2ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙO ΜΕ ΘΕΜΑ:
«Η ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα και η συμβολή της πράσινης κοινωνικής καινοτομίας στην αντιμετώπιση της»
Η ενεργειακή φτώχεια αποτελεί σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με πολλαπλές επιπτώσεις τόσο στην υγεία όσο και στην γενικότερη ένδεια, και πλήττει περισσότερους από 100.000.000 Ευρωπαίους πολίτες. Το 10% των πολιτών της ΕΕ, είχε καθυστερήσεις στην πληρωμή των λογαριασμών κοινής ωφελείας το 2015 (37% στα κράτη μέλη που πλήττονται περισσότερο). Tο 12 % των πολιτών της ΕΕ δεν ήταν σε θέση να έχουν επαρκή θέρμανση στα σπίτια τους το 2014 (60 % στα κράτη μέλη που πλήττονται περισσότερο), ενώ το 16% του πληθυσμού της ΕΕ κατοικούσε το 2014, σύμφωνα με τις στατιστικές SILC, σε σπίτια με στέγες που έσταζαν και είχαν υγρούς τοίχους (33% στα κράτη μέλη που πλήττονται περισσότερο).
Την Τετάρτη 29 Ιουνίου 2016 ολοκληρώθηκε το 2ο εργαστήριο το οποίο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της συγγραφής του κειμένου πολιτικής (policy paper) με θέμα: «Ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα και η συμβολή της πράσινης κοινωνικής καινοτομίας στην αντιμετώπιση της». Βασικός στόχος του εργαστηρίου ήταν η ανταλλαγή απόψεων και ιδεών για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.
Η πρωτοβουλία αυτή είναι αποτέλεσμα συνεργασίας του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ Ελλάδας, της ΚοινΣΕπ «Άνεμος Ανανέωσης» και του Ινστιτούτου Κτιρίων Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης, που δραστηριοποιούνται στους τομείς της οικολογίας, της κτιριακής εξοικονόμησης ενέργειας αλλά και της βιώσιμης ανάπτυξης, ενώ τόσο το πρώτο, όσο και το δεύτερο εργαστήριο πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με το Γραφείο Αστικής Ανθεκτικότητας και Βιωσιμότητας του Δήμου Αθηναίων.
Στο πρώτο μέρος του εργαστηρίου συζητήθηκαν τα διαθέσιμα εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά και καινοτόμα χρηματοοικονομικά εργαλεία που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας υπό το πρίσμα της κοινωνικής και πράσινης καινοτομίας. Την πρόκληση αποδέχτηκε σημαντικός αριθμών ειδικών και επιστημόνων – από την Ελλάδα και το εξωτερικό - που ασχολούνται με το θέμα αυτό. Συγκριμένα στο πρώτο μέρος παρουσίασαν οι:
• Ada Ámon – E3G
H ενεργειακή απόδοση ως υποδομή και ο ρόλος της στην άμβλυνση της ενεργειακής φτώχειας Παρουσίαση
• Adrian Joyce – Director of the Renovate Europe Campaign
Ενεργειακή Φτώχεια – η οπτική των Βρυξελλών
• Μιχάλης Γουδής – Housing Europe
Ζεστά σπίτια για όλους - Πώς να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση της γενιάς μας Παρουσίαση
• Dr George Koutitas (CEO) – Gridmates Inc
Ο έξυπνος τρόπος να δίνεις ενέργεια
• Δρ. Kώστας Κωνσταντίνου – Ανατολική Α.Ε.
Εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών στην Ελλάδα Παρουσίαση
• Αλέξης Παναγιωτόπουλος – Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης & Τουρισμού
Πηγές χρηματοδότησης στο πλαίσιο της προγραμματικής περιόδου 2014-2020
• Νίκος Γκόνης – Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ)
Καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία και επιτυχημένα παραδείγματα αξιοποίησής τους Παρουσίαση
• Δρ. Ευάγγελος Μαρινάκης – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ενίσχυση της Ενεργειακής Αποδοτικότητας στα Κτίρια: Ανάγκες και Προτεραιότητες για Καινοτόμα Επενδυτικά Εργαλεία
• Εύη Τζανακάκη – Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Οι τοπικές αρχές ως καταλύτης στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας
• Κωνσταντίνος Λιβέρης – Σύλλογος υπαλλήλων ΟΕΚ
Αξιοποίηση εργατικών κατοικιών στην Ελλάδα
Στο δεύτερο μέρος του εργαστηρίου παρουσιάστηκε το προσχέδιο του Policy Paper και ακολούθησε ανοιχτή συζήτηση με την συμμετοχή εκπροσώπων από Πανεπιστήμια και Δήμους καθώς και ερευνητές, φοιτητές αλλά και πολίτες.
Έμφαση δόθηκε στη συμβολή της πράσινης και κοινωνικής καινοτομίας στην αντιμετώπιση του φαινομένου και κατατέθηκαν προτάσεις και παρατηρήσεις επί του προσχεδίου.
Τον συντονισμό της συζήτησης είχαν οι: Νίκος Χρυσόγελος, πρόεδρος της ΚΟΙΝΣΕΠ Άνεμος Ανανέωσης, Alice Κοροβέση και Ελευθερία Τουλουπάκη από το Ινστιτούτο Κτιρίων Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης, Όλγα Δρόσου και Κυριακή Μεταξά από το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας
Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση με Julia Verlinden, υπεύθυνη των Γερμανών Πράσινων για τα ενεργειακά
Η «ενεργειακή μετάβαση στη Γερμανία και στην Ελλάδα»
Είχα μια ενδιαφέρουσα, προγραμματισμένη συνάντηση και συζήτηση με την Julia Verlinden, βουλευτή των Γερμανών Πράσινων, υπεύθυνη σε θέματα ενέργειας, την Παρασκευή 1 Ιουλίου στην Αθήνα. Είχε έρθει στην Ελλάδα στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής αντιπροσωπείας που συνόδευε τον αντικαγκελάριο και ομοσπονδιακό υπουργό Οικονομικών Υποθέσεων και Ενέργειας της Γερμανίας, Sigmar Gabriel, κατά την επίσκεψη του στην Ελλάδα. Είχαμε μια διεξοδική συζήτηση για τα ενεργειακά θέματα στις δύο χώρες αλλά και για την γενικότερη πολιτική κατάσταση.
Η Julia Verlinden, όπως μου εξήγησε, ασχολήθηκε με την πολιτική και εντάχθηκε στους Πράσινους όταν θέλησε να καταλάβει γιατί ενώ η επιστήμη δείχνει τι πρέπει να γίνει (είχε τελειώσει περιβαλλοντικές σπουδές), οι πολιτικοί δεν προωθούν αυτές τις αλλαγές. Αυτό το βασικό ερώτημα την έκανε να συνεχίσει τις σπουδές της στις πολιτικές επιστήμες και να συμμετάσχει ενεργά στους Πράσινους ώστε να κατανοήσει καλύτερα τη σχέση επιστήμης και πολιτικής.
Η Julia Verlinden διαδέχθηκε στη θέση αυτή στο Γερμανικό κοινοβούλιο (εκπρόσωπος των Πράσινων στα θέματα ενέργειας) τον Fell, μια σημαντική προσωπικότητα των Πράσινων που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην υιοθέτηση εκείνης της νομοθεσίας για τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας που θεωρείται ότι άλλαξε τα πάντα σχετικά με την ενέργεια και αποτέλεσε τη βάση για την λεγόμενη ενεργειακή μετάβαση (energy transition), όταν οι Πράσινοι ήταν στην κυβέρνηση μαζί με τους Σοσιαλδημοκράτες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τον Fell (είχε έρθει στην Ελλάδα πολλές φορές) να μας εξηγεί τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι Πράσινοι - αλλά και πόσο πίεσαν τους Σοσιαλδημοκράτες στην συγκυβέρνηση - στο να αποδεχτούν τις θέσεις τους για αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου (κλείσιμο πυρηνικών εργοστασίων, σταδιακή έξοδος από ορυκτά καύσιμα, στροφή στις ΑΠΕ), πόσο τον «δούλευαν» οι πολιτικοί από άλλες πολιτικές δυνάμεις όταν εκ μέρους των συγκυβερνώντων Πράσινων προετοίμασε το νομοσχέδιο και μιλούσε για την δημιουργία 500.000 νέων θέσεων εργασίας και μιας νέας οικονομίας που θα βασίζονταν στις ΑΠΕ αλλά και θα έδινε σημαντικό ρόλο στους πολίτες.
Στη συνέχεια παρακολουθήσαμε την συνδιάσκεψη «Ενεργειακή μετάβαση στην Ελλάδα και τη Γερμανία – Προοπτικές για το 2020 και μετά από αυτό» [1] που συνδιοργάνωσαν, ως μέρος της επίσκεψης του Sigmar Gabriel, το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων και Ενέργειας, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθώς και το Ελληνικό Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, σε συνεργασία με το Ελληνογερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, το Ίδρυμα FriedrichEbert, το ΚΑΠΕ, το GIZ και την ENTERRPRISEGREECE.
Είχαμε, έτσι, την ευκαιρία να επανέλθουμε σε μερικά θέματα που έθεσαν με τις ομιλίες τους οι Έλληνες υπουργοί (Π. Σκουρλέτης, Γ. Σταθάκης, Αλ. Χαρίτσης) και ο Γερμανός αντικαγκελάριος και ομοσπονδιακός υπουργός οικονομικών υποθέσεων και ενέργειας όσο και οι υπόλοιποι Έλληνες και Γερμανοί ομιλητές.
ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ: Προωθούνται από την κυβέρνηση Πράξεις Υποβάθμισης του Περιβάλλοντος η μία μετά την άλλη!
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ καταγγέλλουμε την συνέχιση και από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ-Οικολόγων Πράσινων απαράδεκτων μοντέλων διακυβέρνησης, ενώ υποσχέθηκε ότι θα «τελείωνε», δήθεν, με το παλιό. Δεν τρέφουμε ψευδαισθήσεις γενικότερα αλλά πιστεύαμε ότι η κυβέρνηση θα επέλεγε να θέσει στο «χρονοντούλαπο της ιστορίας» πρακτικές που δεν συνάδουν με στοιχειωδώς ορθολογική διακυβέρνηση. Δυστυχώς, αναπαράγει πελατειακές κι αντιδημοκρατικές πρακτικές, όπως έκαναν συχνά και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, «περνώντας» απαράδεκτες ρυθμίσεις σε άσχετα με το θέμα νομοθετήματα.
Η κυβέρνηση θα έπρεπε να ντρέπεται διπλά για το τελευταίο «κατόρθωμά» της. Δυο αντι-περιβαλλοντικές ρυθμίσεις για σοβαρά θέματα (ενέργεια και σκουπίδια) περιλαμβάνονται σε ΦΕΚ παραμονή Χριστουγέννων της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου ΠΝΠ.24/24-12-2015 [1] που περιλαμβάνει πολλά και διάφορα για την «ανθρωπιστική κρίση» αλλά κι ελαστικές διατάξεις για όσους δεν πληρώνουν ή κρύβουν ΦΠΑ. Η ανευθυνότητα της κυβέρνησης είναι μεγάλη:
Με …προσωρινή άδεια λειτουργίας από το 1999 μέχρι το 2017 οι μονάδες της ΔΕΗ!
Στην Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου 24 της 24/12/2015, περιλαμβάνεται το άρθρο 9 με το οποίο «παρατείνεται η προσωρινή άδεια λειτουργίας των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ μέχρι την 31 Δεκεμβρίου 2017» [2]. Έτσι έχουμε μια διαδικασία «προσωρινής» παράτασης των αδειών λειτουργίας από το 1999 μέχρι και το 2017 μιας σειράς ρυπογόνων μονάδων της ΔΕΗ (28 ολόκληρα χρόνια!). Για να επιβεβαιώνεται το ρηθέν, «ουδέν μονιμότερο του προσωρινού»!
Νέα αναβολή στην εφαρμογή νομοθεσίας για μείωση αποβλήτων
Με το άρθρο 7 της ΠΝΠ [3] αναστέλλεται γι άλλον ένα χρόνο (μέχρι 31/12/2016, αν και έπρεπε να εφαρμόζεται από το 2014) η εφαρμογή του άρθρου 43 [4] του νόμου 4042 του 2012 για επιβολή ειδικού τέλους ταφής σε οργανισμούς ή επιχειρήσεις για κάθε τόνο απορριμμάτων που καταλήγει σε ΧΥΤΑ χωρίς να έχει υποστεί προεπεξεργασία. Η ενέργεια αυτή είναι ευθέως αντίθετη με τις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις μας όπως απορρέουν από τις Οδηγίες 98/2008 [5] και 99/2008 [6] και τον νόμο 4042 του 2012 [7]. Όπου εφαρμόζεται, το μέτρο αυτό αποτελεί βασικό εργαλείο – κίνητρο [8] για μείωση των απορριμμάτων που καταλήγουν για ταφή, και για ενίσχυση της πρόληψης, μείωσης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και κομποστοποίησής τους [9].
Θα επιβράβευε τους Δήμους και τους δημότες εκείνους που προσπαθούν περισσότερο, μια και αυτοί θα πλήρωναν λιγότερα σε σχέση με δήμους και δημότες που ΔΕΝ προσπαθούν να μειώσουν και να ανακυκλώσουν τα απορρίμματα. Ο νόμος προβλέπει ότι τα έσοδα αυτά πηγαίνουν στο «Πράσινο Ταμείο» και διατίθενται αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων και έργων ανάκτησης και διάθεσης αποβλήτων.
Θα μπορούσε, επίσης, να ανοίξει τον δρόμο σε ένα νέο μοντέλο χρέωσης των τελών καθαριότητας με βάση την ποσότητα αυτών που απορρίπτονται (Πληρώνω με βάση Όσα σκουπίδια Πετάω) και όχι - όπως γίνεται σήμερα - με βάση άσχετα κριτήρια.
Η απαράδεκτη αυτή πράξη φέρει τις υπογραφές σχεδόν του συνόλου των υπουργών (και του υπουργού και του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος) και είναι σε πλήρη αναντιστοιχία με την υιοθέτηση τον Ιούνιο 2015 [10] του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Απορριμμάτων [11] με το οποίο προβλέπονται
(α) ότι οι Δήμοι αναλαμβάνουν μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για επίτευξη φιλόδοξων στόχων μείωσης κι ανακύκλωσης
(β) οικονομικά μέτρα όπως αυτό που αναβάλλεται η εφαρμογή του (σελίδα 91 του ΕΣΔΑ).
Που να μην μας υπόσχονταν προεκλογικά και ότι θα αγωνίζονται για το περιβάλλον!
[1] Νόμος ΠΝΠ24122015 http://www.taxheaven.gr/laws/law/index/law/728
[2]Το άρθρο 24 του ν.3377/2005(Α' 202), όπως αυτό αντικαταστάθηκε με την παρ. 5 του άρθρου 55 του ν. 4223/2013 (Α' 287), αντικαθίσταται ως εξής: «Άρθρο 24
1. Η ισχύς της Προσωρινής Ενιαίας Άδειας Λειτουργίας που χορηγήθηκε σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 8 του ν. 2941/2001 (Α' 201) στις Μονάδες της ΔΕΗ Α.Ε. οι οποίες αναφέρονται στο άρθρο 42 του ν. 2773/1999 (Α' 286) και περιλαμβάνονται στην Ενιαία Άδεια Παραγωγής της ΔΕΗ Α.Ε., όπως αυτή ισχύει έως 31.12.2015, παρατείνεται μέχρι την 31.12.2017. Τα αναφερόμενα στην παράγραφο αυτή εφαρμόζονται και σε όσες από τις παραπάνω Μονάδες της ΔΕΗ Α.Ε. έχουν μεταβιβαστεί στην εταιρεία "ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε.".
2. Στις Μονάδες των ΔΕΗ Α.Ε. και ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε. στις οποίες η αρχική Άδεια Παραγωγής έχει εκδοθεί από την 24.01.2002 μέχρι την ημερομηνία έκδοσης του παρόντος νόμου και βρίσκονται σε λειτουργία μέχρι την έκδοση του παρόντος νόμου, χορηγείται μέχρι την 31.12.2017 Προσωρινή Άδεια Λειτουργίας, κατά την έννοια της παρ. 5 του άρθρου 8 του ν. 2941/2001.
3. Οι Μονάδες Παραγωγής της ΔΕΗ Α.Ε σε μικρά απομονωμένα συστήματα και απομονωμένα μικροδίκτυα, όπως ορίζονται στο άρθρο 2, σημεία 26 και 27 της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, που θα ενταχθούν για την κάλυψη εκτάκτων αναγκών, μέχρι την 31.12.2017 καλύπτονται από την ΠροσωρινήΕνιαία Άδεια Λειτουργίας.
4. Η ΔΕΗ Α.Ε. και η ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε. οφείλουν να καταθέσουν για όλες τις μονάδες που διέπονται από ειδικό καθεστώς Προσωρινής Ενιαίας Άδειας Λειτουργίας, σχετικές αιτήσεις συνοδευόμενες από πλήρεις φακέλους δικαιολογητικών, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, έως την 31.03.2017.
5. Τα παραπάνω δεν ισχύουν για τις Μονάδες των ΔΕΗ Α.Ε. και ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε. για τις οποίες έχει ήδη χορηγηθεί ξεχωριστή Άδεια Λειτουργίας».
[3] «Η έναρξη εφαρμογής του ειδικού τέλους ταφής που προβλέπεται στις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 43 του ν.4042/2012αναστέλλεται μέχρι 31.12.2016».
[4]«1. Οι οργανισμοί ή οι επιχειρήσεις που διαθέτουν σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) τα απόβλητα που κατατάσσονται στους παρακάτω κωδικούς ΕΚΑ: 20 01 08, 20 02 01, 20 02 02, 20 03 01, 20 03 02, 20 03 07, 17 01, 17 02, 17 03 02, 17 05 04, 17 05 06, 17 09 04, χωρίς να έχουν προηγηθεί εργασίες επεξεργασίας (D13, R3, R4, R5, R12) επιβαρύνονται, από 1ης Ιανουαρίου 2014, με ειδικό τέλος ταφής ανά τόνο αποβλήτων που διατίθεται. Το ειδικό τέλος ταφής ορίζεται, για το 2014, σε τριάντα πέντε (35) ευρώ ανά τόνο διατιθέμενων αποβλήτων και αυξάνεται ετησίως κατά πέντε (5) ευρώ ανά τόνο έως του ποσού των εξήντα (60) ευρώ ανά τόνο.
2. Τα υπολείμματα των εργασιών επεξεργασίας, που διατίθενται σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ), δεν επιβαρύνονται με το ειδικό τέλος ταφής.
3. Το ειδικό τέλος ταφής των αποβλήτων κατατίθεται στο «Πράσινο Ταμείο» του ν. 3889/2010 (Α' 182) και διατίθεται αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων και έργων ανάκτησης και διάθεσης αποβλήτων.
[11] http://ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=egY6pHPEQ8g%3d&tabid=238&language=el-GR
