ιδιοκτησία του κοινωνικού αγαθού της ενέργειας μέσω συνεταιριστικών σχημάτων.

Πιστεύοντας ότι θα ήταν χρήσιμο να συμπεριληφθούν οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί στην δημόσια συζήτηση, πήραμε την πρωτοβουλία να καλέσουμε μερικά άτομα με πολύ μεγάλη εμπειρία και γνώση σε αυτόν τον τομέα, για την καλύτερη ενημέρωση των μελών μας αλλά και της Παριανής κοινωνίας γενικότερα".

Ο Άνεμος Ανανέωσης αλλά και οι συμμετέχοντες φορείς εξέφρασαν την δέσμευσή τους να βοηθήσουν τους παριανούς και τις παριανές να προχωρήσουν σε μια τέτοια κατεύθυνση με τεχνογνωσία και κάθε είδους βοήθεια που θα απαιτηθεί. Κρατάμε και την δέσμευση του Δημάρχου είναι είναι θετικός για μια τέτοια κατεύθυνση.  

Από κοινού με τον Νικόλα Στεφάνου, μέλος του προεδρείου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ και αντιπροέδρου των Φίλων της Πάρου είχαμε συντάξει μια ανοικτή επιστολή για το θέμα "Αιολικά στην Πάρο: Το όχι πρέπει να συνοδεύεται από ένα εναλλακτικό σχέδιο για αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου" όπου αναφέραμε μεταξύ άλλων: 

" Ενώ η μετάβαση σε ένα άλλο ενεργειακό μοντέλο είναι απαραίτητη για περιβαλλοντικούς και οικονομικούς λόγους, ο τρόπος που θα προωθηθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να λαμβάνει υπόψη ότι οι τοπικές κοινωνίες δεν λένε ένα απλό ναι ή όχι. Πρέπει να είναι αυτές που έχουν την πλήρη ιδιοκτησία ή σημαντικό ποσοστό ιδιοκτησίας των επενδύσεων ΑΠΕ που γίνονται, αποφασίζουν για την έκταση και την χωροθέτηση των επενδύσεων, επωφελούνται περιβαλλοντικά και οικονομικά από την αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου. Στο κυρίαρχο ενεργειακό μοντέλο, η ενέργεια παράγονταν από μεγάλες επιχειρήσεις που συγκέντρωναν εκείνες όλο τον πλούτο, αλλά η νέα «ενεργειακή επανάσταση» στοχεύει στο να περάσει η ενέργεια στις κοινότητες (community energy) και να βασίζεται αποκλειστικά σε ανανεώσιμες πηγές. Σημειωτέο ότι τουριστικοί προορισμοί που ακολουθούν αυτό το μοντέλο πετυχαίνουν βελτίωση του τουριστικού προϊόντος και της προβολής τους στις πιο προνομιακές τουριστικές αγορές... "  

Το διήμερο που βρέθηκα στην Πάρο, 2 και 3 Δεκεμβρίου, είχα την ευκαιρία και τη χαρά να συμμετάσχω σε 3 δράσεις στο νησί:

- στην προαναφερθείσα εκδήλωση για τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς

- στην ημερίδα που διοργανώθηκε στον Αρχίλοχο για τις πλαστικές σακούλες και την ανάγκη περιορισμού κι εξάλειψης της χρήσης τους. Εκεί απεύθυνα και σύντομο χαιρετισμό μετά από πρόσκληση των διοργανωτών, μια και τόσο ως ενεργό στέλεχος περιβαλλοντικών οργανώσεων (Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης) εργαζόμουν χρόνια για τη μείωση της χρήσης της πλαστικής σακούλας, αλλά και ως ευρωβουλευτής των Πράσινων στήριξα την κινητοποίηση χιλιάδων ευρωπαίων πολιτών για την κατάργηση της πλαστικής σακούλας, αίτημα που αποτυπώθηκε στο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου με εισηγήτρια την φίλη πράσινη ευρωβουλευτή (Δανία) Margrete Auken

- στον εθελοντικό καθαρισμό των ακτών στο Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης Αγ. Γιάννη που διοργάνωσε μια πολύ δραστήρια παρέα εθελοντών της Πάρου, που κατάγονται από διάφορες χώρες αλλά επέλεξαν να ζουν στην Πάρο αλλά και να συμβάλλουν στην αειφορία μέσα από ένα σύνολο οικολογικών δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων. 

Η Σκωτία παράγει 500 MW ηλεκτρικής ενέργειας από συνεταιρισμούς και τοπικούς φορείς. Καμπάνια για πιο φιλόδοξους στόχους.

Υπάρχουν καλά παραδείγματα τα οποία θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να στραφούμε σε ένα πιο βιώσιμο ενεργειακό και παραγωγικό μοντέλο και στη χώρα μας. Η Σκωτία αποτελεί ένα παρόμοιο καλό παράδειγμα. Έχει δεσμευτεί να στραφεί γρήγορα προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πετυχαίνει ήδη μερικά σημαντικά αποτελέσματα.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η Σκωτία  κάλυψε το 57,7% των αναγκών της σε ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές το 2015, ξεπερνώντας τον στόχο που είχε τεθεί για 50% μέχρι τότε, πετυχαίνοντας μια μεγάλη αύξηση σε σχέση με τα ποσοστά του 2014. Μέσα σε 15 χρόνια έχει καταφέρει να αλλάξει το ενεργειακό μοντέλο της, από ένα βρώμικο και βασισμένο σε ορυκτά καύσιμα προς ένα μοντέλο που βασίζεται πλέον σε σημαντικό βαθμό στις ανανεώσιμες πηγές. Μάλιστα  στόχος της χώρας είναι να παράγει το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται από ανανεώσιμες πηγές μέχρι το 2020.

Παράλληλα, όμως, κατάφερε να ηγείται και στο θέμα της λεγόμενης «κοινοτικής ενέργειας» (community power)  και να παράγει 500 MW ανανεώσιμης ενέργειας από «κοινότητες και τοπικούς φορείς». Ο στόχος αυτός είχε τεθεί για το 2020 αλλά η κινητοποίηση των πολιτών οδήγησε στην επίτευξη αυτού του στόχου τον Οκτώβριο του 2015. Σε αυτό συνέβαλε σημαντικά η ανάπτυξη υποστηρικτικών μηχανισμών, μεταξύ των οποίων τo CARES - Community and Renewable Energy Scheme - αλλά και η κινητοποίηση οικολογικών οργανώσεων (όπως οι Friends of the Earth), της τοπικής αυτοδιοίκησης καθώς και των συνεταιρισμών.

Πολλοί είχαν υποστηρίξει από την αρχή ότι ο στόχος των 500 MW ανανεώσιμης ενέργειας από τοπικές κοινότητες και συνεταιρισμούς μέχρι το 2020 δεν ήταν φιλόδοξος, κάτι που επιβεβαιώθηκε στην πράξη. Τώρα λοιπόν πρέπει να υιοθετηθεί ένας πιο φιλόδοξος στόχος. Έχει ξεκινήσει ήδη μια πρωτοβουλία για να δεσμευτούν τα πολιτικά κόμματα να υιοθετήσουν τον στόχο των 1GW ανανεώσιμης ενέργειας από τοπικές κοινότητες και συνεταιρισμούς μέχρι το 2020  και των δύο 2GW μέχρι το 2030. 

Η καμπάνια αυτή θεωρεί καθοριστική την σημασία της υιοθέτησης ενός πιο φιλόδοξου στόχους γιατί:

• Ο καθορισμός του στόχου παραγωγής 500 MW ανανεώσιμης ενέργειας από τοπικές κοινότητες και συνεταιρισμούς μέχρι το 2020  και η δημιουργία υποστηρικτικών μηχανισμών συνέβαλαν σημαντικά στην επίτευξη του στόχου πολύ πιο γρήγορα και κατέστησαν τη Σκωτία ηγέτη στην μετάβαση σε ένα νέο, πιο δίκαιο και βασισμένο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέλλον.
• Από την στιγμή που επιτεύχθηκε ο στόχος των 500MW ήδη από το 2015, δηλαδή 5 χρόνια πιο νωρίς, χρειάζεται ένα πολιτικό πλαίσιο που θα ενισχύσει τόσο τα υποστηρικτικά σχήματα CARES όσο και τα προγράμματα των τοπικών κοινοτήτων και των συνεταιρισμών και θα συμβάλλει στην μετάβαση προς την οικονομία των ανανεώσιμων πηγών.
• Υιοθετώντας τους στόχους του 1GW μέχρι το 2020 και του 2GW μέχρι το 2030 θα σταλεί ένα σαφές μήνυμα προς τις τοπικές κοινωνίες ώστε να προετοιμάσουν τα δικά τους σχέδια για παραγωγή ηλεκτρισμού ή θέρμανσης από ανανεώσιμες πηγές με δική τους πρωτοβουλία.

Το κλείσιμο του τελευταίου σταθμού κάρβουνου στη Σκωτία

Στις 24 Μαρτίου 2016 έκλεισε ο σταθμός Longannet παραγωγής ρεύματος με τη χρήση κάρβουνου Fife, μετά από 45 χρόνια λειτουργίας. Δίκαια χαρακτηρίστηκε ως η έναρξη του τέλους των ορυκτών καυσίμων στην Σκωτία.  Είναι η πρώτη φορά μετά από 115 χρόνια που η Σκωτία δεν θα έχει σε λειτουργία κάποια μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση κάρβουνου. Είναι μια χώρα στην οποία ξεκίνησε η βιομηχανική επανάσταση και το κλείσιμο του τελευταίου ανθρακικού σταθμού ηλεκτρικής ενέργειας σηματοδοτεί την μετάβαση σε μια νέα εποχή όχι μόνο για την Σκωτία αλλά και για την Ευρώπη, αφού η μονάδα Longannet ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος ηλεκτρικός σταθμός στην Ευρώπη που λειτουργούσε με κάρβουνο. Όταν άνοιξε το 1970 ήταν ο μεγαλύτερος παρόμοιος σταθμός στην Ευρώπη. Σήμερα η μόνη μονάδα που συνεχίζει να παράγει ηλεκτρική ενέργεια με ορυκτά καύσιμα στην Σκωτία είναι η μονάδα φυσικού αερίου στο Peterhead. Η καύση κάρβουνου για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ξεκίνησε το 1901 στον σταθμό Pinkston στη Γλασκώβη, με στόχο να κινούνται με ηλεκτρισμό τα τραμ και να φωτίζονται οι δρόμοι το βράδυ. Ορισμένοι σταθμοί άνοιξαν τα επόμενα χρόνια, αλλά έκλεισαν κάποιες δεκαετίες αργότερα. Δυο επίσης μονάδες στο Cockenzie έκλεισαν το φθινόπωρο του 2015.

Η μονάδα στο Longannet παρήγαγε 10.000.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα το χρόνο σε πλήρη λειτουργία, το 1/5 όλων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Σκωτίας. Ο σταθμός έκαιγε 4.500.000 τόνους κάρβουνου ετησίως, αλλά σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών και της περιβαλλοντικής οργάνωσης “Friends of the Earth”, μόνο το 40% της παραγόμενης ενέργειας κατέληγε ως χρήσιμη ηλεκτρική, ενώ το 60% κατέληγε είτε στην καμινάδα είτε στα νερά του Forth. Μεγάλο ποσοστό του κάρβουνου εισάγονταν τα τελευταία χρόνια, μια και συνέφερε περισσότερο οικονομικά.

Μεγάλη έμφαση δίνεται και στην εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων για τους εργαζόμενους του σταθμού Longannet. Σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι έχουν βρει απασχόληση κάπου αλλού, αλλά χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή για τις κοινότητες και τα χωριά του West Fife που εξαρτιόντουσαν πολλά χρόνια από το κάρβουνο και την μονάδα του Longannet. Υπάρχουν ορισμένα σχέδια να μετατραπεί η περιοχή σε πεδίο δοκιμών για τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Η προετοιμασία για την μετάβαση στην νέα εποχή πρέπει να γίνεται εγκαίρως ώστε να προωθούνται οι εναλλακτικές λύσεις που θα δημιουργούν νέες προοπτικές για τις τοπικές κοινότητες και τους εργαζόμενους, έχει δείξει η εμπειρία από παρόμοιες περιοχές και μονάδες.

Μακάρι αυτό να γίνει σωστά και στις δικές μας περιοχές που σήμερα εξαρτιόνται από τον λιγνίτη. Όσο πιο γρήγορα και ολοκληρωμένα ξεκινήσει η μετάβαση στην μετα-λιγνιτική εποχή τόσο πιο βιώσιμα και δίκαια για τις τοπικές κοινωνίες και τους εργαζόμενους θα είναι. Η αξιοποίηση της εμπειρίας από την μετάβαση στην Γαλλία, στη Γερμανία, στο Βέλγιο, στην Βρετανία, στην Σκωτία είναι πολύ χρήσιμη για να σχεδιαστεί με την συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, των εργαζομένων, της αυτοδιοίκησης και των εμπλεκομένων φορέων η μετάβαση στην μετα-λιγνιτική εποχή. Το να κρύβουμε το κεφάλι μέσα στην άμμο δεν βοηθάει να υπάρξει ένα δίκαιο και βιώσιμο μέλλον, όπως έχει δείξει και η εμπειρία μας από την κρίση και τη χρεοκοπία της χώρας.

Στο Ευρωκοινοβούλιο με τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς

Στο ευρωκοινοβούλιο βρέθηκα αυτή τη φορά μαζί με εκπροσώπους ενεργειακών συνεταιρισμών από διάφορες χώρες. Συμμετείχαμε στην ακρόαση που οργάνωσε η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενεργειακών Συνεταιρισμών (RESCoop) και η Ομάδα της Αριστεράς (GUE) στις 19 Νοεμβρίου 2015, στο Ευρωκοινοβούλιο. Την πρωτοβουλία είχαν οι ευρωβουλευτές: MiguelUrbanCrespo (Ισπανία - Podemos), Marisa Matias (Πορτογαλία, Block), Σοφία Σακοράφα (Ελλάδα, ανεξάρτητη)

Στην ημερίδα συμμετείχαν ενεργειακοί συνεταιρισμοί από την Ισπανία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Δανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία, την Κροατία, την Βρετανία κα

Από την Ελλάδα, συμμετείχαν ο Ενεργειακός κι Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Σίφνου (Απόστολος Δημόπουλος, Γιάννης Γκύλλης, Νίκος Χρυσόγελος), ο «ΆΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ” (Νίκος Χρυσόγελος) καθώς και η Ενεργειακή Συνεταιριστική Καρδίτσας (Γιάννης Σταθόπουλος, Γιώργος Διδάγγελος).

Ο Νίκος Χρυσόγελος, πρόεδρος του κοινωνικού συνεταιρισμού ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ και ιδρυτικό μέλος του Ενεργειακού κι Αναπτυξιακού Συνεταιρισμού Σίφνου παρουσίασε στοιχεία από το ενεργειακό προφίλ της Ελλάδας αλλά και πρωτοβουλίες που έχουν παρθεί το τελευταίο διάστημα από πολίτες στην κατεύθυνση του ελέγχου της ενέργειας από τις τοπικές κοινωνίες, μέσω της δημιουργίας ενεργειακών συνεταιρισμών (Σίφνος, Καρδίτσα, Κρήτη, Τήλος, Γαύδος κα). Από την Ενεργειακή Συνεταιριστική Καρδίτσας οι Γιάννης Σταθόπουλος και Γιώργος Διδάγγελος παρουσίασαν τις δραστηριότητες του συνεταιρισμού.

Συνολικά έχουν καταγραφεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο 2400 ενεργειακοί συνεταιρισμοί. Από την Ελλάδα, μέλη της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας είναι ήδη  ο Ενεργειακός κι Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Σίφνου καθώς και η Ενεργειακή Συνεταιριστική Καρδίτσας