Στις 8-10 Νοεμβρίου 2015, σε ένα διεθνές Συνέδριο στην Τουρκία συζήτησαν, μεταξύ άλλων θεμάτων, τρόπους με τους οποίους οι συνεταιρισμοί μπορούν να βοηθήσουν τον αυξανόμενο αριθμό των προσφύγων και των μεταναστών στο σημερινό κόσμο. Το ειδησεογραφικό τμήμα της ILO μίλησε με την Simel Esim, που είναι επικεφαλής της Μονάδας Συνεταιρισμών της ILO.

Παραθέτουμε την συνέντευξη της Simel Esim, που βρέθηκε στην Αθήνα για να συμμετάσχει στο Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας 25-27/11 αλλά και να επισκεφθεί το χώρο προσωρινής φιλοξενίας και κοινωνικής ένταξης Welcommon (27/11/2016).

Ερ: Ο αριθμός των προσφύγων έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ σε όλο τον κόσμο. Τι ρόλο μπορούν να παίξουν οι συνεταιρισμοί, βοηθώντας τους πρόσφυγες να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση;

Απ: Τα τελευταία στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας δείχνουν μια δραματική αύξηση του αριθμού των προσφύγων σε όλο τον κόσμο, φτάνοντας τα 13 εκατομμύρια άτομα το 2014, με τους μισούς από αυτούς στην Ασία. Ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει τα 5 εκατομμύρια Παλαιστίνιους που υπήρξαν πρόσφυγες κατά τη διάρκεια πολλών δεκαετιών στη Μέση Ανατολή. Σήμερα, η Τουρκία και μόνο εκτιμάται ότι θα φιλοξενήσει περισσότερους από 2,2 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία.

Οι συνεταιρισμοί έχουν τεθεί στην διάθεση των προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής σε διάφορες φάσεις της επέμβασης από την αρχή της κρίσης για την ένταξη στη χώρα υποδοχής τους. Προχωρούν στην παροχή άμεσης βοήθειας προς τους πρόσφυγες και την παροχή βασικών αγαθών και υπηρεσιών. Οι συνεταιρισμοί μπορούν να συσταθούν ειδικά για τους πρόσφυγες ή οι δράσεις μπορεί να ενταχθούν σε υφιστάμενους συνεταιρισμούς,  σε τομείς ανάπτυξης, προσανατολισμένοι στην οικονομία της χώρας υποδοχής.

Είδαμε για παράδειγμα τη δημιουργία από τις γυναίκες πρόσφυγες, οικονομικών και βιοτεχνικών συνεταιρισμών στις χώρες υποδοχής με την υποστήριξη από τοπικούς και διεθνείς οργανισμούς. Σε ορισμένες χώρες υποδοχής οι συνεταιρισμοί δραστηριοποιήθηκαν για την υποστήριξη των προσφύγων. Σε μια πρόσφατη εκδήλωση της ILO , αναφέρθηκε ότι oι κοινωνικοί συνεταιρισμοί στην Ιταλία παρέχουν υπηρεσίες σε 18.000 πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και μετανάστες με έργα σε 220 κέντρα πρώτης υποδοχής και σε 170 δομές στέγασης.

Ερ: Ποια είναι η προστιθέμενη αξία των συνεταιρισμών στην υποστήριξη των προσφύγων;

Απ: Οι συνεταιρισμοί είναι επιχειρήσεις που βασίζονται στην αυτο-βοήθεια και στην αμοιβαία βοήθεια. Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό του συνεταιρισμού είναι ότι οι άνθρωποι μπορούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους, αντί να προσπαθούν να το κάνουν μόνοι τους. Υπάρχουν πολλοί τύποι των συνεταιρισμών που δραστηριοποιούνται στον τομέα των υπηρεσιών, του μάρκετινγκ, της χρηματοδότηση, της υπεράσπιση των συμφερόντων των εργαζομένων και των καταναλωτών, συνεταιρισμοί για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την προώθηση της αυτο-απασχόλησης και της πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα προσιτών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των αποταμιεύσεων, των δανείων, της φροντίδα των παιδιών, της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης και πολλών άλλων. Και τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, τα μέλη του συνεταιρισμού μοιράζονται ένα αίσθημα ιδιοκτησίας.

Σε μια κατάσταση κρίσης, οι κυβερνήσεις της χώρας υποδοχής είναι συχνά σε σύγχυση. Ως εκ τούτου, οι τοπικές λύσεις λαμβάνονται με βάση την κοινότητα που εξυπηρετεί και τις απαιτούμενες ανάγκες. Ένας συνεταιρισμός δεν θα είναι η πανάκεια για την επίλυση όλων των προβλημάτων, αλλά μπορεί να κάνει μια σημαντική προσπάθεια για τους πρόσφυγες ώστε να ξεφύγουν από τη φτώχεια και να βρουν μια θέση εργασίας, ενώ παράλληλα να επιτευχθεί κατανομή των πόρων σε πιο δίκαιη βάση.

Οι υπηρεσίες στους χώρους διαμονής των προσφύγων, σε στρατόπεδα προσφύγων μπορεί να τρέξει σε συνεργασία, με τη συμμετοχή των προσφύγων ως μέλη και φορείς λήψης αποφάσεων. Οι ίδιοι οι πρόσφυγες και οι κοινότητες υποδοχής θα πρέπει να ενημερώνονται για τα οφέλη των συνεταιρισμών για τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας, την ιδιοκτησία και τον έλεγχο μεταξύ των μελών και τη συνοχή μεταξύ κοινοτήτων από τις ενώσεις των προσφύγων. Οργανισμοί, όπως το Συμβούλιο Προσφύγων της Δανίας, έχουν προωθήσει τη δημιουργία παραγωγικών συνεταιρισμών σε χώρες όπως η Ουγκάντα. Μέσω της πρωτοβουλίας Progress (P4P), το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα παρέχει υποστήριξη για επείγουσα επισιτιστική βοήθεια προς τους πρόσφυγες μέσω των συνεταιρισμών παραγωγών σε 20 χώρες.

Ερ: Ποια είναι μερικά παραδείγματα συμμετοχής των συνεταιρισμών στην πρόσφατη κρίση των προσφύγων;
Απ: Στη Γερμανία, η οποία έχει δεχθεί το μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων από τη Συρία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, ο αριθμός των αιτούντων άσυλο έχει αυξηθεί κατά 132 τοις εκατό σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Οικοδομικοί συνεταιρισμοί σε διάφορες γερμανικές πόλεις όπως το Gelsenkirchen  έχουν αρχίσει να διαθέτουν μεγαλύτερα σπίτια για τις οικογένειες των προσφύγων και συνειδητά να τα ενοικιάζουν σε Σύριους πρόσφυγες ώστε να τους βοηθήσουν να ενταχθούν και με τον τρόπο αυτό να επωφελούνται από το σύστημα κοινωνικής υποστήριξης.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι από την περιοχή Άκρα στο βόρειο τμήμα της χώρας όπου έχουν εγκατασταθεί 200.000 από τους περίπου ένα εκατομμύριο Σύριους πρόσφυγες στο Λίβανο, διπλασιάζοντας τον πληθυσμό μιας από τις φτωχότερες περιοχές του Λιβάνου. Εδώ, ο γεωργικός τομέας αποτελεί την σημαντικότερη πηγή εισοδήματος, απασχολώντας το ένα τέταρτο των εργαζομένων. UNDP και ILO /ΔΟΕ  έχουν υποστηρίξει τη δημιουργία και την ανάπτυξη του συνεταιρισμού Green House Nursery, ο οποίος καλλιεργεί και πωλεί σπόρους σε προσιτή τιμή στην περιοχή. Ο συνεταιρισμός ωφελεί 200 Λιβανέζους αγρότες και Σύριους πρόσφυγες.

Ερ: Μπορεί οι συνεταιρισμοί να συνεχίσουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο ακόμα και όταν οι πρόσφυγες επιστρέψουν στην πατρίδα τους για να ανοικοδομήσουν τη χώρα τους;

Απ: Σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, του Τιμόρ-Λέστε, του Ελ Σαλβαδόρ, της Γουατεμάλας, του Λιβάνου, της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, της Μοζαμβίκη, της Ρουάντα, της Σρι Λάνκα και του Νεπάλ, οι συνεταιρισμοί έχουν διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην ανασυγκρότηση μετά τις συγκρούσεις με τη δημιουργία θέσεων εργασίας για την επιστροφή των μειονοτήτων και των πρώην μαχητών, την ανοικοδόμηση των επιχειρήσεων και των σπιτιών, δίνοντας στους πρόσφυγες και στους εσωτερικά εκτοπισμένους (IDP) πρόσβαση στις αγορές, διευκόλυνση της συμφιλίωσης και οικοδόμηση της ειρήνης.

Στη Σρι Λάνκα, το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Πιστωτικών Ενώσεων (WOCCU) συνεργάστηκε με τους συνεταιρισμούς της Σρι Λάνκα για την επέκταση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση για τους ανθρώπους που ζουν σε αγροτικές περιοχές και πλήττονται περισσότερο από τις συγκρούσεις. Επίσης, στη Σρι Λάνκα υπάρχει ένα συνεργατικό δίκτυο άνω των 120 καταστημάτων που ανήκει και λειτουργεί αποκλειστικά από γυναίκες που έχουν επωφεληθεί από αυτή την υποστήριξη, από τον δανεισμό του ομίλου και την ασφάλιση σε υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης.

Επίσης, στη Σρι Λάνκα, η ενδυνάμωση της τοπικής κοινωνίας μέσω της Οικονομικής Ανάπτυξης (LEED)  είναι ένα έργο που υποστηρίχτηκε από την Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO). Στόχευε να βοηθήσει τα θύματα του εμφυλίου πολέμου μέσω της συμμετοχής τους σε συνεταιρισμούς. Ο συνεταιρισμός Iranaithivu Iranaimatha Nagar Fishermen Cooperative Society παρέλαβε βάρκες από μια κυβερνητική οργάνωση, ενώ έλαβε και ενίσχυση για  την αποκατάσταση των αλιευτικών μέσων. Οι αλιείς, οι οποίοι είχαν εκτπιστεί και έχασαν τις βάρκες τους στη διάρκεια των 26 χρόνων συγκρούσεων, είναι τώρα πίσω στη θάλασσα, και οι αγρότισσες μαθαίνουν να διαχειρίζονται τη γη ώστε να παίρνουν τις καλύτερες αποδόσεις, με τις χήρες του πολέμου να λειτουργούν τις επιχειρήσεις.

Χθες τα παιδιά-πρόσφυγες που φιλοξενούμε στο #Welcommon οργάνωσαν αποχαιρετιστήριο πάρτι για τις γερμανίδες εθελόντριες μας, την Lena, την Jara, την Clara, τη Χριστίνα που ήταν μαζί μας από τις 1 Σεπτέμβρη. Φοιτήτριες στο #HochschuleDarmstand της Γερμανίας, σε μια ανώτατη σχολή με σπουδές κοινωνικής πολιτικής, σπουδάζουν social workers με εξειδίκευση σε μετανάστες/πρόσφυγες. Οι 4 αυτές εθελόντριες (μέσα από το πρόγραμμα Erasmus+) είχαν την ευκαιρία, στο πλαίσιο των σπουδών τους, να έρθουν σε εμάς και να συμμετάσχουν τόσο στην προετοιμασία του χώρου φιλοξενίας όσο και στην λειτουργία του. 

Δουλεύοντας με πρόσφυγες στο Βερολίνο και στην Αθήνα
Καλές πρακτικές και ανταλλαγή εμπειριών
Βερολίνο 21-25 Νοεμβρίου 2016

Η επίσκεψη στο Βερολίνο για θέματα προσφύγων

Επιδιώκοντας την ανάπτυξη από τα κάτω μιας ευρύτερης συνεργασίας μεταξύ φορέων και πολιτών από το Βερολίνο και την Αθήνα που εργάζονται με τους πρόσφυγες, οργανώθηκε από κοινού, από τον “Άνεμο Ανανέωσης”, την γερμανική πρωτοβουλία “RESPECT FOR GREECE” και το “Bildungswerk του Ιδρύματος Heinrich Boell”, επίσκεψη στο Βερολίνο υπό τον γενικό τίτλο: “Συνεργαζόμενοι στο προσφυγικό στην Αθήνα και στο Βερολίνο. Παραδείγματα καλών πρακτικών“.

Στο πλαίσιο της επίσκεψης αυτής, την εβδομάδα 21-25 Νοεμβρίου 2016, προγραμματίστηκε μια σειρά δραστηριοτήτων, δημόσιων εκδηλώσεων, συναντήσεων και συζητήσεων με διαφορετικούς ανθρώπους, φορείς, υπηρεσίες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, καλλιτέχνες, πολιτικούς και πρόσφυγες ώστε να ανταλλάξουμε εμπειρίες και καλές πρακτικές και να οικοδομήσουμε συνεργασίες σε θέματα φιλοξενίας, εκπαίδευσης, κοινωνικής ένταξης, καλλιτεχνικής έκφρασης προσφύγων.

Στην αποστολή που οργάνωσε από ελληνικής πλευράς ο ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ συμμετείχαν από την Αθήνα 7 άτομα που εκπροσωπούν διαφορετικές πλευρές της ενασχόλησης με το προσφυγικό: από τον κοινωνικό συνεταιρισμό «Άνεμος Ανανέωσης» και το κέντρο προσωρινής φιλοξενίας και κοινωνικής ένταξης προσφύγων WELCOMMON (Νίκος Χρυσόγελος, Πολύνα Γκιόκα), τον Δήμο Αθηναίων (Μαρία Ηλιοπούλου, αντιδήμαρχος για το παιδί, Αντιγόνη Κοτανίδη, σύμβουλος δημάρχου για προσφυγικό/μεταναστευτικό), την δημόσια εκπαίδευση (Μαρία Δημοπούλου, υπεύθυνη ΠΕ Πρωτοβάθμιας Α’ Αθήνας), το Πολιτιστικό Κέντρο Anasa (Σάντρα Δόμβρου) και την Υπηρεσία Ασύλου (Ελένη Πετράκη).

Δεκάδες εθελοντές και φίλοι/ες της πρωτοβουλίας “Respect for Greece” βοήθησαν στην πραγματοποίηση αυτής της πολύ σημαντικής «ανταλλαγής», μεταξύ των οποίων κι έλληνες κι ελληνίδες που μένουν χρόνια στο Βερολίνο ή μετακόμισαν πρόσφατα εκεί.

Συνάντηση με καλλιτέχνες που συνεργάζονται με πρόσφυγες
Δευτέρα 21 Νοεμβρίου
Συνάντηση με καλλιτέχνες που διοργανώνουν projects στα οποία εμπλέκονται ενεργά πρόσφυγες (παιδιά και ενήλικες) με στόχο την κοινωνική τους ένταξη

Το κέντρο φιλοξενίας BelAhr

Η συνάντηση έγινε στον τελευταίο όροφο του ξενώνα προσφύγων που στεγάζεται στο 16όροφο ξενοδοχείο BelΑhr. Το ξενοδοχείο 3 αστέρων ήταν κλειστό για 2 χρόνια. Σύμφωνα με νόμο που ισχύει, ο δήμος μπορεί να χρησιμοποιήσει κλειστά κτήρια για τις ανάγκες του και στη συνέχεια να τα παραδώσει ξανά στους ιδιοκτήτες μετά από συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που συμφωνείτε μεταξύ τους. Έτσι ο Δήμος του Βερολίνου χρησιμοποίησε το κλειστό ξενοδοχείο ως ξενώνα για πρόσφυγες.

Στον τελευταίο όροφο (penthouse) “στεγάζονται” διάφορα projects που οργανώνονται από ομάδες καλλιτεχνών όπως to SALONwelcome και το ZUsammenKUNFT. Η επίσκεψη στο χώρο μας βοήθησε να συνειδητοποιήσουμε ότι η δομή αυτή αν και είναι διαφορετική σε σχέση με το Welcommon (επικεντρώνει στη διαμονή κυρίως ενώ έχει κι εστιατόριο, μόνο στον τελευταίο όροφο υπάρχει χώρος για συναντήσεις καλλιτεχνών), αλλά έχει παρόμοιους κανόνες σε θέματα φύλαξης (με πολύ περισσότερο προσωπικό), επισκέψεων (συγκεκριμένο ωράριο όπως και εμείς), καταγραφής στοιχείων στην είσοδο καθώς και γενικευμένης απαγόρευσης καπνίσματος στο εσωτερικό του. Μας έκανε εντύπωση που δεν κυκλοφορούσαν καθόλου παιδιά σε ασανσέρ παρόλο ότι στο κτίριο διαμένουν 400 άτομα. Την ευθύνη λειτουργίας του έχει ο Ερυθρός Σταυρός με χρηματοδότηση από τον Δήμο Βερολίνου.

SALONwelcome:

H λέξη SALON σημαίνει τόπος συνάντησης, αλληλο-εκπαίδευσης και ενδυνάμωσης. Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν, ζουν και δουλεύουν στο Βερολίνο, ενώ κάποιοι δουλεύουν εθελοντικά με πρόσφυγες και κάποιοι άλλοι μέσω προγραμμάτων. Οι συναντήσεις μεταξύ των καλλιτεχνών και των προσφύγων γίνονται μια φορά το μήνα και σε αυτές γίνεται παρουσίαση και συζήτηση για τη δουλειά του καθενός/μιας. Στόχος είναι από τις συναντήσεις αυτές να προκύψουν ομάδες μουσικών, ζωγράφων, σχεδιαστών μόδας ή εικονογράφησης βιβλίων που θα συνεργαστούν σε καλλιτεχνικά πρότζεκτς ή/και θα δουλέψουν μαζί με άλλους πρόσφυγες κάθε ηλικίας με στόχο την ένταξή τους. Για παράδειγμα η εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας μπορεί να γίνει μέσω διάφορων δημιουργικών δραστηριοτήτων όπως η ζωγραφική, η κεραμική, η φωτογραφία, ο κινηματογράφος αλλά ακόμα και η μαγειρική και το ράψιμο. Μερικές ενδιαφέρουσες δραστηριότητες είναι
- το εικονολεξικό (Picture Dictionary) που δημιουργήθηκε από ομάδα καλλιτεχνών και παιδιών που μένουν σε ξενώνα.
- η συλλογή με παιδικά τραγούδια (γερμανικά και συριακά)
- το φιλμ που γυρίστηκε ολόκληρο -σενάριο, σκηνοθεσία, κινηματογράφηση κλπ- από παιδιά (γερμανάκια και προσφυγόπουλα) σε μόλις 10 μέρες

ZUsammenKUNFT:

Η πρωτοβουλία αυτή είναι βασισμένη σε ένα λογοπαίγνιο, παίζει με τις λέξεις ZUSAMMEN (μαζί) και ZUKUNFT (μέλλον). Στεγάζεται στο κτήριο House of Statistics στην Alexanderplatz που ήταν κλειστό για 8 χρόνια και στόχος είναι η δημιουργία κοινωνικής στέγασης για πρόσφυγες, φοιτητές, ηλικιωμένους κα καθώς και χώρων για καλλιτεχνικές, πολιτιστικές, εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Στα 75.000 τετρ. μέτρα του κτηρίου θα ζουν μαζί πρόσφυγες και Γερμανοί. Η πρωτοβουλία αυτή είναι αποτέλεσμα συνεργασίας πολλών φορέων που ασχολούνται με διαφορετικά αντικείμενα.

Από τα προβλήματα που αναδείχθηκαν, είναι αφενός οι περιορισμοί στην μετακίνηση προσφύγων από μια περιοχή στην άλλη, που δυσκολεύουν τη συμμετοχή τους σε καλλιτεχνικές εκθέσεις όσο και την πρόσβαση στην εκπαίδευση.

Ένταξη των προσφύγων στο εκπαιδευτικό σύστημα
Τρίτη 22 Νοεμβρίου (πρωί)

Επίσκεψη σε δύο σχολεία ένα δημοτικό και ένα γυμνάσιο στο οποίο λειτουργούν τάξεις ένταξης (welcome classes), και πιο συγκεκριμένα στα σχολεία Lenau (δημοτικό) στην περιοχή Kreuzberg και Robert Blum (Gymnasium) στην περιοχή Schoeneberg.

Παρακολουθήσαμε τα μαθήματα στις τάξεις υποδοχείς (το πώς γίνεται το μάθημα της γλώσσας αλλά και της μαθηματικών με διαδραστικό τρόπο), ενώ μιλήσαμε με τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς. Οι τάξεις υποδοχής αποτελούνται από άτομα διαφόρων εθνικοτήτων και υπάρχει πρόγραμμα γλώσσας, μαθηματικών κα στα γερμανικά με τη χρήση βιβλίων και οπτικο-ακουστικού υλικού. Η κοινή γλώσσα είναι γερμανικά για όλα τα παιδιά ώστε εξοικειώνονται μιλώντας μεταξύ τους και με τους εκπαιδευτικούς στα γερμανικά.

Μας έκανε εντύπωση ο τρόπος που μάθαιναν τα παιδιά τη σχέση θετικών κι αρνητικών αριθμών. Επειδή πολλά παιδιά δυσκολεύονταν να κατανοήσουν γιατί το -7 είναι μικρότερο από το +7 ή γιατί το -3 είναι μεγαλύτερο από το -7, η εκπαιδευτικός χρησιμοποίησε το παράδειγμα του πόσα χρήματα ή τι χρέος έχει κάποιος για να κατανοήσουν τα παιδιά από διαφορετικές χώρες τη σχέση μεταξύ αρνητικών και θετικών αριθμών καθώς και την διάταξή τους στον άξονα αρνητικοί-θετικοί αριθμοί.

Είχαμε, επίσης, την ευκαιρία να συζητήσουμε με τους εκπαιδευτικούς σχετικά με την εμπειρία τους, τον τρόπο που επιλέγονται τα παιδιά που συμμετέχουν στα προγράμματα welcome classes (είτε βρίσκονται σε camp είτε σε κατοικίες κοντά στην περιοχή του σχολείου), το εκπαιδευτικό/παιδαγωγικό πλαίσιο και το υλικό που χρησιμοποιείται. Διαπιστώσαμε, επίσης, το μεγάλο ενδιαφέρον που υπάρχει για συστηματική συνεργασία μεταξύ σχολείων και εκπαιδευτικών από τις δύο πόλεις (Βερολίνο κι Αθήνα).

Το Γυμνάσιο το οποίο επισκεφθήκαμε συμμετέχει στο «δίκτυο σχολείων χωρίς ρατσισμό», και σε πολλές άλλες δράσεις, όπως πχ για το κλίμα, τον πολιτισμό, την εξάλειψη των διακρίσεων, ενώ συνεργάζεται και με το πανεπιστήμιο.

Όπως μας ενημέρωσαν, αντιπροσωπεία της ΟΛΜΕ είχε επισκεφθεί προσφάτως το γυμνάσιο αυτό.

Εκπαίδευση προσφύγων (παιδιών και νέων) – ένταξη στο εκπαιδευτικό σύστημα
Τρίτη 22 Νοεμβρίου μεσημέρι

Δεκάδες Γερμανοί εκπαιδευτικοί αλλά κι εκπρόσωποι μη κυβερνητικών κι εθελοντικών οργανώσεων και ειδικοί συμμετείχαν στη συζήτηση για την εκπαιδευτική ένταξη των παιδιών και νέων προσφύγων.

Εκ μέρους της ελληνικής αντιπροσωπείας, η Μαρία Δημοπούλου παρουσίασε τα προγράμματα που αφορούν την επίσημη/τυπική εκπαίδευση των παιδιών προσφύγων, ενώ η Μαρία Ηλιοπούλου το πρόγραμμα «Ανοικτά Σχολεία» που υλοποιεί ο Δήμος Αθηναίων.

Ενδιαφέρουσα είναι η συνεργασία εθελοντών που πηγαίνουν στα σχολεία και βοηθούν τα παιδιά με την ανάγνωση κειμένων και υποστηρικτική διδασκαλία.

Συναυλία ενίσχυσης του WELCOMMOΝ στο δημαρχείο του Βερολίνου
Τρίτη 22 Νοεμβρίου απόγευμα

Συναυλία ενημέρωσης και υποστήριξης για το WELCOMMON διοργανώθηκε στο Βερολίνο, την Τρίτη 22 Νοεμβρίου, στην Aίθουσα Eκδηλώσεων του Kοινοβουλίου (Festsaal dew Rathauses) στο Charloteenburg. Συμμετείχαν, σε μια πολύ ωραία βραδιά, οι πιανίστες Μάριος Παπαδόπουλος (Φιλαρμονική της Οξφόρδης) και Lennart Speer (Muenchen), με έργα Beethoven, Schubert, Γεωργιάδη.

Η εκδήλωση διοργανώθηκε από ένα σύνολο 16 φορέων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κοινωνικών κι ανθρωπιστικών οργανώσεων, ιατρικών ενώσεων, των κομμάτων της πλειοψηφίας του Δήμου (Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι και Αριστερά) με πρωτοβουλία της κίνησης πολιτών “Respect for Greece”, με την οποία συνεργάζεται στενά ο “Άνεμος Ανανέωσης”.

Την συναυλία χαιρέτισε ο Δήμαρχος της περιοχής Charlottenburg-Wilmersdorf, Reinhard Naumann, υπό την αιγίδα του οποίου ήταν, καθώς και εκπρόσωπος του Έλληνα πρέσβης Θ. Δασκαρώλη, ενώ παραβρέθηκε και η Αντιδήμαρχος για το Παιδί του Δήμου Αθηναίων, Μαρία Ηλιοπούλου. Ο Νίκος Χρυσόγελος εκ μέρους του «ΑΝΕΜΟΥ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ» και η Hilde Schramm εκ μέρους της πρωτοβουλίας “Respect for Greece” μίλησαν για την συνεργασία και το πρόγραμμα WELCOMMON.

Στέγαση προσφύγων και εμπλοκή της γειτονιάς
Τετάρτη 23 Νοεμβρίου (πρωί)
Επίσκεψη σε δύο ξενώνες φιλοξενίας προσφύγων

Ο ένας ξενώνας, τον οποίο επισκεφθήκαμε βρίσκεται στο Kreuzberg και διοικείται από το Diakonisches Werk (οργάνωση της εκκλησίας). Ο δεύτερος ξενώνας, Nachbarschaftshaus (= σπίτι γειτονιάς, πρόκειται για είδος ξενώνα) φιλοξενεί μόνο γυναίκες με τα παιδιά τους, βρίσκεται στο Schöneberg, διοικείται από την ΜΚΟ. Τα έξοδα λειτουργίας τους καλύπτονται από την τοπική κυβέρνηση (Senate).

Diakonisches Werk
Ο ξενώνας που διοικείται από το Diakonisches Werk λειτουργεί περίπου 100 χρόνια και φιλοξενεί πρόσφυγες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συνεχώς. Οι πρόσφυγες μένουν σε χωριστά δωμάτια και έχουν οι ίδιοι την πλήρη ευθύνη για το θέμα φαγητού, καθαριότητας, εκπαίδευσης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Στον ξενώνα φιλοξενούνται περίπου 150 άτομα για διάστημα ενός έως τρία χρόνια, μέχρι να βρουν σπίτι (παίρνει χρόνο) και εργασία. Κατά μέσον όρο το μέγεθος της οικογένειας που φιλοξενείται σε κάθε δωμάτιο είναι 1-3 άτομα. Οι τουαλέτες και οι μικρές κουζίνες είναι κοινόχρηστες.

Nachbarschaftshaus
Ο συγκεκριμένος ξενώνας έχει δυναμικότητα 50 ατόμων, όμως αυτή τη στιγμή φιλοξενεί 53 γυναίκες μαζί με τα παιδιά τους. Ζουν σε χωριστά δωμάτια τα οποία δεν έχουν ιδιωτικό μπάνια. Οι τουαλέτες και τα ντουζ είναι κοινόχρηστα, όπως και οι κουζίνες στις οποίες μαγειρεύει η κάθε γυναίκα το γεύμα για την οικογένειά της. Οι γυναίκες λαμβάνουν επίδομα για την διατροφή, την ένδυση και άλλα έξοδά τους. Ο ξενώνας παρέχει στέγαση και βασική υποστήριξη στο να μάθουν τη γλώσσα, να βρουν δουλειά και στη συνέχεια σπίτι. Επειδή όμως η εύρεση κατοικίας είναι δύσκολη, αρκετοί πρόσφυγες μένουν σε αντίστοιχους ξενώνες έως και 2 χρόνια. Το προσωπικό του ξενώνα αποτελείται από 4 γυναίκες (2η γενιά μεταναστών). Φύλαξη υπάρχει μόνο τη νύχτα από γυναίκα φύλακα. Οι εθελοντές είναι αμέτρητοι! όλοι μένουν στη γειτονιά και μόλις άνοιξε έτρεξαν να δηλώσουν τι δραστηριότητα μπορούν να οργανώσουν. Το αποτέλεσμα ήταν οι γυναίκες να μην έχουν καθόλου ελεύθερο χρόνο και το προσωπικό αναγκάστηκε να μειώσει όσο μπορούσε τις δραστηριότητες που οργάνωναν οι εθελοντές.

Καλές πρακτικές στέγασης στην Αθήνα και το Βερολίνο
Τετάρτη 23 Νοεμβρίου (απόγευμα):
Αναλυτική παρουσίαση του WELCOMMON και παρουσίαση των μοντέλων στέγασης από εκπρόσωπο του Συμβουλίου Προσφύγων του Βερολίνου.

Με πρωτοβουλία του Bildungswerk Berlin του ινστιτούτου Heinrich Boell (που ήταν ο 1 από τους συν-διοργανωτές της επίσκεψης) πραγματοποιήθηκε μια συνάντηση εργασίας για την παρουσίαση του WELCOMMON. Στη συζήτηση που ακολούθησε τονίστηκε ο σημαντικός ρόλος που μπορεί να παίξουν οι γείτονες στη στήριξη των δομών στέγασης κι ένταξης. Για να είναι υποστηρικτικοί οι γείτονες, όπως τονίστηκε, θα πρέπει να γνωρίζουν τι γίνεται στη γειτονιά τους. Πρώτα θα πρέπει να ενημερωθούν αυτοί και μετά τα ΜΜΕ και το ευρύτερο κοινό για να κάνουν τη δομή υπόθεση της γειτονιάς τους.

Επαγγελματική εκπαίδευση προσφύγων – συμβουλευτική – ένταξη στην εργασία
Πέμπτη 24 Νοεμβρίου, πρωί

Συμβουλευτική και επαγγελματική εκπαίδευση προσφύγων

Πολύ ενδιαφέρουσες συναντήσεις και συζητήσεις σε θέματα επαγγελματικής εκπαίδευσης προσφύγων με δημόσιες δομές κατάρτισης, συμβουλευτικά κέντρα, κυβερνητικούς υπαλλήλους και μη κυβερνητικές οργανώσεις που υλοποιούν παρόμοιες δράσεις. Επισκεφθήκαμε τη σχολή εκπαίδευσης για μηχανικούς αυτοκινήτων, μηχανών και ποδηλάτων καθώς κι εκπαίδευσης σε ξύλο και χαλιά στο Oberstufenzentrum fuer Kraftfahrzeug-technik in Charlottenburg στο Βερολίνο.

Μετά από ενημέρωσή τους στους χώρους φιλοξενίας από ειδικούς συμβούλους (η ειδική υπηρεσία έχει 40 συνεργάτες), οι πρόσφυγες που ενδιαφέρονται μπορούν να συμμετάσχουν, ανάλογα με τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά τους, σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, έχοντας οικονομική βοήθεια για όσο χρόνο διαρκεί η εκπαίδευσή τους. Παράλληλα με την επαγγελματική κατάρτισή τους, πρέπει να παρακολουθούν και μαθήματα εκμάθησης της γερμανικής γλώσσας. Υπάρχει στενή συνεργασία δημόσιων φορέων και άλλων – Not for profit – φορέων.

Κεντρικό θέμα αυτών των συζητήσεων που είχαμε ήταν η προετοιμασία και προσαρμογή του γερμανικού μοντέλου επαγγελματικής κατάρτισης στις νέες ανάγκες και πραγματικότητες που δημιουργεί το μεγάλο ρεύμα προσφύγων, χωρίς να πέσει η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Το θέμα των προσφύγων είναι πρόκληση και ευκαιρία για να γίνει το γερμανικό μοντέλο εκπαίδευσης και κατάρτισης πιο ευέλικτο κι αποτελεσματικό, μας τόνισαν όλοι οι συνομιλητές μας.

Ενδιαφέρον ο διάλογος ακόμα και οι διαφορετικές προσεγγίσεις: μερικοί ισχυρίζονταν ότι δεν δίνεται μεγάλο βάρος στην κατάρτιση των προσφύγων ενώ άλλοι υποστήριζαν με θέρμη ότι υπάρχουν σημαντικά προγράμματα και πολλά χρήματα τόσο από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση όσο και από το κρατίδιο του Βερολίνου και τους Δήμους για την κατάλληλη κατάρτιση των νέων προσφύγων ιδιαίτερα στα τεχνικά επαγγέλματα αλλά και για την συνέχιση των σπουδών σε πανεπιστημιακό επίπεδο.

Στις ειδικότητες των μηχανικών αυτοκινήτων διαπιστώνεται ότι το μοντέλο εκπαίδευσης των Σύριων ήταν πολύ διαφορετικό από το Γερμανικό, ενώ συχνά οι τεχνίτες είναι εμπειρικοί και δεν έχουν την υπομονή να ακολουθήσουν το μεγάλης διάρκειας πρόγραμμα κατάρτισης και παράλληλα εκμάθησης της γλώσσας που ισχύει στη Γερμανία και συνδυάζει θεωρητική με πρακτική εκπαίδευση (σε χώρους εργασίας).

Πολύ ενδιαφέρον ήταν και ο τρόπος οργάνωσης της συζήτησης με τρόπο ώστε να συμμετέχουν πολλοί χωρίς όμως να μονολογούν. Χαρακτηριστική είναι η διάταξη των συμμετεχόντων σε κάθε κύκλο συζητήσεων.

Προετοιμασία και εισαγωγή προσφύγων στο Γερμανικό ακαδημαϊκο-πανεπιστημιακό σύστημα
Πέμπτη 24 Νοεμβρίου (απόγευμα)

Μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση και συζήτηση είχαμε με εκπροσώπους από ακαδημαϊκά ιδρύματα, φορείς mentoring και χρηματοδότησης (Garantie Fonds Hochschule), τη Γερουσία του Βερολίνου (Berlin Senat for Educations, Youth and Science) και ιδρύματα σχετικά με την προετοιμασία τόσο των πανεπιστημίων όσο και των προσφύγων για την ένταξη των προσφύγων στο γερμανικό ακαδημαϊκό – πανεπιστημιακό σύστημα. Συμμετείχαν εκπρόσωποι των πανεπιστημίων τεχνικών και κοινωνικών επιστημών: Alice-Salomon-Hochschule of Berlin, Technical University of Berlin, Free University of Berlin.

Τα Γερμανικά πανεπιστήμια προετοιμάστηκαν (και προετοίμασαν), άλλα πιο γρήγορα άλλα πιο αργά, ειδικά προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα για τους πρόσφυγες. Μεταξύ άλλων διαμόρφωσαν ένα στάδιο προετοιμασίας όπου οι πρόσφυγες που ενδιαφέρονται, μετά από ενημέρωσή τους στους χώρους φιλοξενίας από ειδικούς συμβούλους, μπορούν να έχουν καθεστώς «προ-φοιτητή» μέχρι να μάθουν με επάρκεια τη γλώσσα (C1 επίπεδο) και να μπορέσουν να αποφασίσουν αν ενδιαφέρονται για τις συγκεκριμένες σπουδές. Μέχρι τότε έχουν πρόσβαση στη βιβλιοθήκη και στα «προνόμοια» που έχουν οι φοιτητές, μπορούν να παρακολουθούν τα μαθήματα που τους ενδιαφέρουν και να έχουν πρόσβαση στο ίντερνετ, ενώ υπάρχουν χρηματο-οικονομικά εργαλεία που μπορούν να αξιοποιήσουν όσο έχουν το καθεστώς του «προ-φοιτητή». Στο πρόγραμμα έχουν ενταχθεί εκατοντάδες νέοι πρόσφυγες.

Συνάντηση με αντιπροσωπεία του κοινοβουλίου του Βερολίνου

Παρασκευή 25 Νοεμβρίου

Μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση και γεύμα με τον πρόεδρο του νέου κοινοβουλίου του Βερολίνου και στελέχη των 3 κομμάτων (σοσιαλδημοκράτες, πράσινοι, αριστερά) που σχηματίζουν τη νέα κυβέρνηση είχαμε στο Κοινοβούλιο την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2016.

Η συνάντησή μας αφορούσε στην ενδυνάμωση της συνεργασίας Αθήνας - Βερολίνου από τα κάτω, με αφορμή το προσφυγικό αλλά και ευρύτερα. Ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου ανταποκρίθηκε αμέσως στην πρόταση για την συνάντηση που του απηύθυναν εκ μέρους των διοργανωτών η γερμανική Πρωτοβουλία Respect for Greece, το Ινστιτούτο Heinrich Böll (Bildungswerk Berlin) και ο "Άνεμος Ανανέωσης".

O Πρόεδρος του Κοινοβουλίου του Βερολίνου Ralf Wieland

Στην συνάντησή μας, με στελέχη των κομμάτων που είχαν την ευθύνη για το τμήμα της αναλυτικής συμφωνίας σχηματισμού κυβέρνησης που αφορούσε στο προσφυγικό και την κοινωνική ένταξη προσφύγων αλλά και θα έχουν σχετικές θέσεις ευθύνης, συμμετείχαν: ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Ralf Wieland (σοσιαλδημοκράτες), η Uelker Radziwill, μέλος του προεδρείου της κοιν. Ομάδας των σοσιαλδημοκρατών, η Katina Schubert, επικεφαλής των DIE LINKE στο Βερολίνο, ο Daniel Wesener, επικεφαλής των Πράσινων στο Βερολίνο και της κοινοβουλευτικής ομάδας τους, η Canan Bayram, εκπρόσωπος των Πράσινων για θέματα κοινωνικής ένταξης, μετανάστευσης και πολιτικής για τους πρόσφυγες, ο Tilmer Peters και άλλα στελέχη από διάφορες επιτροπές (πχ διεθνών σχέσεων).

Εκ μέρους του “Ανέμου Ανανέωσης» συμμετείχε ο Νίκος Χρυσόγελος, ενώ στην ελληνική αποστολή συμμετείχαν, επίσης, η Αντιγόνη Κοτανίδη, σύμβουλος του Δημάρχου Αθηναίων για τα θέματα προσφύγων/ μεταναστών, η Ελένη Πετράκη, από την υπηρεσία ασύλου και η Σάντρα Δόμβρου, από το Πολιτιστικό Κέντρο Anasa. Επικεφαλής της αντιπροσωπείας του Respect for Greece ήταν η Hilde Schramm, πρώην πράσινη βουλευτής του κοινοβουλίου του Βερολίνου.

Μεταξύ των προτάσεων στενής συνεργασίας από τα κάτω μεταξύ Βερολίνου - Αθήνας που κατατέθηκαν και συζητήθηκαν, ήταν η πρότασή μου για επίσκεψη μιας αντιπροσωπείας του κοινοβουλίου του Βερολίνου στην Αθήνα με τη συμμετοχή εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και θεσμικών φορέων που ασχολούνται με θέματα φιλοξενίας, εκπαίδευσης, ένταξης και απασχόλησης προσφύγων και μεταναστών και συναντήσεις με ανάλογους φορείς και κινήσεις. Πάνω σε αυτή την ιδέα θα δουλέψουμε το επόμενο διάστημα.

Συνεργασίες με πρωτοβουλίες και φορείς από τη Γερμανία για το προσφυγικό

Ο Άνεμος Ανανέωσης συνεργάζεται συστηματικά με ένα ευρύ δίκτυο φορέων και πρωτοβουλιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο τόσο σε θέματα κοινωνικής επιχειρηματικότητας και κοινωνικής οικονομίας όσο και πράσινης οικονομίας, περιβάλλοντος και ενέργειας. Στο πλαίσιο του προγράμματος προσωρινής φιλοξενίας και κοινωνικής ένταξης προσφύγων, WELCOMMON, συνεργαζόμαστε συστηματικά, μεταξύ άλλων, με της γερμανική πρωτοβουλία "RESPECT FOR GREECE", τόσο σε θέματα ανταλλαγής εμπειριών και καλών πρακτικών όσο και συμμετοχής Γερμανών εθελοντών στις δραστηριότητές μας με έναν οργανωμένο και συστηματικό τρόπο.

Φιλοξενούμε, λοιπόν, από την αρχή του WELCOMMON, Γερμανούς εθελοντές μέσα από αυτή την συνεργασία μας που μας βοηθάνε τόσο σε πρακτικά θέματα όσο και στην κοινωνικο-ψυχολογική στήριξη και δημιουργική εκπαίδευση των φιλοξενούμενων προσφύγων.