6.missile SmallΕίναι αλήθεια ότι τα θέματα άμυνας και εξοπλισμών δεν είναι αυτά που βρίσκονται στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου, ούτε τα χαρακτηρίζει η διαφάνεια. Βλέποντας όμως τις εξοπλιστικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ σε σύγκριση με τα αντίστοιχα ποσοστά άλλων χωρών μελών του ΝΑΤΟ της ΕΕ, καθώς και τα επίσημα στοιχεία για το συνολικό ποσό που δαπανήθηκε σε εξοπλιστικά προγράμματα από τη μεταπολίτευση ως το 2010, είναι αναπόφευκτο να αρχίσουμε να κατανοούμε το ρόλο των πολιτικών αυτών επιλογών στην πρωτοφανή οικονομική κρίση που βιώνουμε σήμερα.

Για το λόγο αυτό η ομάδα του Νίκου Χρυσόγελου συγκέντρωσε τα επίσημα στοιχεία και τα ανέλυσε σε μια μελέτη με σκοπό να ανοίξει μια πολιτική συζήτηση για ένα θέμα ταμπού με δεδομένο ότι η κοινή γνώμη ήταν πεισμένη ότι όλες οι στρατιωτικές δαπάνες, ανεξαρτήτως του ύψους τους, ήταν αναγκαίες για την άμυνα, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας. Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση τα επίσημα δεδομένα του ΝΑΤΟ, προκύπτει ότι οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας σε σταθερές τιμές 2005 ήταν πάνω από 250 δις ευρώ, όταν το δημόσιο χρέος της πριν την είσοδο της χώρας στο μηχανισμό στήριξης, στις 31/3/2010 ήταν 310 δις ευρώ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών. Το πιο εντυπωσιακό όμως εύρημα της ανάλυσης είναι ότι αν η Ελλάδα ακολουθούσε απλώς τον μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ ως ποσοστό των αμυντικών δαπανών επί του ΑΕΠ της για την περίοδο 1974-2010, τότε σε σταθερές τιμές 2005 θα είχε εξοικονομήσει 108.1 δις ευρώ.  Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, η μείωση του δημοσίου χρέος της χώρας από το PSIανέρχεται  σε 106 δις, χωρίς να υπολογίζεται η δημοσιονομική ζημιά από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Μάλιστα τα στοιχεία αυτά αποτέλεσαν το πρωτογενές υλικό για ένα άρθρο στην Guardian που συνέβαλε στην ενημέρωση σε διεθνές επίπεδο γύρω από το ζήτημα.

Οι παρεμβάσεις του Νίκου Χρυσόγελου είτε με τη μορφή ερωτήσεων, είτε σε τοποθετήσεις στην Ολομέλεια του ΕΚ, είτε σε δημόσιες ακροάσεις, είτε σε συνεντεύξεις, είχαν ως στόχο να αναδείξουν και να αποσαφηνίσουν την οικονομική διάσταση του θέματος και το ρόλο διεθνών συμφερόντων στη διαμόρφωση της κατάστασης συμβάλλοντας έτσι σε μια αλλαγή πολιτικής που θα αναζητήσει και θα διαμορφώσει εναλλακτικές λύσεις για την επίτευξη της ασφάλειας που θα συνδυάζονται με περιορισμό των στρατιωτικών δαπανών.

Διαβάστε αναλυτικά τις παρεμβάσεις για τις εξοπλιστικές δαπάνες

Νέα στοιχεία για αγορά οπλικών συστημάτων σε περίοδο περικοπών - Ερώτηση του Ν. Χρυσόγελου στο Ευρωκοινοβούλιο για την αγορά οπλικών συστημάτων

Το ζήτημα της αγοράς το 2010, από ευρωπαϊκές χώρες, οπλικών συστημάτων, αξίας 1 δισεκατομμυρίων Ευρώ, πιθανώς με αντάλλαγμα την παροχή του Πακέτου Στήριξης το 2010, ενώ ασκούνταν πιέσεις από τις κυβερνήσεις αυτών των χωρών για περικοπές μισθών και συντάξεων, επαναφέρει στο Ευρωκοινοβούλιο, ο Ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων Νίκος Χρυσόγελος, μέσα από γραπτή ερώτησή του προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η σύλληψη Τσοχατζόπουλου θα γίνει αφετηρία για κάθαρση;

«Να είναι η σύλληψη του πρώην υπουργού Άμυνας η πρώτη πράξη μιας έρευνας σε βάθος για το μαύρο χρήμα των εξοπλιστικών προγραμμάτων που κατέληξε στις τσέπες πολιτικών αλλά και στελεχών της διοίκησης», ζήτησε ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων. «Ένα σημαντικό ποσοστό του σημερινού τεράστιου δημόσιου χρέους της χώρας (360 δισ ευρώ) οφείλεται στη σπατάλη 218 δισεκατομμύριων δολαρίων σε υπερβολικά ή και παράλογα εξοπλιστικά προγράμματα την περίοδο 1974 έως 2011, στο όνομα “της ασφάλειας και της εθνικής ανεξαρτησίας”»

Αμυντικές Δαπάνες: Ανάλυση δεδομένων και πολιτικά συμπεράσματα

Είναι αλήθεια ότι τα θέματα άμυνας και εξοπλισμών δεν είναι αυτά που βρίσκονται στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου, ούτε τα χαρακτηρίζει η διαφάνεια. Όμως, η βαθιά κρίση την οποία βιώνει η χώρα μας αναγκάζει όλους να ανοίξουμε επιτέλους τη συζήτηση και για αυτό το τόσο σοβαρό θέμα των αμυντικών δαπανών που έμενε όμως σχεδόν εκτός πολιτικής συζήτησης για πολλές δεκαετίες. Κατά πόσο οι δαπάνες για την άμυνα και τα διάφορα εξοπλιστικά προγράμματα έχουν συμβάλει στην εκτίναξη του δημόσιου χρέους σε αστρονομικά ύψη; Ήταν υπερβολικές; Αν ναι ποιος επωφελήθηκε; Θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν χρήματα ακολουθώντας άλλη αμυντική και εξωτερική πολιτική;

Αμυντικές Δαπάνες: 218 δισεκατομμύρια δολάρια από το 1974-2010. Ασφάλεια και ανεξαρτησία ή επιβάρυνση χρέους και διαφθορά;

Παρέμβαση γύρω από το ζήτημα των εξοπλιστικών/αμυντικών δαπανών στην Ελλάδα έκανε ο Ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων Νίκος Χρυσόγελος στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο την Τρίτη 17 Απριλίου, παγκόσμια μέρα μείωσης των εξοπλισμών. Στην ομιλία του ανέφερε πως η χώρα από τη μεταπολίτευση ως σήμερα έχει ξοδέψει συνολικά 218 δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτικές και εξοπλιστικές δαπάνες συνεισφέροντας έτσι στη διόγκωση του δημοσίου χρέους. Παρέθεσε σειρά στοιχείων που αναδεικνύουν ότι αυτού του είδους οι δαπάνες κλιμακώθηκαν τα τελευταία χρόνια και συνεχίζονται ακόμα σε αξιοσημείωτα επίπεδα και σήμερα, σε μια περίοδο πρωτοφανούς δημοσιονομικής κρίσης που διανύει η χώρα.

Διεθνής Συνθήκη Εμπορίου Όπλων: Το ΕΚ ζητά από τον ΟΗΕ μια εύρωστη συμφωνία

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε στις 12 Ιουνίου μια πολύ ισχυρή θέση για τις επερχόμενες διαπραγματεύσεις στον ΟΗΕ σχετικά με την Συνθήκη Εμπορίου Όπλων. Για περισσότερα από 10 χρόνια οι Πράσινοι πίεζαν υπέρ της σύναψης μιας Συνθήκης για την ρύθμιση του διεθνούς εμπορίου όπλων και το σημερινό ψήφισμα θα δώσει περαιτέρω ώθηση στις προσπάθειες της αντιπροσωπείας της ΕΕ και στην προετοιμασία της για δύο εβδομάδες σκληρών διαπραγματεύσεων.

Ελλάδα: πρώτη σε εξοπλισμούς και τελευταία σε ανθρώπινα δικαιώματα

Η ετήσια έκθεση του EBCO προς την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (LIBE) για το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάστηκε σε δημόσια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, υπό την αιγίδα του Νίκου Χρυσόγελου ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο. Παράλληλα, νέα στοιχεία προέκυψαν για τις στρατιωτικές δαπάνες της Ελλάδας.

                        Συνέντευξη στην Ολλανδική τηλεόραση

Συνέντευξη στην εκπομπή της Ολλανδικής τηλεόρασης News Hour (NOS/NTR) που προβλήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2012 σχετικά με τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς και την εξαγωγή οπλικών συστημάτων προς την Ελλάδα. Μια εκπομπή που προκάλεσε πολιτικό σάλο στην Ολλανδία και ερωτήσεις στο κοινοβούλιο της χώρας. Η εκπομπή χρησιμοποίησε πολλά στοιχεία από την έκθεση μας για τις στρατιωτικές δαπάνες στην Ελλάδα: Αμυντικές Δαπάνες: Ανάλυση δεδομένων και πολιτικά συμπεράσματα

Αμυντικές Δαπάνες: Ανάλυση δεδομένων και πολιτικά συμπεράσματα

  • 108 δις ευρώ πάνω από το μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ το διάστημα 1974-2010
  • 250 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά το διάστημα 1974-2010

του Νίκου Χρυσόγελου,

ευρωβουλευτή των Οικολόγων Πράσινων

Κατεβάστε ολόκληρο το άρθρο σε μορφή pdf εδώ

  • Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων SIPRI & IISS, οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας στο διάστημα 1974-2010 ανέρχονται σε 218 δις δολάρια. Yπολογίζοντας τις ίδιες δαπάνες για το ίδιο διάστημαμε βάση τα δεδομένα του ΝΑΤΟ, προκύπτει ότι οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας σε σταθερές τιμές 2005 ήταν πάνω από 250 δις ευρώ, όταν το δημόσιο χρέος της πριν την είσοδο της χώρας στο μηχανισμό στήριξης, στις 31/3/2010 ήταν 310 δις ευρώ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών.
  • Σύμφωνα επίσης με τα δεδομένα του ΝΑΤΟ αν η Ελλάδα ακολουθούσε απλώς τον μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ ως ποσοστό των αμυντικών δαπανών επί του ΑΕΠ της για την περίοδο 1974-2010, τότε σε σταθερές τιμές 2005 θα είχε εξοικονομήσει 108.1 δις ευρώ. Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, η μείωση του δημοσίου χρέος της χώρας από το PSIανέρχεται σε 106 δις, χωρίς να υπολογίζεται η δημοσιονομική ζημιά από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
  • Την περίοδο 2001-2011, και παρά τη μείωση των αμυντικών / εξοπλιστικών δαπανών το 2011 λόγω της δημοσιονομικής προσαρμογής, η Ελλάδα υπήρξε ο πέμπτος μεγαλύτερος εισαγωγέας όπλων / στρατιωτικού εξοπλισμού (10,3 δις δολάρια) στον κόσμο μετά τις: Κίνα (24 δις), Ινδία (23 δις), Νότια Κορέα (12,6 δις) και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (10,9 δις).
  • Την πενταετία 2007-2011, η Ελλάδα ήταν ο μεγαλύτερος παραλήπτης Γερμανικών και ο δεύτερος μεγαλύτερος παραλήπτης γαλλικών εξοπλιστικών, αντιπροσωπεύοντας το 13% του όγκου των Γερμανικών και το 10% των Γαλλικών εξαγωγών μεγάλων συμβατικών όπλων, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI).
  • Σε παγκόσμιο επίπεδο η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ στις εξαγωγές οπλικών συστημάτων προς την Ελλάδα με ποσοστό 48% είναι αδιαμφισβήτητη.
  • Ακόμα και στην κορύφωση της κρίσης, Ευρωπαϊκές χώρες πούλησαν στην Ελλάδα στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας μεγαλύτερης του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, την ίδια περίοδο που διαπραγματεύονταν το πρώτο πακέτο στήριξης, το 2010.Σύμφωνα με την "Δέκατη τρίτη ετήσια έκθεση του Συμβουλίου για τον καθορισμό κοινών κανόνων που διέπουν τον έλεγχο των εξαγωγών στρατιωτικής τεχνολογίας και εξοπλισμού", η Γαλλία ήταν ο μεγαλύτερος προμηθευτής στρατιωτικού εξοπλισμού (876 εκ. ευρώ), ενώ ακολουθούν η Γερμανία (36 εκ. Ευρώ), Ολλανδία (53 εκ. ευρώ), η Ιταλία (54 εκ. ευρώ) και η Ισπανία (33 εκ. Ευρώ) (έχω καταθέσει σχετική ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

Για πόσο ακόμα οι αμυντικές δαπάνες θα παραμένουν εκτός πολιτικής συζήτησης;

Είναι αλήθεια ότι τα θέματα άμυνας και εξοπλισμών δεν είναι αυτά που βρίσκονται στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου ούτε τα χαρακτηρίζει η διαφάνεια. Σύμφωνα με την ετήσια έκδοση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI Yearbook, 2011), οι προμήθειες αμυντικών εξοπλισμών αντιπροσωπεύουν το 40% του συνόλου των διεφθαρμένων συναλαγών παγκοσμίως. Ακόμα και εκπρόσωποι των κοινοβουλίων δύσκολα έχουν πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία.

Οι αμυντικές δαπάνες, ανεξαρτήτως ακόμα και του ύψους τους, σπάνια αμφισβητήθηκαν. Ήταν ένα θέμα ταμπού, με δεδομένο ότι η κοινή γνώμη ήταν πεισμένη ότι αυτές ήταν αναγκαίες για την άμυνα, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας, συνδέοντας τις έννοιες αυτές απολύτως με την στρατιωτική ενίσχυση της χώρας. Οι προτάσεις για αναζήτηση εναλλακτικών για την επίτευξη της ασφάλειας που θα συνδυάζονταν με περιορισμό των στρατιωτικών δαπανών, αντιμετωπίζονταν ως εκτός πραγματικότητας.

Στον απόηχο της εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974, η Ελλάδα είχε επαναπροσδιορίσει την πολιτική ασφάλειας και άμυνας της, αποχωρώντας από το ΝΑΤΟ (στο οποίο επανήλθε το 1980) και επενδύοντας, για κάποια χρόνια, σε μεγάλο βαθμό, στη δημιουργία εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Παράλληλα, όμως, παρά τις όποιες διακυμάνσεις, η χώρα σχεδίαζε και υλοποιούσε εξαιρετικά μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα. Η στρατηγική προμήθειας εξοπλισμών επηρεάστηκε συχνά από διαφοροποιούμενες, κατά καιρούς, πολιτικές επιλογές, ανάλογα με το κλίμα κάθε εποχής. Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ είχε κι αυτή τη δική της, σημαντική συμβολή στην εκτίναξη των αμυντικών δαπανών της χώρας.

Πολλοί υποπτεύονταν πελατειακές σχέσεις της εκάστοτε κυβέρνησης και της διοίκησης των κρατικών αμυντικών επιχειρήσεων. Για ορισμένα προγράμματα υπήρξαν υποψίες για μαύρο χρήμα. Ελάχιστες, όμως, έρευνες διεξήχθησαν και πολύ περισσότερο έφτασαν σε κάποιο αποτέλεσμα. Η σύλληψη του πρώην υπουργού άμυνας κ Τσοχατζόπουλου είναι, ίσως, η κορυφή του παγόβουνου.

Ένα ενδιαφέρον ποιοτικό στοιχείο που προκύπτει από την συσχέτιση των αμυντικών δαπανών 1968-1998 με την πολιτική κατάσταση στη χώρα, και απεικονίζεται στο Διάγραμμα 1, είναι ότι οι κεντροαριστερές κυβερνήσεις της χώρας από τη δεκαετία του 1960 ευθύνονται σε πολύ μεγάλο βαθμό για την αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά την περίοδο 1968-1998. Hπρώτη "αγορά του αιώνα", το 1985, αποδίδεται στον Ανδρέα Παπανδρέου. Η κυβέρνηση Σημίτη ακολούθησε το ίδιο μοτίβο στα εξοπλιστικά, με πρωτοστάτη τον Άκη Τσοχατζόπουλο (4 τρις δρχ. το 1996).

Διάγραμμα 1: Αμυντικές Δαπάνες και πολιτικό φάσμα Ελληνικών Κυβερνήσεων (1960-1998) Kollias, Christos. "Military Expenditure and Government Debt in Greece: Some Preliminary Empirical Findings." DefenceandPeaceEconomics15.2 (2004): 195

Η βαθιά κρίση την οποία βιώνει η χώρα μας αναγκάζει όλους να ανοίξουμε επιτέλους τη συζήτηση και για αυτό το τόσο σοβαρό θέμα των αμυντικών δαπανών που έμενε όμως σχεδόν εκτός πολιτικής συζήτησης για πολλές δεκαετίες. Κατά πόσο οι δαπάνες για την άμυνα και τα διάφορα εξοπλιστικά προγράμματα έχουν συμβάλει στην εκτίναξη του δημόσιου χρέους σε αστρονομικά ύψη; Ήταν υπερβολικές; Αν ναι ποιος επωφελήθηκε; Θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν χρήματα ακολουθώντας άλλη αμυντική και εξωτερική πολιτική;

Είναι αλήθεια ότι αυτός που το έθεσε με πολύ δυνατή φωνή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κατηγορώντας για υποκρισία και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ήταν ο Ντάνυ Κον Μπεντίτ, συν-πρόεδρος της Ομάδας των Πρασίνων στο Ευρωκοινοβούλιο. Κατά καιρούς κι άλλοι έθεταν το θέμα αλλά συνήθως παρέμεναν στο περιθώριο της πολιτικής συζήτησης.

Ως αποτέλεσμα της ανάγκης να σταματήσουμε επιτέλους να στηριζόμαστε σε αποσπασματικές εκτιμήσεις, ομάδα συνεργατών μου (Κατερίνα Τσουκαλά, ειδικός σε θέματα αμυντικής στρατηγικής και σπουδών για αφοπλισμό, και Δημήτρης Μπουρίκος, ειδικός σε θέματα οικονομίας) συγκέντρωσε στοιχεία για το πραγματικό ύψος των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας, ώστε να μπορούμε να δίνουμε τεκμηριωμένες απαντήσεις στα ερωτήματα των υπόλοιπων πράσινων ευρωβουλευτών, των ευρωβουλευτών από άλλες πολιτικές ομάδες, ευρωπαϊκών οργανισμών αλλά και δημοσιογράφων.

Τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε και επεξεργαστήκαμε δείχνουν ότι το ύψος των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας από το 1974 έως το 2010, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων SIPRI & IISS, είναι πάνω από 218 δις δολάρια ενώ υπολογίζοντας με βάση τα δεδομένα του ΝΑΤΟ κι αξιοποιώντας τα ποσοστά επί του ΑΕΠ, οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας υπολογίζονται σε σταθερές τιμές 2005 για το ίδιο διάστημα σε πάνω από 250 δις ευρώ, όταν το δημόσιο χρέος της Ελλάδας πριν την είσοδο της χώρας στο μηχανισμό στήριξης, το 2010 ήταν 310 δις ευρώ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών.

Δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένει κάποιος ότι μια χώρα σαν την Ελλάδα θα είχε τη δυνατότητα να έχει μηδενικές δαπάνες για την άμυνά της. Θα μπορούσε, όμως, να διασφαλίσει την άμυνά της με πολύ λιγότερα χρήματα, αφού μέχρι σήμερα δαπανάει πολύ περισσότερα, αναλογικά, χρήματα από τον μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ. Πάρθηκαν, άραγε, όλες οι αποφάσεις για αμυντικές δαπάνες και εξοπλιστικά προγράμματα χωρίς την πίεση λόμπυ; Οι σχετικές αποφάσεις ελήφθησαν χωρίς την παρέμβαση συμφερόντων που συνδέονταν με μαύρο χρήμα (μίζες); Όσα έχουν φτάσει στο φως της δημοσιότητας, πείθουν για το ακριβώς αντίθετο.

Πάντως σε κάθε περίπτωση δεν τεκμηριώνεται από πουθενά ότι αυτές οι δαπάνες έπρεπε να φτάσουν σε τόσο μεγάλα ύψη. Η συγκριτική ανάλυση των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας και των Ευρωπαικών χωρών του ΝΑΤΟ αποδεικνύει ότι αν η Ελλάδα ακολουθούσε απλώς τον μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ (συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας) ως ποσοστό των εξοπλιστικών δαπανών επί του ΑΕΠ της για την περίοδο 1974-2010, τότε σε σταθερές τιμές 2005 θα είχε εξοικονομήσει 108,1 δις ευρώ. Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, η μείωση του δημοσίου χρέος της χώρας από το PSIανέρχεται σε 106 δις, χωρίς να υπολογίζεται η δημοσιονομική ζημιά από την ανακεφαλαιοίηση των τραπεζών.

Ανάλυση δεδομένων- Παρουσίαση αποτελεσμάτων

Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων SIPRI & IISS, η Ελλάδα έχει δαπανήσει από το 1974 έως το 2010 πάνω από 218 δις δολάρια για αμυντικές δαπάνες, όπως φαίνεται στον Πίνακα 1. Τα ποσά των δαπανών σε αυτόν τον υπολογισμό σε εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (US$) από το 1974 έως το 1987 είναι σε σταθερές τιμές και ισοτιμία 1985, ενώ τα ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ από 1988 έως 2012 είναι σε σταθερές τιμές και ισοτιμία 2009 και σε τρέχουσες τιμές δολ.για το 2010. Η χρονική εξέλιξη αυτών των δαπανών απεικονίζεται στο Διάγραμμα 2.

Πίνακας 1: Αμυντικές Δαπάνες Ελλάδος 1974-2010.Τα ποσά των δαπανών σε εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ (US$) από το 1974 έως το 1987 είναι σε σταθερές τιμές και ισοτιμία 1985. Τα ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ από το 1988 έως το 2012 είναι σε σταθερές τιμές και ισοτιμία 2009 και σε τρέχουσες τιμές δολαρίου για το 2010. Πηγές: (1974-1987) The Military Balance και (1988-2010) SIPRI Military Expenditure Database

Έτος

€ εκ.

$ εκ.

% ΑΕΠ

1974

 

807

4.0

1975

 

2,288

6.8

1976

 

1,249

5.0

1977

 

1,100

5.0

1978

 

2,715

6.7

1979

 

2,630

6.3

1980

 

2,276

5.7

1981

 

2,693

7.0

1982

 

2,746

6.9

1983

 

2,505

6.3

1984

 

2,413

7.1

1985

 

2,331

7.0

1986

 

2,418

5.6

1987

 

1,987

6.2

1988

1,145

7,062

4.2

1989

1,220

6,544

3.8

1990

1,486

6,616

3.5

1991

1,683

6,275

3.6

1992

2,027

6,521

3.6

1993

2,264

6,365

3.6

1994

2,554

6,475

3.6

1995

2,842

6,613

3.2

1996

3,259

7,009

3.3

1997

3,665

7,469

3.4

1998

4,184

8,139

3.5

1999

4,496

8,521

3.6

2000

4,895

8,992

3.6

2001

4,948

8,794

3.4

2002

5,030

8,626

3.2

2003

4,462

7,390

2.6

2004

5,048

8,125

2.7

2005

5,652

8,786

2.9

2006

6,064

9,135

2.9

2007

6,235

9,128

2.8

2008

7,219

10,148

3

2009

7,612

10,572

3.2

2010

7,062

9,369

 

Μ.Ο.

4,133

5,752

4.4

ΑΘΡ.

 

218,584

 

Διάγραμμα 2: Αμυντικές Δαπάνες περιόδου 1974-2010 (TheMilitaryBalance, SIPRI)

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκριση με αμυντικές δαπάνες άλλων χωρών στο ίδιο χρονικό διάστημα. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε η βάση δεδομένων του ΝΑΤΟ, η οποία επίσης παρέχει στοιχεία για την ποσοστιαία συμμετοχή των αμυντικών δαπανών στο ΑΕΠ. Πλεονέκτημα της βάσης δεδομένων του ΝΑΤΟ είναι ότι, όποιον ορισμό ή όποια μέθοδο επιλέγει για να διακρίνει τις δαπάνες σε αμυντικές (αμοιβές προσωπικού, εξοπλισμοί, υποδομές, λοιπές δαπάνες), προσφέρει συγκριτικά στοιχεία για το σύνολο των χωρών του ΝΑΤΟ. Ως εκ τούτου, η επεξεργασία των συγκεκριμένων στοιχείων μας οδηγεί σε έγκυρες διαπιστώσεις για τη θέση της Ελλάδας συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες, ιδιαίτερα δε με τις ευρωπαϊκές χώρες που είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στον Πίνακα 2 και στο Διάγραμμα 3, όπου είναι προφανής η σημαντικά αυξημένη συμμετοχή των αμυντικών δαπανών στο Ελληνικό ΑΕΠ σε σχέση με το μέσο όρο του ποσοστού συμμετοχής των αμυντικών δαπανών στο ΑΕΠ των Ευρωπαϊκών χωρών-μελών του ΝΑΤΟ.

Πίνακας 2: Ελλάδα: Αμυντικές δαπάνες (ως % του ΑΕΠ) συγκριτικά με το ΝΑΤΟ και τις ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ (ΝΑΤΟ Ευρώπη), 1974-2010

Έτος

Ελλάδα

ΝΑΤΟ

ΝΑΤΟ Ευρώπη*

1974

5,0

5,3

4.1

1975

6,5

4,7

3.8

1976

5,9

4,4

3.7

1977

6,8

4,4

3.6

1978

6,6

4,3

3.6

1979

5,8

4,3

3.6

1980

5,7

4,4

3.7

1981

7,0

4,7

3.8

1982

6,9

5,1

3.8

1983

6,3

5,3

3.8

1984

7,2

5,3

3.8

1985

7,1

5,6

3.8

1986

6,2

5,0

3.4

1987

6,3

4,8

3.4

1988

6,4

4,5

3.2

1989

5,7

4,4

3.1

1990

5,8

4,1

3.0

1991

5,4

3,7

2.9

1992

5,6

3,7

2.7

1993

5,5

3,6

2.6

1994

5,6

3,3

2.5

1995

4,4

3,0

2.3

1996

4,5

2,8

2.2

1997

4,6

2,8

2.2

1998

4,8

2,7

2.2

1999

4,9

2,6

2.2

2000

4,9

2,6

4.4

2001

4,6

2,6

2.2

2002

3,4

2,7

2.1

2003

2,8

2,8

2.0

2004

2,9

2,8

1.9

2005

2,8

2,8

1.9

2006

2,8

2,9

1.8

2007

2,6

2,8

1.7

2008

2,9

3,1

1.7

2009

3,1

3,3

1.8

2010

2,9

3,3

1.7

*ΝΑΤΟ Ευρώπη: ΝΑΤΟ εξαιρουμένων Καναδά & ΗΠΑ

Πηγή: NATO,Financial and economic data relating to NATO defence(www.nato.int)

Διάγραμμα 3: Αμυντικές δαπάνες ως % ΑΕΠ συγκριτικά με ΝΑΤΟ και ΝΑΤΟ Ευρώπη

Εφαρμόζοντας αυτά τα ποσοστά επί του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές 2005 (ecu/euro), όπως παρέχονται από τη βάση δεδομένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής AMECO, συνάγονται σε απόλυτους αριθμούς οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας σε ecu/euro. Σε αυτή τη βάση είναι δυνατόν να συγκριθούν οι πραγματικές Ελληνικές αμυντικές δαπάνες με τις υποθετικές αν δαπανούσε το ίδιο ποσοστό ΑΕΠ με το μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών μελών του ΝΑΤΟ και κατά συνέπεια είναι δυνατόν να υπολογιστεί η εν δυνάμει εξοικονόμηση πόρων. Τα αποτελέσματα αυτών των υπολογισμών παρουσιάζονται στον Πίνακα 3 και στο Διάγραμμα 4.

Πίνακας 3: Ελλάδα: Αμυντικές δαπάνες (σε σταθερές τιμές 2005, εκατ. ευρώ) και εξοικονόμηση πόρων με βάση το μ.ο. ΝΑΤΟ Ευρώπη, 1974-2010

Έτος

Ελλάδα 1

(πραγματικές δαπάνες)

Ελλάδα 2

(υποθετικές δαπάνες με μ.ο. ΝΑΤΟ Ευρώπη*)

Εξοικονόμηση πόρων

(διαφορά Ελλάδα 1- Ελλάδα 2)

1974

4497

3687

809

1975

6218

3635

2583

1976

6031

3782

2249

1977

7155

3788

3367

1978

8108

4423

3685

1979

6760

4196

2564

1980

6689

4342

2347

1981

8086

4390

3697

1982

7881

4340

3541

1983

7118

4293

2825

1984

8298

4379

3918

1985

8388

4489

3899

1986

7363

4038

3325

1987

7313

3946

3366

1988

7747

3874

3874

1989

7162

3895

3267

1990

7288

3769

3518

1991

6995

3757

3239

1992

7305

3522

3783

1993

7060

3337

3722

1994

7332

3273

4059

1995

5882

3075

2807

1996

6157

3010

3147

1997

6523

3120

3403

1998

7036

3225

3811

1999

7428

3335

4093

2000

7761

6969

792

2001

7591

3631

3961

2002

5804

3585

2219

2003

5064

3617

1447

2004

5474

3586

1887

2005

5405

3668

1737

2006

5705

3668

2038

2007

5456

3568

1889

2008

6076

3562

2514

2009

6284

3649

2635

2010

5672

3325

2347

Σύνολο 1974-2010

250,110

141,746

108,364

*ΝΑΤΟ Ευρώπη: ΝΑΤΟ εξαιρουμένων Καναδά & ΗΠΑ[i]

Πηγές: NATO, Financial and economic data relating to NATO defence (www.nato.int)

European Commission, AMECO database (GDP)

Διάγραμμα 4:Εξοικονόμηση πόρων αν η Ελλάδα δαπανούσε όσο ο μ.ο. του ΝΑΤΟ Ευρώπη

Σύμφωνα με τα επίσημα δεδομένα του ΝΑΤΟ λοιπόν, παρατηρούμε ότι οι συνολικές σωρευτικές αμυντικές δαπάνες την περίοδο 1974-2010, σε σταθερές τιμές 2005, ξεπέρασαν τα 250 δις ευρώ, ποσό που είναι άμεσα συγκρίσιμο με τα επίπεδα του δημοσίου χρέους την κρίσιμη περίοδο που πάρθηκε η απόφαση να μπει η Ελλάδα στο μηχανισμό στήριξης, πράγμα που αποτελεί μια ένδειξη των διαχρονικών επιπτώσεων των αμυντικών δαπανών στη σημερινή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.

Ο αριθμός, όμως, αυτός από μόνος του δεν είναι ικανός να τεκμηριώσει επαρκώς την ανάγκη μεταρρύθμισής της αμυντικής πολιτικής δεδομένου ότι σπανίως στην εκφορά πολιτικού λόγου στην Ελλάδα αμφισβητείται η αναγκαιότητα των αμυντικών δαπανών για τη διασφάλιση της εθνικής κυριαρχίας.

Όμως, η σύγκριση των δεδομένων της Ελλάδας με αυτά άλλων χωρών του ΝΑΤΟ είναι πολύ πιο αποκαλυπτική, καθώς δείχνει ότι αν η Ελλάδα ακολουθούσε τον μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ ως ποσοστό των εξοπλιστικών δαπανών επί του ΑΕΠ της για την περίοδο 1974-2010, τότε σε σταθερές τιμές 2005 θα εξοικονομούσε 108.1 δις ευρώ.

Το ποσό αυτό είναι μεγαλύτερο από τα 106 δις του δημοσιονομικού οφέλους από την εφαρμογή του PSI, ποσό φυσικά που δε συμπεριλαμβάνει την καθαρή δημοσιονομική ζημία για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Σύμφωνα με το ΔΝΤ (IMF, CountryReport12/57, March2012 (p.88)), εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν 50 δις για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ενώ προβλέπεται ότι το Ελληνικό δημόσιο θα ανακτήσει 16 δις όταν θα επανα-ιδιωτικοποιηθούν οι τράπεζες. Επομένως η εκτίμηση για την ζημιά από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι 34 δις και άρα το καθαρό δημοσιονομικό όφελος από το PSI είναι περίπου 72 δις ευρώ. Αυτός ο αριθμός δεν αντικατοπτρίζει σε κανένα σημείο τις αιματηρές θυσίες που έχει ήδη κάνει και πρέπει να συνεχίσει να κάνει ο Ελληνικός λαός ή τις δεσμεύσεις που έχουν υπογραφεί από την ελληνική κυβέρνηση στο πλαίσιο της νέας δανειακής σύμβασης.

Σημειώνεται, επίσης, ότι στον υπολογισμό της εξοικονόμησης των 108.1 δις δεν συμπεριλαμβάνεται καμία απολύτως απόρρητη δαπάνη του Υπουργείου Αμύνης, Εξωτερικών και Προστασίας του Πολίτη και κανένα ασφαλές συμπέρασμα δεν μπορεί να εξαχθεί, ελλείψει στοιχείων, για τις επιπτώσεις της διαφθοράς, αποκορύφωμα της οποίας αποτελεί η πρόσφατη σύλληψη του πρώην υπουργού Άκη Τσοχατζόπουλου. Είναι δυνατόν, όμως, να αποκτήσει κανείς μια αίσθηση της σημασίας της διάστασης της διαφθοράς, αν ληφθεί υπόψη ότι σύμφωνα με την ετήσια έκδοση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI Yearbook, 2011), οι προμήθειες αμυντικών εξοπλισμών αντιπροσωπεύουν το 40% του συνόλου των διεφθαρμένων συναλλαγών παγκοσμίως.

Αλλά πέρα από το ζήτημα της διαφάνειας και της αντιμετώπισης της διαφθοράς που αποτελεί πάγιο αίτημα των Οικολόγων Πράσινων, τα παραπάνω στοιχεία αποδεικνύουν ότι υπάρχει ένα σαφές ζήτημα επιλογών στη χάραξη της αμυντικής πολιτικής που πρέπει να αλλάξει επειγόντως. Εθνική ασφάλεια και εθνική ανεξαρτησία σημαίνει και διασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, και αυτοδιαχείριση των φυσικών μας πόρων, και σωστό κοινωνικό κράτος και διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής(Security Sector Reform)

Όμως, ποιος επωφελήθηκε από αυτές τις υπέρογκες (σε σύγκριση με άλλες χώρες) αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας; Κυρίως ευρωπαϊκές, ρωσικές και αμερικάνικες πολεμικές βιομηχανίες καθώς και στελέχη της ελληνικής διοίκησης και έλληνες πολιτικοί που είχαν την ευθύνη αποφάσεων για την επιλογή διαφόρων εξοπλιστικών προγραμμάτων. Κορυφή του παγόβουνου είναι η πρόσφατη σύλληψη του πρώην υπουργού άμυνας της Ελλάδας για ξέπλυμα μαύρου χρήματος.

Το Διάγραμμα 6 και ο Πίνακας 4 δείχνουν τα ποσά αλλά και τα ποσοστά εξαγωγών μεγάλων συμβατικών οπλικών συστημάτων στην Ελλάδα από χώρες της ΕΕ την περίοδο 1974-2010, όπου φαίνεται καθαρά ότι την μερίδα του λέοντος είχαν η Γερμανία με ποσοστό 43% και η Γαλλία με ποσοστό 27%. Το Διάγραμμα 7 και ο Πίνακας 5 δείχνουν τα αντίστοιχα στοιχεία αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο, όπου η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ με ποσοστό 48% είναι αδιαμφισβήτητη, αφήνοντας μακράν δεύτερη τη Γερμανία με 20%, ενώ οι εξαγωγές των ΗΠΑ προς την Ελλάδα την ίδια περίοδο είναι μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες όλων των ευρωπαϊκών χωρών μαζί (15 δις δολάρια σε σταθερές τιμές 1990).

Διάγραμμα 5: Ποσοστά Εξαγωγών Μεγάλων Συμβατικών Οπλικών Συστημάτων στην Ελλάδα από χώρες της ΕΕ, 1974-2010 σύμφωνα με τον Δείκτη Τάσης Τιμής SIPRI[ii]

Πίνακας 4: Ποσά και Ποσοστά Εξαγωγών Μεγάλων Συμβατικών Οπλικών Συστημάτων στην Ελλάδα από χώρες της ΕΕ, 1974-2010, σύμφωνα με τον Δείκτη Τάσης Τιμής SIPRI σε σταθερά δολαρίου 1990

Κράτη - Μέλη ΕΕ

US$ εκ.

%

Γερμανία (FRG)

6552

43

Γαλλία

4055

27

Ολλανδία

2147

14

Ιταλία

879

6

Ηνωμένο Βασίλειο

445

3

Δανία

385

3

Σουηδία

290

2

Ελβετία

150

1

Αυστρία

107

1

Φινλανδία

12

0

Σύνολο

15022

 

Διάγραμμα 6: Παγκόσμιες Εξαγωγές Μεγάλων Οπλικών Συστημάτων προς την Ελλάδα (1974-2010) σύμφωνα με τον Δείκτη Τάσης Τιμής

Πίνακας 5: Παγκόσμιες Εξαγωγές Μεγάλων Οπλικών Συστημάτων προς την Ελλάδα (1974-2010) σύμφωνα με τον Δείκτη Τάσης Τιμής SIPRI

Κράτος

$ εκ.

%

ΗΠΑ

15475

48%

Γερμανία

6552

20%

Γαλλία

4055

13%

Ολλανδία

2147

7%

Ρωσία

1060

3%

Ιταλία

879

3%

Ηνωμένο Βασίλειο

445

1%

Σουηδία

290

1%

Ελβετία

150

0%

Ισραήλ

120

0%

Νορβηγία

119

0%

Αυστρία

107

0%

Καναδάς

77

0%

Ιορδανία

68

0%

Βραζιλία

48

0%

Ιράν

32

0%

Σύνολο

32081

 

Συμπέρασμα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να στηρίξει την Ελλάδα για επανασχεδιασμό της πολιτικής ασφάλειας και άμυνάς της με την διασφάλιση των συνόρων της ως ευρωπαϊκών συνόρων, με ενίσχυση των πρωτοβουλιών δημιουργίας ενός χώρου συνεργασίας και καλής γειτονίας στην ευρύτερη περιοχή. Επιπλέον, η Κομισιόν πρέπει να βοηθήσει ώστε να έρθουν στο φως της δημοσιότητας όλες οι περιπτώσεις διακίνησης μαύρου χρήματος για εξοπλιστικά προγράμματα ιδιαίτερα όταν εμπλέκονται ευρωπαϊκές εταιρίες σε αυτή.

Δείτε πρόσφατες παρεμβάσεις μου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο:

  1. http://www.chrysogelos.gr/index.php?limitstart=11&lang=en
  2. http://www.chrysogelos.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=952:the-arrest-tsohatzopoulos-will-become-the-base-for-clearance&Itemid=75&lang=en
  3. http://www.chrysogelos.gr/index.php?limitstart=99&lang=en



[ii] Ο δείκτης τάσης τιμής SIPRI (Trend Indicator Value - TIV) δεν αντιπροσωπεύει την τιμή πώλησης των εισαγωγών και εξαγωγών όπλων. Επομένως, δεν θα πρέπει να συγκρίνεται άμεσα με το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ), τις στρατιωτικές δαπάνες, τις τιμές πώλησης ή της οικονομικής αξίας των αδειών εξαγωγής, σε προσπάθεια υπολογισμού της οικονομικής επιβάρυνσης των εισαγωγών όπλων ή των οικονομικών οφελών των εξαγωγών. Είναι καλύτερο να χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό των τάσεων στη διακίνηση μεγάλων οπλικών συστημάτων παγκοσμίως για ορισμένα χρονικά διαστήματα, η των τάσεων των παγκόσμιων ποσοστών προμηθευτών και αγοραστών καθώς και για τα ποσοστά του όγκου των μεταφορών προς ή από συγκεκριμένα κράτη.

Πηγές:

1. (1974): Tables and analyses, The Military Balance, 74:1, 73-103

2. (1975): Tables and analyses, The Military Balance, 75:1, 71-103

3. (1976): Tables and analyses, The Military Balance, 76:1, 73-110

4. (1977): Tables and analysis, The Military Balance, 77:1, 77-110

5. (1979): Tables and analyses, The Military Balance, 79:1, 86-119

6. (1980): Tables, The Military Balance, 80:1, 88-107

7. (1981): Tables, The Military Balance, 81:1, 104-118

8. (1982): Tables, The Military Balance, 82:1, 112-125

9. (1983): Tables, The Military Balance, 83:1, 118-131

10. (1984): Tables, The Military Balance, 84:1, 130-145

11. (1985): Tables and analyses, The Military Balance, 85:1, 158-199

12. (1986): Tables, The Military Balance, 86:1, 200-215

13. (1987): Tables, The Military Balance, 87:1, 201-222

14. (1988): Tables, The Military Balance, 88:1, 210-227

15. (1989): Tables and analyses, The Military Balance, 89:1, 206-254

16. (1990): Tables and analyses, The Military Balance, 90:1, 208-245

17. (1991): Table and analyses, The Military Balance, 91:1, 210-250

18. (1992): Tables and analyses, The Military Balance, 92:1, 216-258

19. (1993): Tables and analyses, The Military Balance, 93:1, 224-269

20. (1994): Tables and analysis, The Military Balance, 94:1, 256-290

21. (2011): Chapter Ten: Country comparisons – commitments, force levels and economics, The

Military Balance, 111:1, 451-482

22. The SIPRI Military Expenditure Database, http://milexdata.sipri.org/

23. NATO Information on Defence Expenditures,http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_49198.htm

24. Kollias, Christos. "Country Survey VII: Military Spending in Greece." Defence and Peace Economics, Vol. 6 (1995): 305-319

25. Kollias, Christos. "Military Expenditure and Government Debt in Greece: Some Preliminary Empirical Findings." Defence and Peace Economics 15.2 (2004): 189-97

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

Απάντηση σε κοινή ερώτηση πολλών ευρωβουλευτών, μεταξύ των οποίων και του Ν. Χρυσόγελου

«Η χθεσινή απάντηση της Κομισιόν, επιτέλους η πρώτη επίσημη, μέσω της Αντιπροέδρου και Ύπατης Εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, Κάθριν Άστον, σε ερώτηση που είχαμε καταθέσει από κοινού πολλοί ευρωβουλευτές αναφορικά με την καταστροφή 800 περίπου τόνων χημικού οπλοστασίου της Συρίας στη Μεσόγειο περιλαμβάνει μερικές δεσμεύσεις αλλά αφήνει και αναπάντητα ερωτήματα της κοινής γνώμης, των επιστημόνων και των τοπικών και περιφερειακών αρχών. Γιατί έπρεπε να περάσουν τόσες μέρες για να υπάρξουν απαντήσεις σε μια σειρά σημαντικών θεμάτων αλλά και να μένουν ακόμα αναπάντητα ερωτήματα; Στην απάντηση δεν υπάρχει αναφορά στο γεγονός ότι απορρίφθηκαν άλλες εναλλακτικές λύσεις που είχαν προταθεί, όπως για παράδειγμα η καταστροφή των χημικών στον Ατλαντικό, αν και σύμφωνα με πληροφορίες η κυβέρνηση της Πορτογαλίας είχε προσφερθεί να διαθέσει λιμάνι σε νησί στον Ατλαντικό για να διευκολύνει τις εργασίες καταστροφής στην ανοικτό ωκεανό», δήλωσε ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Πράσινων.

Ο Νίκος Χρυσόγελος είχε καταθέσει επείγουσα ερώτηση από τα μέσα Ιανουαρίου αλλά και αργότερα άλλη, από κοινού με άλλους ευρωβουλευτές, αναφορικά με τη διαχείριση των χημικών της Συρίας, ζητώντας διευκρινήσεις για τα κριτήρια βάσει των οποίων επελέγη η Μεσόγειος για την καταστροφή, τις εναλλακτικές γεωγραφικές περιοχές που εξετάστηκαν, αλλά και τη δυνατότητα τροποποίησης του χώρου διάθεσης, δεδομένης της κλειστής μορφολογίας της Μεσογείου, αλλά και των πιθανών βαρύτατων επιπτώσεων για το οικοσύστημα και την ανθρώπινη υγεία σε περίπτωση ατυχήματος.

«Είναι δεδομένο ότι τα χημικά όπλα της Συρίας πρέπει να καταστραφούν αλλά αυτό πρέπει να γίνει με απόλυτη διαφάνεια και υπό συνθήκες που θα αποτρέψουν οποιοδήποτε ατύχημα ή επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Δεν συμφωνούμε με τερατολογίες που έχουν ακουστεί από διάφορες πλευρές αλλά ούτε αποδεχόμαστε μια διαδικασία εφησυχασμού αν αυτή δεν βασίζεται σε δεσμεύσεις για διαφάνεια και πλήρη ενημέρωση των πολιτών και των ειδικών. Με την απάντησή της η Ύπατη Εκπρόσωπος, επιχειρεί να απαντήσει στις ανησυχίες, επισημαίνοντας πως στον σχεδιασμό της ενέργειας αυτής συμμετείχαν ενεργά τόσο το πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) όσο και η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ). Αναφέρει, επίσης, στην απάντησή της ότι "δεν θα πραγματοποιηθεί καμία απόρριψη χημικών ουσιών ή των λυμάτων τους μετά από την υδρόλυση στη θάλασσα. Αντίθετα, οι ουσίες αυτές θα αποθηκευθούν στο αμερικανικό σκάφος και θα μεταφερθούν, μαζί με τις υπόλοιπες συριακές βιομηχανικές χημικές ουσίες σε επιλεγμένες εμπορικές υποδομές για τελική καταστροφή με αποτέφρωση". Όμως, δεν αναφέρει σε ποιες χώρες και εγκαταστάσεις θα μεταφερθούν τα απόβλητα που θα παραχθούν, αν και έχουν ακουστεί ονόματα χωρών που μάλιστα ανήκουν στην ΕΕ και υπάρχει σχετική προκήρυξη στην οποία συμμετέχουν διάφορες εταιρίες που θα παραλάβουν τα απόβλητα. Απορρία προκαλεί το γεγονός ότι στην απάντησή της αναφέρει ότι " Η ακριβής θέση εν πλω που προτείνεται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ στα διεθνή χωρικά ύδατα δεν έχει ακόμη αποφασιστεί ". Δεν αναφέρεται καν στα κριτήρια επιλογής της περιοχής καταστροφής και γιατί η επιλογή θα γίνει μόνο από τις αμερικανικές αρχές. Σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, η διαδικασία έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τέλος Ιουνίου. Πως γίνεται να μην έχει ακόμα αποφασιστεί το ακριβές σημείο της καταστροφής; Υπάρχουν, επίσης, γενικόλογες διαβεβαιώσεις ότι έχουν ληφθεί “όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουν τα υψηλότερα πρότυπα περιβαλλοντικής ασφάλειας” και ότι “η καταστροφήθα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τις διεθνείς και εθνικές νομοθετικές διατάξεις” , αλλά αυτές δεν αναλύονται ώστε να είναι πειστικές. Στην απάντηση υπάρχει επίσης αναφορά ότι "η κοινή αποστολή οργάνωσε πρόσφατα συνεδρίαση με τις σημαντικότερες διεθνείς και εθνικές περιβαλλοντικές ΜΚΟ, για να εξηγηθεί ότι η καταστροφή θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τις διεθνείς και εθνικές νομοθετικές διατάξεις. Θα περιμέναμε να υπάρχει αποδοχή του αιτήματος να υπάρχουν ανεξάρτητοι επιστήμονες που θα παρακολουθούν όλη την διαδικασία, ώστε να νοιώθει μεγαλύτερη ασφάλεια η κοινή γνώμη», συνέχισε ο Νίκος Χρυσόγελος.

Το ζήτημα έχει αναδείξει εδώ και καιρό ο Νίκος Χρυσόγελος με συνεντεύξεις σε μέσα ενημέρωσης της Αλβανίας,[1] όταν έγινε αρχικά προσπάθεια να φιλοξενήσει στο έδαφος της την καταστροφή των χημικών. Στην συνέχεια, κατέθεσε επείγουσες επίκαιρες ερωτήσεις προς την Κομισιόν και την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής[2], ενώ πριν από μερικές μέρες είχε συνάντηση με τον Υπουργό Εξωτερικών, Ευάγγελο Βενιζέλο, για να ενημερωθεί για τις τελευταίες εξελίξεις.[3]

Πιστεύοντας, ότι η προστασία του ιδιαίτερου περιβάλλοντος της Μεσογείου οφείλει να είναι συνεχής και αδιαπραγμάτευτη και ότι θα πρέπει να υπάρξει ανάληψη ευθυνών σε περίπτωση οποιοδήποτε ατυχήματος, έχει αναλάβει σειρά πρωτοβουλιών ώστε να υπάρξει διαφάνεια, υπεύθυνη ενημέρωση και ασφαλής για το περιβάλλον και την υγεία καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας, με τους πολίτες και τους φορείς πλήρως ενημερωμένους.[4]

Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της ερώτησης και της απάντησης

Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης E-000443/2014

προς την Επιτροπή (Αντιπρόεδρος / Ύπατη Εκπρόσωπος)

Άρθρο 117 τουΚανονισμού

Antonello Antinoro (PPE), Spyros Danellis (S&D), Alfredo Antoniozzi (PPE), Vito Bonsignore (PPE), Gino Trematerra (PPE), Giovanni La Via (PPE), Antonio Cancian (PPE), Paolo Bartolozzi (PPE), Raffaele Baldassarre (PPE), Carlo Fidanza (PPE), Elisabetta Gardini (PPE), Luigi Ciriaco De Mita (PPE), Oreste Rossi (PPE), Crescenzio Rivellini (PPE), Iva Zanicchi (PPE), Salvatore Tatarella (PPE), Sergio Paolo Francesco Silvestris (PPE), Marco Scurria (PPE), Amalia Sartori (PPE), Potito Salatto (PPE), Lara Comi (PPE), Fabrizio Bertot (PPE), Alfredo Pallone (PPE), Aldo Patriciello (PPE), Clemente Mastella (PPE), Barbara Matera (PPE), Giuseppe Gargani (PPE), Sylvana Rapti (S&D), Georgios Stavrakakis (S&D), Dimitrios Droutsas (S&D), Chrysoula Paliadeli (S&D), Maria Eleni Koppa (S&D), Anni Podimata (S&D), Nikos Chrysogelos (Verts/ALE), Sophocles Sophocleous (S&D), Joseph Cuschieri (S&D) και Giommaria Uggias (ALDE)

Θέμα:  Διάθεση των χημικών όπλων της Συρίας

Λαμβάνοντας υπόψη:

  •        ότι με τελευταία προσχωρήσασα τη Γερμανία, εγκρίθηκε το σχέδιο διάθεσης των χημικών όπλων της Συρίας που στην προκαταρκτική του φάση ξεκίνησε με τη μεταφορά του πρώτου φορτίου από το λιμάνι της Λαοδίκειας στη Συρία στις 7 Ιανουαρίου·
  •        ότι το σχέδιο αυτό προβλέπει 4 φάσεις και συγκεκριμένα:

1.     τη μεταφορά στο λιμάνι της Λαοδίκειας των τοξικών ουσιών που προέρχονται από 12 συριακές εγκαταστάσεις υπό τον έλεγχο ρωσικού προσωπικού και με τη χρήση αμερικανικών εμπορευματοκιβωτίων·

2.     την αποθήκευση των ουσιών σε δανικά και νορβηγικά φορτηγά πλοία, με αμερικανική επιμελητειακή υποστήριξη ενώ η Ρωσία θα είναι υπεύθυνη για την ασφάλεια·

3.     τη μεταφορά σε ένα ιταλικό λιμάνι με δανικά (ArkFutura) και νορβηγικά πλοία·

4.     τη μεταφορά των επικίνδυνων χημικών ουσιών σε ένα αμερικανικό πολεμικό σκάφος (MVCapeRay), με τη διάλυση στη συνέχεια των ουσιών αυτών, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της υδρόλυσης και την πόντιση κατόπιν του φορτίου στα διεθνή ύδατα και συγκεκριμένα στο κέντρο του Ιονίου Πελάγους, μεταξύ Κρήτης, Λιβύης και Μάλτας στα τέλη του Ιανουαρίου,

Ερωτάται η Αντιπρόεδρος/Ύπατη Εκπρόσωπος:

1.     βάσει ποιών κριτηρίων και αξιολογήσεων επελέγη ο χώρος διάθεσης;

2.     ποιοί άλλοι χώροι εκτός Μεσογείου εξετάστηκαν ενδεχομένως για την εν λόγω διάθεση;

3.     δεν θεωρεί δυνατόν να υπάρξουν καταστρεπτικές επιπτώσεις στο όλο οικοσύστημα των θαλασσών και των χωρικών υδάτων, λαμβάνοντας υπόψη ότι η Μεσόγειος, αν και περιλαμβάνει διεθνή ύδατα, είναι εν πάση περιπτώσει μια κλειστή θάλασσα;

4.     δεν θα ήταν δυνατόν να τροποποιηθεί η επιλογή του χώρου διάθεσης προκειμένου να προστατευθεί όχι μόνο το οικοσύστημα αυτό καθ' εαυτό, αλλά και η υγεία όλων των ευρωπαίων πολιτών της περιοχής της Μεσογείου και όχι μόνο, δεδομένων των βαρύτατων συνεπειών της απόφασης;

 

Απάντηση της Ύπατης Εκπροσώπου / Αντιπροέδρου Ashton

εξ ονόματος της Επιτροπής

(4.3.2014)

Η καταστροφή του συριακού χημικού οπλοστασίου έχει ήδη εγκριθεί και εποπτεύεται από το εκτελεστικό συμβούλιο του Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (ΟΑΧΟ) και το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, τα οποία έχουν λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουν τα υψηλότερα πρότυπα περιβαλλοντικής ασφάλειας κατά την καταστροφή όλων των κατηγοριών συριακών χημικών ουσιών. Το σχέδιο αυτό βρίσκεται σε μια σειρά δημοσίων εγγράφων του ΟΑΧΟ που περιέχουν σχετικές αποφάσεις του εκτελεστικού συμβουλίου του ΟΑΧΟ. Στον σχεδιασμό της ενέργειας αυτής συμμετείχαν ενεργά τόσο το πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) όσο και η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ). Η μέθοδος υδρόλυσης για την προτεραιότητα 1 «πρόδρομες χημικές ουσίες» βασίζεται σε μακρά επιτυχή εμπειρία σε παρόμοιες καταστάσεις. Η ακριβής θέση εν πλω που προτείνεται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ στα διεθνή χωρικά ύδατα δεν έχει ακόμη αποφασιστεί. Δεν θα πραγματοποιηθεί καμία απόρριψη χημικών ουσιών ή των λυμάτων τους μετά από υδρόλυση στη θάλασσα. Αντίθετα, οι ουσίες αυτές θα αποθηκευθούν στο αμερικανικό σκάφος και θα μεταφερθούν, μαζί με τις υπόλοιπες συριακές βιομηχανικές χημικές ουσίες σε επιλεγμένες εμπορικές υποδομές για τελική καταστροφή με αποτέφρωση. Η κοινή αποστολή οργάνωσε πρόσφατα συνεδρίαση με τις σημαντικότερες διεθνείς και εθνικές περιβαλλοντικές ΜΚΟ, για να εξηγηθεί ότι η καταστροφή θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τις διεθνείς και εθνικές νομοθετικές διατάξεις. Τέλος, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν συνεισφέρει σε μεγάλο βαθμό τόσο χρηματοδοτικά όσο και σε είδος για την ενέργεια αυτή, προκειμένου να εξαλειφθεί μια κατηγορία θανατηφόρων όπλων μαζικής καταστροφής και να μην επαναληφθεί η χρήση τους κατά του συριακού λαού.



Δείτε την έκθεση του Νίκου Χρυσόγελου για τις εξοπλιστικές δαπάνες της Ελλάδας

http://www.chrysogelos.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=1006:eksoplistika&Itemid=75%E2%8C%A9=el

 

«Με ερώτηση που κατέθεσα ζητάω από την Κομισιόν να αναλάβει πρωτοβουλίες σε σχέση με την μεγάλη διαφθορά που συνδέεται με τα εξοπλιστικά προγράμματα στην Ελλάδα, προφανώς και σε άλλες χώρες. Η έρευνα που έχω κάνει δείχνει ότι το διάστημα 1974 -2011 η χώρα μας κατέβαλε πάνω από 218 δις δολάρια για «αμυντικές δαπάνες». Εδώ και πολλά χρόνια μιλάγαμε για όσα σήμερα αποκαλύπτει η έρευνα των δικαστών, ότι δηλαδή τα περισσότερα εξοπλιστικά προγράμματα συνδέονταν με μίζες και φαινόμενα διαφθοράς. Αλλά και ότι διάφοροι εθνικιστικοί κύκλοι, «έμποροι πατριωτισμού», και οικονομικά λόμπυ αξιοποιούσαν ή και δημιουργούσαν εντάσεις για να μπορούν να γίνονται αποδεκτές «αγορές του αιώνα». Στο μαύρο χρήμα προς πολιτικά στελέχη αλλά και στελέχη των ενόπλων δυνάμεων αποδεικνύεται ότι εμπλέκονται μεταξύ άλλων και ευρωπαϊκές πολεμικές βιομηχανίες, ενώ οι διαδρομές του μαύρου χρήματος περιλαμβάνουν offshore εταιρίες και ευρωπαϊκές τράπεζες. Είναι λοιπόν ευθύνη της Κομισιόν να ξεκινήσει μια σε βάθος έρευνα για τον ρόλο ευρωπαϊκών εταιριών στην διαφθορά, πολύ περισσότερο που τα εξοπλιστικά προγράμματα - μαζί με τις τεράστιες εισαγωγές πετρελαίου - έχουν συμβάλλει καθοριστικά στα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας», δήλωσε ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Πράσινων και Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης.

Με την ερώτησή του ο Νίκος Χρυσόγελος ζητάει από την Κομισιόν να επεκτείνει τι ς έρευνες για τις υποθέσεις δωροδοκίας μέσω offshore εταιρειών αλλά και για τον ρόλο που μπορεί να έπαιξαν ευρωπαϊκές τράπεζες στις διαδρομές του μαύρου χρήματος, με δεδομένο ότι ο πρώην αναπληρωτής γενικός διευθυντής εξοπλισμών εμπλέκει στην απολογία του και στελέχη της Dresdner Bank – ισχυρίζεται ότι τον βοήθησαν στη διαχείριση των χρημάτων από δωροδοκίες. Επίσης, ζητάει από την Κομισιόν να συγκεντρώσει στοιχεία για το κατά πόσο οι δωροδοκίες συνέβαλαν στη διόγκωση του δημόσιου χρέους στην Ελλάδα, μέσω υπερβολικές εκτίναξης των εξοπλιστικών δαπανών της χώρας.

Ο Νίκος Χρυσόγελος αλλά και η Ομάδα των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο και ο συμπρόεδρος της Ντάνυ Κον Μπεντίτ έχουν επανειλημμένα ζητήσει με παρεμβάσεις τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση να στηρίξει την Ελλάδα για επανασχεδιασμό της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας της με την διασφάλιση των συνόρων της ως ευρωπαϊκών συνόρων, με βάση την Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και με την στοχευμένη ενίσχυση των πρωτοβουλιών δημιουργίας ενός χώρου συνεργασίας και καλής γειτονίας στην ευρύτερη περιοχή.

Μερικά δεδομένα:

- Οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας στο διάστημα 1974-2010 ανέρχονται σε218 δις δολάρια. Υπολογίζοντας τις ίδιες δαπάνες για το ίδιο διάστημα με βάση τα δεδομένα του ΝΑΤΟ, προκύπτει ότι οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας σε σταθερές τιμές 2005 ήταν πάνω από 250 δις ευρώ, όταν το δημόσιο χρέος της πριν την είσοδο της χώρας στο μηχανισμό στήριξης, στις 31/3/2010 ήταν 310 δις ευρώ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών.

- Σύμφωνa με τα δεδομένα του ΝΑΤΟ αν η Ελλάδα ακολουθούσε απλώς τον μέσο όρο των Ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ ως ποσοστό των αμυντικών δαπανών επί του ΑΕΠ της για την περίοδο 1974-2010, τότε σε σταθερές τιμές 2005 θα είχε εξοικονομήσει 108.1 δις ευρώ. Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, η μείωση του δημοσίου χρέος της χώρας από το PSIανέρχεται σε 106 δις, χωρίς να υπολογίζεται η δημοσιονομική ζημιά από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

- Την περίοδο 2001-2011, και παρά τη μείωση των αμυντικών / εξοπλιστικών δαπανών το 2011 λόγω της δημοσιονομικής προσαρμογής, η Ελλάδα υπήρξε ο πέμπτος μεγαλύτερος εισαγωγέας όπλων / στρατιωτικού εξοπλισμού (10,3 δις δολάρια) στον κόσμο μετά τις: Κίνα (24 δις), Ινδία (23 δις), Νότια Κορέα (12,6 δις) και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (10,9 δις).

- Την πενταετία 2007-2011, η Ελλάδα ήταν ο μεγαλύτερος παραλήπτης Γερμανικών και ο δεύτερος μεγαλύτερος παραλήπτης γαλλικών εξοπλιστικών, αντιπροσωπεύοντας το 13% του όγκου των Γερμανικών και το 10% των Γαλλικών εξαγωγών μεγάλων συμβατικών όπλων, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI).

 

Η ερώτηση του Νίκου Χρυσόγελου προς την Κομισιόν

 

Θέμα: Ελλιπής παρακολούθηση της Κομισιόν για περιπτώσεις διαφθοράς και δωροδοκιών που επιβάρυναν το χρέος της Ελλάδας.

 

Κατά τη διερεύνηση του σκανδάλου διαφθοράς για τα ελληνικά εξοπλιστικά προγράμματα από την ελληνική δικαιοσύνη, προέκυψαν σοβαρά στοιχεία δωροδοκιών Ελλήνων αξιωματούχων με μεγάλα ποσά από Γερμανικές εταιρείες [1, 2] μέσω offshore εταιρειών. Σύμφωνα με έκθεση του SIPRI [3], η Ελλάδα ήταν ο μεγαλύτερος πελάτης γερμανικών όπλων την πενταετία 2007-2011 (13% του όγκου των γερμανικών εξαγωγών μεγάλων συμβατικών όπλων). Οι Πράσινοι είχαν καταγγείλει στο ευρωκοινοβούλιο ότι οι πωλήσεις γερμανικών και γαλλικών όπλων στην Ελλάδα παραβιάζουν τον ευρωπαϊκό «Κώδικα Συμπεριφοράς για τις Εξαγωγές Όπλων» [4, 5]. Ο πρώην αναπληρωτής γενικός διευθυντής εξοπλισμών εμπλέκει στην απολογία του και στελέχη της DresdnerBank, οι οποίοι τον βοήθησαν στη διαχείριση των χρημάτων από δωροδοκίες σύμφωνα με δημοσιεύματα [6]. Αυτά τα τραπεζικά στελέχη έχουν αναμιχθεί και σε άλλες υποθέσεις ξεπλύματος μαύρου χρήματος, όπως της Siemens [7]. Η διαφθορά στα εξοπλιστικά προγράμματα επιβάρυνε πολύ το ελληνικό χρέος, καθώς από το 1974 μέχρι τις μέρες μας έχουν δαπανηθεί περισσότερα από 218 δις ευρώ σε εξοπλιστικές δαπάνες. Ερωτάται η Επιτροπή:

 

1. Σκοπεύει να διερευνήσει τις υποθέσεις δωροδοκίας μέσω offshore εταιρειών και κατά πόσο αυτές συνέβαλαν στη διόγκωση του δημόσιου χρέους στην Ελλάδα;

 

2. Θεωρεί επαρκές το Ευρωπαϊκό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία Ευρωπαϊκών τραπεζών στην Ελλάδα, ιδιαίτερα σε σχέση με τη φοροδιαφυγή και το ξέπλυμα μαύρου χρήματος;

 

3. Πως προχωρά η διαδικασία “poolingandsharing” των αμυντικών συστημάτων, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας; Έχουν δίκιο όσοι θεωρούν τους ρυθμούς εξαιρετικά αργούς;

 

4. Έχει εκπονήσει έκθεση για την καταπολέμηση της δωροδοκίας με στόχο την περιοδική αξιολόγηση των προσπαθειών των κρατών μελών [8]; Έχει διαπραγματευτεί τη συμμετοχή της στην ομάδα κρατών κατά της δωροδοκίας του Συμβουλίου της Ευρώπης (GRECO);

 

5. Υιοθετεί τα μέτρα που προτείνει η Σύμβαση του ΟΟΣΑ κατά της δωροδοκίας [9];

___________________________________

 

[1] http://www.tovima.gr/society/article/?aid=556040

 

[2] http://www.protothema.gr/politics/article/345749/multi-marturas-denei-tis-mizes-sta-exoplistika/

 

[3] http://www.sipri.org/

 

[4] http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2f%2fEP%2f%2fTEXT%2bWQ%2bE-2010-2286%2b0%2bDOC%2bXML%2bV0%2f%2fEL&language=EL

 

[5] http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/afopliste-toys-mizadoroys-eksopliste-ti-logiki-toy-mixali-tremopoyloy

 

[6] http://www.protothema.gr/greece/article/340538/panikos-sti-misi-diaploki-tis-horas/  

 

[7] http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=172306

 

[8] http://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=EL&t=PDF&gc=true&sc=false&f=ST%2011237%202011%20INIT&r=http%3A%2F%2Fregister.consilium.europa.eu%2Fpd%2Fel%2F11%2Fst11%2Fst11237.el11.pdf

 

[9] http://www.oecd.org/corruption/oecdantibriberyconvention.htm